ВОЛЕЙБОЛ ОЙЫНЫ

Дене шынықтыру сабағында волейбол ойынының тәсілдерін меңгерту   Волейбол ойынының ережелері.  Волейбол ойыны аумағы  9∕18м алаңда өткізіледі. Ортаңғы сызық алаңды екіге бөліп  тұрады. Ортаңғы сызықтың  үстіне екі бағанға керілген волейбол торы орнатылады.  Жасөспірім  ер балаларға арналған тордың биіктігі – 220 см. қыздар үшін 210 см. болады.  Ойынға әрқайсысына 6 ойыншыдан болады. Ойынға диаметрі 65 – 68 см. салмағы      250 г – дық доп пайдаланылады. Бір команданың ойыншылары үштен артық қол тигізуіне  болмайды. Бір ойыншы допқа екі рет қол тигізуі рұқсат етілмейді. Ойын барысында доп  қай алаңға түссе, сол команда осы жолы ұпайдан ұтылған болып есептеледі. Жасөспірімдер ойыны 3 немесе 5 кезеңнен тұрады. Жасөспірімдер Ер балалар Қыздар 13­14 жастағылар үшін  2 м 20 см 2 м 10 см 15­16 жастағылар үшін 2 м 35 см 2 м 20 см 17­18 жастағылар үшін 2 м 43 см 2 м 24 см Ережелері: еніп кетсе; Доп жерге тисе; Команда допқа үш реттен артық қол тигізсе; Доп лақтырылса немесе қолда кідіріп (ұсталынып) қалса; Доп дененің белден төмен кез – келген жеріне тисе; Ойыншы допқа қатарынан екі рет қол тигізсе; Ойыншы торға тиіп кетсе; Қарсы жақтағы допқа ойыншының қолы тиіп кетсе; Доп кезексіз ойынға қосылса; Допты арнаулы орыннан ойынға қоспаса;  Допты ойынға қосқан кезде  сол ойыншы алаңның сызығын басып тұрса немесе ішке Ойынға қосылған доп бағанға, торға т.б. тиіп немесе  алаңнан шығып кетсе.   Волейболда допты берудің тәсілдері Волейбол ойынының ереже – талабы мынадай айла – тәсілдерден тұрады: оқушылардың  орын ауыстыруы, допты бір – біріне беруі, допты ойынға қосу, шабуыл соққысы және оған  тосқауыл қою. Волейболдағы орын ауыстыру тәсілдерін тіркемелі адыммен, қосарланған  адыммен, жүгірумен, секірумен, бағытты кенеттен өзгертумен және допты құлап бара  жатып алумен орындайды. Волейболда допты берудің екі тәсілі болады. Допты жоғарыдан беру. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 1. Ол үшін волейболшының тұрысынан ойыншы бір аяғын екіншісінің жанына әкеліп доп  бағытына сәйкес қозғалыс жасап, ілгері қарай бүгіліңкіреген күйде допты қолдарын жоғары көтеріп қарсы алады. Доп қолына тиісімен жазылып, серпіле бере оны тиісті жаққа  бағыттап жібереді. 1 Допты төменнен беру. Бұл жағдайда қол алда, алақандар біріктіріліп ұсталады. Қолдың қозғалысын қиындатпау  үшін оны еркін ұстайды. Соққыны жұмсарту үшін, допты қабылдау кезінде екі шынтақты  жақындатады, қолдың қарын (тоқпақ жілікті) көтеріп, бұрады.      Ойын алаңында тұру және орын ауыстыру. Дұрыс тұра білу ­ жаңа бастаған волейболшы үшін басты шарт. Ойыншының дұрыс қалпы  аяғы иық кеңдігінде тізеден бүгілген күйде кеуде ілгері еңкейтіледі, аяқтың біреуі шамалы  ғана ілгері шығарылады. Қол шынтақтан бүгіліп, бір­біріне қаратылады. Бұл қалып тұрақты болып қалмауы керек, ол ойын кезіндегі жағдайға байланысты үнемі өзгеріп отырады. Егер  тордан шоршыған допты қабылдау керек болса, онда ойыншы біршама бүгіледі де, секіре  жазылып, допты соғу арқылы ойынды жалғастырады. Волейболшылар алаңда қосарланған адыммен жүгіру және секіру арқылы орын  ауыстырады.     Допты төменнен тіке ойынға қосу Допты ойынға қосу торға қарап тұрғанда орындалады. Шынтақ буыннан бүгілген бір  қолмен белдің деңгейінде допты алда ұстап тұрады. Екінші қол сермеу үшін артқа қарай  созылады. Саусақтар шамалы ғана алақанға қарай бүгіледі. Ойыншы допты жоғары қарай  сәл лақтырып қалып, созылған қолмен допты ұру арқылы ойынға қосады. Допты соғумен  қатар ойыншы бір мезгілде артта тұрған аяғын жазып, алда тұрған аяғына дененің салмағын түсіреді. Допты ойынға қосқаннан кейінгі ойыншының қалпы доптың соңынан ұмтылғандай  ыңғайда болады.    