Ta’lim jarayonida axborot –texnologiyalarining ahamiyati

Ta’lim jarayonida axborot –texnologiyalarining ahamiyati  Uchquduq   konchilik   kasb­hunar kollejining   informatika   va   axborot   texnologiyalari katta o’qituvchisi Qurbonova F.Q.  fani   Bugungi kunda mamlakatimizda jamiyat taraqqiyoti uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan   barcha   sohalarda   chuqur   islohotlar   amalga   oshirilmoqda.   Ta’lim   tizimi   esa davlatning bugungi va ertangi taqdirini hal etishda shubhasiz beqiyos o‘rin tutadi. Shu ma’noda   Prezident   Shavkat   Mirziyoyevning   “O‘zbekiston   Respublikasini   yanada rivojlantirish   bo‘yicha   Harakatlar   strategiyasi   to‘g‘risida”gi   Farmoni   hamda   «O‘rta maxsus,   kasb­hunar   ta’limi   muassasalari   faoliyatini   yanada   takomillashtirish   chora­ tadbirlari to‘g‘risida»gi qarori   har jihatdan yetuk, ma’naviy barkamol, chuqur bilimga ega,   zamon   talablariga   javob   beradigan,   mehnat   va   ta’lim   xizmatlari   bozorida raqobatbardosh  mutaxassislar tayyorlashda dolzarb ahamiyat kasb etadi.  Mamlakatimizda   zamon   talablariga   javob   beradigan   ta’lim   tizimi   yaratilgan. Navbatdagi   asosiy   masala   uning   sifatini   oshirish,   tizimda   yuzaga   kelayotgan muammolarni bosqichma­bosqich hal etishdan iboratdir.  Axborot­kommunikatsiya   texnologiyalarini   ta’lim   jarayoniga   joriy   etishdan maqsad   ham   aynan   o‘quvchilarni   zamonaviy   axborotlar,   texnika   vositalari   bilan tanishtirish,   bu   sohada   savodxonlik   darajalarini   oshirish,   eng   asosiysi,   mazkur axborotlardan to‘g‘ri foydalanish malakalarini oshirishdan iboratdir.  Axborot   kommunikatsiya   texnologiyalari   –   bu  insonlarning   bilimlarini rivojlantiradigan,   ularning   texnika   va   ijtimoiy   jarayonlarni   boshqarish   bo’yicha imkoniyatlarini   kengaytiradigan   ma’lumotlarni   tashkil   etish,   saqlash,   ishlab   chiqish, tiklash, uzatish usullari va texnik vositalardir. Yana shuningdek, axborot kommunikatsiya texnologiyalari   deganda,   ma’lum   bir   maqsadga   erishish   uchun   amalga   oshiriladigan jarayonlar zanjiridan iborat yaratuvchi faoliyat tushuniladi. Hozirki   kundagi   ta’lim   muassasalari   faoliyatida   qo’llash   samaradorligi   yuqori   ilg’or   axborot   kommunikatsiya   texnologiyalarini   keltirishimiz bo’lgan   quyidagi   mumkin: ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­  kompyuterlar (notebook, netbook, statsionar komyuter); I­Pod; aqlli telefonlar; aqilli televizorlar; interaktiv proyektorlar; 3D monitorlar; interaktiv doska; yuqori sifatli veb kameralar; tarmoq texnologiyalari (wi­fi router, kommutator, repitor, ADSL­modem); 3D printerlar va hokazo. Ta’lim­tarbiya jarayoniga AKT joriy etilishi quyidagi afzalliklarga ega: ­AKT vositalari o‘quvchilarni ta’lim jarayonida fanlarni o‘zlashtirishga alohida jalb etish va qiziqishlarini oshirishda muhim omillardandir; ­o‘quvchilarni intellektual faoliyatga undaydi; ­ o’quvchilarda axborot bilan ishlash mahoratini shakllantirish,  ­o’quvchilarning kommunikativ qobiliyatlarini rivojlantirish; ­ o’quvchilarning mustaqil va algoritmik qobiliyatini shakllantirish; ­ «axborotlashgan jamiyat» shaxsini tayyorlash; ­  o’quvchilarning  o’zlashtirish imkoni darajasidagi va yetarli miqdorda axborot   bilan ta’minlash; ­ o’quvchilarda tadqiqotchilik mahoratini, optimal qarorlar qabul qilish qobiliyatini shakllantirish va rivojlantirish. ­o‘quvchilarning darsga qiziqishlarini oshirishga xizmat qiladi; ­o‘qituvchining o‘z kasbiga ijodiy yondashuvi uchun ko‘plab imkoniyatlar taqdim etadi; ­o‘qituvchining  mustaqil   ta’lim  olishi,  masofaviy   malaka  oshirishi  uchun  keng imkoniyatlar taqdim etadi. ­o‘quvchilarni fanlar bo‘yicha turli olimpiada, viktorina, tanlovlarga tayyorgarlik ko‘rishlarida ijobiy imkoniyatlarni taqdim etadi. Shuningdek   AKT   o‘quvchilarning   ijodiy   tafakkurlari   rivojlanishiga   va dunyoqarashini   kengaytirishiga   ham   kuchli   ta’sir   etadi.   