Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Қазақтардың тіршілікті қамтамаcыз етудің дәстүрлі жүйеcі

Мектеп: «Қайрат Рысқұлбеков атындағы орта мектеп» КММ  Бесқарағай ауданы

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Газиза Кайсиновна Чегибаева

Сынып: 11 «А»

Қатысқандар:  

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы: №2

Қазақcтанда көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің дамуы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

11.1.1.2 - көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің ерекшеліктерін «тіршілікті қамтамаcыз ету жүйеcі» , «қоныстану жүйеcі», «экожүйе» ұғымдарын пайдалана отырып  анықтау

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушылар: көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің ерекшеліктерін «тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі» , «қоныстану жүйесі», «экожүйе», «экологиялық орта»  ұғымдарын пайдалана отырып  анықтайды.

 Оқушылардың басым бөлігі: Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына әсер еткен факторларды талдайды.

Кейбір оқушылар: Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына және дамуына табиғи- климаттық және әлеуметтік-мәдени факторлардың әсерін еткенін дәлелдейді.

Бағалау критерийі

- тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына әсер еткен факторларды сипаттауда көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің ерекшеліктерін анықтайды;

-дәстүрлі шаруашылықты сипаттауда «тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі» , «қоныстану жүйесі», «экожүйе», «экологиялық орта»  ұғымдарын қолданады

Тілдік мақсаттар

 Оқушылар:

-Берілген мәтіндер негізінде мал шаруашылығы және егіншіліктің ерекшеліктерін оқу арқылы (оқылым) анықтайды;

- мәтіннен негізгі ойды түртіп алып, «тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі» , «қоныстану жүйесі», «экожүйе», «экологиялық орта» ұғымдарына анықтама беруде интеллект – картаға толтырады (жазылым);

- Көшпелілер мен отырықшылар арасындағы табиғи-климаттық және әлеуметтік-мәдени факторларының байланысын және олардың әсерін дәлелдеу моделі арқылы ауызша дәлелдейді (айтылым, тыңдалым).

Пәнге қатысты лексика мен терминология

Тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі , қоныстану жүйесі, экожүйе, экологиялық орта

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

Талқылауға арналған тармақтар

Көшпеліліктің қалыптасуына............факторлар әсер етті, өйткені .....

Сіз........неліктен екенін айта аласыз ба?

........... неліктен көшпелілік пайда болды? Неліктен кейбір ғалымдар номадизм ұғымын қолданумен келіспейді?

Жазылым бойынша ұсыныстар:

Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің дамуына әсер еткен табиғи- климаттық және әлеуметтік-мәдени факторлар.....................

Құндылықтарға баулу

Мал шаруашылығы және егіншіліктің ерекшеліктерін анықтау арқылы Мәңгілік Ел идеясының «Жалпыға бірдей еңбек қоғамы» құндылығына баулу

Пәнаралық байланыс

География, дүниежүзі тарихы

Тақырып бойынша алдыңғы білім

-Қазақстан тарихының ерте дәуіріндегі, түркі кезеңі, Қазақ хандығы жылдарындағы басты оқиғалары мен процестерін біледі.

-Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына және дамуына табиғи географиялық факторлардың әсерін дәлелдейді

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Тарихи концепт: өзгеріс пен сабақтастық

Сабақтың басы

5 минут

1 минут

4 минут

 Ұйымдастыру шаралары (сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, жағымды көңіл күй орнату-жылы лебіз білдіру, үлестірме қағаздар  арқылы 4 топқа бөлу)

1 топ-табиғат;

2 топ-климат;

3 топ-әлеумет;

4 топ-мәдениет.

Тапсырма 1. /Ұ/. «Қазақcтанда көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің дамуы №1» Үй жұмысы  «Қар кесегі» әдісі арқылы өткізу.  Әр оқушы өткен тақырып бойынша  ақ параққа сұрақ жазады. Сол сұрағын басқа топтарға бағыттап лақтырады. Сұрақтармен кезек-кезек алмасады.

Соңында, мұғалім өзі дайындаған «Қар кесегін»  үш оқушыға жолдайды.

-Неолиттік төңкерістің мәні неде?

-Отырықшы -егінші қоғамда тіршілікті қамтамасыз ету жүйесін ұстап тұру үшін қандай ерекше топ қажет болды?;

-Даланың қуандалуына орай жылқының жоғалуына байланысты өзгеріске ұшыраған тіршілікті қамтамасыз жүйесін Ботай мәдениетінің өкілдері қалай қалпына келтірді?

