Добавить материал

и получить 10 документов
и свидетельство автора

Ильясова Жулдыз Канатовна

жабдықтау кітабы

pdf
25.01.2021

Публикация педагогических разработок

Бесплатное участие. Свидетельство автора сразу.
Мгновенные 10 документов в портфолио.

Добавить материал

жабдықтау кітабы.pdf

К. Кузембаев, Г. Кузембаева

ТАМАКТАНДЫРУ

КОСШОРЫНДАРЫНЫЦ

ЖАБДЫКТАРЫ

К. Кузембаев, Г. Кузембаева

ТАМАКТАНДЫРУ

КЭСШОРЫНДАРЫНЫЦ ЖАБДЫКТАРЫ

ОКIУЛЫ7Б

Казакстан Республикасы I5iJ1iM жопе РЫЛЫМ министрј-й}й техникалык жоне kociTITik 6iJ1iM беру уйымдарына усынады

Гоиднт

«Фолиант» басиасы

Астана-'2010

удк 642. (075.з2)

ББК 36.99-5 к 92

IIikip жазган:

Нармаев К . Н. — ЦР УРА-ныц академитЈ

Кузембаев Ц., Кузембаева Г. к 92

Тамацтандыру жабдьщтары:

Ощулыщ/Кузембаев К. , Кузембаева Г. — Астана: Фолиант, 2010. — 200 б.

rsBN 9965-35-876-1

Окульщта корамдык тамалтандыру жабдыктардыц курылымдары мен жумыс iCTey прицциптекй берйлген.

Оцульщ kaciIITik оку орьшдарыньщ оцушыларына арналран.

удк 642. (075.32) ББК 36.99-5

“0Кузембаев Ц. ,

Кузембаева Г., 2010 rsBN 9965-35-876-1 О «Фолиант» баспасы, 2010

kIPICIIE

ka3ipI'i кездегђ тамац енеркэсбнде кептеген салалардан туратын экогары механикаландырылган ендЦйс орындары, кептеген усал eH/Xipic орындары да царцынды дамуда. Аталган ендђйс орындарында 6HiMHiH, e3iHl\ik цунын жорарылататын кол жумыстарын механикаландыру 03ekTi мэселелерд:бн, катарына жатады.

Окульщта тамащгану кэсћюрындарыныц мамандарына жене колледж оцушыларына k&fteTTi мэјйметтер kei(iнен царастырылран. Сонымен брге, тамащгандыру kaciIIорындарыныц теХНОЛОГИЯЛЫК, жабдыцтары )kikTeJIiHiII берћген. Оцульщ rqa3iwi замандагы республикамыздыц кэ(јпорындарында кец тараран жабдьщтар ламтылран жене оларды есептеу TeciJI№pi царастырылран.

ka3ipI'i нарьщтык, экономика жолына тускен республикамыздагы 6HNpic орындарындары теХНОЛОГИЯЛЫЦ жабдьщтардыц кептеген турлекйн тићад:ђ пайдалану жэне тацдау, шыгарылатын 63iHl(ik цунын темендетуге api сапасыныц жорары болуына ьщпал етед:ј.

1 -тарау. МАШИНАЛАР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МЭЛМЕТТЕР

Тамактандыру механикалык, жабдьщтар технологияльщ машиналар катарына жатады, ал технологияльщ машиналар цозгау кезйтен, 6epiJIic жене атцару механизмдфнен, корпустан, орныгу цурылымынан турады. Осы HeNTi курылымдардан басца машиналар басцару, реттеу жене $ayiIIci3l(ik цурылымдарынан жинацталынады.

Машинаныц козрау k63i дегенћ•йз — теХНОЛОГИЯЛЫК жабдьщтыц беру, атлару механизмдекйн цозраура арналган курылым. Козгау k63iHe электр цозгаушылар, сыгымдалынтан ауа мен суйьщтар, тб. жатады.

БекйЈйс механизмде цозгау I-ce3iHeH хозралысты атлару MexaHI13MgxepiHiH, жумысшы органдарына беруге арналган. Бек:йЈйс механизмдекй TiCTi, 6eJIl\ikTi, шынжырлы жене *NkeJIicTi бекйЈйстерден турады.

Атцару жумысшы органдарыныц козгалыс жылдамдьщтарына байланысты беру механизмдерййц кинематикальщ сулбалары эр турјй болады. Тамактандыру касћюрындарындагы технологияльщ машиналардыц 6epiJIic механизмдекй уш турјй болып жасалынады:

6epiJIic курылымы жеке корпуста жинацталынган;

6epiJIic курылымы цозгау кезћтен брге жиналталынган;

— 6epiJIic цурылымы лозгау кезћлен жене атцару механизмдерћлен брге жинацталынран.

Машинадагы HeI'i31'i технологиялык, процесй орындайтын механизмдер атцару механизмдекй деп аталынады. Атцару механизмдер1Ейн, цурылымдары орындалынатын процеске, e№eJIiHeTiH шшазатца байланысты 60лады. Аткару механизмдекй экумысшы камерасынан, органынан, кемекпй курылымдардан (тиеу, Tycipy курылымдары) жене баска механизмдерден турады.

1.1. Машиналарды xcikTey

Машиналар атлару процес1не байланысты теменде1Ф дей больш жактејйнед:$•.

— тамак, eHiM№piHiH, сырцы 6enepiH тазалаура арналтан;

— Цйктеуге, сурыптауга жене олардан бегде коспаларды ажыратуга арналран;

— екймдерд:$ц сырцы лабаттарын аршура арналран;

— енћтдердђ кесуге, езгјлеуге, унтацтаута, жармалаура арналтан;

— эр турјй араластырып, 6ipkeJIki массара айналдырура арналган;

— енћидерд:$ елшемдеуге, мелшерлеуге, белуге, IIiI.IIiHдеуге арналран.

Орындау процестекйне байланысты барльщ механикалык жабдыцтар мынадай кластарра жатады:

— жуу жабдьщтары. Кеке}йстердђ, асхана ыдыстарын, куралдарын экуута арналтан машиналар;

— сурыптау-ђйктеу жабдьщтары: сурыптау, ipikTey жене сусымалы енћлдерд:ј елеу жабдьщтары;

— тазалау жабдьщтары: экеуйс, коконГстерд:0, балыкты тазалаута арналтан жабдьщтар;

— кесу-унтацтау жабдыцтары;

— илеу-араластыру жабдьщтары: камыр илеу, тартылтан eTTi араластыру, кондитер доспаларын булгау жабдьщтары;

— мелшерлеу-гйпйндеу жабдыцтары;

— сытымдау жабдыктары: экеуйс-жидек шырындарын алуга арналран жабдьщтар.

1.2. Машиналарды жасау уийн пайдаланылатын материалдар

Машиналардьщ TeTikTepi HeI'i3iHeH металдардан немесе пластикальщ материалдан жасалады. Материалдарды тандау машина TeTiI'iHiH, кандай мацсатца колданылатынына байланысты болады. Материалдарды тандау барысында олардыц 6epikTiJIiI'iHe жене дайындалу технологиясыныц ерекше талаптар койылады. Машиналардыц экумысшы камераларын дайындауга паидаланылатын мате риалдар тагамдарта бейтарап болу керек, оларта химияльщ эсер етпеъй жене ылгал эсе№йнен тотьщпауы кажет. Сауда машиналарын жасау упйн калайы, хром, никель, мыс, тоттанбайтын болат сияцты металдар цолданылады. Сонымен брге, маркасы эр турјй болат, шойын, кола, жез баска да металл коспалары кенДнен холданылады. Куйып жасалатын кораптар мен баска TeTikTepi YIIIiH кебнесе шойын пайдаланылады. дэнекерле}йп щурастырылатын цораптар мен цацпацтар упйн эр TYPJIi болаттар паидаланылады. Ce6e6i , болат 6epik болады жене оцай ендејйнедђ, данекерленед:ђ. Кола мен мыс HeI'i3iHl(e дайындалган коспалар уйкелетјн тет1ктерх0 жасау YIIIiH пайдаланылады. Жез шумектерд:$, крандарды жене баска машина TeTikTepiH дайындау упйн цолданылады. Алюминий коспалар euepiHiE( 6epikTiI'iMeH, салмцтарыныц экенДлдђгћтен, женДл orueJIeTiHlXiI'iMerr ерекшелене№.

Сонымен бфге, пластикалык, массалар да ке}јнен колданылады. Бейметалл материалдары пайдаланудыц ец HeI'i31'i артьщшылыгы — олардан жасалынган заттардыц тоттанбауы. Жрал бул материалдардыд 6epikTiJIiI'iHiH, темен еке№йн ескеру кажет.

Машина TeTikTepi rreI'i31'i Мемлекеттћс стандарттарра сай болуы керек.

Машиналардыц курылымындары TeTikTep eki топка 60JIiHel(i: жалпы максатта шыгарылатын тетћстер жене арнаулы мацсатта дайындалган тетћстер. Жалпы мацсатта шыгарылатын тетйктер машиналардыц барльщ туЕйнде керек болса, арнаулы максатта шырарылатын теTikTep машиналардыц арнаулы турлегйне кажет болады.

1.3. №piJIic механизмдф

Электркозрарыш 6iJIikTiH, айналысын экумыс органынын, 6iJIiI'iHe 6epeTiH механикалык, цуралгыны 6epiJlic механизлй деп атайды. Сонымен бфге, бул 6epijric^rrep 6iJIikтердђц айналым экылдамдырын езгертуге, лозралыстыц 6ip TypiH ekiHI.IIi турге айналдыруга MYMkiH,zxik турызады. айналымды баска 6iJIikke 6epeTiH 6iJIikTi жетекий, ал цозталысты кабылдайтын 6iJIikTi жетектей 6iJlik деп атайды.

БерйЈйстер iJIiHicTi (TiCTi, орам TiCTi, шынжырлы) жене больш 60JIiHui.

TicTi 6epiJIicTep (1.1-сурет) ец кеп тараран 6epiJIic 60лып есептејйнед:ф. БекйЈйс 6ip-6ipiIyreH уйкејйскен erci TiCTi децгелектерден турады. Жетекпй децгелек TicTe1'epiIII (шестерня) деп аталады. Кебне erci де TicTeгекйш деп атай бередј. Децгелек kerxicTikTe орналасуына байланысты 6epiJIicTep параллель ocbTi, айкаспа осьтй больш келед:б. TicTi дэцгелектер сыртцы немесе irrrrci iJIiHicTi болады.

а) э) б)

QQ3

в) г)

1.1-сурет. Ticmi 6epiJLicmep: а — mik micmi; а — к,игаш micmi; б— шевронДы; в — конусты; г — айналма micmi; г — iuuci iJLiHicmi

Орташа жылдамдьщпен айналатын децгелектер Tik TiCTi болып жасалса, орташа немесе жылдам айналатын децгелек TicTepi колбеу болып жасалады. Жорары момент пен цуатты беру уш1н шеврон TicTi децгелектер жасалады. Машинаныц экумсац жене шусыз жумыс аткаруы уш1н айналмалы TiCTi децгелектер колданылады.

Курдејй айналмалы цозгалыс беру уп.йн планетарлы TiCTi механизмдер пайдаланылады. Планетарлы 6epiJIic (1.2-сурет) 6iJIikTepr'e 6ekiTiJII'eH цилиндрјй TiCTi децгелектерден цурастырылады. Мунда 6ip децгелек (орталык) цозгалмауы да MYMkiH. Жетекпй децгелектер сателлиттер деп аталады, олар ез ocbTepi бойынша жене ортальщ децгелек oci бойымен айналады. Сателлит oci бек&йлген козралмалы буын жетекпй деп аталады. Ол орталыц жене жетекпй децгелек ocbTepiH жалгайды.

б)

1.2-сурет. BepiJLic механизмДеД.• а —планетарлы механизм: 1 — кјо.згалмайтын Децгелек;

2 — жетекий Децгелек (сателлит); З — жетекий,• э — орам micmi 6epiJLic: 1 — орам micmi 6iJlirc,• 2 — орам micmi

Дэцгелењ; б — шынжырлы 6epiJLic: 1 — лсчлДызша;

2 — шынжыр; в — таспалы 6epiJLic: 1 — шкив; 2— таспа; г — чйкелЈстЈ 6epiJtic: 1 — каток

Бер№йстђц 6epiJlic саны дегенћ'йз децгелек TicTepi-

HiH, TicTeI'epiLII TicTepiHe цатынасы

и = 22/21 , (1.1)

1.4. Машиналардыц 0HiroiJIiI'i мен куаты

0HiM/(i ецдеуге keTeTiH толык, уакытты машина цикјй деп атайды (Т ). Ол цикл технологияльщ (Тт) жэце жумысшы (Т ) больш екће бел1нед:ј.

Технологияльщ процеске байланысты 0HiMHirx машинадары толык ецделу уацытын технологиялыц цикл деп атаймыз. Жумысшы цикл дегенћйз — машинаныц дайын 6HiMl\i шырару уакыты. Бул eki цикл 6ipiHe-6ipi тец болмауы да MYMkiH. Ce6e6i, экумысшы циклге eHiMl(i машинара беру жене одан шьнару уацыттары да kipelli.

МашиналарДыц Дегенјлйз — 6eJII'iJIi 6ip уакыт i111iHgxe машинада ецдејй}йп шырарылатын енћлHiH, мелшекй. Олар машинара ецдејйнуге TyceTiH I-IMkiзаттардыц немесе машинада эцдејй}бп шьщкан 9HiMHiE( мелшерћаен аньщталынуы да MYMkiH. елШелл 6ipJIikTepiHe кг, м ^знемесе дана жатады. 0HiMlXiJIik теорияльщ, техникальщ жене машинаны пайдалану сиялты больш бејйнед:ј.

Теорияльщ енЈмТлйс Дегетлйз — машинадан турацты режимде, белйл1 уакыт ћтйнде, Y3l(ikci3 шыгарылатын eHiMHiH, мелшекй. Сонда машинаныц 0HiMl(iJIiI'i мынаган тец болады:

мундагы т- — машинаньщ 6ip экумысшы циклде ендей-

TiH eHiMiHiH, lvremnepi•, z — уацыт 6ipJIiI'iHlVi жумысшы I№kJIiHiH, саны; Е — машина камерасыныц экумысшы СЫЙЫМДЫЛЫРЫ.

Машинаныц ЖУМЫСШЫ цикл1 rreI'i31'i жене косымша процестерд:о орындауга ke^r№TiH _уакыттардан турады. (1,3)

мундагы tти — 6HiMl(i машината тиеуге ke^rreTiH уацыт; — 0HiMl(i машинада ецдеуге keTeTiH уацыт;

— 0HiMlXi машинадан тусфуге кете^гйн уакыт. Машинаныц ЭКУМЫСШЫ сыйымдылыры:

Е = Уоррн, (1.4)

мундагы Уо — экумысшы камерасыныц геометрияльщ сыйымдылыгы; р — камераны толтыру коэффициен^тй•, рн — 0HiMHiH, келемд:јк ТЫТЫЗДЫГЫ.

Жорарыдагы 6epiJII'eHl(ep бойынша (1.2) тецдеуй мына турге ие болады:

= р рн/ (tmu + tH + tm), о (1.5)

Машинаныц жумысшы камерасыныц геометриялык, келет.бн оныц табаныныц ауданы мен 611ikTiI'iHiH, кебейTiHl(iciHe тец деп алатын болсац,

Vo=Fh,

(1.5) тецдејйн былай эказура болады:

(1.6)

(1.7)

Y3l(ikci3 экумыс icTepiTiH машинадары 0HiMHiH, хозралысын оныц жолы (0 мен жылдамдыгы (и) аркылы орнектесек.

Т [ / О немесе [ / Т (1.8)

Табылран мэнд:ј (1.6) формулага kipr•i3cek, машина 6HiMNJIiI'iH былай табура да болады:

Техникальщ 9HiM;aiJIik дегенПуйз — машинаныц нацты eHiMlXiJIiI'i. Ол машинаныц пайдалану ke3iHlPI'i орташа 9HiMNJIiI'i. Техникалык eHiMl(iJIikTiH, epekI.ueJIiI'i машинаны белгћ1 6ip кэс1порында пайдалануына байланысты аныкталынады. Техникалык цужаттарда машиналардыц техникалык, 'ен1мд1л1г1 керсет1ледђ.

Машинаныц нактыь

(1.10)

мундагы т — машинаныц жумыс iCTey ецде-

Јйнген 0HiMHiH, массасы; t — машинаныц экумыс iCTey уакыты.

Теорияльщ eHiM/XiJIik пен техникалык, 0HiMl\iJIik былай байланысады:

QH = kmnQm, (1.11)

МУНДаГЫ К — машинаныц техникальщ пайдалану коэф мэкйн былай аныцтауга болады:

(1.12)

мундары t — машинара техникалык, кызмет корсету

то

уакыты; отк— кенеттен тоцтаган машинаны кайтадан ге rce^r№TiH уакыт.

Машинаныц пайдалану деп накты kaci11орында пайдаланытылатын машинаньћц барлыц кеткен уацытын еске ала отырып аньщталынган 0HiMl(iJIiI'iH айтады. Теорияльщ енћџфйкпен былайша байланысады:

(1.13)

мундары К машинаны жалпы паидалану коэффициентй. Мунда кеткен уакыттыц барльщ турлекй ескекйлед:о. Сондыктан бул — ендђйс орныныд жалпы жатдайын жане ондагы экумысшылардыц 6iJIikTiJIiI'iH корсеTeTiH коэффициент.

Машиналардыц куат мелшф HeI'i3iHeH ЖУМЫСШЫ органды козтау мен 0HiMl(i жылжытута кетед:$. Машинаныц жумысшы органыныц жылжуына байланысты оныц жетегћ-тде1ђ цуат былай аньщталынады:

— егер экумысшы органы бфкалыпты iJII'epi козталса,

(1.14)

егер ЭКУМЫСШЫ орган айналатын болса,

(1.15)

мундары Р жо — жумысшы органды экылжытуга кетейн цуат,Вт;

Р о — экумысщы орган кемегћлен ендеуге кете^рйн

(7 — экумысшы органга TycipiJIeTiH куш мэлщекй,Н; Go — енћлге эсер e^rreTiH куш мэлшерђН;

М — ЭКУМЫСШЫ органна эсер ететйн момент мелшерђ нм;

М — енћлге эсер e^rreTiH момент мелшерђН м; vжо— жумысшы органыныц сызыктыц экылдамдыгы; — 9HiMHiH, сызьщтьщ экылдамдыры; ожо— жумысшы органыныц бурыштык жылдамдыеы; о — eHiMHirx бурыштьщ жылдамдыты.

Машинаныц атлару wrexaHIT3MiHiH, 6iJTiI'iHe 6epiJIeTiH куат молшф мына тецдеумен аньщталынады:

(1.16)

мундаты — машинаныц жалпы пайдалы эсер коэффициен•й.

2-тарау. КОКЭШСТЕР МЕН КАРТОП ЭЦДЕУ МАШИНАЛАРЫ

2.1. kercerric жене картоп ондеу машиналарыньщ

жалпы сипаттамалары

Тамацтану rceci110k)bIHbIHa экејйнген кекегйстер мен картоп сурыпталынады, жуылады, тазаланады, аршылады, сульфитацияланылады (картоп) жене майдаланады.

Бул процестерд:фт, барлыгы дерјйк механикаландырылады. Ipi мамандандырылтан кэсйторындарда жорарыдары процестерд:б аткаруга арналран арнайы атынды жеЈйлер болады.

Картоп пен TarvIbIPkeMicTiJIep сапасы жене k0JIewri 60йынша сурыпталынады. елшемдф бойынша сурыптауды ipikmey деп атайды.

Тамалтандыру кэсйшорындарында кеке}јстердђц, жеАбстердђн, сыртцы тарамдьщ кундылыры жох кабаттарын аршу уш TYPJIi — жылульщ, химияльщ немесе механикалык эдђстермен Жылу 91Xicir•aeH тазаларанда кекеЕйстер температурасы 1200-1300 ^ос градусца дећн жететћт арнаулы камерасы бар агрегаттарда куйipi.nei. Бул кезде тамыржелбстћерд1ц сырты 0,6-1,5 мм халындьщта куйед:@де, k0k0Hic одан ары карай тазарту аппараттарында жуылып, сырткы цабыгынан аршылады.

Мундай эдјспен тазаларан eHiMHiH, калдыгы аз болады жене бул кокекйстердо ецдеуд:ац таскынды жејйлекйнде кефнен пайдаланылады. КекеЕйстерд0 кейде жорары температурадары су буымен де оцдейд:0.

$a3ipI'i кезде k0k0HicTe№i механикальщ адоспен аршу эте кец epic алтан. Кекекйстерха мундай адаспен тазалау кезћтде оныц СЫРЦЫ кабаты арнаулы будырлы беттермен ецдејйнед:џ. Тазалаудыц бул 0/Xici арзан api карапайым болады.

Химиялык жолмен кекен1стердђн, сырцы цабатын аршута ciJITi epiTiHl\iJIepi колданылады. CiJITi epiTiHlXiciI•aeH эцдејйнген картоп ары карай p0JIITkTi жуу машиналарында СЫРТЦЫ цабатынан тазартылады. Мундай машиналарга MapkiJrepi МОК 125; МОК 250; МОК 400 деп а^ргалатын картоп аршура арналран машиналар жатады.

2.2. k0k0Hicrepl\i жуу машиналары

жууга арналтан машиналардыц кеп тараран турлегй}бц MapkiJIepi А9-КМБ, КУМ- 1, КУВ-1 деп аталады. Бул машиналарда кеке}йстер 6ip-6ipiMeH экумысшы органдар аркылы уйкејйп жене су агындарымен енделедђ. Жуу проце(5н жылдамдату уц.йн кейде сура сыгымдалган ауа 6epiJIel(i.

Картопты немесе баска TaMbIpxceMicTiJIepiH жуура маркасы ММКВ-2ООО тербелмејй жуу машинасы цолданы-

а)

э)

2.1-сурет. Маркасы ММКВ-2000 тербелмелЈ жуу машинасы:

а — жалпы kepiHici; а — лсцмыс атщару сцлбасы

лады. Машина картоп тазалайтын ТаСЦЫНДЫ жејйлерде холданылады жене рамадан (5) (2.1-сурет) оран кондырылран электрцозгарыштан (8), корпустан (9) турады. Машина корпусы рамна амортизаторлар (1) аркылы жалтасады. Машинаныц тербелмејй цозгалысы экумысшы ротордьщ (12) айналуынан пайда болады. Оньщ се6e6i ротордыц бойында дебаланс бар. Ротор жабьщ цилиндр (4) Пл-йнде айналады.

Ротордыц айналуы коршаумен (7) жабылган электркозгагыштыц купймен Машина корпусыныц Tep6eJIici электркозратыштыц айналым экылдамдытына тец, ал амплитудасы — 6-7 мм. Жумыс камерасыныц й1йнде айналмайтын шнек (6) бар. Осы 1LIHekTiH, аркасында 0HiM камера iI.IIiHlxe шнек бойымен жылжып ецдеу уацыты созылады. Машинаныц ycTiHI'i жарындары тиеу (2) шанатынан 6HiM машина iIIIiHe TyceN. Машинаныц устйндег1 ашыц терезе}йн, жан-жагына терт бурышты цораптар (11) орнатылран. Ол кораптардын, ycTiHlPI'i су цубыры (10) аркылы экумыс камерасына су шашыратылып 6epiJIegxi. II.IHekTir( аяц жарындары корпустыц буйђ:йне науаша экалрасцан. Осы науаша арцылы экуылран ен1м машинадан шырарылады.

2.1 -кесте

Маркасы ММКВ-2ООО тербелмејй жуу машинасыныц техникальщ сипаттамасы
0HiMl(iJriI'i, кг сарат
Жумыс органыныц айналым .xcpriJIiI'i, с-1 24
Су ШЫРЫНЫ, л/сарат	2500
Элект козратыш аты, кВт Сырткы елшемдеры•лм: узыНДЫГы eni 6YIik1Ti	1620 50 1060
Массасы, кг	403

Тербелмејй жуу машинасыныц 9HiMlliJIiI'i мына тецдеумен аныцталады:

ор

МУНДаРЬ1 1' — шнек орамдарыныц арасындагы хима аудан, м ². Ол мынаран тец:

= (П - d)/2H, (2.2)

мундары D — экумыс камерасыныц iIIIki диаметкй, м; d — 6iJIik айналатын цилиндрдђц СЫРТКЫ диаметрђ м; Н — шнек ладамы, м; ор— тамыр туйнектегйЕйц орташа экылдамдыты, м/с; р — ен1мдерд1д тыгыздыты, кг/м ^з, р — экумыс камерасын екйммен толтыру коэффициен^тй.

= Ла, О, Кв), (2.3)

мундагы а — ЭКУмысшы органыныц тербејйс амплитудасы, м; о — ЭКУМЫСШЫ органыныц тербејйс

К — картоп U.NHekTepiHii( уйкејйс 0HNpic орындарындагы жуу машиналарында а = м, ( - 100-150 1/с, К = 50-80 1/с тен, болганда, =0,015-0,035 м/с болады.

Тербелмејй жуу машинасыныц xceTeI'iHlxeI'i электркозгагыштыц цуаты:

тец. (2.4)

мундагы л^т— cepirrrrejri iJII'iIIIke кететћ куат мелше1Ј, Вт;

N2 — ротор подшипнигйне кете^ейн куат мелшегй, Вт;)

фициентй.

Теменде1й 2.2-суретте барабанды жуу машинасыныц сулбасы керсетћген. Туйнектер тиеу (1) шанагынан айналмалы жумыс барабаныныц (2) iI.IIiHe тегЁчедђ. Барабанныц СЫРЦЫ 6eTi eJIekTi больш келед:ј. Барабан iII.IiHe орнатылтан шашыраткыштар (З) аркылы су туйнектерге 6epiJIui. Барабанныц ekiHI.IIi II.reTiHlxe тусфу терезесй (4) бар. Онћщерд:ђн, таза экуылуы уп.йн кейде барабандар-

дыц санын ecipe;xi. Мысалы 6ipiHIIIi жене ekiHIIIi барабандарда енћл жуылса, YII.IiHLI.Ii барабанда олар таза сумен шайкалады. Осы тэртйппен Mapkici А9-КМ-2 барабанды экуу машинасы экумыс атларады. Бул машиналарда латты жене елшемдекй 15-тен 200 мм-ге ;xeiiiHI'i кеке1йстер жуылады. Жуу rrporxeciH барабанныц айналым экылдамдыгын эзгерту арлылы да xcypI'i3YI'e болады. Ол уп.йн барабанныц айналым жылдамдагыныц II.reI'iH аньщтау кажет. Туйнектер 6ip-6ipirvreH уйкелу упйн туйнекке эсер ететйн ортадан тегпбш kYLIITiH, мелIIIepi TYiiHekTiH, ауырльщ куп.йнен аз болуы керек. Басца экардайда туйнектер барабанмен брге айналады да, 6ip-6ipiMeH уйкејйсте болмайды. Ортадан тепкй.п куэсерймен туйнектер барабан 6eTiMeH жогары кетеpiJIeN де, барабанныц экогарры жарына жете бере ауырлык kYLIIiHiH, acepi»aeH темен жылжып, астындагы туйнектермен уйкејйседб.

2.2-сурет. БарабанДы кекотс жуу машинасы:

1 — тиеу щцрылымы; 2 — торлы барабан; З — 6qpikkil.u (форсунка); 4 — тчсфу

Булардан баска калакты жене II.xeTkaJIbI-p0JIITkTi k6k0Hic жуу машиналары бар. Цалацты жуу машинасы (2.3-сурет) козралмайтын барабаннан (1), оныц ортасына орнатылган цалацтары (З) бар айналмалы бЈйктен (2) жэне су шашыратцыштарынан (4) турады. Колбеу орнатылеан цалацтар арцылы туйнектер араласып тусфу терезесйте карай жылжытылады. Осы кезде шашыраткыштардан берћген су туйнектер 6eTirrerr бејйнген лай-

ларды машина сыртьиппен

Mapkici А9-КЛА/1 ма

2— 48*

2.3-сурет. Калак,ты k0k0Hic жуу машиналары:

1 — бчйф к,абыргалары; 2 — 6iJlik,• З — к,алакј;

4 — 6qpikkitumep

Сыртцы 6enepi нэзћс )fteMicTep уп-йн Mapkici Т 1-КУМ-Ш (2.4-сурет) I№TkaJIbI-p0JIIIkTi машина пайдаланылады. Бул машинаныц экумыс органы катар-цатар орналастырылтан айналмалы роликтер больш табылады. Роликтердон, СЫРТЦЫ беттекйне экумсак, материалдар kIdI'i3iJrel(i. Роликтер судыц iIIIiHe орналасуы MYMkiH немесе су оныц бетйне шашыратцыштар арцылы 6epiJIegxi. Айналган роликтер енћадердђ уйкејйстфедђ epi оларды тасымалдайды.

2.4-сурет. Маркасы Т1 -КУМ-Ш щеткалы-роликпй жемЈстер жуу машинасы

2.3. Картоп аршура арналган машиналар

Маркасы МОК- 1250 (2.5-сурет) машинасыныц жарында цилиндрл1 экумысшы корпустыц iII.IiHl(e айналмалы конус бар. Конустыц 6eTiHe TypIIiJIi материал жапсырылран. Бул конус корпусца гайка арцылы 6ekiTiJIген. Конустыц жазьщ 6eTiHl(e 0HiMlXi араластырута арналтан ТОЛцЫНДЫ будырлар жасалран. Жумысшы камерасыныц ауыспалы TyprriJIi сегменттер 6ekiTiJII'eH. Камераныц ycTi1(l'i жарындаты цацпац бар. Машина жумыс ic^rreII турган ke3iHl(e косымша цацпак жабылып, 0HiMHirx, судыц сыртца шашырамауын цамтамасыз етед:б. Машинага 6epiJIeTiH су жен, арцылы 6epiJrel(i. Эцдејйнген 6HiM ecikme арцылы сырца шырарылады. Машина-

2.5-сурет. Маркосы МОК-1250 картоп аршу машинасы

ныц экумысшы органыныц 6iJIiI'iH айналдыру электрхозрарыш жене сына 6e.JIlXikTi 6epiJIicrreH xcypI'i3iJIe23i. MJIik мойынтфектерге орнатылран жене тазартылган k0k6HicTi тусфуге арналран ecik болады. Машина Tipekтер аркылы нег1з тактасына 6ekiTiJIe;xi.

Теменде (2.6-сурет) машинаныц кинематикальщ сулбасы керсе^гйлген. Мунда электркозратыштыц (6) 6iJriI'i (5) шкив (4) аркылы сына (З) кемегћтен лозралысты экетекте!ђ шкивке (7) 6epeN. Бул шкив 6iJIik (2) арлылы конусты экумысшы органмен (1) байланысцан.


	з
х		х
			5

2.6-сурет. Маркосы МОК-1250 картоп аршу машинасыныц кинематикальщ сцлбасы:

1 — жцмысшы органы; 2 — 6iJlik,• З — сына таспа; 4 — шкив; 5 — шкив; 6 — электркрзеагыш

Картоп аршуга арналран УММ-5 механизмй (2.7-сурет) ki111i елшемд0 амбебап УММ экетектф}йц ауыстырмалы механизуй болып табылады. Механизм корпустан (1) оныц ус ^рйндетй кацпацтан (З), iI.IIiHlxeI'i экумысшы орган металл табацшасынан (7) тураДы. Металл табакша 6eTiне TypIIiJIi материалдан куйылран табакша (6) 6ekiTiJIген. Металл табакшаныц астыцры жагында eki калацша (5) бар, олар аркылы 0HiM кабыцтары сырца шытарылады. Жумысшы орган 6iJIikke (12) бекћћген, ал 6iJIikTiH, теменгй жарына 6ip сатылы КОНУСТЫ TiCTi 6epiJIic (11) бар .

