Қысқа мерзімді жоспар Резонанс

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

9.3В- Тербелістер және толқындар

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты:

Сынып: 9

қатысқандар:

қатыспағандар:

Сабақ тақырыбы:

Еркін және еріксіз тербелістер, резонанс.

Сабақтың оқу мақсаттары

9.2.5.10 - еріксіз тербеліс амплитудасының мәжбүрлеуші күштің жиілігіне тәуелділігін график бойынша сипаттау;

9.2.5.11 - резонанс құбылысын сипаттау.

Сабақ мақсаттары

×          резонанс құбылысын түсіну;

×          резонанстың сипаттамасын сапалы түсіндіру;

×          еріксіз тербеліс амплитудасының мәжбүрлеуші күштің жиілігіне тәуелділігін график бойынша сипаттау

×          пайдалы немесе теріс резонанс жағдайларына мысал келтіру;

×           бақылау натижелері бойынша өз пікірлерін жеткізу.

Жетістік критерийлері

Оқушылар:

×          резонанс құбылысын түсіну;

×          резонанстың сипаттамасын сапалы түсіндіру;

×          еріксіз тербеліс амплитудасының мәжбүрлеуші күштің жиілігіне тәуелділігін график бойынша сипаттау

×          пайдалы немесе теріс резонанс жағдайларына мысал келтіру;

-         бақылау натижелері бойынша өз пікірлерін жеткізу.

Тілдік

мақсаттар

Оқушылар орындай алады:

Сыныпта түзілген түрлі қарапайым тербелістер туралы сұрақтарға жауап беріп, сыныпқа өздерінің жүргізген бақылаулары туралы әңгімелеп бере алады.

Пәндік лексика және терминология:

Тербелістер, период, амплитуда, фазалар айырымы, орын ауыстыру, жылдамдық, үдеу, период, жиілік, күш, күйі, өшу уақыты, қарапайым гармоникалық тербелістер, мәжбүр тербелістер, жетекші элемент, резонанс, өшу.

Диалогқа/жазуға қажетті сөз тіркестері.

Уақыт периоды амплитудаға тәуелді ме?

Орын ауыстыру мен жылдамдық /немесе үдеу арасындағы фазалық қатынас дегеніміз не?

Қай кезде жылдамдық пен үдеудің мәндері максимал болады?

Уақыт периодына/жиілікке қандай факторлар әсер етеді?

Күш орналасу мен тербеліс уақытына қалай тәуелді?

Амплитуданың өшу шапшаңдығы қандай және өшу уақытына не әсер етеді?

Құндылықтарты дарыту

Қоршаған ортаны белсенді зерттеуге өздік оқу қажеттілігін түсінеді

Пәнаралық байланыстар

Математикамен байланыс: тәуелділікті график бойынша сипаттау

Қолдану дағдылары

ГЖ бойынша: зерттеулік дағдылары

АКТ саласындағы дағдылар

Оқу карталарымен жұмыс істеу, Интернеттегі ақпаратпен жұмыс істеу.

Бастапқы білім

Гармоникалық тербелістер теңдеулері. Гармоникалық тербелістердің графикалық көрінісі.

ЖОСПАР

Уақытша жоспарлау

Жоспарланған іс-шаралар

Ресурстар

Сабақтың басы

7 мин

Мұғалім оқушылармен сәлемдеседі.

(W) 1 тапсырма. (6 мин) Мұғалім бейнероликті көпірді көрсету.

Вашингтондағы Таком көпірінің резонансы. (1940)

Бейнеролик көрсетіледі https://www.youtube.com/watch?v=qHJjX8egF58

Мұғалім: Дәл осындай жағдай Санкт-Петербург қаласында болды. Кавалериялық эскадроны Мысыр көпірінен қадам жүріп өткенде көпір шайқалып, нәтижесінде құлады.

Бейнероликті көргеннен кейін жұпта талдау.

Талқылау барысында оқушыларға жетекші сұрақтар қойылады: 

Мұғалім:

-        бұл құбылыстың ерекшелігі неде? 

-        ол қандай себептерге байланысты? 

-        құбылыстың масштабы неге байланысты? 

-        бұл құбылыста теріс жақтары бар ма?

-        бұл құбылыстың оң аспектілерін қалай қолдануға болады? 

-        неге, мәжбүр тербеліс көпірдің бұзылуына әкелді?

Оқушылардың болжам жауаптары: 

Құбылыстың ерекшелігі – үлкен тербеліс – амплитуда.

Себебі – сыртқы күштердің әсері.

Сыртқы күш тербелісінің жиілігі көпірдің жиілігімен теңенгенде

Теріс жағы – ғимараттардың бұзылуы

Талқылау барысында оқушылар тербеліс процестері туралы өз идеялары негізінде өз болжамдарын негіздеуге тиіс, табиғат пен тұрмыстағы ұқсас көріністерін іздейді.

Сұрақтарды талқылау кезінде проблеманы нақтылауға, негізгі мәселелерді анықтауға және проблеманы шешуге бағытталған студенттердің назарын аударуға мүмкіндік береді.

Студенттер өз болжамдарын жасайды және дәлелдеуге тырысады. Мәселелерді талқылау кезінде сөздердің физикалық терминдерін дұрыс қолдануға назар аударылады.

Оқушылармен бірге сабақ тақырыбын және мақсаттарынын қою.

Сабақ тақырыбы:

Резонанс құбылысы. Резонанс құбылысының пайдасы мен зияны.