Жаңа тақырыпқа кіруге қадам жасау

Сұрақ :

Сіздер,  айтып кеткен табиғи-географиялық факторлар Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына және дамуына әсер етті, сонымен қатар тағы қандай факторлар әсер етті деп ойлайсыздар?

үлестірме қағаздар

Ақ парақтар

Презентация

Презентация

Сабақтың ортасы

25 минут

12 минут

13 минут

Тапсырма 2.  /Т/. Оқулықпен жұмыс

1-әрекет.   «Кластер»  әдісі. Әр топ оқулықтың 12 -16 беттерінде берілген мәтінмен танысып, өзара талқылайды, өнімдерін тақта алдында қорғайды.

1 топ- Көшпеліліктің экологиялық ортасы-(постер арқылы модельдеңіз);

2 топ- Көшпелі экожүйе- (постер арқылы модельдеңіз) ;

3 топ- Көшпеліліктің пайда болуының табиғи -климаттық факторлары (кесте арқылы модельдеңіз);

4 топ - Көшпеліліктің пайда болуының әлеуметтік-мәдени факторлары (кесте арқылы модельдеңіз).

3 топтың кестесі

4 топтың кестесі

2-әрекет.

Әр топ берілген тақырып бойынша өз өнімдерін тақта алдында таныстырады.

Дескриптор:

1.      Көшпеліліктің экологиялық ортасы тақырыбын модельдейді,

2.      Көшпелі экожүйе  тақырыбын  модельдейді, 2 ерекшелігін анықтайды;

3.      Көшпеліліктің пайда болуының 3 табиғи -климаттық факторын көрсетеді;

4.      Көшпеліліктің пайда болуының 6 әлеуметтік-мәдени факторын көрсетеді.

ҚБ- Бір топтың жауабын қалған топтар «20 секунд» әдісі арқылы бағалайды.

Тапсырма 3.  «Кім жылдам?» әдісін қолданып  деңгейлік тапсырманы . (оқушылар берілген уақыт аралығында үлгергендерінше тапсырманы орындайды).

1-деңгей. Оқушылар «тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі», «қоныстану жүйесі», «экожүйе», «экологиялық орта» ұғымдарының анықтамаларын интеллект – картаға толтырыңыз.

2-деңгей.  Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына әсер еткен факторларды талдаңыз..

3-деңгей.  «Дербес пікір»  жазу тәсілі  арқылы  Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына және дамуына табиғи- климаттық және әлеуметтік-мәдени факторлардың әсер еткенін дәлелдеңіз.

Дескриптор:

1-деңгей. Оқушылар «тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі», «қоныстану жүйесі», «экожүйе», «экологиялық орта» ұғымдарының анықтамаларын интеллект – картаға толтырады.

2-деңгей.  Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына әсер еткен факторларды талдайды.

3-деңгей.  «Дербес пікір»  жазу тәсілі  арқылы  Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына және дамуына табиғи- климаттық және әлеуметтік-мәдени факторлардың әсер еткенін дәлелдейді.

Дербес пікір жазу критерийі.

1.      Өзіндік пікірін білдіреді;

2.      Екі сөйлеммен дәлелдейді;

3.      Өз пікірін айғақтайтын мысал келтіреді;

4.      Бір сөйлем арқылы өз пікіріне қарсы дәлел жазады;

5.      Қарсы дәлелді жоққа  шығаратын  бір сөйлеммен сипаттайды;

6.      Екі сөйлеммен қорытынды жасайды;

ҚБ: «Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі арқылы бағалайды.

Оқулық  Қазақстан тарихы 11 сынып, З.Е.Қабылдинов Алматы «Атамұра» 2020ж.

Оқулық  Қазақстан тарихы 11 сынып, З.Е.Қабылдинов Алматы «Атамұра» 2020ж.

Сабақтың соңы

10 минут

8 минут

1 минут

1 минут

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы. /Т/.  

Әр топ берілген  деректермен танысып, төмендегі  кестеде  «тіршілікті қамтамаcыз ету жүйеcі» , «қоныстану жүйеcі», «экожүйе» ұғымдарын қолданып толтырыңыздар:

1 топ. А-дерегі. Көрнекті түркітанушы және лингвист В.Радловтың дерегі;

2 топ. В-дерегі. Ш. Уәлихановтың орта жүз қазақтары туралы жазған жазбасы;

3 топ. С-дерегі. С.Броневскийдің пікірі;

4 топ. Г-дерегі. -  М.И. Красовскийдің пікірі.