Корпусца 6ekiTiJII'eH куйрыцша (10) арцылы механизм эмбебап жетекке жалранады.

Машинаныц жумыс iCTey ^prapTi6i. Тиеу какпары арЦЫЛЫ камерара бекйлген кекеЕйстер TyprriJIi каптамасы бар айналып турран конустьщ табакшага TyciII, ортадан тебу kYILITepiHiH, ecepiMeH камера цабыррасына уйкејйп лозталады. Mp-6ipiwreH уйкејйскен картоп тућрпйктфHik( сырцы кабыцтары аршыла бастайды да, жец (4) аркЫЛЫ бекйлген сумен жуылады. ецделген картоп каме-

13 89

2.7-сурет. Маркасы УММБ картоп аршу машинасы:

а) жалпы б) лсчмыс icmey счлбасы

Маркасы КНА-6ООМ деп аталатын картоп аршута арналган Y3/Xikci3 экумыс icTe№iTiH машина k9k0Hic^rre№i ецдеуге арналран мСКЫНДЫ желћерде пайдаланылады. Ол жекеленген секцияларра бејйнген ецдеу камерасынан, олардыц iI-IIiH№I'i экумысшы орган больш есептејйне^гйн TyprriJIi бЈйкшелерден турады. ЫЈйкшелер арнаулы жетек арцылы айналады. Машинаныц жалпы kepiHici теменде (2.8-суретте) берћген, ал жумыс 1стеу тэр^тй6iH 2.9-суреттен байцауга болады.

2.8-сурет. Маркасы КНА-6ОOМ картоп аршуга арналган

машина

о ; о

оо

000

о 000 оо

2.9-сурет. КНА-6ОOМ машинасыныц лсцмыс icmey mapmi6i

Эддеу камерасыныц секциялары жылжымалы экапЦЫШЫ бар терезелер арцылы езара байланыскан. Эр секцияныц экоеары экагына су шашырататын TeTikTep 6ekiтйген. Лай су мен камерадагы кабыктар камераныц астындагы жен, аркылы сыртца шырарылады. Машинаныц )1teTer^ti электрлозгагыштан тургйЈй роликтерге айналыс беретйн сына 6eJIl(ikTi жене TicTi бекйЈйстерден турады. Камерага yuikci3 TyciII туратын картоп TypIIiJIi роликтерге тусед:ф де, олардыц айналуынан уйкејйп iJmepi экылжиды. Роликтерд:фц бойымен экылжи отырып картоп туйнектф брте-брте терт секциядан етед:о де, жук Tycipy Tepe3eciHe жетед:ј. Картопты аршу процес1 оныц TypIIiJIi роликтермен жене 6ip-6ipirvreH yiike.nyi неr'i3iHlke жузеге асады. Бул кезде камерага су Y3Nkci3 6epiJIirr турады.

КНА-6ОО машинасыныц кинематикальщ сызбасы теменде1Ј 2.10-суретте kepceTiJII'eH.

2.10-сурет. Маркосы КНА-6ООМ картоп аршу машинасыныц кинематшсалы}$ счлбасы

Жогарыда аталран машиналарды пайдаланар алдында олар тексеруден 0TYi кажет. Тексеру rce3irvxe экумыс камерасыныц eciI'i жабыц больш туруы керек . Содан соц машинаны 6HiMci3 бос жур1йзе отырып бацылаудан 0Tki3elXi. Картоп пен кеке}йстер экумыс камерасына машина )kYWi3iJII'ermeH жене камерага су 6epiJII'eHHerr кећн рана тусфћед:ђ. Жук шамадан тыс коп салынган жардайда туйнектер дурыс дережеде енделмейд:о жене мундай жагдайда машинаньщ электрцозгарышына ша-

мадан артьщ куш туседј. Жук тиелгеннен keiiiH ецдеу камерасыныц лацпаты жабыц болуы керек. Картопты аршу 2-5 минут аралырында

Машина экумыс icTe11 турран кезде $ayinci3llik ереxcejrepi латан, сцталуы туйс. Жумыс аяцталраннан соц судыц 6epiJIYi жене электркозгатыш экумысы токтатылып, экумыс камерасыньщ eciI'i ашылады. 0HiM TycipiJIiII болтаннан keiiiH ecik кайтадан жабылады.

Картоп аршу машиналарыныц техникальщ сипаттамалары темендетђ кестеде керсет1лген.

2.2-кесте

елшем

Корсетк1штер 9HiMlliJIiI'i	6i JIiri кг сагат	мок-125 125	мок-250 250	мок-400 400	кнл-боом 600
Салынатын eHiM	кг	6	11	22
Жумыс камерасыныц СЫЙЫМ ЫЛЫРЫ	л	16	28	50
Электрцозгарыш куат	кВт	0,4	0,6		з
Жумыс органыныц айналым жылдамдыры		23,6	23,6	46,6	23,3
Сырцы элшемдф.• узындыры eHi 6yrikTiI'i Массасы	мм кг	530 380 835 85	630 430 920 105	690 495 1015 140	1490 1125 1315 480

Периодты картоп аршу машинасыныц 0HiMl(iJIiI'i мына формуламен аньщталынады:

(2.5)

мундаты т — машина камерасына салынган eHiMHi1( массасы, кг tm — eHiMlli камерата тиеуге кететћт уацыт мелшерђ с; ta — екйм • ецдеу уакыты, с; t ен i жумыс камерасынан тусфуге кететйт уакыт мелшерЁ с.

зерттеулер аркасында t — 5-10 с, t

120-300 с, ал t — 5-6 с еке1й аньщталран.

Егер машинаныц экумыс камерасыныц келеуй 6eniJIi болса, ондаты eHiMHiH, массасын мына формуламен табура болады:

m=Vpp, (2.6)

мундаты — экумыс камерасыныц келепб, м ^з; р — 0HiMHiH, келемд:0к тыгыздыгы, кг/м ^з; р = Vo/V = 0,55-0,65 — eHiMмен экумыс камерасын толтыру коэффициентй.

2.4. IIIVIki экане 16скен кеке}йстердј keciHl\i.ueiITiH машиналар

Маркасы МРО-5О-2ОО k6k6Hic машина. kiLHi ауцымды бул машина IIIVIki кекекйстердб TiJIiM/xeIT, таялшалап, гйцйндеп rceciHl(iJIeyme жене орамжапырацты майдалап тураура арналган. Машина кораптан, жетектен, тиеу сыйымдылырынан жене ауыстырмалы жумысшы органдарынан турады. Корпустыц iI.IIiHe электрхозрагыш пен сына 6eJINkTi 6epiJIici бар жетек орналас«ан. Жумыс камерасы цилиндр Tapi3l\i eTiII жасалынран. Оныц ycTiE*I'i жарына тиеу сыйымдылыгы 6ekiTiJIген. Тиеу сыйымдылыгында eHiMl(i пышацтарга жылжытатын болады. Жумыс камерасыныц жалтауына жук тусфу астауына туралган 9HiM Tycipi.reN. Диск№й пышак кеке1йстерд:0 TiJIiM№II кесу уп.йн жене орамжапырацты усалтап турау упйн пайдаланылады. Тор козд:0 пышацтар кектйстердбц елшемйн 3х3 жене 10х 10 мм eTiII, ал таяцшаларды 0,8х 1 , 2 жене 3х3 мм eTiII кесу упйн цолданылады.

Бул пышацтар табацшаларра козгалмайтындай eTiJIirr бекћйлген, сондьщтан да туралатын eHiMHik( лалыцдыгы 6ip калыпты болады.

Машинаныц экумыс ic^rrey тартб. Тиеу сыйымдылытына салынран k0k0Hic айналып турран пышаты бар табакшага I,newiII.I аркылы ныгыздалынады. Табакшаныц айналу байланысты пышацтар 0HiM/\i IIiIIIiHдеп keciII, кабылдау ыдысына Tycipel\i (2.11-сурет).

1 14 13

16 17

2.11-сурет. Маркосы МРО-50-200 кекен№ кесйПлейпйн машина:

1 — жетекий 6iJLik,• 2 — тчсфу КЧРЫЛЫМЫ,• З — мойынтфек;

4 — бцранДа; 5 — корпус; 6 — табащша; 7 — тиеу ЩЦРЫЛЫМЫ;

8 — бцранДа; 9 — каптама; 10 — гайка; 11 — тчсфу mem№i;

12 — электрщозгагыш; 1 З — сына-таспалы 6epiJtic;

14 — гайка; 15 — кронштейн; 16 — айшыщты к,уыс; 17— Доцгелек к,уыс

Маркасы МРО-4ОО-1ОOО амбебап кекекйс keciHlXiмашина II-IP1ki экймдерд0 эр турјй IIiIJ-IiHlxe rceciHNлеуге экане орамжапыракя тураура арналран (2.12-сурет).

Бул машинаныц ерекшелйј, оныц корпусына табацшалы немесе роторлы keciHlXiJIey цурылымдарын кОНДЫрута болады. Машинаныц корпусында (1) eki тусфу арнасы бар. Оныц арнасынан (2) табакшалы, ал тары 6ip арнасынан (З) роторлы keciHlliJIey машиналарынан шыЦлан keciHNJIep Tycipijrui.

2.12-сурет. Маркасы МРО-4ОО-1 ООО амбебап кекетс кесу машинасы:

1 — корпус; 2 — тчсфу арнасы; З — тчсфу арнасы; 4 — торлы пышащ

Маркасы МС-10-160 k0k0Hic турайтын механизм П-1 xceTeI'i бар эмбебап асхана машинасыныц курамына kiредо. Ол жук TycipeTiH науашасы (9) бар тутас куйылган корпустан (З), жук тиеу шанагынан (2), экумысша органдарына жататын тфек табацшасынан (4)жэне кесу курылымынан (1) турады. Tipeymi табакшада терезешелер бар, олардьщ ejIII-rervr№pi реттеу гайкасы (6) аркылы жур1'i3iJIe;xi. Tipek табакшасына 6epiJIic 61Јйктен кћтек (шпонка) ( 5) аркылы берћедђ. Кесу механизп,/й больш сурI'iJIey пышаты (10) есептејйнед:ј. Оныц терезешејщЯ бар. Tik пышактар (11) kerceHicTi keciwxiJIeiIl\i (2.13-сурет).

2.13-сурет. Маркасы МС- 1 О- 160 кокон№ турайтын механизм:

а — жалпы ropiHici; а — таяк,шалап кесу пышагы; б— табак,ша; в — mik пышащтар 6ercimy mem№i. 1 — кесу memi?i,• 2 — тиеу шанагы; З — корпус; 4 — тфек ДискйЧ,• 5 — сына; 6 — гайка; 7 — щчйрыкдиа,• 8 — жетекий 6iJLik,• 9 — тчсфу науашасы; 10 — езгИеу пышаеы:

11 — mik пышащтар

Механизмнйц экумыс тортб. Кабылдау шанагына толтырылран кекэ}йс айналып турган дискће 6epiJIiII keciледб. keciHl(iJrep жук туфу науашасынан арнаулы ыдысца тегЕчедђ.

УММ- 1 ОМ деп аталатын k0k0Hic турайтын механизм. Бул механизм УММ-ПС, умм-пр немесе ПУВР-О,4 эмбебап асхана машиналарыныц курамына kipui. Ол III№fki k6k6HicTi жоцкалап немесе ке(йндћеп кесуге жене орамэкапырал тураура арналран. Механизм (2.14-сурет) тиеу шанагынан, ецдеу камерасынан, ауыстырмалы жумыс органдарынан, тусфу науасынан, жетекпй 6iJIikTeH, турацтандыру курылымынан жене 0HiMl(i итеру сайманынан турады. Жетекцй 6iJIikke Tipek табакшасы жене кесу пышалтары бекћйген.

2.14-сурет. УММ-1 ОМ кокон№ турайтын механизм:

1 — итеру механизм; 2 — оцдеу камерасы;

З — тчращтанДыргыш: 4 — жетекий 6iJLik,• 5 — мойынтфек; 6 — тчсфу астауы; 7, 9 — ауыстырмалы ЛСЦМЫС орынДары, тиеу шанагы

Табацшалы кесу пышары бар МОП-11-1 кесу меха-

HI,13Mi 2.15-суретте kepceTiJII'eH. Механизм эмбебап П- 11

;ceTeI'i бар асхана машиналарына жалранады. Механизм

2.15-сурет. Табак,шалы кесу пышагы бар МОП-11-1 кесу механизмј.•

а — жалпы tcepiHici; э — торлы пышащ,• 1 — бЈлйс; 2 — тиеу шанаеы; З — оцдеу камерасы; 4 — торлы пышащ,• 5 — 6iJLitc;

6, 8 — мойынтфектер,• 7— конусты 6epiJlic; 9 — кронштейн;

10 — бцранДа

I.IIPIki, 1йскен кесуге жене 1йскен картоп e31'i.reyr•e арналран. I.II№1ki кекекйстер эр турјй IIiII.IiH;xe Механизм тиеу щурылымынан, ендеу камерасынан, торлы пышацтардан турады. Тиеу шанары корпуска кронштейндер жене бурандалар арлылы 6ekiTiлед:ј. Асхана машинасыныц )fteTeI'iHeH лозралыс жумыс органдары 6erciTiJII'eH 6iJIikke конусты TiCTi 6epiJIic арлылы 6epiJIelli. Механизмйц kipy, шыру 6iJIikTepi мойын^гйректе лондырылган. 9HiMl(i тиеуге арналран TecikTep домалац немесе айшьщты больш келед:$. Эн1мд:0 арнаулы курылым цолданылады. Олардыц курылымы МП-800 машинадагы те^гйкке уцсас.

Роторлы кекекйс кесе^гйн машина табацшалы механизм сияцты, МРО-4ОО-1000 деп аталатын кеке}йс keciH2(iJIeiiTiH машина цурамына kipel(i. Бул машинаныц epekI.ueJIiI'i — мунда пышац айналмайды, eHiM ротормен брге айналады. Машина корпуска (9) 6ekiTiJIl'eH цилиндр Tepi3l(i жумыс камерасынан (8),оныц ycTiH№I'i тиеу шанарынан (5) турады. Жумыс камерасыныц жотары жары цацпакпен жабылады. Оныц жук тиеуге арналган сацылауы бар. Жумыс камерасыныц iII.IiH№I'i роторда (7) уш калак, (6) орналасады. Ротор жумыс 6iJIiI'iHirx (1) ycTiE(I'i экагына 6ekiTiJII'eH. Жумыс камерасыныц жактауындары терезеге пышактардыц блогы аркылы кеciHl(iJ1ep алынады (2.16-сурет).

Машинаныц жете1й электркозгагыштан, сына белlXikTi 6epiJIicTeH турады. Пышак блогыныц астына жук тусфу астауы орналасады. МРО-4ОО-1ООО кеке1йс rceciHдћейтћт машина №ckiJIi пышактармен де жарацтандырылады. Мундай жагдайда оныц курылысы мен жумыс iCTey тэртб МРО-5О-2ОО машинасына уцсас болады.

Машинаныц жумыс icrey тэртб. 0HiM тиеу шанагы арцылы жумыс камерасындагы айналып турган роторга тусед:џ. Ортадан TeIIkiII.I kYIIITiH, acepi мен кеке}йс барабанныц кабыргаларына карай ыгыстырылады. Мунда оларды ротордыц Tik калацшалары цабырга бойымен экылжытып, пышацтар арлылы TiJIiM№JIiII кесйед:ј. Ке-

а)

2.16-сурет. Маркосы МРО-400-1 ООО роторлы кэкэнјс кесу машинасы:

а — жалпы kepiHici; э — кесу аппараттары; б—ротор; 1 — 6iJLik,• 2 — тчсфу арнасы; З — пышащтар шрамы; 4 — бчранДа; 5 — тиеу шанагы; 6 — нейзЈ;

8 — цилинДр; 9 — корпус; 1 О — ось; 11 — тцращтанДыру тетјгј,• 12 — жалеау тетЈгЈ,• 1 З — i№iut,• 14 — к,чйылып жасалынган бет; 15 — пышащты таращ,• 16 — пышащ; 17— айыр

ciJI№H 0HiMHii( IIin-Iivxepi пышацтардыц орналасу барытына байланысты болады. Туралран енћл жук туфу науасы арлылы арнаулы ыдысца TycipiJIe;xi. Машина каyinci3l(ik техникаларымен жабдыкталган.

kek0Hic FweciHN.;refdTiH пуансондык механизм катарына маркасы МС-28-100 деп аталатын механизм жатады. Бул механизм Mapkici ПУ-О,6 эмбебап асхана машинасыныц курамына Механизм картопты эр турјй IIiпйнде

МеханизМ (2.17-сурет) корпустан, жумыс камерасынан, редуктордан, пуансон жене пышак рамасынан турады. MexaHli3MHiH, цилиндр тэгйздес экумыс камерасы (З) тиеу шанарымен (19) брге жасалынган. Камераныц астыцгы жагында eki тфектер (4) аркылы редуктор корпусына (7) 6ekiTijmeH пышац рамасы (2) бар. Редуктор корпусы цацпацпен (15) жабылран. Камераныц iI.IIiHe цозталмалы пуансон (12) орнатылтан. Пуансонныц астыцры жарына будырлары бар пластина (13) жалрасцан. Пластина 9HiMlXi пышацты рамара сытымдайды. Пуансон тэменхй нуктеге жеткенде 0HiM тусетјн арна (19) пуансонныц жактауымен (18) жабылады. Пуансонныц цозралуы ембебап жетекке жалганатын (6) кеме-

2.17-сурет. Маркасы МС-28-100 механизмЈ з-48*

1Јмен Ы.Јйк орам Tic (1 О) жене орам TicTi децгелек (14) аркылы рйнд1 6iJIikTi (16) айналдырады. P1iHlXi мойнына Кулисаныц рамасы (8)

Жумыс камерасыныц тементЈ жатына орнатылган алмалы-салмалы пышак, рамаларыныц тукйне карай кес№тген кэкэ}йстердјн, IIi111iHgxepi эзгеред:б.

Механизмкйц экумыс iCTey TapTi6i. Пуансон экотары кетекйлген кезде k9k0Hic туйфлерй пышац рамасына кејйп тусед1. Пуансон темен карай лозеалран кезде эн1м пышак, рамасы арлылы сытымдалып, keciJIiII, арнаулы ыдысца тэгйед0. keciJIeTiH EIi111iH№pi пышак рамасындагы пышактардыц орналасуына байланысты болады.

2.18-сурет. Маркасы МРОВ-160 пгскен енйиДерТ кесуге арналеан машина:

1 — редуктор; 2 — ирек micmi 6epiJLic; З — ирис micmi

Децгелек; 4 — 6iJLik; 5 — мойынтфек; 6 — шыеару астауы;

7 — торлы дышал; 8 — тиеу цилинДД,• 9 — итеру лсчл,•

10 — niutil--LT гайка; 11, 12 — щаптамалар; 1 З — к,ащпащ,•

14 — штифт; 15 — табак,ша; 16 — тчсфу науасы;

1 7 — электрщозгагыш

Курама машиналар IIicipiJII'eH эр турјй 16ш1нде keciHlkiJreyr'e арналран. Солардыц 6ipi — маркасы МРОВ-16О деп аталатын машина. Бул машина (2.18сурет) электрцозрарыштан, орам TiCTi редуктордан, айналмалы Tik пышацтардан, пышак, торынан, табакшадан, цацпацтан, тиеу шанагынан, Tycipy науасынан, итеру 5kYI'iHeH турады. Пышактар 6iJIik, оран 6ekiTiJIIPH vrpekTi 6epiJIic жене электрцозтатыш кемегћиен айналады. Пышацтардыц астында рамасы бар. Машинаныц ауыстырмалы уш турјй рамасы болады. Олардыц арнаулы уяшыктарыныц олшемдекй.• 9х9, 14х14, 6х32 мм. Машинада жук TycipeTiH eki науа бар. Олардыц eHiM кеciHl(iJIepiH, ал ekiHI.IIici экумыс камерасынан усах калдьщтарды TycipiII алута арналган.

МС-18-160 механизгей (2.19-сурет) 63iHiH, цурылымы мен экумыс iCTey тертб жарынын МРОВ-16О машинасына уксас. Ол ПУ-О,6 деп аталатын эмбебап жетектер арцылы экумыс Механизмде орам TiCTi 6epiJIicTirx орнына конусты TiCTi 6epiJIic орнатылтан.

Аталран машиналарды пайдалану нусцаулыц ереже.лердј цатац сактай отырып xcypI'i3i.nel(i. Ондай нускау ережелекй ep6ip машинаныц техникальщ цужаттарында 6epiJII'eH.

keciHl\iJIeriTiH машиналарды icrce косардыц алдында техникальщ байкаудан 0Tki3Y кажет. Будан соц машинаныц экетегй icrce цосылып, экумысы тексерйедо.

Коке}йстер машинара электрцозрарыш 1ске цосылраннан кетн тана салынады. Жумыс icuerr турган машина iI-IIirv:vi кептејйп Калтан 0HiMlXi холмен барыттап )kiберуге немесе 1TTepiII жберуге болмайды.

Жумыс аякталран соц жетек тоцтатылады жене машинаныц экумыс белшектегй 69JIiHiII алынады да, ол ыс- тык, сумен жуылып тазартылады.

Кокекйстердо кесћџалеу машиналарыныц сипаттамалары темендегй 2.2-кестеде 6epiJINH.

2.19-сурет. Маркосы МС-18-160 кесу машинасы:

1 — конусты micmi берИЈстфеДуктор; 2 — торлы пышц,•

З — сакиналы тфек; 4 — итеру жиг“- 5 — кабылДау шанагы

2.2-кесте

kopceTkim•repi	9лп»ем 6ipMfi	МРО5о.2ОО	МРО-«кнош	МОП,11-1 УММ-1О	мс-28-100 хров-1601 мс-1&160
0HiMiJIi"i шмкЈ кек [Пскен 0HiM	кусаеат	80...200	80,..зоо	160...300 $ 160 40..лоо lOO...200	100
Пыш»ктардыж нйналыммиа жвлдамдытн keciuiJIep emueMi

		535 460

З-тарау. ЕТ ЭКЭНЕ БАЛЫК ЭЦДЕУ МАШИНАЛАРЫ

3.1. Ет жене балык ендеу машиналарыныц жалпы

сипаттамалары

Ет тарту машиналары байланысты уш турге 60JIiHexxi: 0HiMl(iJIiI'i сагатына 10 кг болатын турмыстьщ; 6HiruiJIiI'i саратына 10-500 кг — тамацтандыру кэ(йпорындарындаты жене сагатына 500 кг-нан артык — 0HNpicTik.

Тамалтандыру кэспторындарында лолмен немесе электр куатымен экумыс icTeWI'iH ет тарту машиналары колданылады. Олар эмбебап жетектерге жалранатын ауыспалы механизм жене жеке машина болып ekire бэ.JIiHui. Ет тарту машинасыныц сулбасы 3.1суретте 6epi.ueH. Ет тарту машинасыныц корпусындары экумыс камерасыныц iIIIiraeI'i цабырралар eHiMHiH, айналмауын цамтамасыз етедј.

3.1-сурет. Ет тарту машинасыныц счлбасы:

1 — жцмыс камерасы; 2 — шнек; З — к,ырлар; 4 — кесу торы; 5, 6 — дышащ торлары; 7 — сакина; 8 — бцранДа-щащпащ,•

9 — пышаџпар

0HiMlXi экумыс камерасында ЭКЫЛЖЫТатЫН буранданыц (LIIHekTiE() кадамдары 6ip^rre-6ipTe kiIHipeiie бередђ. Ет тарту машинасыныц кесу курылымы кесу торынан, айналатын пышацтардан, эр тур.1й элшемдщЈ бар пышак, торларынан турады. Машинаныц кесу Te^rrikTepi темендетй 3.2-суретте керсетћген.

а) д)

3.2-сурет. Ет тарту машинасыныц пышак,тары: а — кесу торы; э — aci жащты пышащ,• б — пышащты тор; в — нейзй экиынтыщ,• ipi.zen тартуга арналган жиынтыщ

3.2. Ет тарту машиналары мен механизмдф

уакытта мим-60, мим-500, мим-82, М-2 (764) деп аталатын дербес жетектекй бар ет турарыштар, сондай-ак ммпп-1, МИ-150, M2-70 жене умм-2 деп аталатын эмбебап жетектермен жумыс icueiiTiH ет тарту машиналары ке}ђнен колданылады.

МИМ-60 ет тарту машинасы кП1ййр1м тамалтандыру орындарында цолданылады. Машинаныц кесу лурылымына кесу торы, eki жакты пышак жене диаметрлекй 3,2 жене 4,5 мм eki пышак, торлары жатады.

МИМ- 500 машинасы (З .З-сурет) шойыннан жасалынган корпустан, HeI'i3lkeH, экумыс хуралдарынан, шнектен, жетектен жене лаццадан турады.Машинаныц 4-корпусы луысты цилиндр Tapi3lXi жасалынран жене ол жумыс камерасы болып есептејйнедо. Камераныц i111iHe бурандалы ойык жасалынран. Машина корпусы редукторга 6ekiTiJII'eH. Корпустыц imirv:xer^ti шнектйн, ладамы бфте-бфте азая ШнектЫ алдыцры жагындагы саусацшата кесу MexaHV13Ml(epi kipI'i3iJII'eH, алдымен кесу торы, eki жакты пытал, диаметрйгйн, 0JILI-teMi 9 мм болатын пышак, торы, eki жакты пышал жене диаметр

КОЗ?аЕЫШ, сына 6eJTl(ikTi 6epiJIic, редуктор аркылы айналады .

3.3-сурет. Маркасы МИМ-500 ет тарту машинасы:

1 — машина негЈзЈ,• 2 — жетекий 6iJlik,• З — корпус;

4 — корпус; 5 — пышак,ты тор; 6 — саусащша; 7 — eri жащты пышш$,• 8 — кесу торы; 9 — гайка; 10 — шнек; 11 — щоршау,

12— итеру К,ЦРа.ЉЫ,• 1 З — щцйрык,ша; 14 — тиеу табагы;

15 —реДщстор; 16 — бчйф 6emi; 17— сына белДйспй 6epiJLic;

18 — электрк,озгаеыш; 19 — итергйи,• 20 — щол бчранДасы

МИМ-82М деп аталатын ет тарту машинасы. Машина негТзден, корпустан, эцдеу камерасынан, жук тиеу шанарынан, шнектен, кесу механизмдерйнен, жетектен жене баскару стансасынан турады. Машина З, 5, 9 мм TecikTepi бар уш тормен, лос экузд:0 eki пышакпен жене кесу торымен жабдьщталран.

Ет тарту машинасы электрцозрарыштан жене ек1 сатылы, цилиндрјй редукТордан турады. Жумыс камерасыныц iIIIki диаметкй — 82 мм (3.4-сурет).

3.4-сурет. МИМ-82М ет тарту машинасы

МИМ-105 деп аталатын ет тарту машинасы

МИМ-82 машинасына караганда кэлелй}йн, улкендйймен, жетек «урылымдыц езгешелй'ћтен ерекшеленед:0.

Машина шойын тактата орналастырылады. Раманыц iIIIiHe электрцозтарыш орнатылран. Жетек одан баска сына 6eJIlkikTi 6epiJIicreH жене 6ip сатылы редуктордан турады. Машинаныц жумыс камерасыныц iILIki диамеф — 105 мм.

МО2-15О, МС2-7О жене УММ-2 деп аталатын ет тарту машиналары. Булардыц щурылымдары мен экумыс iCTey тэртб ММП- 11 деп аталатын ет тарту механизпбне уксас.

Жумыс iCTey ^rrapTi6i. Шарын-шагын ке(йлген ет туйф.nepi экумыс камерасындары шнекке TYCiII тытыздалады да, ет турайтын косарлы пышаљџяа карай экылжиды. Бул жерде ет усацталып туралады. Осылайша туралтан ег шнекпен тыгыздалып, козралмайтын пышац торлары аркылы алдын ала дайындап койтан ыдыска ытыстырылып шыгарылады. Маркалары М2-7О, ММП-11-1, УММ-2 машиналарыныц жалпы kepiHicTepi 3.5-3.8-суреттерде 6epi.neH.

5 4 3

3.5-сурет. МС2-70 ет тарту механизм:

1 — тиеутабагы; 2 — бцранДа; З — etci лсащты пышащ,•

4 — кесу торы; 5 — щырлар; 6, 7 — пыша“$ торлары

3一" e , 4一rcopnyc;

3.8-cyperr. YMM-2 em mapmy xa " 113一mop;

2一p 3一b ;一meci",• 5 - 0 ; 6 = mopbL,• 7一a

Ет тарту машиналарыныц техникалык, сипаттамала ры 3.1-кестеде керсетйген.

3.1-кесте

kopceTkinrrepi	Олшем 6i JIir•i	мим-82; мим-82М	мим-105; мим-105м	мим-60	мс2-70 мс2-15
0HiM iJliI*i	кг сарат	180	400	20	70 150
Электрцозгарыш аты	квт	0,75	2,2
Шнект1ц айналым саны	с-	2,8	3,3
Айналым )iMiJ1iI'i	с-	23,5	23,8
То коз диамет i	мм	82	105	60	60 82
Сырткы олшемдф УЗЫндыры eHi 611ikTipi	мм	840 310 420	850 450 1000	840 310 420	310/350 310/310 200 360
массасы	кг	75	244	15	65 12,5

3.3. Ет цопсыту механизм—

Тамацтандыру кесек еттерд:б ецдеу алдында ет улпасындагы байланыс талщьщтарын бузу yr.IIiH арнаулы механизмдермен цопсытады. Тамалтандыру кэсћторындарында eTTi копсыту YIIIiH МС191400, МРП-11-1 жене МРМ-15 деп аталатын ет цопсыту машиналары пайдаланылады.

Маркасы МС19-14ОО деп аталатын ет цопсыту меха ПМ-1,1 жене ПУ-О,6 деп аталатын эмбебап жетектерге жалганады. Механизм (З. 10-сурет) корпустан, пышак, блоктарынан туратын кареткадан, тиеу шанагынан, 6epiJIicTeH жоне жалрау курылымынан турады. Лозралыс механизмге жалгау курылымындагы мойынтфектерге орнатылган 6iJIikke 6epiJIui. Жалрау механизп,б корпуска бурандалар кемегћтен 6ekiTiJre;xi. BiJIikTiH, бос жарындаты тйстегекйш айналдырады. Ол децгелек бЈйкшеге бекћйген. Децгелек Ticuep саны бЦ)дей ekiHII.Ii децгелекпен iJIiHickeH. Eki бЈйкшелер 6ipiHe-6ipi карама-карсы багытта айналады . Келденец барыттары eki 6iJIikke табакшалы кесу пышактары 6ekiTiJII'eH. Пышактардьщ арасында шайбалар бар. Пышактар 6iJIikke гайка аркылы 6ekiTiJIel\i. Пышац блоктары каретканыц iI.IIiHe орнатылран. Каретка екће бэјйнген.