Оқу мақсаттары мен критетерийлері:

×          резонанс құбылысын түсіну;

×          резонанстың сипаттамасын сапалы түсіндіру;

×          еріксіз тербеліс амплитудасының мәжбүрлеуші күштің жиілігіне тәуелділігін график бойынша сипаттау

×          пайдалы немесе теріс резонанс жағдайларына мысал келтіру;

-         бақылау натижелері бойынша өз пікірлерін жеткізу.

Таратпа карточкалар

Перезентация

https://www.youtube.com/watch?v=qHJjX8egF58

Презентация

Сабақтыңортасы

30 мин

Сызғыштармен тәжірибені қарастыру.(3 мин )

Ұзындықтары әртүрлі үш сызғышты тербелетін қондырғыға орнатады. Ұзындығы үлкен сызғышты тербеліске әкеледі. Оқушыларды еріксіз және еркін тербелістерге назар аударамыз. Сыртқы тербелістің жиілігі сызғыштың меншікті жиілігіне жуықтағанда сызғыштың тербелісінің амплитудасы күрт өседі.

Екінші сызғышты тербеліске әкеледі. Екінші сызғыштың амплитудасына назар аудару қажет. Үшінші сызғышты да тербеліске әкеледі. Енді олардың меншікті жиіліктері басқа болғандықтан, енді амплитуданың өзгеруі басқа жиілікте болатының көрсету керек.

Осыдан кейін оқушыларға тербелмелі жүйенің амплитудасы күштің жиілігіне тәулдігін дәптерг құруға ұсынады

Қорытынды шығару (4 мин)

Оқушылар мен бірге қортынды шығарамыз: мәжбүр етуші күштің жиілігі тербелмелі жүйенің жиілігімен теңелгенде амплитудасы арттады, бұндай құбылысты резонанс деп атайды.

Амплитуданың жиілікке тәуелділік графигін талдау

Мұғалім: сыртқы тербелістер жиілігі жүйенің меншікті жиілігіне жақын кезінде тербелістер амплитудасының графигі калай өзгереді?

Оқушылар графикті сипаттайды.

(G) 2 тапсырма. Жұптық жұмыс. (15 мин)

Студенттерге интернеттен «Резонанстық құбылысы. Резонанс оң және теріс көрінісі» тақырыбында ақпарат алып дәптерге кластер жасау тапсырмасы беріледі.

Тапсырмада резонанстық құбылыстың тәуелсіз түсіндірмесін беру және резонанстың пайдалы және зиянды көріністерінің бірқатар мысалдарын беру қажет. Тапсырмалар оқу-әдістемелік карталарда беріледі. Тапсырмалар жұптарда орындалады. 

Қолдануға ұсынатын ресурстар: https://bilimland.kz/kk/courses/physics-kk/mexanika/terbelister/lesson/erkin-oshetin-zhane-eriksiz-terbelister-rezonans

Мұғалім қорытынды шығарады (8 мин)

Мұғалім: Біз мәжбүр тербелістер туралы сөйлескенде, біз екі жиіліктің тұжырымдамасын енгіздік: сыртқы күштің жиілігі (ν) және тербелмелі жүйесінің өздік жиілігі (ν₀). Осы жиіліктер арасындағы қатынасына байланысты тербелістер түрлі жолдармен жобалануы мүмкін. Жүйе өз тербеліс жиілігіне ие - жүйе тербелмеген жағдайдағы (маятникке ілінген жүктеме) жүйенің тербеліс жиілігі; сыртқы жиілігі - жүйеге әсер ететін сыртқы күштердің жиілігі (маятникке ілінген жүктемені шайқатады).

Мұғалім: Енді көпір мысалына оралайық. Көпірдің үлкен амплитутасына жетуі көпірдің өздік жиілігі сыртқы әсер ету жиілігімен, яғни эскадронның қадамдарының жиілігімен сәйкес келетіндігіне байланысты. Әрине, бұл кездейсоқтық, бірақ егер көпірге кірер алдында «қадамнан шығу» деген бұйрық берілсе, кеденсіз оқиға болдырмас еді.

Мұғалім: резонанстың тек теріс жақтары ғана бар ма, әлде пайда жағы да болама?

Оқушылар: иә, мысалы музыкалық аспаптарда.

автокөлікті артқа-алға қарай итеріп шұңқырдан тартып шығарады.

Мұғалім: Резонанс - бұл тек жаман құбылыс деп айтуға болмайды, мысалы, егер ең аз күш-жігермен тербелістердің максималды мәніне жету болса, онда қозғаушы күш пен жиіліктің жиілігіне жету керек, яғни резонансты қолдану керек.

Құралдар: тербелетін қондырғы, сызғыштар

Презентация

Интернетке кіруге арналған ноутбуктер,

оқу-әдістемелік карталар

bilimland.kz

Сабақтың соңы

3 мин

Рефлексия: сабаққа қортынды .
Сөйлемді аяқта.
Бүгін сабақта ……
Маған жаңалық болды …..

Үй тапсырмасы:

Жер сілкінісі жағдайында ғимараттарда резонансты кеміту мүмкіндіктерін қарастырып келу. 2010 жылдың 20 мамырдағы Волга өзені бойынша өтетін көпірдің мәселесін қалай шешкендігін қарастыруды ұсыну.

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Сабақ барысында тапсырмаларды орындау бойынша

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық оқушылар :

Оқушылардың көбі:

Кейбір оқушылар:

Ø  резонанстың сипаттамасын сапалы түсіндіреді;

Ø  пайдалынемесетеріс резонанс жағдайларына мысал келтір еді

Ø  оқушылар бірін-бірі бағалайды

қызмет түрлерінің ауысуы, қажетті мәліметтер жинау барысында

Сабақ бойынша рефлексия

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз. 

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпыбаға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік / қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?