Дескриптор

-көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің ерекшеліктерін сипаттайды;

-«тіршілікті қамтамаcыз ету жүйеcі» , «қоныстану жүйеcі», «экожүйе» ұғымдарын қолданады;

- Неліктен кейбір ғалымдар номадизм ұғымын қолданумен келіспейтінін анықтайды;

-дамуына әсер еткен табиғи- климаттық және әлеуметтік-мәдени факторларды сипаттайды.

Рефлексия: «4 сөйлем» әдісі

Үй тапсырмасы:

1.      Міндетті: Берілген карта мен танысып. Кескін картаға суармалы егіншілік және бау-бақша  аудандарын белгілеңіздер.

2.       Ерікті: Келесі сұрақтын жауабын дереккөз арқылы дәлелдеңіздер: Көшпелілер астықты бастыруда қандай әдістерге жүгінді?

https://atamuraweb.kz/?page_id=15703

https://atamuraweb.kz/?page_id=15703

https://www.twirpx.com/file/859972/grant/

http://vecher.kz/allnews/tu-an-zher/traditsiya-samodostatochnosti-naselnikov-strany-velikoj-stepi

https://tengrinews.kz/userdata/images/u262/resized/c564619b827512720557f405b3be8204.jpg

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Kazakhstan_location_map.svg/1800px-Kazakhstan_location_map.svg.png Егіншілік туралы /Уәлиханов Ш. Көптомдық шығармалар жинағы. – Алматы, 2010, 3-том, 16 бет.

Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз? 

Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Топтағы жұмыс барысында «диалог және қолдау көрсету», «кластер», «Кім жылдам?», «Дербес пікір» жазу   тәсілдерін қолдану жоспарланды. Қабілетті оқушылардың басқалардың табысқа жетуіне ықпал етуіне көмектесу. Барлық оқушылардың қатысуын қадағалау.

«20 секунд» әдісі, сигналды карталар,  Жұптар бірін бірі «Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі арқылы бағалайды.

Денсаулық сақтау педагогикасын, СЭС талаптарын сақтау.

Топқа бөлінген кезде қауіпсіздік ережелерін сақтау туралы ескертіледі.

Ақ тілек сергіту сәтін өткізу. Егер зейіндері шашырап кетсе қажеттіліктеріне сәйкес ой сергек өткізу.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары немесе оқу мақсаттары шынайы, қолжетімді болды ма?

Барлық оқушылар оқу мақсатына қол жеткізді ме? Егер оқушылар оқу мақсатына жетпеген болса, неліктен деп ойлайсыз? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақ кезеңдерінде уақытты тиімді пайдаландыңыз ба? Сабақ жоспарынан ауытқулар болды ма және неліктен?

Жалпы бағалау

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?

Бөлім

Тақырып

Өркениет: даму ерекшеліктері

Қазақcтанда көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің дамуы

Оқу мақсаты

11.1.1.2 - көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің ерекшеліктерін «тіршілікті қамтамаcыз ету жүйеcі» , «қоныстану жүйеcі», «экожүйе» ұғымдарын пайдалана отырып  анықтау

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Білу және түсіну

Бағалау критерийлері

- тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына әсер еткен факторларды сипаттауда көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің ерекшеліктерін анықтайды;

-дәстүрлі шаруашылықты сипаттауда «тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі» , «қоныстану жүйесі», «экожүйе», «экологиялық орта»  ұғымдарын қолданады.

Тапсырма

 Әр топ берілген  деректермен танысып, төмендегі  кестеде  «тіршілікті қамтамаcыз ету жүйеcі» , «қоныстану жүйеcі», «экожүйе» ұғымдарын қолданып толтырыңыздар:

1 топ. А-дерегі. Көрнекті түркітанушы және лингвист В.Радловтың дерегі;

2 топ. В-дерегі. Ш. Уәлихановтың орта жүз қазақтары туралы жазған жазбасы;

3 топ. С-дерегі. С.Броневскийдің пікірі;

4 топ. Г-дерегі. -  М.И. Красовскийдің пікірі.

Дескриптор

-көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің ерекшеліктерін сипаттайды;

-«тіршілікті қамтамаcыз ету жүйеcі» , «қоныстану жүйеcі», «экожүйе» ұғымдарын қолданады;

- неліктен кейбір ғалымдар номадизм ұғымын қолданумен келіспейтінін анықтайды;

-дамуына әсер еткен табиғи- климаттық және әлеуметтік-мәдени факторларды сипаттайды.