16 15 14 13

3.9-сурет. МС19-1400 ет щопсыту механизм:

1 — щцйрыщша; 2 — 6iJlik,• З — micmeupitu; 4 — Децгелек;

5 — бцранДа; 6 — корпус; 7 — штифт; 8 — шайба; 9 — тиеу шанагы; 10 — гайка; 11 — щапсырма; 12 — бцранДа;

1 З — 6iJLikmep; 14 — 6iJliktue,• 15 — щапсырма; 16 — сырганау мойынтфегј; 1 7 — каптама; 18 — тазалау таращшасы;

19 — тфектер; 20 — каретка; 21 — фреза-пышащтар; 22 — imitu; 23 — беттер; 24 — К,ЫСщЫШ

Механизм}йц жумыс iCTey тартб. Тиеу шанарына салынран кесек ет айналып турран фреза-пышацтармен TiJTI'iJIeHQi. ецделген ет арнаулы ыдыска TycipiJrel(i.

МРМ- 15 деп аталатын ет цопсыту машинасы (З .1 О-сурет). Бул машинаныц дербес бар. Жетек электр-

3.10-сурет. МРМ-15 ет к,опсыту механизм:

а — жалпы rcopiHici; а — кинематикальи; сцлбасы; 1 — корпус; 2 — З — каретка; 4 — тазалау тарашиасы,• 5 — тиеу терезесј; 6 — пышащ бЛОГЫ,•

7 —реДуктор; 8 — сына белДйстЈ 6epi.lic;

9 — электрщозгагыш; 10 — алсыраткјыш;

11 — негЈз; 12 — тфек; 13 — mqcipy К,УЫСЫ,• 14 — штифт

лозгагыштан, сына 6eJ1l(ikTi бегйЈйстен, редуктордан жене цилиндрл1 TicTi 6epiJIicTeH турады. Машина корпусы ycTiHI'i жарынан жабылады. Машина корпусыныц iIIIiHде пышац блоктары, тазалау тарацшалары жене жетек бар. Пышац блоктары келденец erci 6iJIikke бекћйлген фреза-пышалтардан турады. ЫЈйктер eki жакты кареткага орнатылган. Каретка ycTi тиеу Tepe3eci бар цацпацпен жабылады. Машина негйзге бек&йлген, ал негйз тјректер арцылы жумыс устејйне орньщтырылады. Эндел1нген ет кесектекА сацылау арцылы машинадан шыгарылады.

Маркасы МРП-11-1 ет цопсыту механизм1 П- 11-1 эмбебап xceTeI'iHe жалранады. MexaHld3NIHii( курылымы МС19-14ОО механизл,йне уцсас. Механизмкйц редукторыныц iII.IiHgxeI'i 6iJIikTiH 6ip басына тйстегек:йш 6ekiTiJIген. Ол 6iJIikke бекћйлген TiCTi децгелекпен iJIiHiciII фреза-пышактарды айналдырады. Механизм eki кареткамен жене пышал тазалау таракшаларымен экабдыцталынган. Редуктор мен каретка пластина жене саусацшалармен жалгантан (3.11-сурет).

3.11-сурет. МРП-11-1 ет лопсыту механизм:

а — жалпы lcepiHici,• д — кинематикальщ сцлбасы,•

1 — жалгау memizi; 2 — 6iJ[ilc; З —реДуктор;

4 micmeupiuz,• 5 — Доцгелењ; 6 — щапсырла; 7 — 8 — жат;ыш; 9— саусащша; 10 — шайба; 11 — гайка;

12 — тџпща,• 1 З — пышакгфрезалар; 14 — шайба;

15 — дышащ 6iJLirmepi; 16 — таращишлар;

1 7— 6iJLitcmep,• 18, 19 — кареткалар

Бул машиналардыц мына формуламен аньщтаура болады:

Q = vop/L,(7.36)

мундагы — пышактыц жылдамдыты,м/с;

vo =znr ор/ЗО= 7tnS/60, (7.37)

мундагы п — пышацтардыц айналым экылдамдыры, мин ¹, ор — пышац-фрезаныц орташа радиусы, м; S — пышак блоктарыныц аракашьщтыгы, м; L — ецдејйнген 6HiMHirx узындыры, м; т = 0,3 — 0HiM беру;ђц есеп^rreriTiH коэффициент.

)ke ^rreroer'i куат M9JIILIepi:

(7.38)

мундары Л^У1 — табацшалы пышактармен eHiMN кесуге

шасыныц арасындары уйкејйс купйн жецуге I-ceTeTiH куат мелшерђ Вт;

=P1hm, (7.39)

мундаты Р — eHil'“i kecep;xeI'i табацшалы пышац жу3iH№I'i куш, Н:

(7.40)

мундары qd — кесуге MeHIHikTi кедергК Н/м (500-800 Н/м); Ь — 6ip TicTirx )kY3iHirx узындыры,м; h — кесу терецдћђм; т — 6ip секундтары кесу саны:

т п/6О, (7.41)

мундары z — пышацтары TicTep саны; zф — 6ip блоктагы пышацтар саны.

qd Ь Ь п/6О, (7.42)

(7.43)

мундары Р — 0HiMHiH, тазалау таракшасына уйкелу ку-

Рт=2 (7.44)

мундагы осж — eHiMHiH, лысылу кернеуђ Па; — тазалау тарацшаларына лысатын аудан мелшерђ м ²; f — енћл мен тазалау таракшаларыныц арасындары уйкезйс 8 — тарацша арасымен откен 9HiMHiE( салыстырмалы цысылу деформациясы (0,4-0,6); Е — eHiMHiH cepIIiMNJIik модулђ Па; = 2 r ср t (zфф t — тазалау тарацша пластина eHi, м. Сонда:

ЕЕ t f (zф - 1) [30, (7.45)

Ет копсыту машиналарыныц техникалык сипаттамалары кестеде бекйлген.

3.2-кесте

Ко eTkinrre i	Элшем 6i JIiri	мрм-15	МРП-11-1	мс19-иоо
9HiMNJrir•i	дана сарат	1800	1500	1400
Пышац блоктарыныц айн >kVIiJIiI'i	мин	90	80	80
Сырткы узындыры eHi	мм	560 260 390	370 140 200	375 130 225
Электркозрарыш к аты	квт	0,27
Массасы	кг	25	7,4	10

Щопсыту механизмДерЈ мен машиналарын пайДалану

Жумыс басталмас бурын ет цопсыту механизпбЕйц лацпарын алып, пышацтардыц арасында бегде заттардыц жол ekeHl(iI'iHe коз жетЕбзу керек. Пышак фрезалары мен тарацшалардыц б)йктерге дурыс орнатылуын тексеру керек. Содан соц жук тусфу астына арнаулы ыдыс ЛОЙып, кесек eTTi тиеу терезе(јне салады. Коршауы мен цацпары жол машинамен экумыс icтеуге тыйым салынады.

Жумыс аякталган соц электркозгарыш токтан ажыратылады, машина кареткасы ашылып, пышацтар ыстык сумен жуылады. Жуылган белшектер кургатылады. Ал фрезаларра туздалмаран тоц май жатылады.

3.4. Ет тарту машиналарын есептеу

TervreHl(eI'i 3.13-суретте ет тарту машинасындаты I.IIHekTirx соцры орамыныц 9HiMI'e ecepi керсе'йлген, Мундары л^т— лалыпты лысым куп.й•, Т — уйкејйс куп.й•, (Т = л^тf, f — уйкејйс коэффициент).

Осы куштердј тецгерупй Р куп.йн Р жене Pt куштеpiHe жактеуге болады. Р купй 0HiMlli кесу курылымына жылжытады, ал Pt купй eHiMHirx 6iJIik бойымен айналуына эсер етед:ј. Осы куштердђц аралатынасы:

(3.1)

мундары р — уйкејйс бурышы.

Ет тарту машинасыныц 0HiMNJIiri:

(3.2)

мундары F — шнекке жакын орналаслан торлы пышактары те(Јктердђц аудандарыныц косындысы, м².

F =zd ²z /4, (3.3)

мундары d — 6ip TecikTiH, диаметрђ м; z — TecikTep саны;

— 6ipiHIIIi торлы пышацтан шьнатын екймкйц жылдамДЫРЫ, М/С.

= тп/6О (л + ra) tgpn Кв, (3.4)

мундагы п — II.IHekTir-( айналым жылдамдыгы, мин-1 ; r , r — IIIHekTiE-\ СОЦРЫ орамыньщ сырцы жене iIIIki радиустары, м; К — 6HiMHiH, келемд:$к беру коэффициент№

кв (о - 00)/0, (3.5)

мундагы о — 9HiMHirx бурыштык жылдамдыгы, 1/с; о — I.IIHekTiH, бурыштыц экылдамдыгы, 1/с.

Тэнарибе бойыншаК = 0,35-0,4.

Ет тарту машинасыныц xceTel'iHe kepekTi цуат мелшф

N=N1 +N2 + N3 [17, (3.6)

мундагы N1 — 6HirvIl(i кесуге rceTeTiH цуат, Вт; N2 — кесу уйкејйс куштекйн экецуге rceTeTiH цуат, Вт; Л^атз — 6HiM мен шнек арасындары уйкејйс куштекй мен тиеу табагынан кесу 6HiMl\i жылжытура keTeTiH ke№pI'iHi жецуге кете^рйн куат мелшерй, Вт.

пр+ 2k +kp2)azn/60, (3.7)

мундарыр — торлы пышак, ауданы, м ²; К —кесу торы-

пр

ньщ ауданын пайдалану коэффициенте К жене К ipi жене майда тор аудандарын пайдалану коэффициенттере а — eHiMl(i кесуге керексй менпйктй куат ШЫГЫНЫ, Дж/м ²(а 2,5 103-3,5 103 Дж/м ²); z — пышацтары кесу канаттарыныц саны; п — шнектйц айналыс экылдамдыты,

мин ¹.

N2 Рз (rmax + rmin) ,f У тп /60, (3.8)

мундары Рз — кесу механизтуйн кысута кететйт куш, Н; Р = Р bz (r тах + rmin), мундары Р — пышак, цен тор беттеpiH№I'i лысымныц орташа MBHi, Па (Р 2 106-3 106 Па);

Ь — пышак xcy.3i мен тор арасындары ауданыныц тах жене rntin — пышацтыц iII.Iki жене СЫРТКЫ радиустары, м; f = О, 1 — пышац пен тор арасындары уйкејйс коэффициен^рй•, — несу аудандарыньщ саны.

N3 = Т [(Рн - НВ) Л + 0,24 (РН — r²B)] л²п/9О, (3.9)

мундары Ро — шнек ^гйн, соцры орамындары ЦЫСЫМ, Па,

(З 105-5 105); т — орам саны; t — шнек орамдарыныц

ор

орташа цадамы, tор = т d ор tg рор•, / — шнек пен 0HiM арасындаты уйкејйс коэффициен^рй.

Ет тарту машиналарыныц техникальщ сипаттамалары ^rrerueH№I'i кестеде берћген.

3.3-кесте

kepcerrcinnepi	елшем 6i .nir•i кг сарат	мим-60 20	-500 500	М2(764)	МС2-150 180...200	ммп-11-1	умм-2 10...зо
LUHewriH айналу жылдамдыгы	мин-1		200	180 240	170	70 170	110
Торлы пышак •reciwrepiHiH. диамет i	мм	3,2
Сырткы елшемдер№ узындыты eHi 6»rikTici	мм	700 355 940	840 310 480	350 310 360	385 210 305	220 180 230
Электрлозгагыш ты Массасы	кВт кг	2,2			12,5	0,45

140 70 7,0

3.5. МФК-2240 котлет цалыптау машинасы

Бул машина котлетке арналып дайындалран массадан котлет немесе баска енћидерд:б калыптау упйн пайдаланылады. Машина тамактандыру орындарыныц ipi kaciIIорындарында колданылады. Бул машина (3.12-сурет) корпустан, электркозгагыштан, редуктордан, тиеу шанагынан, шнектен, лалыптау устејйнен, цатцан нан унтатына арналтан шанактан жене кабылдау науасынан турады. Калыптау устејй экумыс органыныц кызметйм аткарады. Ол децгелек немесе сопалша уяшьщтары бар табацша тэкйздес. Уяшьщтар iIIIiHe поршеньдер орнатылран. Устел цуысты 6iJIikke орнатылран. Щуыстыц iIJ-IiHl(e цалыптау массасын реттеуге арналран механизм бар. Устел ycTiH№l'i eki шанацтарда ет турамасы мен нан унтаты бар. Ет турамасы бар цилиндрјй шанацтыц ir-IIiHl(e коректенд:0ртЈп.1 шнек орнатылган. Ол тураманы шанцтан калыптау устел1Ейц уяшьщтарына беруге арналран.

2 1 а)

3.12-сурет. МФК-224О котлет щалыптау машинасы:

а — жалпы .wepiHici; а — кинематикалы}$ сцлбасы; б — поршень мен щалыптау чстелЈТц циклограммасы;

1 — корпус; 2 — электрщозгаеыш; З — ирењ тЈспйреДуктор;

4 — шанак,; 5 — шншС,• 6 — щалыптау чстелј; 7— шанак,;

8 — 1$абылДау астауы; 9 — шјысты 6iJLitc

Устел айналран кезде поршень итергПптекй арнаулы жолмен сыртанайды. Соньщ эсекйнен поршень цайтымды-удемеј-й козгалыс жасайды. Цалыптау устејй}йц цасында жук тусђ)у-науасы орнатылран.

Машинаныц жумыс iCTey TapTi6i. Ет турамасына арналган шаналтыц iI.IIiH№I'i xopekTeHllipI'iII.I пен лалыптау устејй электрцозратыштыц эсерћлен айналады. Устел айналган кезде оныц уяшьщтары кептђйлген нан унталтары бар шанацтыц астына кезекпе-кезек келйт тоцтайды. Осы кезде уяшьщтары поршеньдер 1,5 мм-ге томен TyciII, нан унтацтары уяга Будан кећн поршеньдер темен тусед:б де, уяшьщтарра ет турамасы rce.nui. Калыптау устејй ары карай козралранда поршеньдер экотары k0TepiJIiII, калыптанран eHiM устелдон, ycTiHe шытарылады. Ары карай котлеттер cycipy науасына карай

Жумысты бастаудыц алдында машина корпусына поршеньдекй бар лалыптау устејй орнатылады. Будан соц ет турамасына жене кепкен нан унтарына арналтан шанактар орнатылады. Ет турамасына арналган шанацца №qopekTeHAipI'iII.I шнек, ал устел ycTiHe лактыру меха6ekiTiJrai. Содан соц машинаны iCke ЦОСЫП, оныц экумыс iCTey rqa6iJIeTiH байцайды. Будан соц 6ip шанацца 10 кг-ра дећн ет турамасын, ekiHII.IiciHe 0,4 кг кептђйлген нан унтары салынады. MpiHII.Ii калыпталынран котлет елше}бп, оныц массасы реттејйнед:ђ. Жумыс барысында ет турамасы мен кептфћген нан унтары шанцтарта устемелеп салынып отырады. Жумыс аяцталран соц машинаныц экумысшы органдары алынып, ыстык сумен экуылады жене keIITipiJIe;xi.

3.6. Балык цабырын тазалау машинасы

Тамактандыру касйшрындарында бальщтыц кабытын аршу YI.IIiH PO-IM1 деп аталатын машина колданылады. Бул машина (3.13-сурет) кораптан, цацпактан, экумыс органынан, экумсац бЈйктен жене электркозрарыштан турады. Жумыс органы больш ЛЫРРЫШ есепте.71iHQi. Оныц цилиндрл1 6eTiHg:xe eTkip кырлары бар хабыргалары болады. Майыскац 6iJIik гайка арлылы электркозрагыштыц 6iJIiI'ir•aeH косылран.

3.13-сурет. Бальи; щабыршаеын тазалау машинасы:

1 — фреза; 2 — сабы; З — uiJl-ue.li 6iJlik,• 4 — электрк,озеаеыш;

5 — кронштейн; 6 — щыреыш 6iJlij,• 7 — сащтанДыру щорабы;

8 — К,ЫРГЫШ

Жумыс басталар алдында машинаныц корпусы кронштейн арлылы eHNpicTik устелге 6ekiTiJreN. Машинаныц экумысы бос *tywi3iJIiII тексерће№. Осыдан кећн тана бальщты тазалаура kipicel(i. Бальщты куйрырынан басына карай экумыс органын )kypI'i3e отырып тазалайды. Жумыс аяцталран соц кыррышты жуып тазалайды.

4-тарау. ЦАМЫР ЭКЭНЕ крвм ДАЙЫНДАУ МАШИНАЛАРЫ

4.1. Араластыру машиналарыныц жалпы сипаттамасы

Тамактандыру араластыру проrxeci ке}јнен цолданылады.

Туралран eTTi жене оран косатын компоненттердџ 6ipkeJIki eTiII араластыру жене оларды оттегћлен ланыцтыру маркалары МС-8-150, МВП-11-1, МСМ-8-20 жэне МС25-2ОО щурылымдары пайдаланылады.

4.1-сурет. МС8-150 ет турамаларын араластыру машинасы:

1 — жапк,ыш; 2— к,акпащ,• З — камера; 4 — к,алакјты бЈлйс;

5 — айластырма; 6 — щцйрьщша

Бул машиналардыц барлыры экай козталатын машиналар класына жатады.

МС8-150 деп аталатын араластыррыш (4.1 -сурет) алюминийден жасалынран корпустан жене тиеу шанарынан турады. Корпустыц алдьщты ЭКаРЫ цацпацпен жабылады. Машина экумыс камерасыньщ iIIIiHlxe жумыс 6iJIiI'i цойылган жене оран ЗОО бурышпен калацшалар 6ekiTiJIген. Тиеу шанарына салтандыру торы орнатылран.

Механизмкбн, экумыс iCTey тартб. Калацшалары бар экумыс айналган кезде туралтан ет немесе котлет массасы араласып туфу эке}ђне карай жылжиды. Дайын 0HiM арнаулы ыдысца тусед:ј.

4.2-сурет. МВП-11-1 бцлгау-араластыру механизм:

1 —реДуктор; 2 — кронштейн; З — СЫЙЫМДЫЛЫК,; 4 — жцмыс органДары, 5 — сына; 6 — бцранДа; 7 — шайба; 8 — жетекий;

9 — Децгелек; 10, 13 — конусты 6epiJLic; 14 — 6iJLik,•

15 — кјчйрык,ша; 16 — манжета; 17— мойынтфек;

18 — micmeupitu; 19 — мойынтфектер; 20 — манжета;

21 — табащ; 22 — цстаеыш; 23 — штифт; 24 — муфта Жумыс алдында МС8-15О ет араластыррышын эмбебап мойнына бурандамен бекћедђ. Будан соц цалакшалары бар жумыс 6iJIiI'i корпуска салынады да, цацпары жабылып, оны гайкамен бурап тастайды. Содан соц *teTekTi жумысца лосады. Егер машина дурыс жумыс icTece камерара 5-7 кг MOJII.nepiHgxe ет салынады. Араластыру rrporxeci аящталтан соц жапцыш кетфледђ де, дайын 6HiM айналып турран лалацшалар аркылы арнаулы ыдысца карай ытыстырылып шыгарылады. Тиеу шанатында сактандыру торы экоц машиналармен экумыс icTeyI'e болмайды.

Маркасы МВП-11-1 булгау-араластыру механизп^јй кронштейнге 6ekiTiJII'eH редуктордан, сыйымдылыцтан жене ауыстырмалы Жумыс органдарынан турады.

Ет араластыру машиналарыныц мына формуламен аньщталынады:

(4.1)

Q = Ур (Р /(tmu + te +

МУНЩТЫ V — ЖУМЫС камерасыныц м^з; р — ен1мHiH, келемд:бк ТЫРЫЗДЫРЫ, кг/м ^з; р — камераны толтыру коэффициентђ t — 6HiMl3i камерара тиеу уакыты,с; t ендеу уакыты, с; t — Tycipy уацыты, с.

Массасы 8-10 кг энћлд1 ецдеуге keTeTiH уацыт мелшеpi — 80-100 с. Жумыс камерасыныц

(4.2)

мундагы с — лалах пен сыйымдылыц кабыргасыныц арасындаты цуыс мелшекй (с = 2-3 мм); I — жумыс камерасыныц узындыгы, мм.

Ет араластыру машинасындагы электрцозгатыш куаты :

(4.3)

мундары Р — араластырута kegxepr•i куштерд:б жецуге кетейн куш, Н; — eHiMHiH, сызьщтыц жылдамдыгы,м/с; Ка — куат цорыныц коэффициентй (4-5).

Ет тарту машиналарында калактыц сызыктык, экылдамдыты 0,3-1,5 м/с болса, Р купй:

P= 6Fz, (4.4)

мундаты б— 6ip ца.лацца кедерг1 куш, Па; 1' — лалак ауданы, м²; z — цала№я саны.

Араластыру 6iJIiI'iHiH, бойымен лозралтан eHiMHiE( орташа ЭкЫЛ№МДЬН'Ы:

(4.5)

мундагы — 6ip калацпен жылжытылран eHiMHiH, жылдамдыгы, м/с; — хозра,лран жылдамдыгыныц есептейтћт коэффициент.

= о R (sina — /cosa) cosa, (4.6)

мундагы а — цалактыц жетекпй 6iJIik бойына келбеу бурышы; R — цалац радиусы,м; — уйкејйс коэффиI.№eHTi.

у = Ь sina /(2TR), (4.7)

мундары Ь — лалах eHi.

4.2. Щамыр араластыру машиналары

Тамалтандыру касћюрындарыныц кондитерјйк цехтарында камыр дайындау упйн кептеген машиналар пайдаланылады. Олардыц жумыс органдары ретћтде камыр илеуге арналран эр турјй YJII'i№I'i араластыру механизм;xepi колданылады. Бидай мен царабидайдыц унынан цамыр дайындаура маркалары ТММ- 1М, МТМ-15, ТММ60М, МТИ- 100 жене баска машиналар пайдаланылады.

ТММ-1М камыр илеу машинасы (4.3-сурет) шойыннан цуйылран тактадан, станинадан, коршамадан, электрцозрарыштан, жетектен, араластыру EIiHiHeH, калактан, дежадан жене жылжыту арбашасынан турады. Арбашаныц айналу децгелектекй бар. Тацтара редуктор, ал онымен электрцозрарыш жалтасцан.

4.3-сурет. ТММ-1ЛТ к,амыр илеу машинасы:

1 — тфек так,тасы; 2, 18 — айналма Доцгелектер;

З — арбаша; 4 — табаџиа; 5 — щаптама; 6 — Делса;

7 — к,оршама; 8 — иЈнтфек; 9 — мойынтфек; 10 — uiH,•

11 — ось; 12 — тцтк,а; 13 — жчлДызша;

14 — электркрзгагыш; 15 — станина; 16 — uiHmipac,•

17— к,алащ, 19 — meruci (педаль); 20 — серЈппе

Машинаныц экумыс iCTey TapTi6i. Электркозраушы, оран жалраскан редуктор шынжырлы 6epiJIic арцылы щамыр илеу механизмй жене дежа 6ip мезгћде айналады. Деэкадары штбзаттар араласып ламырра айналады.

МТМ- 15 деп аталатын шарын елшемд:ј ламыр илеу машинасы (4.4-сурет) корпусца бекћ№тген электрцозрарыштан, редуктордан, камыр илеу сыйымдылыгынан, калацтардан, станинадан турады. Сыйымдылык жорарры жатынан торлы ццпацпен жабылады.

з 2

4.4-сурет. МТМ-15 к,амыр илеу машинасы:

1 — СЫЙЫМДЫЛЬЩ,• 2 — станина; З — редуктор;

4 — электрщозгаеыш; 5 — 1$алащ,• 6 — сына; 7 — щуыс

Камыр илеуге арналран МТИ-1ОО деп аталатын машина. Бул машина (4.5-сурет) жорары 0HiMNJIikTi цехтарда пайдаланылады. Машина станинадан, жетектен, катеру MexaHY13MiHeH, цацпары бар сыйымдыльщтан, арбашадан, араластыру органынан жене баскару пультйтен турады. Машинадары электрцозратыш, сына

6eJINkTi 6epiJ1ic, цилиндрјй жене планетарлы TicTi беpiJIicTep арцылы араластыру органы айналады.

—11

-12

.13

4.5-сурет. МТИ-100 }Бамыр илеу машинасы:

1 -- станина; 2 — арбаша; З — катеру механизм;

4 — араластыру органы; 5 — СЫЙЫМДЫЛЫщ,• 6 — щакпащ,•

7 — жетекшј бас; 8 — 6iJLik,• 9 — 6iJLik,• 1 О — micmi Доцгелек;

11 — белДйс; 12, 1 З — электрщозгагыштар,• 14 — 6iJLik,•

15 — жетекий,• 16 — сателлит; 1 7 — Децгелек;

18, 20 — гайкалар; 19 — бцранДа; 21 — тежегйи; 22 — сына белДйспй 6epiJLic; 23 — micmi 6epiJLic

Машинаныц жумыс iCTey тартб. Жетек icrce косылтан кезде электрцозгарыштан хозгалыс алатын жумыс органы айналады„ Кетеру механизлб жетек орналасцан кронштеййндб орнынан хозрайды жене сыйымдыльщ кетерћген ол темен TycipiJIQi де, хамыр илеу механизтей сыйымдыльщца eHI'i3iJIQi. Сыйымдылыц темен TycipiJIген кезде бул процесс kepiciHI.ue журед:ј. Машина коршаулармен жабдыкталран.

Маркасы ТММ-60 М машинасы (4.6-сурет) эр тур-76 тутцырльщтаты ламырларды дайындауга арналран. Машина корпустан, араластыру лалатынан, оны беkiTeTiH щурылымнан, дежадан жене жетектен турады. Араластыру органын жене дежаныц айналуы 4.6, эсуреттетј кинематикалык, сулбада корсетТлген. Араластыру органыныц rcerxicTikTe орналасуы 4.6 , б-суретте kepceTiJneH.

Дежа мен араластыру «алатыныц айналуы электркозгагыш (2), сына 6eJINkTi 6epiJIic (9) жене ирек TiCTi ре-

а)

4.6-сурет. ТММ-6ОМ машинасы:

а — жалпы rcepiHic; а — кинематикалььщ сцлбасы; б— органныц кецјстйсте орналасуы

дукторлар (З), (10) комегћиен xcypI'i3iJIQi. Араластыру

тандырылады. Машинага дежа орналасцан кезде экумыс органы темен TycipiJIQi. Машина уакыт релесђиен жабдьщталынран. Оныц кеметймен илеу уацыты реттеледђ.

4.3. Булрау машиналары

Суйьщ цоспаларды араластырып бултау жумыс органдарыныц пэрменд:й эсер етуђиен >kypI'i3iJIexxi. Араластырылатын заттардыц тур-тукйне карай бултау машиналарыныц алуан Typi колданылады. Олардьщ жумыс органдарыныц турлекй де эр турјй (4.7-сурет).

4.7-сурет. Бчлгау органДары:

1 , З, 7, 9, 11 , 15 — сцйьщ бцлгауга арналван щчрылымДар;

2, 4, 8, 10, 12, 13, 14, 16 — крю к,оспаларДы араластыру КАРЫЛЫМДары; 5, 6 — латты щамыр араластыру к,црылымДары

5-48*

МВ-З5М деп аталатын булгау машинасы (4.8-сурет) тутастай куйылран, iIIIi цуыс корпустан турады. Ол шойын тактара бурандалармен бекћйлген. Корпус irrriHlxe электрцозрарыш (10), 6eJINkTi вариатор, TiCTi жене планетарльщ 6epiJIic бар. Вариатор арнаулы шкивтерден (7), (8) жене тегерпйктен (маховик) (4) турады. Жогаргы жетекпй шкив^гйц (7) 6ip табакшасы тђстегекйшке (5) 6ekiTiJIсе, ekiHIIIici тегерпйк эсекймен лозралады.

экылжытып I.IIkEIBTiEX табакшасыныц араларын езгерту арцылы Tik 6iJIikTii( айналым экылдамдыгын эзгертуге болады.

Жетекпй шкив (7), Tic^rreI'epiII.I (5) жене TiCTi доцгелек (9) аркылы айналымаральщ TiCTi 6epiJIicTiH, 6iJIiI'iHe 6epiJIe;xi.

4.8- сурет. МВ-З5-2М бчлаау машинасыныц кинематикалы'$ сцлбасы

Машинаныц экумыс iCTey TapTi6i. Электрцозтарыш, сына 6eJIlXikTi вариатор мен планетарльщ 6epiJIic арлылы бултауышты Tik 6iJrikTii( бойымен жене араластыру сыйымдылыгыныц i111ki жаталауымен айналдырады.

9 1011 12

а)

4.9-сурет. МВ-6 бчлгау машинасы:

а — жалпы repiHici,• а — кинематикальщ сцлбасы

МВ-6 машинасы (4.9-сурет) аз келемд:б эр турјй кондитерјйк коспаларды (белокты, экумыртка уызын жене баскаларды) шарын тамацтандырудыц орындарында дайындауга арналран. Машина корпустан (1), оныц iIIIiHe орнатылран электрлозрарыштан (13), сына 6eJINkTi вариатордан, цилиндрјй (9), конусты редукторлардан (7) жене планетарльщ 6epiJIicTeH турады. Машинаныц жетег1 корпустыц экогары жарында орналасцан. ЭлектрцозгаГЫШТЫЦ 6iJIiI'iHe шкив (17) бекћћген. Ол сына (18) 6eJIlXikTi 6epiJIic арлылы арасы экылжымалы шкивпен

(10) жалгаскан. Бул шкив машинаныц булгау 6iJIil'iHe (11) бекћћген. Корпустыц алдыцгы жарындагы (З) кронштейнде (2) булгау сыйымдылыты орныгады.

4.10-сурет. МВ-З5-2М бцлгау машинасы

Маркасы МВ-З5-2М машинасы HeI'i3;xeH, станинадан жене машинаныц экотарры жарынан турады.

Олар 6ip-6ipiwreH бурандалар арлылы бекћћген. Бул машинаныц МВ-З5М машинасынан айырмашылыгы — оныц кинематикалыц сулбасыныц толыцтай кайтадан цурастырылуында (4.10-сурет).

а)

4.11-сурет. МВ-60 бцлеау машинасы:

а — жалпы kepiHici; э — кинематикальщ сцлбасы

МВ-60 машинасы (4.11-сурет) МВ-З5М машинасынан араластыру сыйымдылырыныц елшеуймен экэне жетек цурылымымен H{eTekTeI'i вариатордыц орнына редуктор орнатылран. Жетек катеру механизт,'й бар Tik бурышты тацтага бекћ'ћген.

МС4-7-8-2О механизп,й ПХ-О,6 деп аталатын эмбебап жетекпен экумыс icTeyI'e арналган. Ол экылдамдыц корапты редуктордан, ауыстырмалы сыйымдылыцтардан жене экумыс органдары мен шайкагыштан турады. Редуктордыц корпусында жетекке жалтау упйн колданылатын цурылым мен сыйымдыльщ бекћуге арналран кронштейн болады.

МВП-11-1 механизЛ'й1йн, курылымы экогарыдагы механизмд:јкбне уцсас.

4.4. Камыр жаю машиналары

Камыр экаятын машиналар ашыткымен дайындалтан ламырды жене цабат-цабат eTiII жасалынран камырды, сондай-ац салма, тушпарага арналган цамырды экаюга арналган.