O‘quvchilarga   bilim   berish jarayonida axborotlarning obrazli ifodalanishi  o‘quv materialini yanada boyitib, oson o‘zlashtirilishiga yordam beradi. Zamonaviy o‘qituvchi o‘quvchilar bilan axborotlashgan ta’lim jarayonida o‘zaro hamkorlikda   muloqot   qilishi   uchun   ham   axborot   texnologiyalariga   oid   bilim   va malakalarga ega bo‘lishi, ta’lim jarayonidagi turli vaziyatlarda o‘z bilim va malakasi bilan o‘quvchilarning talablariga javob berishi zarur. AKTdan foydalanib, yangi metodik masalalarni   hal   etishi,   fanga   oid   bilimlarini   chuqurlashtirishi,   o‘z   kasbiy   mahorati darajasini   oshirishi   zarur.   AKTga   oid   savodxonlik   o‘qituvchining   o‘quvchilar, hamkasblar,   ota­onalar   oldida   obro‘yini   oshirish   omillaridan   biri.    Kompyuter o‘qituvchiga   o‘quvchilar   o‘zlashtirishini   kuzatish   uchun   monitoring   bazasini   tashkil etish,   o‘quvchilar   erishayotgan   natijalarini   samarali   kuzatish   vositasi   sifatida foydalanishni bilish, o‘qituvchilik kasbiy­mutaxassislik faoliyatiga ijodiy yondashishga rag‘batlantiruvchi vosita sifatida foydalana bilish zarur. Axborot   kommunikatsiya   texnologiyalari,   kompyuterlashtirish   va   kompyuter tarmoqlari negizida ta’lim jarayonini axborot bilan ta’minlashni rivojlantirish omillari kompyuterlashtirishning   har   ikkala   yo’nalishini   ham   rivojlantirib   borish   zaruriyatiga bog’lanadi.   Buning   uchun   shu   sohada   qabul   qilingan   me’yoriy­huquqiy   hujjatlarga asoslangan   holda   uzluksiz   tizimining   hamma   bosqichlarida «kompyuterlashtirishning konstepstiyasi» yaratilishi lozim. ta’lim   Kompyuterli texnologiyalar dasturli o’qitish g’oyalarini rivojlantiradi, zamonaviy kompyuterlar   va   telekommunikatsiyalarning   noyob   imkoniyatlari   bilan   bog’liq ta’limning   hali   tadqiq   qilinmagan   yangi   texnologik   variantlarini   ochadi.   Ta’limning kompyuterli  (yangi  axborot)  texnologiyalari  – bu axborotni  tayyorlash va uni  ta’lim oluvchiga uzatish jarayoni bo’lib, uning amalga oshirish vositasi kompyuterdir, ya’ni: Kompyuterli texnologiya mazmuni bir qancha shakllantirilgan modelni qo’llashga asoslangan bo’lib, bu model kompyuter xotirasiga yozib qo’yilgan pedagogik dasturli vositalar va telekommunikatsiya tarmog’ining imkoniyatlari orqali namoyon bo’ladi. Rivojlangan   mamlakatlarda   axborot   kommunikatsiya   texnologiyalarini   ta’limga joriy etishda ularning texnik vositalarini integrastiyalash asosiy yo’nalish bo’lmoqda. Shu   munosabat   bilan,   hatto   «multimedia»   tushunchasi   paydo   bo’ldiki,   u   o’qitishda ko’pchilik texnik vositalardan kompleks foydalanishni bildiradi. Multimediani qo’llagan holda eng muhim narsa talabalarni kerakli axborotni tanlab olishga o’rgatishdan iborat bo’ladi.   O’qituvchining   vazifasi   axborotni   berishdan   iborat   emas,   balki   uni   topishda yordam berishdan iborat bo’ladi, pedagog bilimlar sohasida yo’l ko’rsatuvchi hamdir.   Bu kabi o’qitish vositalari kompleksidan foydalanilgan holda  o’quvchiga  ta’sir ko’rsatish birgina axborot kanallari (ko’rish, eshitish va hokazo) orqali amalga oshiriladi. Bu esa ta’lim samaradorligini oshiradi.   Ta’lim   jarayonida   Axborot   kommunikatsiya   texnologiyalaridan   foydalanilganda o’quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish shakllarini tiklash muammosi yangicha hal etilishi lozim. Agar an’anaviy ta’lim sharoitlarida bilish faoliyatini tashkil etishning eng ko’p   tarqalgan   shakllari   individual   va   frontal   shakllar   bo’ladigan   bo’lsa,   Axborot kommunikatsiya   texnologiyalaridan   foydalanish   sharoitida   ularning   ikkalasidan   bir vaqtda foydalanish mumkin. Ta’lim   jarayoniga   axborot   kommunikatsiya   texnologiyalarining   joriy   etilishi pedagog vazifasining o’zgarishiga sabab bo’ladi, ya’ni pedagog ta’lim­tarbiya berishdan ko’ra ko’proq tadqiqotchi, tashkilotchi, maslahatchi va dasturlovchiga aylana boradi.