Тіке шабуылдау соққысы Шабуылдау соққысы екпін алудан, секіруден және жеке соққы жасаудан тұрады. Ұшып  келе жатқан допты көргеннен кейін, қолдарын алға әрі жоғары көтере серпіле секіру керек. Ұратын қол допты соғу үшін сермеледі. Кеуде шамалы ғана артқа шалқайтылады. Соғу  кезінде кеуде соғатын қолмен бір мезгілде ілгері қарай ұмсынады. Соққы допқа күшті тиюі үшін қолдың ұшы бос ұсталуы керек. Соққы дәл болуы үшін  саусақтар жинақы болғаны дұрыс. Шабуыл соққыларын жасауды бірден үйрену қиын. Сол себепті сабақта болмаса жеке  жаттығу кезінде мына қимыл­қозғалыстарды орындап машықтанған жөн: Бір не екі қадаммен секірген кездегі аяқ пен қол қимылдарының үйлесімділігін  орындап көру; Шабуыл соққысын жасау; Екпін алып, тор арқылы теннис добын лақтыру (бұл жаттығуды орындағанда  шабуылдап доп соғуға тән қимыл­қозғалыстардың ырғағын сақтай білу); Резеңке серіппедегі (амортизатордағы) допты ұру; Екпін алып секіріп, теннис добын қағып алу; Теннис добын жоғары лақтырып, тор арқылы "шабуыл соққысын" жасау (әуелі тек  жай секірістен және жұппен орындау); Тордың маңындағы ұстағышқа (держатель) бекітілген допты соғу; Серігінің көтере лақтырып берген добын тор арқылы соғу.      Дене шынықтыру сабағында волейбол тәсілдерін меңгеру мақсатында орындалатын Арнайы жаттығулар 1.Алаңда орын ауыстыра білу      Алғашқыда асықпай орынды    ауыстыра білуге дағдылану. Мұғалімнің ысқырығы  арқылы бір мезгілде алаңда орынды тез ауыстыра білуіне көңіл бөлу.  2.Волейболшының тұрысын қайталау.        Допты солдан, оңнан, алдан, арттан қабылдау, алға, артқа, оңға, солға жүру.  Волейболшының тұрысымен допты астынан қабылдау кезіндегі қолдың және аяқтың қалпы. Допты солдан, оңнан, ортадан арттан қабылдау, алға, артқа, оңға, солға жүру.   3. Допты астынан беру. Допты солдан, оңнан солдан, оңнан , арттан, ортадан қабылдау, алға, артқа, оңға, солға  жүру. 1. Бір орында доппен жаттығу: допты астынан қабылдауға арналған жаттығу: допты  жоғары лақтыру, оны қабылдау. Допты жоғары лақтырып, оңға – солға бұрылып астынан қабылдау. Допты астынан қабылдауда алға артқа секіру. Допты алға жоғары лақтырып, биіктен беру. Допты жоғары лақтырып, оңға­солға бұрылып, биіктен беру.     4. Доппен жүру жаттығулары: Шеңбер бойы жүріп, допты жоғары лақтырып, оны астынан қабылдау. Допты жоғары лақтыру, оны оңға­солға бұрылып, астынан қабылдау. Оңға – солға секіру. Шеңбер бойы жүруде допты жоғары лақтырып, биікке беру. Шеңбер бойы жүруде допты жоғары лақтырып, оңға­солға бұрылып, биікке беру. Допты беруде оңға­солға секіру. Допты жоғары және төменнен екі қолмен қабылдауды меңгерту. 1. Оқушылар бір­біріне бетпе­бет қарап арақашықтық 6­7 м, допты жоғары лақтырып,  қайтадан қабылдап, ары қарай қарсыласына көтеріп беру. 2. Бір оқушы допты жоғары көтеріп, қарама­қарсы құрбысына береді. Құрбысы допты  қолын көтеріп қабылдап, қайта береді. Арақашықтық 7­8м. Допты қарсыласының қолына  дәл беру керек. 3. Оқушы допты еденге ұрып құрбысына береді, құрбысы допты жоғарыдан қабылдап,  ұстап қайта береді. Допты төменнен қабылдауды меңгерту 4. Ойыншының екі қолмен төменнен допты қабылдау тұрысын үйрету. Қол түзу тізені бүге  сол немесе оң аяқты жарты қадам алға. 5. Бір оқушы құрбысының қолына береді, ол допты төменнен екі қолмен қабылдап, қайта  береді.Допты дұрыс қабылдауын  қадағалау. 6. Арақашықтық 8­10 м. оқушылар қарама­қарсы тұрып, бірінші номерлі оқушылар допты  жоғарыдан қабылдап, екінші номерлі оқушылар допты төменнен қабылдау. Допты төменнен қабылдауды меңгерту Ойыншының екі қолмен төменнен допты қабылдау тұрысын үйрету. Бір оқушы құрбысының қолына береді, ол допты төменнен екі қолмен қабылдап, қайта  береді. Арақашықтық 8­10 м. оқушылар  қарама­қарсы тұрып, бірінші номерлі оқушылар допты  жоғарыдан қабылдап, екінші номерлі оқушылар допты төменнен қабылдау. Волейбол ойынына қатысты арнайы жаттығулар жасату.