МРТ-6О деп аталатын машина. Бул машина (4.12-сурет) темфмен капталган кораптан турады. Оныц iI.IIiHe жетек орналасады. Жетек электр хозралткышынан, ирек TiCTi редуктордан жене шынжырлы бехйЈйстен турады. Кораптыц экогары жарына макта матасынан жасалтан таспалы конвейер бекћйлген. Камыр экаятын eki оцтау машинаныц жумыстьщ сайманы болып есептеледђ. Жогарырац орналасцан оцтау цозталмайтын тфекке беkiTiJrel(i, T01vreHl'ici оцтаулардыц арасындагы цашьщтьщты елшеуге MYMkiHl(ik 6epeTiH уйлестфгйш механизммен байланысты болады.

Уйлестфу механизг«й тегерп.йктен жене купй бар реттегйп бурандадан турады. Ойьщ- жазыцтьщ камыр салуга арналран. Ол сацтандыргыш калканды рамамен жабдьщталган. Рама кетерћген кезде электрцозгарыш ток кеМнен ажырайды. Ун мен ламыр цИЦЫМДщ)ыН жинастыру YIHiH конвейерд$н, eki жагында да келбеу цойылран астаулар болады.

Машинаньщ жумыс iCTey TapTi6i. Ирек TicTi редуктордан, электрцозгагыштан туратын жетек лозгалысты конвейер мен ламыр экаятын erci оцтауга xceTki3el(i. Салматы — 8-10 кг, цалыцдыры 60-80 мм ламыр дайындамасы устел бойымен экылжытылады. Mp-6ipiHe ларамацарсы айналып турран оцтаулар арасынан эткен цамыр таспаланып конвейерге туседј. Щамыр экайылып жаткан кезде оныц 6eTiHe ун ceIIkiIIITeH ун себћед:$.

1 з

а)

4.12-сурет. МРТ-6ОМ камыр жаю машинасы:

а — жалпы lcepiHici; а — лсчмыс icmey счлбасы

1 — жаю 6e.,uiJtepi, ощтаулары; 2 — кронштейн; З — Шана}$,• 4 — рама; 5 — транспортер; 6 — шынжырлы 6epiJLic; 7 — электр,уозгагыш

5-тарау. АСХАНАЛЬЩ ЭМБЕБАП МАШИНАЛАР

5.1. Эмбебап машиналардыц 6e.ni.rreHYi

Коп максатта пайдаланылатын асханальщ эмбебап машина деп жетектен жене оран жалранатын ауыстырмалы атцару механизмдекйнен туратын курылымды айтады. Ауыстырмалы механизмдер жетекке 6ekiTiJIirI, белгЁ^тй 6ip ТеХНОЛОГИЯЛЫЕС, операцияны атцарады.

Асханальщ эмбебап машиналардыц TeTikTepi темендегђцей 6eJriJreHel(i:

1 — жетек, 2 — ет тарту механизмђ З — экстрактор (шырын сырымдау механизм), 4 — бултау механизг,б, 5 — картоп тазалау машинасы, 6 — балмуздак дайындау машинасы, 7 — езгйеу машинасы, 8 — туралган eni араластыру машинасы, 9 — куттер, 10 — табацшалы кекекйс кесу механизмђ 11 — жетек орнату курылымы, 12 — унтацтау механизмђ 13 — пышац жене асхана айырларын тазалау механизмК 14 — шуэкык кесу механитчй, 15 — суйек кесу механизП4й, 16 — лайрац, 17 — балык тазалау курылымы, 18 — гйсфћген кекекйстерд:о кесетйт механизмдер, 19 eTTi копсыту механизмђ 20 — далап булгайтын механизм, 21 — котлет гйпйндейтйт механизм, 22 — кеко}йстердф ернектеп rceceTiH механизм, 23 — жармаларды жуатын механизм, 24 — елек, 25 — салаттар мен винегреттер «оспаларын араластыру механизмђ 26 — май белшектеу механизмђ 27 — I.IIIiki кекекйстерд:ј keceTiH механизм, 28 — пуансонды k0keHic кесу механизуй.

Сонымен брге, ауыстырмалы атлару механизмдегй екйптермен де белгйенеда. Мысалы ет турау механизмдер1 былайша беллйленендђ•. МС2-7О, МС2-15О немесе УММ-2, мундаты М — механизм, С — ауыстырмалы, 2 — механизмйц peTTik белгћену1, 70 немесе 150 механизмсараттьщ 6HiMNJIikTepi.

УММ деп бејпйлену эмбебап kir.ui елшемдђ машина еке}йн керсетедђ.

5.2. Эмбебап жетектер

Асханалыц эмбебап xceTekTepi электрцозрарыштан, редуктордан жене ауыстырмалы атцару механизмдекйн жалгау цурылымынан турады.

ka3irni rcev:vi тамацтандыру кэсйторындарында эмбебап экетектерд:$н, мына турлф кездесед:ј: П-0,6-1 , 1; П- 11; УММ; ПУВР-О,4. Сонымен бфге, шетелдђк эмбебап жетектекй де пайдаланылады.

1 2 3 4 5 6 7

5.1-сурет. Маркосы 11-0, 6-1, 1 жетей

Маркасы П-0,6-1,1 жетей. Бул жетек электрцозгагыштан жене eki сатылы цилиндрјй TicTi 6epiJIicTi редуктордан турады. Жетек шойын корпустыц iII.IiHe орналастырылган. Жетек корпусыныц (5.1-сурет) 6ip ше'I'iHg:xe арнаулы фланцын (1) жалгастыру ауызы, ал ekiHIIIi meTiw:xe электрокозгаушы 6ekiTeTiH TecikTep бар. Корпустыц экогары жарында май цуятын Tecik жасалынган.

Арнаулы ауыз iIIIiHlxe жумысшы 6iJIik (2) бар. Оныц шетЈндег1 kepTik арцылы аткару механизмде№йЕйн, 6iJIikTepi жетекпен жалрасады. Бул II.reTiHlke май арызбайтын манжета бекћћген. ЫЈйк мойынтфекке (4) отыррызылран. MJIikTiH, ekiHIIIi жарына TiCTi децгелек (5) беkiTiJII'eH. Бул децгелек аральщ TicTer^aepir.II аркылы жетекп.й TicTeI'epiIIIrreH (6) жалрасады. Аталган TicTeI'epiII.I электрцозтагыш 6iJIiI'iHe (7) бекћйлген. Аралык тйстеI'epiIII 6iJIiI'iHe бекћ'йген арнаулы цалац редуктордагы майды шашыратып, барльщ 6epiJIicTe№i майлайды. Жалгастыру ауызындаты арнаулы бурандалар (8) комегћлен аткару 6iJIikTepi 6ekiTiJrel(i.

Бул амбебап жетек арнаулы устелге 6ekiTiJIYi де MYMkiH.

а)

2 з

а)

5.2-сурет. Маркосы П-11 жетей.•

а — лсалпы tcopiHici; а — кинематикальщ сцлбасы;

1 — корпус; 2 — жетекий micmeupit.u; З — электркрзгагыш;

4 — micmi Децгелек; 5 — аральи; 6iJlik,• 6 — micmeupitu;

7 — micmi Дэцгелек; 8 — лсцмыс 6iJLizi

Маркасы П-11 амбебап жетей. Бул курамында eki экылдамдыры бар электрцозгагыш пен eki сатылы редуктор бар (5.2-сурет).

Редуктордары тйстегекйш ЭЛеКТРЦОЗтаТЫШЫнын, 6i.rriI'iHe 6ekiTiJII'eH жене аралык, 6iJIikTeI'i TiCTi децгелекке iJriHicrceH. Аральщ 6iJIikke TicTeI'epiII.I те бекћћген жене ол экумысшы 6iJrikke 6ekiTiJrerr TiCTi децгелекпен iJIiHice;xi.

5.3-сурет. Маркасы УММ-ПР шагын елшемй амбебап

Х—.метек:

1 — электрк,озгагыш 6iJL№i,• 2 — нейзй 6iJLik,• З — мойынтфек;

4 — ирек micmi 6epiJlic 6iJLiei; 5 — ирек micmi Доцгелек

5.4-сурет. Маркасы УММ-ПС иШГЫН олшемй амбебап жетек

УММ-ПР жене УММ-ПС деп аталатын kiI.IIi елшемд:о шарын эмбебап жетектер электрцозтагыштан, редуктордан турады (5.3; 5.4-суреттер). Электркозгагыштыц 6i.71iI'i ирек TiCTi 6epiJIicTir-( 6i.rriI'iMeH жалтасцан. Соцгы 6i.nik конусты E)0JfITkTi мойынтфектерге орнатылран. Жумысшы 6iJIik те осылай бекћйлген. Жумысшы 6iJIikTer'i ирек TiCTi децгелек ирек TiCTi 6epiJIicrreH жалраскан.

Маркасы ПУВР-О,4 деп аталатын жетек — вагон мейрамханаларыныц асханаларында ет, балык, ецдеуге арналран технологиялыц процестерд:а механикаландыруга kepekTi курылым. Жетек (5.5-сурет) электрцозгагыштан, сына 6eJIlXikTi 6epiJIicTeH, 6ip сатылы редуктордан жене керу механизуй тацтадан турады. Редуктор корпусыныц куысыныц (1) iu-IiH/\e ректер (З) арцылы жумысшы 6iJIik (2) орнатылран. Жумысшы 6iJIikTiH, meTiH№I'i кертйкке ауыстырмалы механизмдерд:ац жалрасады. Осы 6iJIikTirx ekiHIIIi жатына TiCTi децгелек (4) 6ekiTiJII'eH. Ол аральщ 6iJIikTeI'i

а)

5.5-сурет. Маркасы ПУВР-О,4 жетек:

а — жалпы ,wopiHici; а — кинематикальщ сцлбасы;

1 — жалгану арасы; 2 — жчмыс 6iJlii; З — мойынтфек;

4 — micmi Доцгелек; 5 — аральщ 6iJLik,• 6 — шкив; 7 — рама;

8 — электрщозеагыш

шкив (6) пен электрцозрауыштыц шкиМ (8) сына белд:бк аРЦЫЛЫ жалрасады. Редуктор корпусы рамага (7) топса аркылы 6ekiTiJII'eH тацтара орнатылран. Тацта eki керу бурандалары арцылы сына 6eJIl(ikTiH, kepiJIiciH камтамасыз етед:ђ. Редуктордыц жорарры жарында 6HiM салуга арналган табакша бек1^гйлген.

Эмбебап жетектерд:ац техникальщ сипаттамалары тэмендетй кестеде бекйлген.

5.1-кесте

kepceTkiII.vrepi	Олшем 6i JIiI'i	п.о,б	п-1,1	п-11	умм-пр	умм-пс	пувр
Жетекпй айналу		2,8	2,8	2,8/5,5	2,6		3,0
Электркозгагыш 5уаты	кВт				0,45	0,6 Си- саз:	1,1
Сыртцы олшемдф: узындыры eHi 6l4ikTir•i	мм	525 280 310	530 280 310	525 зоо 325	90 280 280	240 зо 485	460 230
Массасы	кг	48	50	41	18	21

5.3. Асханальщ эмбебап курылымдар

Ауыстырмалы атцару механизмдекй}йн, турлекйне байланысты бул машиналар жалпы жене арнаулы больш ekiге бејйнедђ. Жалпы машиналар шарын жене орташа касондай-ак, жалпы дайындау цехтарында пайдаланылады. Арнаулы машиналар дайындамалар ендоретйн цехтары бар улкен тамактандыру орындарында цолданылады.

Маркасы ПУ-О,6 машинасы. Бул машина П1-о,6 жетегйнен жане темендетйдей ауыстырмалы атцару механизмдердђн, экиынтыгынан турады:

• МС2-7О ет жене балык ewiH тарту курылымынан;

• МС4 — 7-8-2 кеп максатта колданылатын аткару механизг«йнен;

• МСIО-16О IIMki кектйстердё кесуге арналран механизмнен;

• МС18-16О IIicipiJII'eH кесуге арналтан механизмнен;

• МС19-14ОО eTTi лопсытура арналран механизмнен;

• МС28-100 r-IIIdki картопты кесуге арналран механизмнен;

• МС12-40 жацгцтар унтацтайтын ацару механизпбнен;

• МС12-15 каткан нандарды жене баска II.Mki3anapды унтащгау механизмйнен;

• МС24-ЗОО ун, кант жене баска да сусымалы п.ппбзаттарды елеуге арналган атцару механизг«йнен;

Маркасы П- 11-1 эмбебап асханалыц машина. Бул машина П- 11 *teTeI'iFieH жене темендегђщей аткару механизмдфнен турады:

• ММП-11-1 ет жене балык eTiH тарту курылымынан; • МВП-11-1 лоспаларды араластырута арналран, булраута, туралтан eni араластыруга, камыр дайындауга арналган механизмнен;

• МОП-11-1 II.I№Tki жене IIicipiJII'eH кесуге арналран механизмнен;

• МДП-11-1 экацтацтар унтацтайтын атлару механиз-

MiHer-r•,

• МИП-11-1 каткан нандарды жене баска шшбзаттарды унтактау механизуйнен;

• МРП-11-1 кесек eTTi еддеуге арналтан механизм;

• МПП-11-1 ун,цант жане баска сусымалы штазаттарды елеуге арналран атлару механизлйнен.

• МБП- 11-1 -eni бестроганов тарамына кесу механизлб. Маркасы ПМ- 1 , 1 арнаулы амбебап асханальщ машина. Машина П- 1,1 жетегйнен жене темендегђцей атцару механизмдегйнен турады:

• МС 2-150 ет- экане балык eTiH тарту

• МС 8-150 eTTi араластырура арналган цурылымнан;

• МС 12-15 латкан нандарды жене баска шик1заттарды унтацтау механизлйнен;

• МС 19-1400 кесек eTTi ецдеуге арналран механизм. Маркасы УММ амбебап асханалыц машина. Машина темендегђцей аустырмалы атлару механизмдекйнен турады:

• УММ -2М ет жене балык eTiH тартуга арналган механизм;

• УММ-10-7 rr.Mki k9keHicTep;xi кесу жене IIicipiJII'eH e31'iJIey механизмнен;

• УММ-4 цамыр дайындау жэне кондитер цоспаларын булгауга арналган механизмнен;

• УММ-5 картоп жене баска тамыр )keMicTepiHiH, сыртцы кабаттарын аршуга арналган механизмнен.

Маркасы ПУВР-О,4 эмбебап асханальщ машина жетектен экэне темендегыей ауыстырмалы аткару механизмде1йнен турады:

• УММ-2М ет жене балык ет1н тартута арналран механизм;

• УММ-10-7 II.IIdki кесу жене IIicipiJII'eH кекайстерд:ј езгйеу механизгуйнен;

Асханалыц машиналардары ембебап жетектердј енпайдалану. Жетектер колайлы жерге жене жарык, жацсы TyceTiH экерге орнатылуы керек. Жетеюйн, касында ауыстырмалы атцару механизмдерд:$ сацтаута арналран сере болтаны жен. Кабыррага баскару калканшасы орналастырылады. Жумыстыц алдында жетек ^гйн, фгетасца 6epik 6ekiTiJmeHiH жене жетек корпусыныц жермен косылуын кадагалау кажет.

Жетек токтаран кезде рана ауыстырмалы атцару ме6ekiTY керек жене олардьщ дурыс жиналып, курастырылеанын тексеру кажет.

Ауыстырмалы атлару механизмдерћлен экумыс icTeyдоц барысында техниканы пайдалану мен техникадан цоргану epexceci латан, салталуга TITic. Жумыс аяцталган соц жетек электр торабынан ажыратылады да, ауыстырмалы атлару механизмдекй жетектен агытылады.

Жумыс icTerr турган жетектйц редукторындагы жене ауыстырмалы атлару rvrexaHVI3M/xepiH/Vi жагармайдыц децгећн бакылау кажет.

6-тарау. КЕСУ ЖАБДЬЩТАРЫ

6.1. Кесу пышацтары

Тамацтандыру орындарында кеп цолданылатын процестер катарына шшбзаттарды, энћтдердј кесу, кес1ндђлеу, турау жене тарту жатады.

а)

6.1-сурет. несу пышащтары:

а — 6ip жак,ты,• а — eki жащты

Кесу TeTikTepiHirx кеп тараран Typi — пышактар. Барльщ пышацтардыц 6ip жакты немесе eki жакты больш ушталынады. Пышацтыц А 6eTi экумысшы, ал Б 6eTi Tipek 6eTi больш есептејйнедђ. Осы eki 6eTTiE( циылысцан сызыгы кесу лсчзј деп аталады.

6.2-сурет. Кесу пышш;тарыныц жалпы кэрЈнЈстерЈ:

а — mirc,• а — ЩИСЬЩ,• б— (9ucrciJ[i; в — (9ucriJLi-micmi

k0k0Hic жене xcewric^rrewi keciHJ\i.JIe1iTiH машиналар. kek9Hic ке(йндћейтйн машиналары кекекбстерд:$ 6eJII'iJIi 6ip елшемге kejrTipirr кесуге арналтан. Жумыс iCTey тарTi6iHe байланысты кеке}бс keceTiH машиналар табацшалы, роторлы, пуансонды больш келедђ. keciHgxiJIep;xiH, IIiI.IIirvxepi кесу пышацтарыныц курылымына байланысты болады.

kek0Hic keceTiH табацшалы машиналардыц пышацтары табакшата 6ekiTiJII*eH. 0HiM осы табакшаныц жорары жарына нытыздалады. Соньщ нэтижес1нде айналып турран табацшадагы пышактар 0HiMl(i кесед1. k0k9Hic кесетћт роторлы машиналарда камерага тиелген 0HiM айналып турган ротор пластиналарыныц арасы мен жумыс камерасыныц цозгалмайтын цилиндр корпусыныц арасында сыналанып keciJIe;xi.

k0k0Hic keceTiH пуансондьщ машиналарда енћл козралмайтын пышак торлары арцылы жанышталынып кеciJIe;xi.

6.2. Кесу машиналарын есептеу

Табакшалы пышары бар машинаныц 0HiMNJIiI'i мына формуламен аньщталынады:

Q=Fovopp, (6.1)

мундагы — Tiperc табацшасыныц экумыс ауданы, м ². МС-10-160, УММ-10 машиналарында:

2тах — .r2min), (6.2)

мундары rтах min — пышак узындыгы, м.

МРО5О-2ОО,МОП-11-1 машиналарында F тиеу шана-

тыныц ауызыньщ ауданы.

Тиеу шанарыныц IIiIIIiHi шецбер болса,

(6.3) мундагы D — тиеу ауызыныц диаметкй, м.

6-48*

Егер тиеу ауызыныц IIiIIIiHi баска болса, онда оныц ауданы rcepekTi геометрияльщ формулалармен табылады.

0HiMHiH, экылдамдыгы мына формуламен аньщталынады:

vo=hnz /60, (6.4)

мундары — I-ceciJII'eH 0HiMHiH, лалындыгы, м; п — Tiperc табакшасыныц айналым жылдамдыры, мин -1 •, z — пышалтар саны.

=F/Fo (6.5)

мундары р — Tipek табакшасыныц 6eTiH пайдалану коэффициен^гй•, 1' — Tipek табацшасындары eHiMHiH, ауданы, м?.

МС-10-160, УММ-10 машиналарында р = 0,1-0,2, ал МРО5О-2ОО,МОП-11-1 машиналарында р = 0,3-0,4.

Табакшалы кесу машиналарыныц куат мына формуламен аньщталынады:

ин ин ор (6.6)

мундагыМ ИН— экумыс органыньщ айналуына rce№pI'i момент, Н м; Р ин — пышакца 6epiJIeTiH табакшага багытталынран куштерд:ац проекциясыныц мэнђ Н. keciHNJrep кесћсе,

Р = Р +Р2 (sina+/cosa)+P3/, (6.7)

мундары Р — кесу rce3iHlxe табак бетйне параллель орналаслан пышацца эсер ететйн куш, Н; Р — eHiMlXi пышал бетћте сырымдау купй, Н.

1 Ь тах — rmin) р р (6.8)

мундары — пышац eHiMHiH, менпйк^гй кедерI'ici, Н/м; р — пышац )kY3iH пайдалану коэффициентК р 61;

keciHlXiHi майыстырура rceTeTiH куш мелшекй:

Р2 = 5/6 aGh — rmtn) р р (6.9)

мундары а — пышац >kY3iH кайрау бурышы, рад; G — ыгыстыру модујй (картоп упйн G = О, 7106-1 106 Па, ce6i3 упйн G = 1,8 106-2,1 106 Па, цызылша уп.йн G = 1,5 1061,65 106 Па); / — eHiM мен экумыс 6eTiHii( арасындары уйкејйс

Егер тфек табацшасы Tik орнатылса (6.2-сурет), Рз мына тендеуден аньщталынады:

-Рзь — Р 2 /sina + Р 2 cosa + л^тcos0= О; (6.10)

Р зь / -G1 -Pl -Р2 /cos а-Р2 sina+ л^тsin0= О.

Будан:

= 1/(tgO- 7) ( + +Gl), (6.11)

мундагы G1 — камерадары eHiMHir( ауырльщ купй,Н; а = sina + /cosa + cosa tg0 — /sina tg0, (6.12)

Егер табакша келденец багытта орнатылса,

Рзг 1/(tg0— / ) (Р 1 + ар 2 + tg0), (6.13)

Егер 0HiM итеру экугћлен жене тиеу шанарыныц кабыргасына басылган болса,

(6.14)

0HiM keciHl(iJIeHiII кес4лсе,

Р = Р + P2(sina + fcosa) + Рз f + Р* (6.15) мундагы Р* — тарацты пышацца эсер ететйн куш, Н. (6.16) мундагы Р * — тарацты пышацпен кесуге keTeTiH куш, Н:

Р * 1 = Ъ ph, (6.17)

мундары z — Tik орнатылран пышацтар саны; — таракша пышактар мен eHiM арасындары уйкејйс куп-йн жецуге кете^гйн куш, Н:

(6.18)

мундагы д — таракша пышактар кальщдыгы, м; а 1 — Tik пышащгар арацашыцтыры, м; b* — Tik пышацтар eHi, м; Е — cepIIiMNJIik модујй (картоп упйн Е 2,1106-2,5106 Па; ca6i3 уп.йн Е 5,4 106-6,1 106 Па; кызылша упйн Е = 3,8 106-4,2 106 па); тах — rmin)/2 — пышацтыц орташа радиусы, м; р — пышацты табацшаныц бурыщтык экылдамдыты, 1/с; z — Tipek табакшасына параллель барытта айналатын пышактар саны; 17 — жетек 116k-i.

6.3. Нан турайтын машина

Мундай машиналар нанды эр TYPJIi калыцдыкта кесуге арналран. ka3ipI'i кезде нан турайтын машиналардыц iI.IIiI-r;xeI'i маркасы МРХ-2ОО деп аталатын Typi kerxiнен колданылады.

МРХ- 200 машинасы (6.1 -сурет) электрлозгагыш 6eki тћген рамадан, жетектен, нан турайтын табакшалы пышалтан, нанды 6epiII туратын науашадан жене нанныц цалыцдыгын реттейтйн, пышац лайрайтын механизмдерден куралран.

Нан турайтын жумыс органы болып табакшалы пышац есептејйнед:ј.

Козталыс электрцозтарыштан сына 6e„uikTi, шынжырлы 6epiJIicTep арцылы нейзй 6iJIikke 6epiJIeN. Оньщ II-reTiHe артьщ салмак цоЙылтан. Ал ekiHIIIi шейне бултак жене нанды лалыц-жуца eTiII турауды ретте1Јш меенкЈзћген. Шойын салмакца кронштейн 6ekiTiJII'eH. Оныц тем» kiHl(iI'iHe жылжымалы жулдызша цондырылран. Бул жулдызша планетарльщ шынжырлы берЁ•йст1ц цозгалмайтын жулдызшасымен шынжыр арлылы байланыскан. Щораптыц цацпал турран ойысына пышал мен тазалау кыргыштарын кайрайтын механизм 6ekiTi51I'eH. Нанды 6epirr туратын механизм1йн, HeI'i31'i TeTiI'i хос бурандалы-козралрыш буранда мен каретканыц pomni болып табылады.

6.3-сурет. МРХ-200 нан турау машинасы:

1 — корпус; 2 — тиеу астауы; З — тчсфу астаџы;

4 — щоршау; 5 — аргпы}$ салма}$,• 6 — жцлДызша; 7 — бчранДа;

8 — жетекий 6iJlik,• 9 — ось; 10 — кол бцранДа;

11 — кронштейн; 12 — корпус; 13 — ось; 14 — жцлДызша;

15 — тфек,• 16 — бчранДа; 17— пышащ кайрау memizi;

1 8 — табш;шалы ПЫШц,• 19 — реттеу табш;шасы;

20 — гайка; 21 — щоргау торы; 22 — тцпща; 23 — сына белДйспй 6epiJtic; 24 — телсегйи,• 25 — электрлозгагыш;

26 — шынжырлы 6epiJlic; 27 — эксцентрик; 28 — бцлгц,•

29 — муфта; 30 — бцранДа; 31 — ролик; 32 — ине; 33 — шайба, 34 — жцлДызша; 35 — к,ол бчранДа; 36 — табащша;

37 — каретка

TiJIiHeTiH нанныц цалыцдырын реттейтйн механизм keciJIe ^rriH нанныц халыцдырын 6iJIl\ipeTiH kepceTkiI.IIi бар дискђцен, токтатцыш диск)цен жене гайкалардан турады. Туралган нанды Tycipirr алатын цурылгы лоршалган цацпары бар, экылжымалы цабылдау науасынан турады.

Табацшалы пышалтын, ларцынын тежеу упйн электр магнит ^рй Te>keI'irr-r пайдаланылады. Ол электрцозгагыштыц 6iJIiI'iHe орнатылган. Машина тоцтаган кезде тежеу курылтысы автоматты турде тоцтайды.

Машинаныц экумыс iCTey TapTi6i. Козгалыс электр козгаушыдан сына белдйс пен шынжырлы 6epiJIic арЦЫЛЫ rreI'i«Ti 6iJIikke 6epiJrel(i де, одан ары табакшалы пышацца жене экылжыту бурандасына 6epiJIegxi. Айналран пышакты табацша планетарльщ цозгалыс жасайды. бЈйктен, булгак пен бурандалы жалрауыш арЦЫЛЫ козгалгыш буранда планетарльщ хозралыспен айналады. Буранданыц лозталысы p0JIEIkTiH, кемегћтен нан салынран каретканыц периодты хозралысына айналады. Наны бар каретканыц ЛОЗГа.лыСЫ пышацтыц айналуымен тырыз байланысцан: пышактыц )kY3i жорары кетеЕйлгенде нан оныц аСТЫЦГЫ экагына жылжытылады да, айналып тускен пышацпен keciJIeN. Туралран нан науашара жиналынады.

Нан турау машинасыныц 9HiMlXiJIiI'i мына формуламен аньщталынады:

(6.19)

мундагы т — кесћетйт нан массасы, кг; t — нанды машинага беру уацыты, с; t — нанды кесу уацыты, с.:

tk 60 I /(пж Ь), (6.20)

мундары I — 6epiJIeTiH нанныц узындыгы, м; п — жетекпй айналым экылдамдыры, мин ¹,

12 — кесйген нанныц лалыцдыгы, мм.

Нан турау машинасыныц жетегће rcepekTi куат молLI.repi:

(6. 21)

мундаты Рињ — пышацка эсер eTeTiH куш, Н.

Рин = P1cosp + P2Sina соф + 2 Р 2 /cosa (6.22) мундары Р 1 пышак, кырымен кесуге кететй'{ куш, Н:

(6.23)

мундагы Ъ — кесу IQ0LxeciHiE( wreHIIIikTi ke№wici, Н/м, (Ъ = 400-1000 Н/м);

Ь — пышак, )kY3iHiH, кесу цырыныц узындыгы, м.

р = arctg Кр,

мундары КД сырганау

(6.24)

(6.25)

мундары о , о — пышац пен барыттагыштыц бурыштьщ жылдамдьщтары, 1/с; r , r — пышак, пен багыттарыштыд радиустары, м;

щ = 5/6 aGh/, (6.26)

мундары Р 2 — ке(јлген нан кабатын майыстыруга rceTeTiH куш, Н; а — табакшалы пышак, )kY3iH кайрау бурышы; (7 — ыгыстыру модујй; h — ке(йлген нан лалыцдЫРЫ,м;

/ — нан мен табацша арасындагы уйкејйс коэффи-

I№eHTi, / 0,4-0,6;

— кесу жылдамдыгы, м/с:

(6.27)

6.4. Гастрономдьщ азьщ-туЈйктерМ кесуге арналран машина

Корамдьщ тамацтандыру кэсћторындарында шужыц, ipiMII.Iik жене баска азык-тујйктерд$ кесу yr.IIiH МРГ-ЗООА, МРГУ-З7О деп аталатын машиналар колданылады.

МРГ-ЗООА машинасы (6.4-сурет) кораптан, электрлозтарыштан, табакшалы пышацтан, 6epiJIic механизм№piHeH, TiJIikTep цалыцдырын реттеу, ауыспалы науа, кайрау щурылымдарынан турады.

Машинаныц электрлозратыштан ирек TicTi редукторлардан пышакца жене топсалы механизм арцылы Ебнге цозралыс 6epiJrel(i. Бђйнп.й редуктор табакшалы пышацты, ekiHIIIici топсалы механизм арлылы 0HiM салынран науаны цозгалысца ke.71TipeN.

6.4-сурет. ГастрономДь['Б енЈмДерТ кесуге арналган

машина:

а — к,ол бцранДа; а — кинематикальщ сцлбасы;

1 — ажыратщыш; 2 — корпус; З — лимб; 4 — к,ол бцранДасы;

5 — miperc цстејй; 6 — табак,шалы пышак„• 7 — К,ЫС1$ЫШ,•

8 — uiwniperc,• 9 —лсЫЛЖЫлшЛЫ тфек; 10 — науа;

11 — тчрак,танДыргыш; 12 — сак,танДыру к,оршаџы

1 З — электрк,озгагыш; 14, 15 — ирек пйстфеДукторлар;

1 6 — топсалы механизм; 17— miJLirmep

Машинаныц экумыс iCTey TepTi6i. Машинаныц енћл салынган науасы 9HiMlXi айналран табацшалы пышацца 6epui. keciJII'eH 6HiM TiJIiM№pi машинаныц цабылдау науасына кејйп TyceN.

6.5. Май кесу машинасы

Бул машина тамацтандыру кэ(јпорындарында тоцазытылран сары майды кесу упйн пайдаланылады. Машина — корпустан, электрцозгагыштан, сына 6eJIl(ikTi 6epiJIicTeH, ирек TiCTi редуктордан, бурандалы 6epiJIicтещ жылжымадан, сым 6ekiTiJrerr кесу рамасынан, керу механизгуйнен турады (6.4-сурет).

Машинаныц корпусы — (1) шкаф тфздес жене кронштейндерден, цаптамадан турады. Корпус iII.IiHg:xe электрцозгарыш, сына 6eJINkTi 6epiJIic, ирек TiCTi редуктор, электр калканшасы, ажыратцыштар, жылжымалы буранда мен гайка бар. Гайка жылжымара 6ekiTiJII'eH, ал оран цуыстарына кесу сымдары бекћ'ћген пуансон жалрасцан. Кесу сымдары рамара бекћ•йлген, ал олардыц кеpiJIYi бурандалы механизммен орындалынады. Жылжыма барыттауыш ойымен цозралады. Машина корпусына eki науа хондырылран. MpiHIIIi науага keci.neTiH май, ал ekirrrrricirre кесћген май 6ejrrr.rekTepi салынады.

Козралган жылжыма майды кесу сымдары бар рамадан сыгымдап от}бзгенде ол эр турјй белшектерге rceci.леха.

а)

э)

6.4-сурет. Тоцазытылган майДы кесу машинасы:

а — жалпы repiHici; д — кесу сымДары барража; 1 — корпус;

2 — науа; З — кесу рамасы; 4 — науа; 5 — пуансон;

6 — лсылжыма; 7 — орам пйстЈреДуктор;

8, 15 — кронштейнДер; 9, 14 — алсырапи;ыштар;

1 О — багыттауыш; 11 — электркрзгагыш; 12 — электр кјалщаншасы; 1 З — гайка; 16 — бчранДа; 1 7 — сына таспалы

6epiJLic; 18 — щаптама; 19 — кер к,чрылымы; 20, 21 — сым

6ekimy шыстары

7-тарау. СУРЫПТАУ ЭКЭНЕ IPIkTEY ЖАБДЬЩТАРЫ

7.1. Сусымалы заттар сипаттамалары

Кептеген сусымалы шигазаттарды eHlXipic орындарында сапасы немесе геометриялыц елшемде№й бойынша ажыратады. Сонымен брге, сусымалы заттардан бегде цоспаларды белу IIporxeci де орындалады.

Сусымалы ши}бзаттардыц cyiiipIIIikTepiHiH, елшем;xepi бойынша белу ж)стеу деп аталады. ЭЮктелген кезде сусымалы II.Mki3anap жекеленген фракцияларра бејйнедђ. ЭЮктеуд:0ц уш Typi бар: гидравликальщ, ауа куп.ймен жене механикалык, куштер кемегћтен.

Гидравликальщ жактеу сусымалы заттар ту6eJII'iJIi суйыцта тунбара шагу rqa6iJIeTi пайдаланылады .

Ауа хозралысында TyiiipI.IIikTepl(iH, ауырлык, kYIIIi немесе ортадан тепкбш kYI.IITepi арцасында )kikTeJIYi сепарация деп те аталады.

Аталган Typ.nepi HeI'i3iHlxe тамак, енеркэci6iHiE( кептеген салаларында кефнен цолданылады, ал тамацтану орындарыныц цехтарында жактеудђц механикальщ турлф лолданылады.

Механикальщ ябктеу rce3iHl(e сусымалы шшазаттар електерден немесе торлардан етед:0. Фракциялардыц ipiJIiI'i тор кезд:ј електерд:ан, eJIII.IeNI№piHe байланысты.

Сусымалы штазаттар тор кезд:ј електе бојйнгенде eki фракция алынады: торкездерден откен туйфпйктерден жене елек ycTiHl\e калган туйфпйктерден.

Електерд:0ц тор keuepiHiH, IIiILIiH№pi ар турјй больш keJIYi мумкбн.

Сусымалы LIMki3aTTapllbI коптеген фракцияларра >kikTey YI.IIiH елшемдекй эр турјй електер пайдаланылады. Курылымныц 6ipiHIIIi секцияларында майда туйђш.йктер бејйнсе, секцияларда ipipek фракци*лар бејйнедђ. Ол упйн 6ipiHI.rri секциядары елекTiH, торкездекйЕйц елшемдф kiIIIi болуы кажет.

Кейде сусымалы шшбзаттарды жактеуге эказьщ 6eTTi електер де пайдаланылады. Жорарры елек коздекйнен еткен туйђшйктер олшемдф kir.IIi астыцры електе тагы да 60JIiHegxi.

7.2. Ун елеуге арналран машиналар

EJIekTi елејйштер уннан бегде цоспаларды ажырату жене оны цопсытып, 0TTeI'iMeH цаныктыру YI.IIiH арналран. Тамацтандыру rcecinopbIHg:xapbIHlxa жетектерге жалганатын маркалары МС24-ЗОО, МПП11-1 атцару механизмдекй жене елеуге арналран маркасы МПМ-8ОО деп аталатын машина пайдаланылады. Бул машина (7.1-сурет) электрцозгарыш орнатылган платформадан, жук кабылдау шанагынан, xopekTeH;xipI'iI.II-IIIHekTeH, оныц жорарры жарындары жумысшы камерасынан, цилиндр текйздес електен жене жетектен турады. Жетек электрцозгагыштан жене eki сатылы сына 6eJIlXikTi 6epiJIicTeH турады. Шнектйц сыртында лубыр бар. Шнек 6iJIiI'i циылыспага бекћћген жене оныц темешй жарында Копсыту пышацтары бар. Жумысшы камерасыныц Tewrerri жарындагы науашада туралты магниттер орнатылган. Каппен экејйнген ун цабылдау шанагына арнаулы катеруаудару механизуй арлылы T01'iJIe;xi.

Жук цабылдау шанагыныц темениј жагында унды кубырга беруге арналран канатшаныц ycTirwi жарында унта бегде ipi заттыц тусйп кетпејйн камтамасыз ететЈн тор (9) бар. Жумысшы камерасындары барабанды елек шнектйц 6iJIiI'iHe 6ekiTiJII'eH. Жумысшы камерасыныц ycTi лакпалпен жабылады.

7.1-сурет. Маркасы МПМ-800 ц н елеу лшШИ}-шСЫ.•

1 — платформа; 2 — электрщозеагыш; З — щоректенДфгЈш шнек; 4 — нбыр,• 5 — жцмыс камерасы; 6 — цилинДрлЈ елек;

7 — К,ИЫЛЫСПа; 8 — тиеу шанагы; 9 — щауйјсЈзДенДфу торы

Машинаньщ жумыс iCTey TapTi6i. Щабылдау шанарына тускен ун канатша аркылы шнекке тусед:а. Шнек унды барабанды електйц imiHe котеред:ф. Онда ортадан тепkir.rr kYLIITiH, эсерћлен ун цопсытылып, елекпен еленед:0 де, камера корабы мен елек арасындары наушамен сыртла шьнарылады. Науаша тубнде\й турацты магниттер аркылы ун щурамынан металл коспалары ажыратылады.

Маркалары МС24-ЗОО жене МПП11-1 деп аталатын елеућ.п атцару механизмдф ПГ-О,6 жене П 11 деп аталатын эмбебап жетектерге косылып пайдаланылады. Бул елеућптер унды, крахмалды, унтацталган жарманы, цумшекерд:а елеуге арналран . Олардыц курылымдары неI'i3iHeH 6ip-6ipiHe уксас. Маркасы МПП11-1 корпустан, конусты TicTi мультипликатордан, барабанды електен жене 9HiMlXi цабылдау шанагынан турады. ЕлеyiI.IITiH, корпусыныц iI.IIiH;xe жумысшы камерасы жене мультипликатор бар. Мультипликатор жетекпй 6iJIikke 6ekiTiJIIPH конусты дэцгелектен жене Tik 6iJIikke 6ekiTiJIген конусты TicTi TicTeI'epiI.IITeH турады. Tik 6iJIik мойынтфектерге орнатылтан (7.2-сурет).

Барабанды egreyim цацкадан жене оныц сыртындагы металл >kiIITepiHeH толылтан електен турады. Жук лабылдау шанары цысцыштар кемегћлен корпуска жалганады. Шанацтыц астында цопсыту пышактары бар таратушы конус орнатылран. Елек пен пышацтардыц арасындары сацылау 1,5-2,0 мм болгандыцтан, ундагы жентектер тек копсытылып жэне ауамен ланырады.

7.2-сурет. Маркосы МП17-11-1 елец атк,ару механизмй•

1 — корпус; 2 — Децгелек; З — жетекий 6iJLik,• 4 — micmeupitu;

5 — жчмыс 6iJLizi,• 6 — мойынтфек; 7 — барабан елею; 8 — к,ысщыш,• 9 — шанш;

Механизмдердђц цурамына уш турјй барабандар бар: N1,4 — ун, крахмал, туз; N2,8 — кумшекер мен туз экэне N4 — жарма унтацтарын елеуге арналран.

Механизмнћх экумыс iCTey TapTi6i. Шанацца толтырылран ун барабанды елекке TyciII, ортада тепкйп куштердђц эсерћлен еленедј де, экумысшы камерадан шьнарылады, ал барабанда цапан цоспалар механизм толтараннан шырарылып тасталады.

Маркасы МПМВ-ЗОО ejrer'i тамактандыру kecirropbIHдарында кегђнен пайдаланылады. Машина нетђзден, електен, корпустан, электрлозрарыштан жене тиеу цурылымынан турады (7. З-сурет). EJIekTiH, корпусы ( 1) тотыцпайтын болаттан жасалынран цилиндр тэкйздес жене багетпен (2) е}бге бејйнген. Цилиндрд:$н, жогарты жарындаты шанацты, eJIekTi жене корпусты экалгайтын ЦЫСЦЫШ (З) бар. Корпустыц TervreHI'i жагында Tycipy науашасы 6ekiTiJII^terr. Машинаныц ЖУМЫСШЫ камерасы негйзге (8) орныктырылган. Электркозгагышы козгалысынан экумысшы камерасы тербејйп , iIIIiH№I'i 0HiM еленедё. Камераныц тербелу амплитудасы — 1,5-2,0 мм, ал электрцозгагыштыц айналым Эндејйне'йн 0HiM маши-

лынып еленед:б.

7.3-сурет. Маркасы МПМВ-ЗОО елей

EJIeyiIII машиналарыныц техникалыц сипаттамалары T0MeH№I'i 7.1-кестеде бекйлген.

7.1 -кесте

kepceTkiwrep	Олшем 6i .niI'i кг сарат	мпп-800 800	мпп-11-1	мпмв-зоо	мси-зоо
E.nekTiR айналым >k11i.71iri		12,1	зоо 12,6	зоо
тербелу >k11i.71ii'i				24
Шнекгйц айналым 5kETijripi		12,1
Канатшаныц айналым Шнек иамет i	1/с мм	8,0 78
Электрцозгагыш аты	кВт			0,18
елшемде\|ј : узындыгы eHi 6vrikTiI'i Массасы	кг	820 750 1470 160	340 420 450 14	520 500 480 26

7.3. Електердј есептеу

Егер сусымалы материал барабанды елек бетћиен козралып еленсе, материал тућрпйг1не ортадан тебу куш\ мен ауырльщ kYIIIi эсер етедј. Ортадан тебу kYIIIiHirx мелIIIepi барабанныц айналу жылдамдырымен ТЫ-РЫЗ байланысты болады. Барабанныц айналым экылдамдыры аз болса, материал барабанныц iIIIiHl(e еленбей лалады. Сондыктан ортадан тебу купй ауырльщ купйнен кеп болады. m02r

мундары т — елек 6eTiH;xeI'i eHiM массасы, кг; о — барабанныц айналым xcpriJIiI'i, 1/с; r — елек радиусы, м; g — epkiH тусу удеуй, м/с ²; /м — тућрпйк пен елек 6eTiHiH, арасындаты уйкејйс коэффициентй.

Барабанныц айналым о 2 тп ескере отырып, жорарыдаты тецдеудђ былай эказура болады:

т (2 7tn) ²r .T>mg/x.

Осы Terxci3l(ikTeH барабанныц айналым табура болады .

101/2. (7.3)

Егер електй барабан келбеу орнатылган болса, онда экотарыдары формула былайша жазылады:

п 2 1,8 (g/M т ) ¹/²cosa, (7.4)

мундары а — барабанды елект1ц келбеу бурышы.

EJrekTiE( теорияльщ 0HiMNJIiI'iH темендегђцей тецдеумен аньщтаута болады:

(7.5)

мундары — eJIekTiI( торкездекй}бц ауданы; v — eHiMHirx електен эту экылдамдыты; р— елек 6eTiH пайдалану коэф4MI.xpreHTi•, рн — eHiMHiI( келемд:фк ТЫРЫЗДЫРЫ.

Елек TecikTepiHiH, ауданын мына формуламен аньщтаута болады:

=ксон, (7.6)

мундары Кс — елек TopkemxepiHiH, мелшер1не байланысты коэффициент; D — елек 241,rarvre^rrpi; Н — цилиндр буйкTiI'i.

Жогарыдары коэффициент торкезд:ј eJrekTiE( Tecik-

електерд:оц бул коэффициен ^рй 0,5-0,8 аралырында 60лады.

6HiMHiH, елек кездщАнен ете^тйн жылдамдыгы мына формуламен аньщталынады:

= rc пс / (21) (1 —К

мундагы .r — барабан радиусы; п — електд айналым )kEIiJIiI'i; (1 —К ) — 0HiM/\i беру коэффициентф, К — егймн1ц елек бетћлен сырганау коэффициентк К = О, 7-0,8.

Барабанды eJIekTi елеу4штйц экетегћџџй электрлозрагыштьщ куаты мына формуламен аныцталынады:

7-48':

= (N1 +N2 + N3)/771 + д^Т4/02, (7.8)

мундаты N1 — 9HiMHiE( елек бетћтен сырранауын экецетЈн куат, Вт; N2 — 9HiMl(i елекпен тасымалдаура кете^гйн куат шырыны, Вт; N3 — eHiMl(i елекке TycipeTiH лоректен шнекке rceTeTiH куат мелшерђ Вт; — шанцтары канатшаны айналдыруга keTeTiH куат шарыны, Вт; — >keTekTirx 6ipiHIIIi сатысындары пайдалы эсер коэффициент№ — экетек'йц ekiHIIIi сатысындары пайдалы эсер коэффициентй.

0HiM мен елек арасындагы ³NrceJIicTi ;cerxeTiH куатты мына формуламен аньщтаура болады:

= мчй ос, (7.9)

мундары Миг, — момент, Н/м; о — електйц айналым экрйЈйгђ1/с.

EJIekTeI'i момент 9HiMHiH, жене eJrekTir( ауырльщ куштфне жене 0HiM мен елек арасындаты уйке.JIic купйне байланысты табылады.

Мчй = (т + me)grcfx, (7.10)

мундары т — елек 6eTiH№I'i eHiMHirx массасы, кг; т ejrekTiH, массасы, кг; /ж = 1,1-1,4 — унныц елек 6eTiMeH уйкејйс коэффициен ^тй.

0HiMl(i елекпен экылжытура кететйн куат:

N2=m gr о . (7.11)

Коректендфгћп rm-rekTi айналдырура кететйн куат мелшекй :

(7.12)

мундары М — rqopekTeHl(iwiII.I I.IIHekTer•i момент.

М = (т ш + me)gr (7.13)

мундарыт — птнек массасы, т — №qopekTeH/XiwiIII шнекTeI'i енћл массасы, r — шнек радиусы, м.

Шанацтагы канатшаны айналдырута rceTeTiH куат мелrr.repi:

(7.14)

мундагы М ^а- цанатшадары момент; о — ланатшаныц айналым )kIiiJIiI'i, 1/с.

М = (т +me)grx, (7.15)

мундаты т — цанатша массасы; т — цанатшамен жылжытылган eHiMHiH, массасы; r — цанатша радиусы, м.

Тербелмејй eJIekTiH, M0MeHTTi мына формула бойынша аньщтаура болады:

(7.16)

мундаты т — електегђ дебаланстыц массасы, кг; r — елекайналу 6iJIiriHeH дебаланстар ортасьша аральщ, м. Сонда елек .xceTeI'iH№I'i куат былайша аньщталады:

Д^Т= Мо / 77, (7.17)

мундаты о — дебаланстардыц айналу жылдамдыры, 1/с;

— дебаланс механизћ/й}йн, пайдалы эсер koOPm.weHTi 0,8-0,85).

7.4. k0k0HicTewi ipikTey-cypbIIITay машиналары

Корамдьщ тамактандыру кэсћторындарында k0k0Hicтерд:0 ецдеу мынадай технологияльщ тортћ бойынша онћлдерд0 ipikTerr, олардан пйрћен, бузылран енћидерд:б ажыратады. Сондай машинаныц 6ipi маркасы МКП-2 тазалайтын машина. Машина жетекпй жене жетектеујй 6iJIikTepi бар рамадан турады. mJIikTepg:vi жулдызшалар аркылы козгалатын телкејй-роликтЈ шынжырларга p0JIEIkTi осьтер беkiTiJIIH-I. Машина жетег1 шынжырлы 6epijIicTeH, ирек TiCTi редуктордан, муфтадан жене электрцозгарыштан курастырылган. P0JIE1kTi шынжырлы транспортерд:0ц 6ip I.rreTiH;xeI'i кабылдау шанарынан тускен тамыржеп,ПстЈлер роликтер арлылы айналып жылжиды. Транспортер!ђц eki жарында турран операторлар транспортер усTiH№I'i тасымалданран енћлнен жарамсыздарын алып тастайды. Машинаньщ ekiHI.IIi жатындаты келбеу наушага тускен eHiM тутынушыларта немесе цоймаларга женелтйед:б.

Осындай тэртћтпен жумыс 1стей'йн маркасы МПО машинасы улкен цоймаларда картопты Цйктеуге пайдаланылады. Машина 9HirvIl(i торкезд:б синтетикалык )kirnepден токылган сыйымдыльщтарта елшемдейд:ј.

Аталган машиналардыц техникальщ сипаттамалары теменде!й кестеде берћген.

7.2-кесте

мкп-2

Ке сеткћ.ите 9HiMi(iJIiI'i	елшем 6i JIiI'i кг сарат	4000	мпо 4000
Ролик•й транспортерд:јн жылдамдыры			од ...0,7
Жумысшылар саны		6	6
Кондыры.лтан куат	кВт	0,6
СЫРЦЫ олшемде;й: узындыры екй 6v{ikTiri	мм	2700 500 900	2200 500 850
Массасы	кг	150	230

8-тарау. ЫДЫСТАР ЭКУУ МАШИНАЛАРЫ

8.1. Ыдыс жуу машиналарыныц жалпы сипаттамасы

Тамацтандыру касйторындарында кекеЕйстер, экеуйсжидектер, балык жене езге экймдерден баска асханальщ цуралдар мен ыдыс-аяцтар да жуылады.

Жуу проце(ј eki турјй тасћмен гидравликальщ немесе гидромеханикалык. Гидравликалыц тэсћде енћткйц сырцы 6eTiH жуу су арынымен, ал гидромеханикальщ тэсћде су арынынан баска жуу машиналарындагы жумысшы органдарыныц да эсекймен энде-

Тамацтандыру орындарындагы ец 6ip киын жумыстардыц 6ipi — ыдыс-аяцтарды жуу проце(й. Жуу проr-xeciHir-( HeI'i31'i операциялары больш ыдысты тамак калдыцтарынан тазалау, экуу epiTiHlXiciH пайдалану, 6ip немесе eki рет шаю жене кептфу есептејйнедј.

Ыдыстар тамак цалдыцтарынан шашыратылран су арындарыныц кемегћлен тазаланады. Ол упйн муздай немесе ыстык су пайдаланылады. Ыдыстарды жуу жылы су epiTiHl\iciMeH журтйзћед:б. MpiH11Ti шаю температурасы 58 ^ОС-тан жорары, ал ekiHLLIi шаю температурасы 85 ^ОС-тан экогары ыстьщ сумен xcypI'i3ixre;xi.

Барльщ ыдыс-аяц жуу машиналары темендегЫей болып жбктејйнед:ј•.

• жуылатын ыдыс-аяк турлекйне байланысты эмбебап немесе мамандандырылран;

• жумыс ic^rrey тартб бойынша толассыз немесе кезецд0;

• жумыс камерасыныц курылымы бойынша камералы немесе ашьщ;

• жумыс органдары бойынша гидравликалык, немесе механикалык, больш 6e.JIiHegxi.

Жуу rrporxeciHiH, HeI'i31'i rrapapaeTpjrepiHiH, 6ipi жуу epiTiHl(ici агыныныц цасиеттф больш есептејйнед:ј. Ce6e6i, арынныц rrapaMeTpjrepi дурыс болса, ыдыс таза жуылады жене су шырыны темен болады.

Кубырлардан аллан суйьщ шыгыны Бернулли тец комегђиен аньщталынады.

н + н ст + н =const (8.1)

мундагы Н — геометрияльщ арын, м;

Н — статикальщ арын, м;

ст

Н — жылдамдьщ арыны, м.

Накты жардайда жорарыдары формулара жогалран

н + н + н + н =const. (8.2)

ст

Салмалар цуысынан аратын суйьщтардыц статикалыц арыны экоц болгандыцтан, жалпы гидродинамикалык, арын ЭКЫЛДамдЫК, арыны мен жоралтылатын арын мел I.uepiHe тец болады:

Н = v ²/(2g) + Н (8.3)

Бул жардайда Н судыц жылдамдыгын камтамасыз етуге жене луыс kuewiciH жецуге барытталады. Егер цуыстыц кедерг1сћт жок деп алсац, онда Бернулли тецбойынша:

н = но = g),

будан суйык жылдамдыры:

(8.4)

(244) 1 /2

(8.5)

Щубырдан аратын суйьщ MeJru.repi:

V=Fv.

Суйьщ шьныны:

(8.6)

Q = (2gH)¹/²

( 8.7)

мундагы — шьнын коэффициентй.

Турацты арында аллан суйьщтыц жылдамдыгы:

(2gH)1/2 (8.8)

мундаты = 1/ (1+4)¹/²; 4— кедертЈ

Q/F= 4Q /(zd2), (8.9)

мундары с! — куыс диаметкй.

Ыдыс пен суйьщ агатын цуысты салманыц аракашыцтыры жуу IIporxeciHe 'йкелей эсер етед0.Вертикаль барыттары турахты агынныц 6EIikTiI'i мына формуламен аньщталынады:

= НО /(1+ уно),

мундагы

(8.10)

но 02/(2 g);

(8.11)

(8.12)

Тамацтандыру кэсћторындарында ьщыстар мен асхана саймандарын жуып-шаюра кептеген эмбебап жене маман-

дандырылган ыдыс жуу машиналары паидаланылады.

Маркалары мму-250, ММУ-5ОО, МПУ-З5О, МПУ-700, ММУ-1ООО, ММУ-2ООО эмбебап машиналар асхана саймандарыныц кептеген TypJIepiH ецдеуге арналран. Мамандарылран машиналар асхана саймандарыныц тек 6ip гана TypJIepiH жууга арналган. Жуу машиналары толассыз немесе кезецд:ј больш ekiI'e бејйнед:а. Толассыз жумыс ыдыс экуатын машиналарына ММУ- 2000 деп аталатын ыдыс жуатын машина kipui. Бул машина ыдыстарды жуу, жуу epiTiHNciH шашырату, оныц температурасын реттеу, жуу ваннасындагы судыц бфкалыпты жагдайда устау rrporxecTepiH толассыз epi автоматты турде журтјзед(. Машина тиеу, Tycipy, жуу секцияларынан турады (8.1, а-сурет). Машинаныц жуу секциясы (8.1, э-сурет) рамадан оран бекћйлген ваннадан, соррылардыц электрцозгагышынан (З) жене ыстьщсуьщ су кубырларынан турады. Рама сыртцы жарынан жецћ лаптамалармен (14) жабылган. Ванна eki бојйкке (экуу жене шаю) бејйнген. Ваннаныц iI.IIiH/xe шашыратцыштарга (18), (24) су 6epeTiH ортадан тепкћп сортылардыц экецдекй бар. Ванна бејйктер1нен аллан су канализация цубырларына экшер1лед:ђ. Шаю ваннасындаты су уш TYTikTi электрлыздыргыштармен жылытылады. Ванна ycTirvi жагынан цацпацпен (13) жабылран. Ваннаныц ycTiE(I'i жагымен ыдыстарды кэлбеу багытта 6ekiyeTiH элементте№й бар шынжырлы конвейер жылжиды. Ванна секциялары пердемен (11) эр TYPJIi бејйктерге бејйнген. Су шашыратып тазалау бэјйктекйнде ыдысаяцтарда калган тамацтыц лалдьщтары 6ypikkiIII (20) арцылы муздай сумен kecipiJIeN. Цалдьщтар су тиеу секциясындары арнаулы шанацка Tycirr, екће бејйнедђ. Щалдыктар осы шанацта калады, ал су канализацията арызылады. Жуу белййнде температурасы 40 ⁰С-тан эко-рары жуу epTiHNci пайдаланылады. Жуу айналымы сорры (З) арцылы )kypI'i3i.ne/li. Соргы epiTiHlXiHi коллектордагы (18) цуысты 6ypikkiIIITewe беред:ј. ЭКуу epiTiHlliciHiH, концентрациясы сыйымдылыктан (16) ваннага автоматты турде 6epiJIeTiH экуу заттарыныц epiTiHlXiciNIeH турактандырылады. EpiTiHlXi цацпа№я (4) арцылы бђщалыпта усталынады. Шаю белййнде ыдыс-аяцтар температурасы 58 ^ОС-тан жорары ыстьщ сумен ецдејйнед:ј. Су ортадан тепкй-и насос (З) арцылы коллектордагы хуысты букйккћ.птерге (24) берйед:о. Жумыс барысында ыдыс-аяк eki рет. шайылады. EkiHLIIi шаю

^О

rce3iHgxeI'i ыстьщ судыц температурасы 85 С-тан экотары болады. Будан шьщцан cy6ypikkiIII (22) арцылы шаю ваннасына

а)

8.1-сурет. Маркасы ММ У-2000 ыДыстар жуу машинасы:

а — жалпы .repiHici; а — жуу секциясы

Секцияныц iIIIki жарын тазалау упйн экуу болййнде ecikTep (15) бар. Олар жорары k0TepiJIirr, секцияныц i111iH тазалаура MYMkiHl\ik тутызады. Тазалау секциясыньщ iII.rirrgxeI'i транспортерд:оц астыцры жэне ycTiI\I'i жалтарындагы шашырату цурылымдары (20) аркылы ыдысаяктыц iI.IIivxeI'i тамак, цалдыцтары жуылады. Машинаньщ гидравликальщ сулбасы T0Nrerr№I'i 8.2-суретте берйген. Онда кубырра CY31'i (8), вентиль (5), соленоидты клапан (4) орнатылран. Бул кубыр ыстьщ суды шаю камерасына 6epeN.

8.2-сурет. ММУ-2000 ыДыс-ат; жуу машинасыныц гиДравликальщ счлбасы

Машинаныц жетекпй станциясы (8.3-сурет) рамадан (8) оныц ycTiI(I'i жарына 6ekiTiJII'eH ваннадан (4), жетекп-й 6iJIikTeH (7), су кыздыргыщындаты (9) судыц температурасын peTTefITiH экылу хабарларыштан (5), токтату EIiHiHer-{ (6), №1iHi (2) жене тактайшасы (планка) бар транспортер;ђ (З) тоцтатура арналган шектђ ажыратцыштан (1) турады. Ванна астындары жетек редуктордан ( 10), электрцозгагыштан (11), сыйымдылыгы 20 л су цыздыррышынан (9) турады.

ММУ-1ООО, ЛБ-нмт-1А, ММУГ-2О00 деп аталатын ыдыс жуу машиналарыныц курылымы мен жумыс iCTey тэртб ММУ-2ООО машинасына уцсас. Бул машиналарды ыстьщ суы ЖОл кэсћиорындарда да пайдаланура болады .

1 2 З 4 5 6 7

8.3-сурет. ММУ-2000 ыДыс-аящ лсуу машинасыныц жетекийстанциясы

8.2. Кезенџј ыдыс экуу машиналары

Маркасы ММУ-5ОО ыдыс жуу машинасы шарын тамактандыру kecinopbIHg:xapbIHa арналган. Машина эмбебап жене 6ip камералы болады. Ыдыс-аяк экуу секциясы жумыс камерасынан (19) жене цацпакты астаудан турады. Ванна Tik тертбурышты больш келедб. Ваннаныц астында сорры (13) соленоидты жапцыштар (1), (16) бар. Жуу секциясыныц eki жарындары устелдерге ыдыс-аяк салынран кассеталар койылады. Кассеталарды коюга арналтан устел рама такйздес (18) жасалынран. Лас ыдысаяц салынран кассета устел (18) устйнде 6ypikki111 курылым (8) аркылы араластыртыштан (7) алынган экылу сумен немесе муздай сумен ецдел1нед0. Бул устелд1ц астында тамац калдьщтарын жинастырып сальт отыратын жылжымалы жинакша бар. Тусфуге арналган устелге машинаны баскару IIYJIbTi (20) мен жуу epiTiHl(iciHe (21) арналран M0JII.rrepjreI'iI.II орнатылтан (8.4-сурет). Мелшерлегйп сыйымдылыцтан (21) жене соленоидты жапкыштан (22) турады. Сыйымдыльщтьщ iIIIiH"eI'i калткылы цурылым арцылы epiTiHl\i децгећ реттејйне№. Жуу секциясындары су агу TYTiI'i (12) арЦЫЛЫ . Ваннаныц астыцры жарында CY3Ti (11 ) мен соргы (13) бар. Машинаныц жумыс камерасыныц iII.IiHe, eki децгейде, 6ypikIIe цурылымдары бар жуу (9) жене шаю коллекторлары ( 1 О) орнатылран. Жуу коллекторы, сортымен (13) 6epiJII'err экуу реакTIdBTik kYIIIi аркылы айналып турады.

Маркасы ММУ-25О ыдыс-аяц жуу машинасы МАЛУ500 машинасына уцсас жасалтан. Булардыц сырцы ejrurewr№pi де брдей, ал 6ip-6ipiHeH айырмашылыгы техникальщ сипаттамалары жарынан тана.

8.4-сурет. Маркосы ММУ-5ОО кезецДЈ ыДыс-ая}$ жуу машинасы:

а — жалпы kopiHici,• а — гиДравликалыщ счлбасы

Маркасы МПУ-7ОО машинасы 6ip камералы жене эр турјй ыдыс-аяцтарды экуура арналган (8.5-сурет). Машина кассеталарда устелден (2), жуу секциясынан (З) жене кассеталарды тус1руге арналран Tycipy устејйнен (4) турады. Жуу секциясы негђзге кондырылран ваннадан (12), оныц iurir-re орнатылран сузгђцен турады. Сортыдан келейн тфекке айналмалы жене астыцры коллекторлар (17), (18) бекћйген. Су цыздыррышынан келетјн тфекке айналмалы жене шаю 6ypikrreJIepi (16), (19) бекћЈлген. Машинаньщ ваннасына кыздыррыш (20) орньщтырылран. Ваннаныц теменгй жарында электрсоррысы (11), сере (7), кубыр (24), мелшерлегЈпй (22) бар сыйымдыльщ (21) кондырылран. Тиеу устејйнде 6ypikIIe курылымы бар кондырры (1) жене тамак калдьщтарына арналган жинацша бар. Машинаныц жумыс iCTey тэртб темендегцей. Жуу epiTiHl(iciH ваннадан CY31'i арцылы сорты экогаргы жене ^rreMeiTi 6ypircrre курылымдарына (17), (18) бередђ. Булар айналып, су арынын кассеталардары ыдыс-аяцтарра шашыратады. Жуылган ыдыс-аяк, су кыздыррышынан жене 6ypikIIe курылымдарына ( 16),

(19) бфлген ыстыц су аркылы шайылады.

а)

8.5-сурет. Маркосы МПУ- 700 ыДыс-ая}$ жуу машинасы:

а — жалпы repiHici; а — гиДравликалы1Б сцлбасы

Маркасы ММП-4ОО0 ыдыс-аяц жуу машинасы тотьщпайтын болаттан жасалынран асхана саймандарын экуура арналран. Машина (8.6-сурет) Tik тертбурышты каптамалы рамадан (1) турады. Осы рамага машинаныц экогарры экуу жене тементј машинальщ 60JriMl(epi 6ekiTiJII'eH. Жуу без-йлбнде ванна (25) жене барабан (20) бар. Ванна 1ш1не агу (2) мен CY31'i (21) орнатылран.

8.6-сурет. Маркасы ММП-4000 ыДыс-сяк, жуу машинасы

Машинаныц экумыс iCTey тартб. Барабан ir.rrirre ыдысаящгар салынган кассета ecik (33) аркылы орналастырылады. Содан соц су кыздыргыш (29) сумен толтырылады да, электрцыздыррыштар icrce косылады. Су 60 ^ос-ца дећн кыздырылран соц ванна (25) iI.IIirre бер1лед1. Содан сод бардарламальщ механизм iCke косылады. Багдарламальщ механизм кемегћлен ваннага арнаулы сыйымдылыктагы экуу затыныц керек ^гй молшехй 6epiJre;xi, кассетадагы ыдыс-аяц кайтарма жуу epTiHlliciMeH жуылады. Будан соц ыстык, сумен шайылады жене ыстьщ ауамен кецтц:йлед:ј. Процесс тольщ аяцталран соц барабан толтатылады да, кассета ecikII.Ie (33) аркылы сырца шырарылады.

9-тарау, УНТАЦТАУ ЖАБДЬЩТАРЫ

9.1. Унтацтау жабдыцтарыныц жалпы сипаттамасы

0HiMHir-( геометриялык, елшемдфн технологияльщ процестерге керект1 мелшерде Ебпйрейтуге кептеген унтацтау жабдьщтары пайдаланылады.

Унтацтау дэреэке«Ј деп унтацталмаран 0HiM кесектеpiHiE( унтакталран 0HiM кесектекйне цатынасын айтады. (9.1)

мундаты i — унтахтау №pexceci.

Унтацтауга kepekTi куш материал белшектекй}йн, арасындаты езара байланыс куштфнен басым болуы кажет . Бул куш ПА. Ребиндер формуласы бойынша аньщталынады:

А = А +A2=VVH +VFHs, (9.2)

мундары А 1 — унталынатын деформациясына кетейн экумыс;

А 2 — жаца беттерд:бц пайда болуына жумсалынатын экумыс;

V — деформация асерћтен пайда болынран кесек rcejrervri•,

Н — материалдьщ курылымдьщ-механикалыц жене физика-химияльщ касиеттерћте байланысты туралты коэффициент;

V — 6eTTiH, артылуы;

Н — материалдыц физикальщ ласиетћте жене унтактау TaciJIiHe байланысты турацты шама.

Гук зады бойынша дефомацияра жумсалынатын жумыс мынаран тец:

V V/(2E), (9.3)

мундары о— кернеу, Па; Е — cepIIiMNJIik моду;й, Па. Сонда:

А = щ + А2 = (2 V VFHs. (9.4)

Егер материал ipiJIey больш унтацталса жаца пайда 60латын 6eTTirx шамасы аз болгандыктан,

А = (2 V V/(2E). (9.5)

Бул тецдеу Кирпичев-Кик тецДеуЈ деп аталынады. Жрак, бул тецдеу материалдыц унтакталынуыныц сертймl(iJIik IIIeI'iHe кернеуде колданылады, ал унтацтау rrporxeci cepniMNJIik rr-reI'i емес 6epikTiJIik ше1йнен де жорары мэнде етед:ј. Сондьщтан эте майдалап унтацтау IIporxeeiH есептеуде мына формула пайдаланылады:

= V FHs. (9.6)

Бул тецдеу Риттингер тецДеуЈ деп аталады.Мунда унтацтау III)01.xeciHe I-ceTeTiH жумыс мелшекй материалдьщ унтацталу ke3iH№I'i пайда болатын бет1не пропорционал .

Унтактау машиналарын eki топка белуге болады: цатты тамац енћлдерћт унтактауга арналтан; жумсал тамац 0Hi»uepiH унтацтаура арналган.

9.2. Цатты тамац eniruepiH унтацтаура арналран цурылымдар

МС12-15 унтактау механизмП Бул механизм кептйрћген нанды, тузды, бурышты жене баска екймдердф майдалап унтактауга арналган. Механизм МП-1, I деп аталатын эмбебап жетекпен косылады. Механизм (9.1сурет) — корпустан (З), ycTiI(I'i жатында сактандыру торы бар жук тиеу шанагынан турады. Ал астыцгы жагына жук тусфу Tepe3eci орналасады. Корпустыц iII.IiHlxe жумыс органдары — шнек (2), цозгалмалы (7), цозгалмайтын унтахтау механизмдекй (8) бар. Булар жетекпй 6iJIikke (4) 6ekiTiJII'eH. Шнек eHiMl(i унталтау механизм-

;xepiHe yuikci3 бередо. Унтактау механизмдеЕй конус 6eTTi жене ycTirvi бетте}јнде ушбурышты 'йстер бар. Ticтер;0н, саны конус табанына карай кебейе беред1, бфац 0JILLteMi кемидо. Мундай курылым 0HiM/li майдалап тартура MYMkiHl(ik бередо. Унтацтау арасын гайка (11) арГяЫЛЫ конусты (8) экылжыту арлылы езгертед$. Унтацтау арасыныц ец kiLIIi олшемй 0,2 мм болады.

9.1-сурет. Маркасы МС12-15 ц нтащтау машинасы:

1 — щцйрьщша,• 2 — шнек; З— цилинДрјй корпус;

4 — жетекий 6iJLik,• 5 — мойынтфек; 6 — жетекке жалгау щцЙрыщшасы,• 7— УСЫЛЖЫЛШЛЫ цнтащтау органы;

8 — щозгалмайтын цнтаџпау органы; 9 — щалащтар;

10 — гайка; 11 —реттеу гайкасы

8-48*

Механизм}йц жумыс ic ^rrey repTi6i. 0HiM жук тиеу шанары аркылы жумыс камерасына тусед:о. Мунда ол айналып турран шнекпен алдын ала усацталып, камера бойымен унтахтау конустарыныц арасына 6epiJrel(i. Унтацталган 0HiM Tycipy сацылауы арлылы машинадан сырца шьнарылады.

Маркасы МИП-11-1 унтацтау механизп^јй (9.2-сурет) корпустан, цацпацтан турады. Корпус iLLIiHgxe барабан жене унтацтау табакшасы бар. Табацша мен шнек 6iJIikке бек1'йлген. 0HiM/Xi унтащгау реттеу гайкасымен жур-

9.2-сурет. Маркосы МИП-11-1 цнтш;тау машинасы:

1 — шайба; 2 — багыттаушы бчранДа; З — бцранДа; 4 — шнек;

5 — корпус; 6 — барабан; 7 — чйкеу табак,шасы;

8 — мойынтфек, 9 — шайба; 10 — 6iJlik,• 11 — манжета;

12— щащпа,'$,• 1 З — щаптама; 14 — итеру memizi; 15 — гайка

I'i3iJIeN. Бул гайканы бураган кезде унтацтау барабаны 6iJIik бойымен барыттаушы бурандара карай жылжиды. Табакша мен барабан арасындагы цуыстыц ед аз елII.reMi — 0,2 мм. Курылымныц жумыс iCTey тэртб жорарыдаты машина тэкйздес.

9.3-сурет. Маркосы МИК-60 кофе бчршащтарын цнтак,тау машинасы:

1 — резецке табан; 2 — машина негЈзЈ,• З — амортизатор;

4 — корпус; 5 — электрщозгагыш; 6 — лсчмыс камерасы;

7 — табащша; 8 — чнтащтау органы; 9 — ернемењ (фланец);

10— щащпак„• 11 — бцранДа; 12 — так,тайша; 13 — магнит;

14 — шанц,• 15— 16 — магнит к,ослыш,• 1 7 — щаптама;

18 — тербепиош,• 19 — так,таша; 20 — щаптама;

21 — батырма; 22 — cepinne, 23 — тчсфу кучбыры

Кофе буршактарын унтацтаута арналтан маркасы МИК-6О табакшалы машина (9.3-сурет) — корпус, онын, iI.IIiH№I'i амортизаторларра орнатылран электрцозгарышы бар цурылым. Машинаныц HeI'i3iHe резецке TipekTepi лондырылган.

Электрцозгарыш устЈне бурамасуцпалар (шпилька) арлылы экумыс камерасыныц шойын корпусы 6ekiтйлген. Электрцозгарыш 6iJIiI'iH;xeI'i табакшага унтацтау 6eTi 6ekiTiJII'eH. Жумыс камерасыныц жорарры экаТЫНДаРЫ кацпацца унтацтау беттекй}йц арасын реттей'йн механизм орнатылран. Механизм кол бурандасынан, табакшалы оймалы цаптамадан, ернемектен, оран экалганган унтацтау 6eTiHeH турады. Каптаманыц астыцгы экагындары секйппе унтацтау цурылымын сактаура арналган. 0HiM тиеуге арналган шанацтыц ен1мнен металл цоспаларын ажыратуга арналган магниттер бар.

Машинаныц жумыс icrey TapTi6i. Жорарыдары какпакты ашып, шанацца унталынатын кофе буршацтары салынады. Осы кезде Tycipy эке}ђне цатаздан дайындалынтан пакет kEII'i3iJIel\i. Содан соц баскару IIar-reJIiHlPI'i батырма арцылы электрцозрарышты iCke цосады. Кофе буршацтары шанацтан унтацтау 6eTTepiHirx арасына TYCiII унтацталады. Унтацталган eHiM тербелмејй жецге табацша цалацшалары арцылы тусед:ј.

Жацгактарды унтацтаура арналран 6iJIikTi жумыс органы бар маркасы МС 12-40 механиз»јй (9.4-сурет) Tik тертбурышты корпустан жене оныц жорарры экагына 6ekiTiJIген тиеу шанагынан турады. Шанак iIIIiHl:xe лоректен6iJIik пен шибер арцылы унтактаура арналган 6iJIikTepgxiH, арасына тусейн 0HiMHirx шьныны реттеледб. Шыгын мелшерйн турактандыруга буранда пайдаланылады. Унтацтау 6iJIiriHiH, 6ipi туракты жене эказьщ 6eTTi, ал 6eTi будырлы жене ол тез алынып сальмнады. ЫЈйктерд1ц аракашьщтырын кол бурандасы арЦЫЛЫ реттейд:ђ. Унтактау 6iJIikTepi царама-царсы жене ар турјй жылдамдьщпен айналады. Ор 6iJIikTik( астыцгы жарында кыргыштан орнатылран.

9.4-сурет. Маркасы МС12-40 цнтащтау механизмй•

1 — корпус; 2 — бцранДа; З — шанащ,• 4 — лсапј;ыш,•

5,8,11 — 6iJlikmep,• 6 — машинаныц алДы; 7— К,ЫРГЫШ,• 9 — кол бчранДа; 10 — жылжыма

Жацгацты усацтау мен кекнэр дэндекйн унтацтауга арналган МДП II-I деп аталатын механизм корпустан, редуктордан, сондай-ак жумыс органдарынан турады. Корпустыц Ten,rerni жагында eHiMl\i TycipiII алута арналтаН кубыр орналасады. ЫЈйкке 6epik бек?йлген жумыс органыныц сырты тейс немесе будырлы больш кельй мумкйт.

Жумыс icTeygxiH, алдында ауыстырмалы механизм дердђ орньщтырады, машинаны бос )kypI'i3iII тексеред:ј. МДП-1 механизмде цоректендфу садылауын реттейдђ. Ipi.ney eTirr унтацтау упйн арасындары садылауды 1,5 мм шамасында, ал майдалап унтацтау упйн 0,2-0,3 мм eTiII лалдырады. Бул механизм}йц МС12-4О механизпбнен айырмашылыры — оныц жетекке жалгану эзгеше болуында.

Унтацтау машиналары мен механизмдфн пайдалану ережелф. Унтацтау механизг,'й жетекке жалтанып 6ekiTiJIQi жене реттегйш гайка аркылы 0HiMHiH унтацтау белгћћтед:б. Эте майда 9HiM алу упйн гайка солга карай, ал ipiJIey 0HiM алу уп.йн гайканы оцта карай бурайды. Будан соц электркозгагьпп icrce косылады да, итеру таяцшасы мен eHiMl(i тиеу шанарынан темен ысырады. Тиеу шанары машина экумыс icTeII турганда жабьщ болуы керек. Ылралды 9HiMlli унтактаура болмайды. Се6e6i, унтацтау беттекй}йц TicTepi 6iTeJIi11 калады. Жумыс аяцталган соц жетек токтатылады да, щеткамен табакшаныц, барабанныц будырлы 6enepi тазартылады.

Унтактау машиналарыныц техникалык сипаттамалары TervreHlPI'i кестеде 6epiJIIEH.

9.1 -кесте

Ке сеткћпте	мс12-15	мип•11-1	МС-12-4О	МДП II-I	мик-60
0HiMlliJIiI'i,kT/cap: жацгац жармалау жацрак, майдалап унтау кепкен нан унталтау	15	15	40 15	20 15	60
Жумысшы органныц айналым жылдамдыры, 1 мин.	170	170	170	170	1420
Унтактау 6i.niI'iHiI( диамет i, м		0,06
Унтакталу куысыньщ элшемК мм			2,5	2,5
СЫРЦЫ елшемдерК мм: узындыгы 6vrikTir•i	345 275 365	305 220 355	390 240 310	365 240 310	342 276 650

9.3. Жумсак, тамак, енћидекйн унтацтаура арналран цурылымдар

ГПскен 0HiMlli унтаура арналран МИВП машинасы (9.5-сурет) Ейскен ет, балык, буйрек, кеке}бс, экарма жэне сузбе энћлдекйн майдалап унтацтаура арналран. Машинаныц экумыс камерасы ондары айналатын ротор мен статордыц арасындары цуыс больш табылады. Булардьщ бетTepi будырлы больш келед:$. Машина корпустан, статордан, ротордан жене электрцозтатыштан турады. Электрлозтатыш муфта арлылы жетекш1 6iJIikIIeH жалгасцан.

9.5-сурет. Искен этм'Т цнтащтауга арналган маркасы МИВП машинасы.•

1 — мойынтфек; 2 — 6iJLik,• З — сына; 4 — ротор; 5 — бчранДа;

6 — штифт; 7 — шанак,; 8 — кронштейн; 9 — ось; 10 — ролик;

11 — эксцентрик; 12 — бцранДа; 13 — сак,ина; 14 — статор;

15 — корпус; 16 — баск,ару электр щалщаны; 1 7 — муфта

Жетекп-й 6iJIikke сыналы kiJITekTep кемегћтен конус IIiII.IiH/\i ротор 6ekiTiJII'eH. Ротор 6ip шетћлен буранда аркЫЛЫ 6iJrikF»e 6ekiTineH. Ротор уш — ipi, орташа жене майда унтацтау бејйктекйнен турады. Машинаныц унтацтау дэреэкесП{ реттеу салинасы мен буранда арлылы орньщтырылады. Машинаныц жорары жарына тиеу шанары орнатылтан.

Маркасы МП-800 езтйлеу машинасы (9.6-сурет) корпустан, аркаудан, электрлозрагыштан, сына 6eJIl(ikTi 6epiJIic^rreH жене жетекпй 6iJIikTeH турады. Электркозтауплы сына 6eJINkTi 6epiJIic арцылы жетекпй 6iJIikTi айналдырады. 0HiM тиеуге арналран шанак пен кабылдау шанары брге жасалынран. Булар корпуспен ашылмалы бурандалар арлылы жалгаскан. Машинаныц T0MeHl'i экумыс камерасында ротор бар. Камерадан керек емес калдьщтар арнайы цацпак, арлылы сыйымдыльщца салынады. Эр TYPJIi e31'iJIeYl'e арналран роторлар 6iJIikke 6ekiTiJIeN. Ауыстырмалы торкезда пышацтар машина корпусына шанак, арлылы 6ekiTiJII'eH. ТоркездЏ пышацтар мен ротор арасындаты цуыс реттејйнеда. E3iJIген 9HiM курылым арлылы астаура 6epiJIQi. Ротордаты цалацшалар (9.6, э-сурет) сарат барытымен айналганда 9HiMl(i тор 6eTiHe сырымдаса, ал kepiciHIIIe айналранда eHiM цалдьщтарын цацпацца карай барыттайды.

Суйект1 жемйстердф езгћеуге арналган ротор буранда аркылы жалрасцан eki бејйктен турады (9.6, б-сурет). Тементй саусацшалары бар бол1к )fteMicTi езг1лесе, ал экеуйс калдьщтары калакпен сырца шырарылады. Ол упйн ротор eki барытта айналады. Тамац тур.rrepiHe байланысты торкозд:0 пышацтардыц елшемдекй эр турјй болады. Мысалы гйскен картоп, жармалар, кеке1йстер YIIIiH З мм болса, ет пен буйректер YI.IIiH оныц

Маркасы МОП-11-1 кеке}йс езгћеу механизуй (9.7сурет) редуктордан, ауыстырмалы кесу щурылымдарынан, e31'iJrey сыйымдылыгынан турады. Редуктор конусты TicTi 6epiJIicTeH жене оларра 6ekiTiJII'eH Tik 6iJIikTeH турады. Езгћеу процесй rce3iH;xe курылымныц цабылдау шанатыныц астына табакша тор 6ekiTiJIegxi. Езгћеу роторы 6iJIikFve буранда арлылы 6ekiTiJII'eH.

9.6-сурет. Маркасы МП-800 езгјлеу машинасы:

а — жалпы ropiHici; а — щатты лалащтар бекТйлгенротор,• б— счйекпй желйстерТ езгЈлеуге арналганротор; 1 — сына белДйспй 6epiJtic; 2 — мойынтфек; З — резецкејй манжета, 4 — корпус; 5 — жетекшЈ 6iJLik,• 6 — тчсфу memizi; 7 — тчсфу науасы; 8 — басщару электр аппараттары; 9 — ауыстырмалы тор; 10 — шанак,; 11 — ротор; 12— лабылДау шанагы;

13 — ось; 14 — люк; 15 — лол бцранДа; 16 — СЫЙЫМДЫЛЬЖ,;

17— каркас; 18 — эластрк,озгагыш; 19 — бцранДа;

20 — щалДы1$ mqcipy memWi; 21 — серпјмй саусащша;

22 — кчпшек

9.7-сурет. Маркасы МОП-11-1 езгјлеу механизмђ•

1 — редуктор; 2 — езйлеу шанагы; З — табак,ша тор;

4 — 5 — бцранДа

Кеп операциялык, ауыстырмалы, маркасы МС-4-7-8-20 механизмй редуктордан, экылдамдьщ корабынан, ауыстырмалы сыйымдыльщтар мен курылымдардан турады (9.8-сурет). Редуктор корпустан (З), оныц iII.IiHlPI'i 6epiЈйстерден турады. Редуктор жетекке жалрасады. errirvr;xi езйлеу упйн редукторта сыйымдылык пен езйлеу лалахшасы жалрасады. Сыйымдылыктыц томенгй жарына торкезд:б елек бекћ1лген. Ротор ендејйнетйт енћл турйте байланысты эр турјй жылдамдьщпен айналады.

9.4. Унтацтау жене е“.леу машиналарын есептеу

МИК-6О машинасыныц унтацтау органдарыныц арасындары 0HiMHirx келемйн мына формуламен табура болады:

9.8-сурет. Маркасы МС-4- 7-8-20 езйлеу механизм

мундары D ²тах — унтацтау 6eTiHiE( ед улкен диамецй; — унталтау 6eTiHiH, ен, kiLLIi Ь — экумыс органдарыныц арасындары цуыстыц елшеуй.

Егер 9HiMHir-( ТЫРЫЗДЫРЫ, экумыс органдарыныц айналым жылдамдыры, экумыс цуысын толтыру коэффициентй 6eJII'iJIi болса, машинаныц 6HiMNJIiI'i мынаган тец:

Q=Vnpp (9.8)

Унтактау машиналарыныц жетегйне керектй куат мына формуламен аньщталынады:

/t= VFHs/t, (9.9) мундары t — унтацталыну уакыты, с. Ол мынаран тец:

(9.10)

мундагы — айналган унтацтау органыныц орташа радиусы бойындары жылдамдьщ, м/с.

Конусты жумыс органымен унтацтаута FveTeciH цуат M6JIII.repiH мына формуламен табура болады:

36 hcosa i D ²пк 47/77, (9.11)

мундары о — унтахталыну rrporxeciHlxeI'i 0HiMHiH, бузылута MeHII.IikTi кедергјсђ — жумыс органыныц 6EIikTiTi; Ка — тузету коэффициент“ 1, 7-2,0; р — толтыру коэффициентђ 0,2-0,3.

ЫЈйктЈ унтащгау машинасыныц жетегјне kepekTi куат:

+ ТК) Кб/п, (9.12)

мундагы л^т— 6HiMl(i сытымдаура rceTeTiH куат; л^т— 0HiMыгыстырура keTeTiH цуат; Кб — куат КОРЫНЫЦ коэффициентђ 1,1; — жетек IIOk-i.

л^т= oLbv /cosa, (9.13)

— о) = Р /v (vx/v — 1) , (9.14)

мундары — жылдам айналатын 6iJIikTiH, шецберјйк жылдамдыры; — жай айналатын 6iJIik L — узындыгы; Ь — 6iJIikTep арасындары цуыс елшег„б; Р , Р — 6iJIik арасындары онћлге эсер ете^гйн куштер; / — 6HiMHiE( 6iJIik бетймен уйкејйс коэффициентй. МИВП машинасыныц 6HiMl(iJIiI'i мынаган тец:

Q=Fv р р, (9.15)

мундагы F — ротор мен статор арасындагы цуыстыц ауданы; v — 6HiMHiH, конус бойымен экылжу жылдамдыры.

21 — r²2) Мпа; (9.16)

(9.17)

мундары Р1 статордыц орташа радиусы; r^Z2 — ротордыц орташа радиусы; 6” — eHiMHirx жылжуына keg:xepI'i коэффициент1, 9,8; о — ротордыц бурыштык жылдамдыгы. Машинаныц >keTeI'iHe kepekTi куат:

(9.18)

N1 = 56 Fvo р, (9.19)

(9.20)

мундагы б — ыгыстырудагы кирауга кедергђ кПа; vo ротордыц орташа радиусындагы жылдамдыц, м/с; Р — келтЦйлген орташа лысым, кПа; L — статордыц узындыры, м; / — уйкејйс коэффициен ^тй.

E31'iJIey машинасыныц >keTeI'iHe керек ^рй куат M6JTIIIepi мына формуламен табылады:

N=N1 +N2 [т7, (9.21)

мундары N1 — торкездо елек цырыман унтацтаура keTeTiH

куат, Вт; — торкездерден eHiMl\i сырымдап шырарура I-ceTeTiH цуат, Вт.

N1=qkHv02Qk прЫ,	(9.22)
Л^Т= вро vpz,	(9.23)

мундагы — унтацтаудыц wreI--rn.IikTi кедещсР, К — торкез кырларын пайдалану vo — цалацтыц жылдамдыгы; z — лалах саны; К — 0HiNIHi1( сырганау

пр

коэффициент““ El — торкезда елек цырларыныц жалпы узындыгы; В — 0HiMHiH, торкездерден сыгымдалып этудетй менийктй rce№wici•, — електйц торкездфнћ-ц жалпы ауданы; v — 0HiMHiH, торкездерден сыгымдалып оту жылдамдыры; р — торкездердђ пайдалану коэффициентй. Коэффициенттерхбц M0Hi: q 150 (гйскен картоп = 0,3; vo or ор ; r ор—калацтардыд орташа радиусы;К = 0,4-0,5; В = 32 кПа (картоп упйн); (Р = 0,6.

пр

10-тарау. СЫРЫМДАУ ЖАБДЬЩТАРЫ

10.1. МСЗ-4О шырын сырымдау щурылымы

Сыгымдау — кекекйстер№ лысыммен эцдеу rrporxeci. Тамактандыру орындарында суйетйнен ажыратылран шырын алуга «олданылады.

Маркасы МСЗ-4О шырын сырымдау курылымы ПХ-О,6 эмбебап ауыстырмалы MexaHIT3Mi болып табылады. Ол экумыс камерасынан, жалрау щурылымынан, конусты шнектен, тиеу шанагынан, торкэз№piHiH, 0JII.uer•vxepi 2; 2,5; З мм ауыспалы тордан турады. Жумыс камерасы конус Tepi3l(i жасалынран. Камераныц астыцры жарында щырын аратын куыс бар, ал соцында терезе арцылы сытынды щыгарылады. Бул терезе}йц елII.reMi бурандамен езгертђ1едЏ.

10.2. Сыгымдау щурылымын есептеу

Сырымдау шнек орамына эсер eTeTiH куш мына тецдеумен табылады:

(10.1)

мундары — массаны сырымдаура керектй менпйктй лысым, Па; — капилляр узындыры, м; В — шнек параметкйне байланысты коэффициент; L — камера узын-

дыры, м; К — сузтЈлеу коэффициентй.

В = -r²1)l, (10.2)

мундаты т D — 6HiMlXi тиеу цуысындаты шнек орамыныц rrepmvwrpi, м; р — шнек орамыныц арасын 9HirvmreH толтыру коэффициенте — буранда сызытыныц кетекйлу бурышы; [т (R ²— r²1)l — тиеу 66JTiI'iH№I'i бурандалы цуыстыц лима ауданы, м ².

Сыгымдау cy3I'iJIey теориясындагы Пуазейль зацы бойынша суйыцтар капиллярда козралады:

V= Pr⁴nFk Т! (8 Щ), (10.3)

мундагы — т уацыты ke3iwxe cy3i.;reTiH суйык, м^з; Р — капиллярда жоралатын ЦЫСЫМ, Па; r — капилляр радиусы, м; п — материал калыцдыгындагы капилляр саны; Ек — капилляр кимасыныц ауданы, м ²; џ — суйьщ тутцырлыгы, Па; — капилляр УЗЫНДЦЫРЫ, м.

Сырымдау курылымыныц 0HiMl(iJIiI'i•.

пр (10.4)

мундаты rn — шнек ^рйц сыртцы радиусы; r — шнек 6iJIiI'iHiE радиусы; s — шнек кадамы; п — IIIHekTiH, айналу жылдамдыры, мин -1 ; о — камераны толтыру коэффициен'й; (о = 0,2); К — eHiMHiH, сырранау

пр

Жетек куаты:

Л^Т=М 02 ка [77, (10.5)

мундагыМ бурау моментђ кНм; о — шнектйц айналу

кр

жылдамдыгы, 1/с; z — сырымдау шнег1н1ц саны; К кор

(10.6)

мундары qn — массаны сырымдаута керектй MeHIIIikTi цЫсЫМ, Па; — массаныц лима ауданы; м ²; Д — шнек орамыньщ кетерЁчу бурышы; р — шнек 6iJIiI'i мен 0HiM арасындары уйкејйс коэффициен ^тй•, D — шнек орамы-

ор

ныц орташа диаметрђ м.

11 -тарау. ЖЫЛУ ЖАБДЬЩТАРЫ

11.1. Жылумен ендеу жене экылу аппараттары туралы жалпы TyciHik

Тамалтандыру орындарында тамац енђидер№ц коптеген TypJIepi жылумен оцдејйнедё. Оларды эцдеуге эр турJIi экылу аппараттары пайдаланылады.

Жылумен ендеу деп eHiM мен оны коршаган ортаныц арасындагы экылу алмасу rrporxeciH айтамыз.

Жылу алмасу процестфн аспаздьщ 0HiMдерд1н, технологиялыц eHl(ipiciHiH, царцындылытын арттырура жол ашады. Тамац eHiM/xepiH эцдеуге арналган жабдыцтарды жетйдфу YLIIiH экылу алмасу процестегылыми блу кажет.

Тамалтандыру кэсйшрындарындаты жылу жабдыктары e3№piHirx HeI'i31'i керсеткПцтекй бойынша былай хбктелед:а: технологияльщ колдануы бойынша, жылыту отыны, экылыту TaciJIi жене курастыру I-neLIIiM№pi бойынша.

Технологиялы}$ багыты бойынша экылу жабдьщтарын цайнату аппараттары, куыру немесе EIicipy аппараттары, курдејй жылу аппараттары деп ажыратута болады.

Эмбебаптыц жэне арнаулы экабдыцтар болып та 66J1iHYi MYMkiH. Арнаулы жабдыцтарда HeTi3iHeH 6ip процесс орындалса, эмбебап аппараттарда бфнеше процестер орындалады.

Курылымдьщ шеп.ймдерй бойынша аппараттар секциялы немесе секциялы емес, модульдј немесе модульдђ емес больш бејйнед:ј.

Модульденд*йлген секцияльщ жабдыктар Hui3iHeH брыцгай елшемд:ј аппарат болып келедђ. Мысалы, М модујй 200 + 10 мм. МодульдендЦйлген секцияльщ жабдьщтардыц узындыры мен eHi технологияльщ экелће yiiJreciMl\i болуы керек. Эдетте, секцияльщ жабдыщгардын, eHi 840, 6№fikTiI'i 850 + 10 мм 60лып келедђ.

Жылыту тасЈлДе{й бойынша экылу аппараттар уш турге бел1ну1 MYMkir. конвекциялы,сэуле шьнару жене экылу 6Tki31'irrrrik тэсйтдер колданылатын аппараттар. Сонымен бфге, 0HiMlli тйкелей, жанама турде (6eTTik) жене эзара царым-цатынас арцылы жылытатын аппараттар больш >kikTeJIYi MYMkiH.

экылыту аппараттарында экылу еЕймге аральщ кабырра арцылы экылыту ортасынан (ыстьщ судыц буы, температурасы экогары органикалык, экылу коздерђ беpiJIui.

Тамак rricipyl(i келемдб экылыту TeciJIiMeH жург1зу YIIIiH СВЧ аппараттары да пайдаланылады. Бул байланыстьщ аппараттардан тубегейЈй езгеше больш келе№. Мундай аппараттарда тамацты экылыту экумыстьщ камерада ете экотары )kPfiJIikTeI'i электр магнит epiciHiH, пайда болуыныц есебнен экузеге асады.

Жылу кезДеД бойынша экылу жабдьщтары электр, газ, бу жабдьщтары болып беЈйнед1.

ЖЦМЫС icmeg mapmi6i бойынша экылу аппараттары узнемесе кезецдб болып жактеледј.

Автоматтандырылу №pexceciHe карай аппараттар автоматтандырылмаран, жартылай автоматтандырылран жене толык автоматтандырылган больш бејйнед:а.

11.2. Жылу аппараттарыныц нейзй, цурылымдьщ элементтф

Жылу аппараттарыныц барлыгы негйз1нен темендейдей элементтерден турады: экумыс камерасы, цыздыру элементтер“ аркауы мен HeI'i3iHeH, экылу сацтау кабатынан,басцару, бакылау тетйктерйтен.

0HirvrN экылумен ецдеу жумыс камераларында 0TeN. Олар жабьщ немесе ашьщ болуы мумкбн. Технологияльщ

9-48*

ецдеу IIporxeciHe байланысты жабьщ камералардары цЫСЫМ эр турјй болуы MYMkiH. Жабыц камералар лайнату казандарында, автоклавтарда, бу камераларында жене таты баска аппараттарда цолданылады. Жумыс камераларыныц rIiLIIiH№pi эр турјй болады. Аппараттардыц экумыс камераларыныц келег•.бн кор еске ала отырып дайындайды:

енјл (11.1)

мундары — ецдејйнетћт енћл келелб; р — кор коэффициен'й.

0HiMHirx k0JIewri аппараттыц 6HiMl(iJIi1'i мен ецделу уацытыныц мелп.щйне байланысты:

6HiM (11.2)

мундары О — аппарат енћадјЈйгђ кг/с; т — eHiMHiH, ецделу уацыты, с; eHiM — 6HiM тырыздыры,кг/м³.

Егер erxg:xeJIiHeTiH 9HiMHiH, курамы 6ipkeJIki болмаса, онда оныц келег.лд:бк тыгыздыгын алу керек.

Аппараттардары кыздыру элементтф экумыс камерасындагы екймге экылу беруге арналран.

ЭКылу салтау кабаттары аппараттан сырца экылу тарауын азайтады жене аппарат кабыргасыньщ температурасын томендетед:б. ЭКылу сактау кабатында экылу 0Tki3Y коэффициентй темен материалдардан жасалынады. ЭКылу сацтау кабатын есептегенде оныц каЛЫЦДЫГЫН аппарат сыртыныц температурасы брлалыпты болуына байланысты аньщтайды.

ЭКылу сактау кабатыныц сырцы ортага тарататын экылу мелшф.•

topna), (11.3)

мундагы — экылу салтау кабатынан тарайтын экылу арыны, Вт/М2; а — кабыргадан ортага экылу беру коэффициентђ Вт/(м ²К); t — экылу салтау цабатыныц сырткы температурасы; t — коршатан ортаныц температу-

орта

расы.

Жылу беру коэффициентйн мына формуламен аныцтаура болады:

а = + 0,07 (t(11.4)

орта

Жылу салтау цабатынан 0TeTiH жылу агыны мына формуламен табылады:

(72 = я зс.щ ж.к (tсл орта (11.5)

мундары Я — жылу сактау кабатыныц экылу 0Tki3I'iI.IITik коэффициентђ Вт/(м К); / — экылу сактау лабатыныц цалыцдыгы, м.

Жогаргы жылу арындарын тец деп алып, ql q2 жылу сацтау кабатыныц цалыцдыгын аныцтауга болады:

сл — tорта(11.6)

11.3. Отындар мен экылу тасу орталары

Жылу тасу орталары деп экылу кезћтде алынган экылуды аппараттьщ цабыргасы арцылы 016мге 6epeTiH орталарды айтады. Олар жылуды жылу коздерйтен (газ оттыгынан, электр жылыту элементтерћтен эконе баскалардан) альт, оны IIicipiJIeTiH тамацца беру упйн арналран. Булар эканама турде цыздырылатын жылу аппараттарында колданылады.

Аралык, экылу тасу орталары мынадай талаптарга сай болура T14ic: 0HiMl(i ецдеу, цаэкет ^гй температураны хамтамасыз ету, температураны реттеу, цолдануга киындьщ тугызбайтындай цолайлы да арзан болуы, сондай-ац ол аппарат металдарын тотьщтырмайтын болуы керек.

Жылу аппараттарында пайдаланылатын аральщ экылу орталары темешй немесе экогары температуралы болып келе№.

Жылу аппараттарына кажеттђ жылуды алу YILIiH органикальщ отынды, электр энергиясын жене жылу тасу орталарын пайдаланады.

Органикалыц отынды жарудыц барысында химиялык энергия жылу энергиясына айналады. Электр жылу аппаратындаты токпен жылытатын элементтерде электр энергиясы жылу куатына ауысады. Жылу жорары температуралы денеден температурасы темен денеге 6epiлед:ђ. Мундай rrp01.xecTi экылу тарау rrporxeci деп атайды.

Жылудыц тарауы erci турјй болады: жанасу арлылы жене сэуле куп.й аркылы. Жанасу арцылы ЖЫЛУ 0Tki3Y эр турјй температурасы бар дене}йн, 6ip-6ipinaeH TirceJIeii жанасуы барысында болады. Ал сэуле аркылы экылудыц тарауы денелерд:бн, арасында эканасу болмаган экагдайда жузеге асады.

Жылу ортасында экылу уш TYPJIi TeciJIMeH тарайды: экылу 0Tki31'iIIITik, Конвекциялык, жене сэуле шашумен.

Жылу 6Tki31'iII.ITik дегенћ'йз — эр TYPJIi температурасы бар денеде!й молекулалардыц цозгалысы арКЫЛЫ жылудыц денеге тарау rrporxeci.

Конвекция — эр TYPJIi температурасы бар суйьщ, газ немесе ауаныц лозгалысынан экылудыц тасымалдану проце(ј.

Сеуле шашу — жылудыц wrekTpMaI'H№ITTik epic аркылы тарауы.

Шикбзаттарды, тарамдарды, енћтдерд:ђ жылумен еддеу упйн коптеген отын турлекй мен жылу k03l(epi пайдаланылады.

Катты отын. Табири цатты (антрацит, тас кемф, шымтезек (торф), жангыш тацтатастар (сланецтер) жене агаш отын болып 60JIirrel(i.

Шымтезек — бул ылгалдыц шамадан тыс кеп болып, ауаньщ тым аздырына карай eciMlXik органикальщ заттардыц тольщ LIIipirr, бујйнбеген 0HiMi.

Суйыц отын. Мунайдан алынатын онћидер. Олардыц цурамында k0Mip^rreI'i мен коп болуымен, балласт заттарыныц M0JII.uepiHiH, аздыгымен жене кызуыныц жогары болуымен сипатталады.

Газ отыны. Булар сапалылыгы жарынан езге отындардыц барлырынан экогары болады.

Тамацтандыру тэбиги жене экасанды газдар ке}фтен пайдаланылады. Табиги газдар мунай мен газ шыратын жерлерден ендђйлсе, жасанды газ цатты отыннан немесе суйьщ отыннан цайта ецдеу арлылы алынады. Жасанды газдарра домна пеште№йкйц кокстьщ, суйытылган жене басцалар жатады.

Газдардыц артьщшылыгына газбен экумыс icTeriTiH жылу аппараттарыныц пайдалы эсер коэффициентэкогары болуы, автоматтык курылымдарды kerxiнен пайдалану MYMkiHl(iI'i жене экылу аппараттарындагы rqayinci3l(ik техникалардьщ жаксы дамуы, keci110I)bIHдарындаты экумыстыц санитарлык-гигиеналыц жардайыныц жалсаруы, отын шырыныныц аз болуы жатады.

Отынныц HeI'i31'i kepceTkiIIITepi оныц химиялык цурамы,экану жылуы,тутану температурасы,ылталдылыгы жене тутцырлыты болып саналады. Катты жене суйьщ отынныц курамы темендегђцей болады:

с^р+ н^р+ + о^р+ № + А^Р+ 100 ⁰/0, (11.7)

мундары С^Р— кемфтегђ Н^Р— сутек, АУ — кукфт, О^Р— оттек, N^P— азот, А^Р— кул, И^ДР— су.

Мундары азот пен оттек отынныц iIIIki балласын курайды, ал ылтал мен кул СЫРТЦЫ балласт больш есептејйнед:б. Осы заттардыц молшерй бойынша отынныц цундыльнын аныктауга болады. ep6ip отынныц 03iHe тан сипаттамасы болады. Пеш оттыктарында жару уп-йн отындарга сырткы ауа берћед:ј. Оныц мелшерйт мына формуламен аньщтаура болады:

(11.8)

мундагы а — артьщ ауа коэффициентђ 1, 1-1 , 5 аралыгында болады жене отынныц турйте байланысты; Уд, L отынныц тольщ жануына керектй ауаныц молшерй мен кэлег»й•, , L — отынныц жануына керектй ауаньщ есептеујй ец аз мэлшекй мен келеп«й.

Суйьщ отынныц Tewrerri жану kac№IeTi мынадай:

Q Р = [100 — (АР = WP)/100 - 6WPl, (11.9)

мундары Q^Z— отындары экану элементтфкйн, темешй жану касиетђ КДЖ/КГ; А — экумыс отыныныц kYJINJIiI'i, % ; и^т— экумыс отыныныц ылгалдылыгы, % .

Шартты отынды накты О'ГЫНГа айналдыру упйн шартты отынныц массасын экылу .MBvmajreTirre белу кажет. Жылу эквивалент1 эр турјй отын уп-йн эзгеше болады. Мысалы антрацит упйн экылу эквивален^тй — 0,87 % , тас k0Mip упйн — 0,935; мазут YLIIiH — 1,33; араш уп-йн 0,3594 болады.

Натуралды отынды шартты отынга мына формула 60йынша айналдырады:

(11.10)

мундары т — шартты отын массасы; т — табири отын массасы; Э — жылу эквивален^тй.

ЭКылу эквивалентй деп кез келген ОТЫНныц теменгй жану жылуыныц шартты отын жану жылуына латынасын айтады.

2/29,3, (11.11)

Кургак газдардыц курамы темендегђцей:

СН ФЕС т н + Щ +H2S+ СО + СО2 + S02 +N2 +02

1600/0,

(11.12) мундагыЕС Н Н +ЕС Н + п.

Газдардыц тементй жану жылуын оныц курамына байланысты табура болады:

Q с (00 С,760) Q1 + ъ Q2 + ...+ Qn, (11.13)

мундары Л, r2, r — отындагы курамдастардьщ келемдћс мелшекй•, Q1 ф , Qn — цурамдастардыц теменгй немесе жораргы жану жылуы.

Ылгалды газдыц томенгй экану экылуы:

Q ^Р= (1 [1/(1 - w/805)l, (11.14)

мундары — 1 M ³-gxeI'i Кургал ауадары су буыныц мелI.uepi; / — 1 м ^зылгалды ауадагы су буыныц мэлшекй.

Ыр текше метр кургак, газдыц тольщ жануына кеpekTi кургак, ауаныц теорияльщ мелшф мына тецдеумен аныкталынады:

(0,5Н2 +0,50 + + ЗСЗЩ +3,5

+ 4,5СзН6 + сзН8 + 6 СДт + 8 сдр - 02),

(1.15)

немесе мынандай экуьщ формулалармен де табура болады:

10472,кДж/м ^З6олса, ^рдооо;

(11.15)

егер Q ^Р2 10472, КДЖ/М ^Зболса, = 1,09 Q ^рдооо.

(11.16)

Отын жагуга арналган курылым оттыщ деп аталады. Отынныц тук:йне карай оттыцтар эр турјй болып келедђ.

Катты отынды жаруга арналган оттык отынга жел беру торынан турады. Сонымен брге, ол отын табаны больш есептејйнедђ. Осы тордыц астында кул жинакшасы орналасцан.

Суйык отын жагуга арналган камеральщ оттьщтарда желдету торы мен кул жинакшасы экок. Камера отка те3iMlXi материалдан жасалынады, ал отын арнаулы кубыр арлылы букйккћптерге 6epiJIiTI жанады.

Газды ендфетйн жерден пайдаланылатын жерге тасымалдау газ кубыры аркылы жузеге асырылады.

Газ жагатын оттьщтар жылыту аппараттарныц негйзI'i TeTikTepiHiH, 6ipi больш саналады. Ол газ бен ауа коспасыныц пайда болуына,цоспаны жану камерасына беруге жене газдьщ жануына арналран.

Газдыц ауамен косылып, араласу оттьщтары 61рнеше турге безбнед:ђ.

Инжекторлык газ оттьщтары. Инжекторлыц газ оттьщтары терт бејйктен турады: лацпацтан, араластыру инжекторынан, ауаны алдын ала реттеу курылымынан жене оттьщтыц унтысынан турады (11.1-сурет).

а)а)

201

б)

11.1-сурет. Газ оттыкдпарыныц счлбалары:

а — Диффузиялыщ; а — инжекциялы; 1 — сопло; 2 — алгашщы ауаныреттеу memiai; З — конфузор; 4 — ауызы; 5 — Диффузор; 6 — салма; б — инжекциялы оттыщ соплолары; 1 — конустьи; бцрышы 90⁰; 2 — конус бцрышы 50 ⁰; З — конус бцрышы 16 ⁰• 4 — конус бцрышы 90⁰жане цилинДрЈй шыгару 66JLii бар

сопло

Кацпац арлылы оттьщка газ жене ауа 6epiJI¶i. Какпак конусыныц iI.IIilvreH арынмен козгалган газдьщ тутызтан инжекциясыньщ есебнен оттьщца ау^та сорылады.

Араластыргыш-инжектор газды берћген ауамен араластырып, курамы брдей коспа жасау упйн жене оны арыны турактандыру упйн цолданады. Ол конфузордан, цилиндрзй едештен жене диффузордан турады.

Оттьщтыц уцтысы коспаны шыгу TecikTepiHe беру упйн пайдаланылады.

Инжекторльщ оттьщтардыц жумыс iCTey тэртб бфдей. Жекелей араластырылеан ауасы бар инжекторльщ оттьщтардыц ед кеп таратан курылымдары 11.1-cypenirx rcepiHicTepiHgxe келтфћген,

Конфоркалыц оттьщтар конус Tapi3lXi болады. Оран ekiHII.Ii ауаны келтфуге арналран лацпац 6ekiTi.negxi. Сацинальщ оттыктыц уцгысы салина Tepi3№c больш келедо.

Тамактандыру kacirropbIH/(apbIH бумен жабдьщтау бу лазандыгынан, бу eTki31'irr.ITeH, бу дайындау аппаратынан, суйыту блогы бар суйытылган газды 0Tki3eTiH тетђктен жене сортысы бар kopekTik кубырдан турады.

Бу казандырынан шьщцан бу кубыр арцылы тутынушыларга 6epi.nel(i. Бу цубырына будан су TyiiipIIIikTepiH ажырататын 60JTiIIITep орнатылады.

Буды тутынушыларга тарату упйн бу кубырына бел1п таратушы коллектор жалгастырылган. Бу коллектордан тамац IIicipeTiH казандарга немесе баска аппараттарга карай багытталады. Казандардыц бу кабаттарындары будыц цысымы 49 кПа-дан аспауы керек.

Жылыту аппараттарыныц бу кабаттарында бу конденсацияланып, жылуын аппарат iIIIiH№I'i дайындалып жатцан татамга береф.

а)

11.2-сурет. ЭлектрщызДыру элементтерђ•

а — ашык, электркдзДыру,• 1 — ором; 2 — моншак,тар; З — фарфорДан ДайынДалган изоляторлар; э, б — жабьщ электрщызДыру; 1 — корпус; 2 — щуыстар кабыргалары; З — ойЫ1Б к,уыстар; 4 — орам; 5 — лсылу сак,тау к,аптауы;

6 — асбест 6emi; 7— фольга ( крргасынДы щагаз); 8 — ауа щабаты; 9 — экран 6emi; 10 — ИЗОЛЯЦИЯЛЬЩ масса

Электр жылу аппараттарыныц HeI'i31'i 60JIiri электр куатын экылу цуатына айналдыратын элементтер больш табылады.

Тамацтандыру rcacirropbIHl(apbIHlWFbI электр жылу аппараттарында металдан жасалынран электрцыздыррыштары ке}ђнен лолданылады. Булардыц келепјй шарын болу YIIIiH олар орама Tapi3l\i жасалынады. Орамалар арнаулы балкымалардан жасалынады.

Жабьщ электр жылу элементтерй шойын табандары бар электр тацталарында пайдаланылады.

Электр тактасыныц табаны (конфоркасы) (11.2-сурет) шойын Tik тертбурышты немесе децгелек iLLIiH2xe электр орамалары бар такта тэкйздес больш келедђ.

Табанныц тементй жары темф кораппен жабылран. Оныц туб1не ек1 кабат жылу коррау цабаттары теселген. Тамацтандыру электр экылу аппараттарында TYTikI.ueJIi жабьщ электрцыздаргыштар (ТЭНдер) кеЕђнен цолданылады (11.3-сурет). Булар 93iHiH, узынДЫРЫ, диаметкй жене лурылымдьщ Typi жатынан эр турјй больш жасалады. TYTiku-IeJIi электрцыздыргыштар ландай ортада орналасуына жене аппараттыц цурылымына байланысты да эр TYPJIi eTiJIiII жасалады.

6HiMl\i эте жорары (СВЧ) электр rvraI'HIITTik epicTe калемтк тасЈлмен ан,Деу деп аталады. 6HiMHiH, келемћйц барльщ HYkTejrepiHlxeI'i температура

6iprceJIki кетекйлед$. СВЧ аппараттарында 0HepkaciII )kI1iJIiI'irvxe1'i ток (50 Гц) генераторлар — магнетрондарда оте жорары xcvriJTikTer'i (900-2375 МГц) электр rvraI'HVITTik тербејйске айналады.

СВЧ epicirr;xe оцдејйне^тйн 0HiM диэлектрјйк материалдардан жасалран ыдыстарга салынады. Ce6e6i, мундай материалдардан жасалынран ыдыстар электрмагтолкындардыц acepirreH цызбайды экэне мунда тек 9HiM рана жылиды.

СВЧ аппараттарында дайындалынган татамдардыц курамындагы коректйк заттар молынша сакталынады жене тагамныц дам;ђк ласиеттер1 жойылмайды.

а)

11.3-сурет. ЭлектркызДыру элементтерййц тчрлед.•

а — кварцты сэуле шашкыш,• 1 — сырттан kipy }$УЫСЫ,•

2 — бцДырлы mizic; З — кварц цстаеышы; 4 — аральщ фольгалы буын; 5 — электроДтарДыц Пике kipy щуысы; 6 — вольфрам орамы; 7 — аралыщ тфеулер; 8 — кварцты mqmik,•

9 — к,ызДыргыш tuemi; а — жабьи; тчтйсшејй щызДыргыш;

1 — ором; 2 — mqmik щабыреасы; З — щосу таш;шасы;

4 — корпус; 5 — штуцтер; 6 — электр изоляциясы;

7 — герметик; 8 — гайка; б — электрцызДыргыш mqp-uepi

Электр экылу аппараттарында электркыздыррыштардан 6eJIiHeTiH жылу мэлшекй мына цатынаспен аныкталады:

Р тцж, (1.2)

мундаты Р — электрцыздыррыш куаты, кВт; т— ецдеу уацыты, с.

11.4. ЭКылу аппараттарын есептеу

ЭКылу аппараттарыныц цурылымдьщ немесе тексеру есептеулекйнде HeI'i31'i тецдеулер больш экылу eTki3Y Ter-ueyi жэне экылу балансы есептејйнедё. Жылу eTkiзудоц HeI'i31'i тецдеу±

КЕД top, (1.2)

мундары Q — kepekTi ЖЫЛУ мелшерђ Вт; К — ЖЫЛУ eTki3Y коэффициентђ Вт/(м ²К); F — экылу eTki3Y ауданы, м ², Мор — температуралардыц орташа айырымы, ^ос . ЭКылу балансыныц жалпы тецдеъй:

(1.3)

мундаты EQ пии- — пайдалы жумсалынган экылу, Вт; EQшыг шыгындар косындысы, Вт.

Аппараттар eki — турацты жене тураксыз режимде жумыс Сондыктан бул режимдердетђ жылу баланстары темендегыей болады:

Q1=Q1 + Q2 +Q13+Q4 +Ql_ +Q6 . (1.4)

Q11 =Q11 +Q11 +Q11 + Q11 + оТ

мундары Q — аппаратца берћген жылу;

Q1 — технологияльщ процеске kepekTi экылу;

Q2 — жантан отын TYTiHiMeH СЫРЦЫ ортата тарайтын экылу;

Q3 — отынныц химияльщ тольщ жанбауы;

Q4 — отынныд механикальщ тольщ жанбауы;

Q5 — аппараттыц СЫРЦЫ кабаттары аркылы сырца тарайтын экылу;

Q6 — аппаратты кыздырута keTeTiH экылу.

Отынньщ TypiHe карай шырындардыц озгеруђ MYMkiH. Отынныц TypiHe карай аппаратца 6epiJreTiH экылу молшер1: цатты, суйык отын жене газ болса Q В Q ^Р, мундаты В — отын шыгыны; бу болса Q D(i — Ц), мундары D — бу ШЫРЫНЫ', i , ik — бу мен конденсаттыц энтальпиялары; электр энергиясы болса Q = А т, мундары А электр энергиясыныц куаты, т — ецдеу уацыты.

11.5. Косымша экылу жабдыцтары

Жабдьщтардыц бул тобына дайын тарамдарды ыстык кућнде кысца мерзћлде сацтайтын немесе тарататын жылу аппараттары жэне тагамдарды тасымалдайтын, сактайтын, тарататын аппараттар kipe;xi.

Тарамды ыстыц кућнде сацтайтын аппараттарга мармиттер жатады. Мармиттерде тагамдардыц температура 55-60 ^ОС-тай болады.

БЛЈнпй тарамра арналган МСЭСМ-З MapNMTi лазанра куйылган суйьщ тарамдарды лысца мерзћлде салтауга арналган. Ол (11.4-сурет) аркау жене eki устел бек?г1лген рамадан турады. Жогаргы устел тарату copeciH, ал томешй устел децгелек уш электр конфоркасынан турады. МармиттЫ 611ikTiI'i реттејйнед:ј. Конфоркалардьщ усйнде тагамы бар казан орнатылады. Мармит экеке немесе технологиялык, экејймен пайдаланылады. Мармиттйц куаты 3,75 кВт, ал сырцы олшемд:щй — 1670х800х 530 мм.

11.4-сурет. МСЭСМ•З мармитЈ:

1 — рама; 2 — басщару панеле З — арщау; 4 — астыцгы чстел;

5 — электр табаны; 6 — жоеаргы чстел; 7 — тарату copeci; 8 — поДностарга арналган сере

Маркасы МСЭ-ЗК (ЭПМ-5) MapMEITi жорарыдары мар-

11.5-сурет. ЛПС-11 мармитЈ:

1 — рама; 2 — басщару панеле З — аркау,• 4 — астыцгы чстел;

5 — конфорка; 6 — жогаргы чстел; 7 — тарату copeci;

8 — поДностарга арналган соре; 9 — ажырапщыш

Бђйнпй тагамдарга арналран маркасы ЛПС-11 серејймармиттйц (11.5-сурет) курылымы МСЭСМ-З мармит1не уксас. Жрал бул MapMIdTTiH, cepeci де цыздырылады. Бул курылым адамдар 93iHe-e3i кызмет жасайтын жејйлерге орнатылран.

электрјй маркалары мсэсм-50 (МСЭСМ-5ОК, мсэсм-55, мсэсм-60, МСЭСМ-8О, МСЭСМ-11О) турахты MapMIiTTepi ekiHIIIi жене баска тагамдарды лысца мерзћлде сактаура жене таратура арналран . Бул мармиттер геометрияльщ елшемдерћлен, куаттарымен ерекшеленед1.

Мармиттердбц TypJIepiHe байланысты олардаты сыйымдыльщтар торт бурышты немесе доцгелек болады.

МСЭСМ-5О »aapMEITiHiH, жалпы kepiHici T01vreHlVi 11.6суретте 6epiJINH. Мунда экылыту ueHTi бу генераторынан алынады. Бу алута арналтан бу генераторында электркыздыррыштар орнатылран. MapMPITTiH, ортасындара жылу cepeciH кыздырута электрцыздыргыштары пайдаланылады. Олардыц цуаттары реттејйнед:$. MapMEITTii( жалпы цуаты — 4,5 кВт, ал сырцы елшемдекй — 840х840х860 мм.

1 7 9 11

11.6-сурет. МСЭСМ-5О мармите

1 — ыдыс; 2 — аякдиа; З — нейз; 4 — есйсше; 5 — баскару панеле 6 — су yci6epy краны; 7 — розетка; 8 — шам;

9 — ажыраткјыш; 10 — шала; 11 — ажыратк,ыш; 12 — чстел;

1 З — щаптама; 14 — агызу щчбыры; 15 — лсылу cepeci;

16 — бчранДа; 17— тчтйстЈ электрщызДыргыш

11.7-сурет. МСЭ-11 ОК мармите

1 — рама; 2 — щаптама; З — бу генераторы; 4, 9 — ТЭН;

5 — чстел; 6 — ЫДЫС,• 7— баск,ару К,ЦРЫЛЫСЫ,• 8 — ЖЫЛУ cepeci

EkiHIIIi тагамдарра арналран маркалары ЛПС-З, ЛПСЗА, ЛПС-16, ЛПС-17 серел1 мармиттф технологияльщ экејйлерде колданылады.

Маркалары МЭП-6, МЭП-2О, МЭП-35, Мэп-60 жылжы малы электрјй мармиттф механикаландырылран тарату жејйлфнде пайдаланылады. Мармиттер рамага орнатылган Tik бурышты цораптан турады. Раманыц жораргы жатына устел бекћйлген, ал астыцры жарындары терт децгелег1 аркылы жылжытылады . Бул мармиттер эр турјй татамдарды кысца мерзћтде жылы куйнде салтауга арналран. Тарам сактау сыйымдыльщтары да ер турјй болады.

МСЭ-84 марми^тй электркыздыргышы бар бу генераторынан турады. Мармит устелййц iII.IiHe терт бурышты алты сыйымдыльщ орнатылады (11.8-сурет). Мармиттйц куаты — 2,5 кВт.

ЭКылу барандары мен серелекй тарамдарды жылы лалпында цысца мерзћлде сактап тарату жејйлекйнде кол-

144

данылады. Олар турацты немесе экылжымалы больш келедђ.

11.8-сурет. МСЭ-84:

1 — ыДыстар; 2 — чстел; З — баск,ару ,УЧРЫЛЫСЫ,• 4 — шам; 5 — температуралык,реле; 6 — тарату mi36ercmepiHiH фермасы

Маркасы ШТС-М жылу cepeci (16.6-еурет) сэре.;й арбашаларта цойылган тагамдарды экылы кутнде салтауга арналган. Серегбц eki жагындагы есйстерден арбашалар сере iIIIiHe kipI'i3ijrelli. Соре iI.IIiHl(e экалпы куаты 7,7 кВт электркыздыргыштары орнатылган. СеренЫ iLIIiHlVi температура 60-70 ^ос аралыгында реттеле№. Олшемдекй — 2700х 750х1715 мм.

Булардан баска маркалары ШТПЭ- 1, ШТЭ-1 , штэ- 1-01 жылу cepejrepi жеке немесе тарату жејйлфнде пайдаланылады.

10-48*

а)

16 15

а)

11.9-сурет. ШТС-М жылу cepeci:

а — жалпы kepiHici; а — сцлбасы; 1 — электр панели

2, 13 — есЈктер; З, 4, 5, 7, 8 — 1$аптамалар; 9 — термометр;

10, 19 — шах; 11 , 12 — ТЭН к,осу (ешфу) батырмалары; 14 — рама; 15— панель; 16 — баск,ару панелЈ

Маркасы ШНЭТ-1,5 жылу cepeci (11.10-сурет) арнаулы тамацтандыру орындарында пайдаланылады. Сере терт бурышты корап Tepi3N. Оныц камерасы жылыту кыздырылган ауа аркылы

ТцтынушыларДыц озЈне-езЈ щызмет ememiH желЈлер

Бул экејйлер кептеген жылжымалы жабдьщтыц жиынТЫРЫ больш келед:б. Жејйлер тамацтану орындарыныц санына байланысты терт турјй жинацта шырарылады: 50 орындьщ — ЛС-А, ЛС-Б, 75 орындьщ — ЛС-В жене 50 орындьщ — ЛС-Г. Бул экејйлердђц жалпы kepiHicTepi

146

2 1

11.10-сурет. ШНЭТ-1 , 5 жылу cepeci:

1 — термореттегјш; 2 — ТЭН; З — жашйс; 4 — ыдыс

TewreHl(eI'i суреттерде берћген. Желйер оц жакты больш жасалады. Олардыц техникалык, сипаттамалары темен№I'i 16.1-кестеде, ал курамы 16.2-кестеде 6epiJII'eH.

11.1 -кесте

HCe.ni TYPi

Ыдыс

СЫЙЫМДЫЛЫРЫ, ДМ

ЭКылу cepeciH№I'i табалар 6erpiHiH.

а даны, м

Электрјйк сипаттамала ы

Массасы , кг

6ipiHIIIi

тарам

ekiHIIIi

тарам

куаты, кВт

кернејй,

ЛС-А ЛС-Б лс-в лс-г

108

112

144

2,04

3,06

2,04

5,89

6,52

7,15

5,89

380

950

1150

950

11.2-кесте

Жабдьщ

Аты

ЛС-А

ЛС-Б

лс-в

лс-г

лс-2

Сере-касса Муздату се i

лс-з

Ыстык iLI_IiMJliwrewe арналран сере

мсэ-84	Турцты ма мит	1	1	1	1
штпэ-1	Жылжымалы жыл се ci	2	2	з	1
мп-28	Жылжымалы ма мит	1	2	1	2
кп-40	Жылжымалы лазан	1	2	2
кп-60	Жылжымалы казан	1
тсп-900	Асхана саймандарына арналтан а баша				1
твп-120	Подностарга арналтан а баша	1	1	1	1
твт-240	Табацшаларра арналган а баша	2	2	2
ТВС-12О-О1	Стакандарра арналган а баша		1	1
тэ-25	Те мостат

12-тарау. ТАМАЛ ШСП)УГЕ АРНАЈ№АН ЖАБДЬЩТАР

12.1. Тамал rricipy лазандарыныц xcikTe.uyi

Тамалтандыру орындарындаты барльщ тамац IIicipyге арналган аппараттар томендегыей болып бејйнед:б.• тамац IIicipy казандары; шужыц IIicipy курылымы; кофе цайнату аппараты; автоклавтар жене толассыз тамац IIicipy серелекй. Тамалтандыру орындарындары тамац цайнату аппараттарыныц )kikTeJIYi TeraeHlPI'i 12.1-суретте 6epi.neH.

Кайнату сыйымдылыгындары цысымныц мелшекйне байланысты барльщ казацдар атмосфералыц кысымда немесе жорары цысымда кайнататын аппараттар болып 6eJIiH¶i.

Отын тукйне байланысты цазандар электр, газ, бу жене катты отын экагып пайдаланылатын казандар больш беJIiHui.

12.1-сурет. Талии; nicipy к,азанДарыныц лсйстелуј

Жылыту TeciJI№piHe карай Телей жылытылатын немесе жанама турде экылытылатын больш, ал Курылымы бойынша лозгалмайтын eTiJIiII, турахты орнатылран жене тецкерме.тй больш бејйнед$.

HeI'i31'i геометриялык, елшемдекй бойынша модульденбеген, секциялы модульденген жене арнаулы сыйымдыльщтарра арналтан больш бејйне№.

Модульденбеген лазандардьщ сыйымдылыгы цилиндр тэ№дес болса, секциялы модульденген лазандардыц сыйымдыльщтары Tik бурышты параллелепипед сиялты 60лады.

Тамал IIicipy казандары цораптыЦ imiHe орнатылган какпагы бар кайнату сыйымдылыгынан турады. Корап сыртында экылу сактау кабаты бар. Казанныц Torvrerni жарына экылыту бу кабатымен жалгаскан бу генераторы орнатылран. Казан цурылымы арнаулы суйенедђ. Бу генераторында пайда болтан бу казанныц экылыту кабатын толтырып, конденсацияланган кезде жылуын кайнату сыйымдылыгыныц цабыррасы арцылы аппарат iI.IIiH№I'i енћтге беред@. Конденсат цайтадан бу генераторына тусед:ј.

Кайнату лазандарыныц курастырымдылыц нусцалары TervreH№I'i 12.2-суретте бекйлген.

Кайнату казаны кос кабатты корпус iI.IIiHe орнатылран сыйымдылыцтан, оныц сыртындары лаптамадан турады.

Аппараттыц сырцы корпусы мен лаптаманыц арасында жылу сацтау кабаты бар. Казанныц Tervrerni жатына бу генераторы орнатылган. Казан негТзге бекћћген. Бу кабатына жалгасцан тутйктерге бакылау-елшеу жене корраныс TeTikTepi жалганган. Казанра жалганган «органыс клапаны (12.2-сурет) 6ip корпустыц iIIIiHe орнатылган бу жене вакуум клапандарынан турады. Бу клапаны корпустыц жорары жарына, ал вакуум клапаны темешђ жарында орнатылран. Егер аппарат iIIIiH№I'i лысым керектй мелшерден артьщ бола бастаса, бу клапаны устйтдеий )kYkTi кэтекйп, астындары сацылау арлылы артьщ буды сырца шыгарады. Вакуумдык клапан kepiciHI.ue сырцы ауаны аппарат бу кабатына kiwi3ui.

VII

12.2-сурет. Тамащ nicipy щазанДарыныц мрастырымДылы1$ нчсщалары:

а — электрлй• а — газДы; б — ј;атты отынДы; в — булы;

I — к,айнату СЫЙЫМДЫЛЫГЫ,• II — бу генераторы;

III — щазан корпусы; IY— жылу изоляциясы; — щаптама;

VI — аппарат негЫ; VII — бак,ылау-елшеу аспаптары; 1 — су жЈберу ЊЈШТШНЫ,• 2 — ауа клапаны; З — жапк,ыш; 4 — erci жащты саџпанДыру клапаны; 5 — манометр; 6 — толтыру шанцшасы; 7 — Децгей краны; 8 — арналар; 9 — газ к,цбыры;

1 О — газ жану ШРЫЛЫМЫ,• 11 — жану газДарын шыгару жени 12 — есЈкше; 1 З — кил камерасыныц ecij; 14 — жану камерасы; 15 — тор; 16 — бу тчтТ,• 17— конденсат белјш,•

18 — конденсат mwnii

а)

12.3-сурет. Сак,танДыру клапанДары:

а — eki жаџпы .жчктЈ сак,танДыру клапаны; а — ауа шыгару клапаны бар жак,ты .ycwcmi сак,танДыру клапаны; б— турбина клапан; 1 — вакуумДь[1$ клапан; 2 — клапан корпусы; З — бу клапаны; 4 — бу шыаару К,УЫСЫ,• 5 — Жчњ,•

6 — к,аптама; 7 — щыстырма; 8 — бцранДа; 9 — ауа клапаны; 10 — uiH,• 11 — айналу oci; 12 — к,апсырма;

13 — cepinne; 14 — итеру "ЦРЫЛЫМЫ,• 15— к,азан к,цпагы,•

16 — айналДырьщ ( шпинДель); 1 7 — тцракдпанДыргыш;

18 — шектеу сащинасы; 19 — бу жалгау жецЈ;

20 — клапан-турбинка; 21 — к,айтараыш

12.2. Электр цазандары

ka3ipI'i кезде маркалары КПЭ деп аталатын тамац rricipeTiH сыйымдылыктары 40, 60, 100, 160 жене 250 литр электр цазандары, КПГ деп аталатын газбен жылытылатын лазандар, катты отын жагылатын 160 литрјйк КПТ казандары, маркасы КПП деп аталынатын 100, 160 жене 250 литрјйк тамак IIicipeTiH бу казандары шыгарылады. Сыйымдылыры 40 пен 60 литрјйк казандар тецкермејй, ал сыйымдыльщтары 100, 160, 250 литрјйк лазандар больш келед:ђ.

Тамак IIicipeTiH маркасы КПЭСМ-6ОМ секцияльщ моэлектр казаны (12.4, 12.5-суреттер) та-

мак, rricipeTiH ыдыстан жене СЫРТКЫ кораптан турады. Ыдыс тотыкпайтын болаттан жасалынран. Казанныц тамак, rricipeTiH ыдысы цацпакпен жабылады. Казан imi цуыс iJII'iEITep арцылы eki TipeyiII.Ike цозралмалы eTirr кондырылган. Оц жактагы Tipeyirme казанды тецкеру механизг.б бекћЈлген. Ол бурандалы бфЈйстен жене Tipeу1шт1ц алдыцры жарына шырарылран кол бурандасынан турады. Сол жактаты TipeyiIIIke басцару TeTikTepi бар цалцанша орнатылган.

12.4-сурет. КПЭСМ-6ОМ секцияльщ моДульДенДђйлген электр к,азаны:

1 — щайнату СЫЙЫМДЫЛЫВЫ,• 2 — электрконтактЈлЈ манометр; З — cg-6g кабаты; 4 — саџпанДыру клапаны;

5 — ауДару механизм; 6 — электрщызДыргыш

Бу генераторындары судыц децгеТн бацылау YIIIiH децгейЈйк кран орналран.

Казан автоматты уйлестфу TeTikTepiMeH стационар немесе бейстационар экардайда экумыс атларады. Бейстационар режимде лазандары тамац кайнау децгећне содан соц стационар режимде тамац турахты температурада ендејйнед:о.

КПЭ-4О жене КПЭ-6ОМ деп аталатын электр казандары. Бул лазандардыц курылымдары 6ip-6ipiHe уцсас.

3N 50Гц, 380В

k21

12.5-сурет. Маркасы КПЭ-1001$азаныныц кинематикальщ сцлбасы

Олар цайнату ыдыстарыныц сыйымдылыгымен, сыртцы келемдђк елшемдерћиен, экумсалынатын куаттарымен рана ерекшеленед$.

КПЭ-1ОО электр казаны (12.5-сурет) — тотЬЩПаЙтЫН тамац IIicipeTiH ыдысы, бу лабаты бар казан. Казанныц сырты жылу сактау кабатымен цоршалынран. Казан децгелек турырра орнатылады. Казанныц теменгй жарында алты электркыздыртышы бар бу генераторы бар. Казанныц 6eTi ашылып-жабылмалы цацпацпен жабылады. Казанныц тубнде жуынды суды арызып жбереTiH кран орнатылран. Казанта ыстьщ су мен салкын су цуятын крандар бекћћген.

КЭ- 100, КЭ- 160, КЭ-25О деп аталатын тамащ IiicipeTiH электр лазандар. Булар M0llYJIbl(ervxipiJII'eH секцияльщ цазандар больш табылады. Бул лазандарда функционалдьщ сыйымдыльщтар пайдаланылады.,

Маркалары КПГ-16О, КПГ-25О тамц rricipsme арналтан лазандар (12.6-сурет) лурылымдьщ жатынан тецкеэлектр казандары сияцты жасалынган. Газ

12.6-сурет. Маркалары КПГ-160, КПГ-250 щазанДары.•

1 — сыртк,ы кабаты; 2 — лсылу ощшаулагыш; З — су азызу шчмей; 4 — Датчик; 5 — эластрщызДыргыш; 6 — парогенератор;

7 — щысымрелесп• 8 — манометр; 9 — бчрама шчмењ;

1 О — щащпак„• 11 — турбина-клапан; 12 — кайтаргыш;

1 З — к,ыстырма; 14 — к,ысу игнДерЈ,• 15 — к,цйгы; 16 — сащтанДыру клапаны; 1 7 — баск,ару станциясы; 18 — батырма;

19 — шам; 20 — шаји; 21 — щарсы салмак,; 22 — салщын су к,чбыры; 23 — агызу ищмегЈ; 24 — сч:зй

лазандарыныц от экарылатын камерасына орнатылган бу генераторында инжекциялык, газ оттыры мен суы бар сациналы айналма ыдысы бар . Бул казандар бацылау-елшеу луралдары мен корраныс аппараттарымен жабдьщталган.

а)

12.7-сурет. КПГ-250 бу казаны:

а — жалпы ropiHici; а — бу генераторы; 1 ,2 — газ жану оттыгы; З — жану камерасы; 4 — тчтЈн к,цбыры;

5 — к,алталар; 6 — тчтЈн к,цбыры; 7— щаптау; 8 — клапан;

9 — батырма; 10 — электрмагнитпй клапан; 11 — кран; 12 — кран;

1 З — тцтатщыш,• 14 — оттыкдпар клапаны; 15 — термолсчп; 16 — тцращты тцтапщыш; 1 7, 22 — жану газДары шыгатын терезелер; 18, 19, 20, 21 — щызДыру 6emmepi

КПГ-4ОМ жене КПГ-6ОМ деп аталатын тецщйлмејй газ казандары. Булар электр.Јй казандардан жылу генераторларыныц цурылымымен тана ерекшеленед:ј.

Щазандардыц техникалыц сипаттамалары TenaeH№I'i 12.1-кестеде бер№тген.

12.1 -кесте

kepceTkiLiITepi	Олшем кпт-160 6i JIiri		кпг-60М КПП-16О 160		кпэсм-60 60	КПЭ-60± КЭ-ШО УЭВ-6О 60 60
Сыйым ылы-еы Кайнау мыты Кыздыру кезЈ ei'i ат	160 сап		0,95 0,30		0,75	1,05 0,66 0,5
	кВт				9,45	8,00 18,9 9,45
Кайнату ke3i К ат	кВт				1,05	1,00 1,33 1.05
Сырткы елшемдерЈ : узындыры eHi 61TikTici	мм	1180 1080 1275	935 1025 1140	1200 1150 поо	1050 840 860	945 640 1110	800 800 850	600 800 850

Маркасы КЭ- 160 тамак IIicipy казаныныц электркыздыртыштарыныц IIaparvreTpJIepiH аныктау.

Бекйлген мэјйметтер: казан куаты — 24 кВт, электр жеJIiciHirx номиналды кернеуй — 380 В, электрцыздыррыштар саны — 6, олардыц номиналды кернеъй 220 В-ца тец.

Жр ЦЫЗДЫРРЫШТЫЦ цуаты мына тецдеумен аньщталынады:

Р1 = Р / 6 = 24000/6 = 4000 вт.

КЫЗДЫРТЫШ TYTiI'iHii( сыртындагы MeHI.IIikTi куат rvrejrr.uepi — W 10 Вт/смт

Кыздыррыш TYTiI'iHiF( l№awre^rrpi — 13 мм.

Кыздыргыш TYTiI'iHiH, экумысшы узындьны:

Ц = Щ / =4000/ 3,14 мм.

Щыздыррыш жалпы узындыгы:

= 980 + 275 1130 мм,

мундагы L 75 ММ — ЦЫ3ДЫРГЫШ TYTiI'iHii( жымдасу узындыгы.

Кыздыррыштыц сырымдалынып жасалынтаннан бурынты узындыры:

= 1130/1,15 = 983 мм,

мундагы 7— сырымдалынтан КЫЗДЫРЕЫШ TYTiI'iHiE( узару

Жр ЦЫЗДЫР±'ЫШТИЫ токтыц мелшф.•

1 = РТ / U = 4000/220 = 18,18 А.

Цыздыртыш сымньщ ke;xepI'ici•.

R = U/I 220/18,18 = 12,1 ом.

Щыздыртыш сыгымдалынтанга дећнй сымныц kegxewici:

12,1 • = 15,7 ом,

мундары а — сымныц kaepI'iciHiH, езгеру

Кыздыргыштаты нихром сымыныц ke;xewici 1,2 Ом мм ²/м деп алып, сымныц узындыты аньщталынады:

0,785. R

Осы сымды диаметк:й 4 мм таякшага орайды. Орам саны:

1000 дв 6,57 • 1000 716,3 408,

мундары 16,3 мм — орам диаметрй. Орамдардыц аралашьщтыгы:

а 10- (98 • 10 - 408 )/408 1,6 мм.

Орам ТЫГЫЗДЫРЫНЫЦ

К = (а + d (1,6 + 0,8) /0,8 = З.

Сым спиралыныц орам кадамы:

11 = К м = З • мм.

Ыр кыздыргыпща кетейн сымньщ жалпы узындыры: + (2 20 lB)/1000 - (6,57 + 2 = 7222 мм.

Орамныц сипаттамасы:

х = d = 0,8/10 = 0,08; = d/dB = 0,17; z Didde= 10/4,8=2,08, 4,8мм; =13-2 1,5 = 10 мм; д— TYTikTir( калындыры.

номограмма бойынша жылу салтау кабатындары температуралар айырымын табура болады. Номограмма:

М /qt = 4,8 (см КУ Вт.

Кыздыргыш узындырындагы rvreHr.rrikTi жылу арыны: ql = P1/La = 4000/98 = 40,8 вт/см.

Жылу сактау кабатындагы температуралар айырымы:

= = 4/8 40,8 = 196 ^ос.

Спиральдыц жумыс температурасы:

tt=Atu +t = 196 +126 = 322 ^ос,

мундары t — кыздыррыш сыртыныц температурасы.

12.3. Бумен кайнату аппараттары

Бумен кайнату аппараттары ет, балык, кеке}йстердђ бумен ендеуге арналран. Бура буктырылып IIicipiJII'eH татамдарда минералды заттар аз ыдырайды, сондьщтан олардыц кундыльщ сапасы жогары болады.

ТМД машина жасау енеркэсб бумен ецдейтйн маркалары ПЭСМ-2, АПЭСМ-1, АПЭ-О,2З-О,1, АПЭ-О,2ЗА аппараттарын шырарады.

АПЭСМ-2 — модульдендђйлген, секциялы, электрјй бумен тамак IIicipeTiH аппарат. Бул аппарат eki секциядан турады. Эр секцияныц iIIIiHlxe тотьщпаЙтын болаттан жасалынран жумыс камералары бар. Камералардыц iIIIiHe алмалы-салмалы уш бурышты телдрге орнатылран толыцтай торланран ыдыстар койылады. Олар кацпакпен жабдыкталран. Камераныц алдыцты жары ecikIIeH жабылады. Бу генераторындары су терт электрлыздыррышпен «ыздырылады. Генератордан шьщкан бу кубыры аркылы камерата 6epiJIegxi. Пайда болтан конденсат ыдыстыц тубне жиналады да, арнаулы цубыр арлылы сырца шыгарылады (12.8-сурет).

12.8-сурет. АПЭСМ-2 бумен nicipy аппараты:

1 — лсапк,ьиљ,• 2 — электрк,ызДыргыштар; З — бу генераторы;

4 — аш;шалар; 5 — камера ec№i,• 6 — бу генераторыныц есЈгЈ; 7 — кјчлып; 8 — нейз; 9 — баскјару батырмасы; 10 — жерге щосу бцранДасы; 11 — электрк,ызДыргыштар щоршауы;

12 — крректенДЈру сыйымдылыгы,• 1 З — бак,ылау Датчигј,•

14 — бу кјцбыры,• 15 — торлы сотейник; 16 — ыдыс щою 6emi;

17— nicipy камерасы; 18 — сотейник; 19 — 1$ащпащ,•

20 — конденсат шыгару цчбыры; 21 — хабарлау ишМЫ,•

22 — ажыратк,ыш; 23 — ажыратк,ыш

Маркасы АПЭСМ-1 аппараттыц цурылымы мен жумыс iCTey тэртб АПЭСМ-2 аппаратына уцсас.

АПЭ-О, 23А аппараты рамага 6ekiTi;meH eki камерадан турады. Тамац 11icipeTiH камералардыд астыцры жарында бу генераторы 6ekiTiJII'eH. Генераторда ендђ:йлетјн бу eki кубыр арцылы камерата 6epijre;xi, ал конденсат кубыр арщылы сырца атызылады.

Бумен тамац IIicipeTiH аппараттардыц техникалыц сипаттамалары темендетЈ 12.2-кестеде бфлген.

12.2-кесте

Ка сеткаште	Олшем 6i	АПЭ-о,23Л-О1	лпэсм-2
Жумыс камерасыныц пайдалы келер„й	м	0,23	0,20
Жумыс камерасындагы секция саны		4	4
Аппаратты кыз ы акыты	саг.	0,3	0,3
К ат мелше i	кВт	7,5	10,0
Сыртцы елшемдекй : У.зындыгы eHi	мм	900 800 1500	840 800 1650
Массасы	кг	180	24 О

}kiHJiuuce шцжьщ (сосиска) nicipemiH аппараттар

Бул аппараттар катарына РЕ- 11 деп аталатын аппарат жатады (11.12-сурет). Аппараттыц жылу сацтау кабатыныц iI.IIiH;xe терт бурышты IIicipy ыдысы бар. Осы ыдыстын, iIIIiHe терт электрлыздыргыш, ал электркыздыргыштар су ir.IIiHe орнатылган. Аппаратка 0HiM екће беЈйнген торкезд:ј сыйымдылыктар iI.rriHe салынады.

Аппараттагы тамац rricipeTiH ыдысца су куйып, цацпатын жауып цоскыштар аркылы электркыздыргыштарды iCke осады. Аппараттагы су кайнаганнан кетн ондаты электрцыздыргыштардыц куаты азайтылып, кайнаган суга 0HiM салынады.

11-48*

12.9-сурет. РЕ-11 .yciHjiuuce шцлсы}$ (сосиска) nicipy аппараты: 1 — щайнату СЫЙЫМДЫЛЫВЫ,• 2 — тор сыйымДылык„•

З — шамДар; 4 — ашылу щак,пагы; 5 — электрщызДыргыштар; 6 — алсыратщыш,• 7— топсалы к,ащпащ,• 8 — тцтща,• 9 — щаптама

12.4. Кофе цайнату аппараттары

Жумыс iCTey тертбне байланысты кофе лайнату аппараттары yuikci3 жене кезецд:ђ больш екаге бе.7йнеП. Тамактандыру кэ(Јпорындарында марк асы КВЭ- 7 кофе кайнату аппараты кенДнен пайдаланылады. Аппарат кайнату сыйымдылырынан, каптамадан, арасындагы экылу сацтау кабатынан турады. Кыздыру элементтекй ыдыстын, астыцты жарына орналастырылран. Кофе кайнату уп-йн сыйымдылыцка су цуйылып, аппараттьщ цацпагы жабылып, цыздыргыштар icrce цосылады. Су цайнаган кезде су булары кайтармалау цубыры аркылы жорары k0TepiJIiII, озћтен 61рге суды тасымалдайды. Содан кей1н су кайтартьшща соктытып, унталган кофе унтащгарынан тамацтьщ жене хош pricTi заттарды 03iHe сузгђцен 6Tirr, аппараттьщ астьщгы белћјне арады.

Осы iI.IIiMl(ik 60-80 ^ос температура аралырында турацталып усталынады. Дайын болтан кофе кран аркылы ыдыстарга куйылып алынады (12.10-сурет).

12.10-сурет. КВЭ- 7 электрјй кофе 1;айнату аппараты:

1 — кран; 2 — термореттейш; З — шам; 4 — к,айтареыш;

5 — к,ащпащ,• 6 — счзгј; 7— щайтарма mqmik,• 8 — щайнату

СЫЙЫМДЫЛЫГЫ,• 9 — корпус; 10 — щалпащ,•

11 — электрк,ызДыреыш; 12 — ажырапщыш, 1 З — чстел

Жалпы кофе лайнату аппараттары терт турјй больш жасалады: компрессионды (ЭКК), гейзерјй (ЭКП), cY31'iJIi (ЭКФ) жене вакуумды (ЭКВ). Олардыц техникалык, сипаттамалары TeMeHl(eI'i 12.3-кестеде кэрсетћген.

12.3-кесте

Кофе кайнату аппараттарыныц ней“ корсеткћптекй

Кофе лайнату аппараттарыныц нейзгй корсеткй.пте;м

Вакуумды кофе кайнату аппаратында ыстыц су жене бу кысым купймен кофе унтахтарыныц арасымен 6ip рет етедђ де, вакуумдары сыйымдылыц irr.IiHe дайын кофе хуйылады. Компрессиялык аппаратта лысым жасалынып су немесе бу кофе унтацтарынан 6ip рет етедђ. Гейзерјй аппараттарда бу мен ыстык, су кофе унтацтарынан 6iprreше рет отедђ. CY31'iJIi аппараттары сузгЫетй кофе унтатынан ыстык, су мен бу 6ip рет отедђ. Гейзерјй аппараттыц kepiHici 12.11-суретте бфлген.

12.11-сурет. Гейзер./й аппарат:

1 , 2, З, 16 — бцранДалар; 4 — термореттегйи; 5 — тфек;

6 — электрщызДыргыш; 7 — гайка; 8 — лсЫЛЖЫлшЛЫ шайба;

9 — клапан; 10 — гейзер; 11 — торлы цилинДр; 12 — корпус; 1 З — 14 — тчпща; 15 — цилинДр щащпагы; корпус тцпщасы; 18 — 6etcintkizu,• 19 — жалгау сымы

Компрессияльщ аппарат Typi 12.12-суретте, ал шытыс кофе(йн дайындау аппараты 12.13-суретте керсетћген.

12.12-cypeT. I£0MnpeccuaJ1bLÇ 'CO(þe KjaüHamy annapambL.•

1 — CbLÜbLMðb1JLb1ÆÇ,• 2 — FAM,' 3 — rcopngc; 4 — cmaçanðap; 5 — mep»topemmeeitu; 6 3JtacmPÇbL3ðbLpeb11U

12.13-cypeT. KoWeHiu 1UbtebLC rnqpiH ðaübtHðay annapambt.•

a — rcepiHici; a — KllHemuŒcaJLbLÆÇ CWLÕaCbL,•

1 — 9JteŒcmPÇbL3ÔbtpebLUZ,• 2 — rcopnyc; 3, 6 ÇbtcrnbŒpjwa.nap,•

4 — 'CJtanaH,• 5 — rçaŒçnaF„• 7— mopua; 8 — MOJLUŒePJLeeiUŒ;

9 — cma1çaH,• 10 — mepwzopemmeeil.u; 11 — maõaH,• 12 — WHyp,•

13 — uHðwcamop; 14 — Map.mum,• 15 — mqrni}£

13-тарау. ЦУЫРУ-ШСТРУ ЖАБДЬЩТАРЫ

13.1. Жылу процестфйц yreriuepi

Куыру-гйсфу процестф тамацты 150-350 ^ос аралырында ецдеп дайындаута арналган.

Осы процестер мен жабдыцтардыц нбктелуй 13.1-кестеде корсетйген.

13.1 месте

Жылу np01xeciHirx Typi

Пайдаланылатын жабдьщ

Куыру 6eTTepiHiH, камераларыныц температ расы, С

Жай луыру

Табалар, пештер, итю ницала

150-300

Буктыру

Шала бултыру

Пассерлеу

Фритюрде луыру

ITicipy

Фритюрницалар

Шсфу•цуыру серелф, цуыру аппараттары, итю нищала

160-200

160-350

Мундай жабдыцтар латарына енћтдерд:ђ маймен цуыруга арналган табалар (фритюрницалар) , тамацты луырып JIicipeTiH серелер, кэуап дайындау rreIIITepi жене байытыјкан нан мен бејйштер IIicipeTiH автоматтар енед:ј.

13.2. Табалар

Табалар енћлдерд:$ )kbIJIY6Tki ^ruiIIITik ед1спен цуыруга арналтан. Табалар темендегђкей технологиялык, талаптарта сай болу керек: цуыру 6eTiHirx температурасы 6ipкето, цуыру 6eTi теийс жене келденец децгейде; цуыру температурасы — 150-250 ^ос; бул аппаратта 0HiMlXi маймен цуыруга болмайды.

Табалар TikeJIeii немесе жанама турде кыздырылатын

больш eki топка Сонымен брге, табалар газбен немесе электр кеме1±мен кыздырылатын болып

без•йнедб (13.1-сурет). ka3ip1'i кезде машина жасау зауыттары табалардыц электрмен кыздырылатын СЭСМ-О,2; СЭСМ-О,5; СЭ-О,45; СЭ-О,22 маркалы табаларды шыгарады.

а)

13.1-сурет. ТабаларДыц 1$ЦРЫЛЫМДЫ7$ сцлбалары:

а — тйселей щызДырылатын электр табасы; а — тйселей щызДырьиатынгазДы таба; б — газДа жана.ма }$ЫЗДЫРЫЈШТЫН таба; в — жанама ЕызДырылатын электрлЈ таба;

1 — станина; 2 — тиеџ шанак,шасы; З — к,акјпак,; 4 — электиызДыру элементГ; 5 — газ оттыгы; 6 — mwniH щчбыры; 7 — жану камерасы; 8 — корпус; 9 — .жылу к,абаты

СЭСМ-О,2 жене СЭСМ-О,5 модульдендђйлген секциялык электр табалары (13.2-сурет) TikeJ-reIi кыздырылатын аппараттар. Олар тамацтандыру кэсћорындарында экекелей немесе технологияльщ Ti36ewrep курамында да пайдаланылады. Аталран табалар — Tik тертбурышты шойын ыдыстар. Ыдыс сырты капталран. Каптау мен шойын ыдыстыц арасында экылу салтау лабаты бар. Таба ыдысыныц TY6iHlVi арнаулы i3l(epI'e электрцыздыррыш сымдары орнатылран. Табалар шойын TipeyiIIIке шарнирјй турде 6ekiTijreH. Таба табаныныц температурасын арнаулы жылу peTTeI'irn арцылы турактандырады.

8 9 10 11

13.2-сурет. СЭСМ-0,2 моДульй секциялы таба:

1 — тфек аяеы; 2 — 1$аптау; З— Датчик; 4 — к,ащпащ,•

5 — щак,пащ тцтщасы; 6 — баск,ару батырмасы; 7 — рама;

8 — чстел; 9 — шойын таба; 10 — щызДыреыш; 11 — ауДару ЕЧРЫЛЫМЫ

Табалар сырцы emneruepi мен куаттары жарынан рана езгешеленед:ђ.

СЭ-О,45 жене СЭ-О, 22 маркалы (1 З . З-суреттер) модульдендфћген, секцияльщ электр табалары.

СЭ-О,45 табасы — рамага орнатылран терт бурышты цуыру ыдысы. Оныц ыдысыныц тубне электр экылытцыштары бар арнаулы кассеталар орналастырылран. Ыдыстыц астына 6epiJIeTiH ЦЫЗУДЦЫЦ температурасы автоматты турде реттејйнед:ё. Табаньщ ауыспалы механизг»й мотор-редуктордан жане бурандалы бекйЈйстен турады. Ыдыстыц 6eTi какпакпен жабылран.

СЭ-О,22 табасыныц курылымы да СЭ-О,45 табасыныц курылымына уцсас . Олар 6ip-6ipiI-reH ауыспалы механизм дерћтен гана epekIIIe.JIeHe;xi.

з 4 5

13.3-сурет. Электрјй СЭ-0,45 табасы:

1 — лаптау; 2 — З — батырма; 4 — батырма; 5 — ишМ,• 6 — Датчик; 7 — щысщыштар блогы; 8 — жерге жалгау щЫСщЫШЫ,• 9 — электр аппаратурасы салынган

60JLik,• 10 — табан

Табалардыц техникалык, сипаттамалары Tewrerv:xeI'i 13.2-кестеде келтЦйлген.

13.2-кесте

13.3. ЖВЭ-72О айналмалы электрјй цуймац nicipy аппараты

Бул аппарат терт бурышты rriIIIiHlli цуймацтар niciруге арналран. Аппарат барабаныныц irr.riHe электркыздыррыштар салынып, солар арцылы барабан КЫЗаДЫ. Айналмалы барабан ycTiHe арнаулы сыйымдылыктан суйыц ламыр куйылып IIicipiJrel(i. Аппараттыц >keTer'i электрцозгагыштан, редуктордан, eki шынжырлы 6epiЈйстерден жэне рейкальщ 6epiJIicTeH турады.

Бактагы суйьщ ламыр науаныц келбеу тусына 6epi.ледј де, барабанныц сырты 6eTiHe жайылады. Айналып турран ыстык, барабан 6eTiHlVi куймак таспасы IIicel(i. Шскен таспа барабанныц кыргыш пышац аркылы 60JIiHel(i. Будан соц куймак ез салмагымен темен туседа (13.4-сурет).

13.4-сурет. ЖВЭ- 720 куцймај; nicipy аппараты

Жумысты бастаудыц алдында аппараттьщ техникаЛыК жане санитарльщ жардайы тексегйледо.

кесу пыпТГыНыц, кыргыштьщ жене науара май жагылады. Науаныц сауытына 6epiJIeTiH судыц крапы ашылады. Будан соц электрцыздыртыштар ток k03iHe косылады да, барабан 6eTi брцалыпты кызуы упйн жеTekTiH, электрцозтагышы iCke косылады. Барабан ЦЫЗтан соц бакка камыр куйылады. Науаны барабанга экацындатып, цамырдыц цалай 6epiJIirr жатцанын реттейдђ. Камыр барабанныц бетйне Y3Nkci3 6epiJIirr туруы керек. Жумыс барысында цабылдаушы науа мен бактары цаМЫРДЫЦ децгећне назар аударып отыру кажет. Сондайал, кесе^рйн, цыратын пышацтардыц тазалыгын да балылау кажет. Жумыс соцында аппаратты ток k03ir-reH ажыратады, науата судыц 6epiJIYiH токтатады, бак пен науаны ыстьщ сумен жуып, cypTiII кургатады.

Маркасы ЖВЭ-720 «уймак IIicipy аппараты ВЖШЭ675 аппаратынан курылымдыц езгешејйктерћлен ерекшеленед:б. Барабан 6eTiHiH, кызуы оныц iIIIiHe орнатылран электркыздыррыштар аркылы Барабан 6eTiHii( белгћенген температурасы арнаулы TeTikTep арцылы турацтандырылады.

13.4. Маркасы ТКЖ конвейерјй пеш

ТЮК аппараты (13.5-сурет) ет тарамдарын цуырып IIicipyI'e арналран. Ол ет хуыру камерасынан, цуырылатын eTTi жене дайын татамды ецдеуге арналран устелден жене транспортердан турады.

Пеш^тйц камерасындары температ ^хјра камераныц iIIIiHe орнатылран кварц электрцыздыргыпггарыньщ кемегћтен турацтандырылады. Камера iII-IiHivi су буын сырца шыгару yu.IiH камерара желдет}бш орнатылтан. Тамалты цуырып IIicipeTiH аппараттардьщ техникальщ сипаттамалары томендетй 13.3-кестеде келтђјлген.

13.3-кесте

Толык к ^хјаты	вт	15400 15400			16000	58700
Электрцызд. куаты	вт	15000	15000		15000	58500
Барабан 6erriHiH, жумыс темпе а асы	с	190	190	190	190
Барабанныц айналым	айн/мин.	1,9	1,9	з	1,9
СЫРТКЫ олшемде{й: узындыгы eHi 6vTikTiI'i	мм	960 760 1 зоо	1000 700 1 зоо	930 960 1520	2150 2050 1660	4400 800 1400

13.5-сурет. ТКЖ аппараты

13.5. Фритюрницалар

Маркасы ФЭСМ-2О модульдендф1лген, секциялы электр фритюрницасы тагамдарды майлы ортада цуырыпIIicipyme арналран. Фритюрницалар арнаулы кондырылган (13.6-сурет).

Аппараттагы майды лыздыру уш электркыздыртыш аркылы камтамасыз e^rriJIui. Олар тамак цуырып-гйсфеTiH астаудыц теменгй жарынан бршама жорары орнатылады. Осыныц нэтиже(Јнде аппараттьщ томенгј кабатындары маЙдыц температурасы 8 ^ос-дан аспайды. Ал

^о

астаудыц ycTiE(I'i жарындаты майдыц кызуы 160-18 с-ца де;дн кэтфлед:ј.

5 4

13.6-сурет. ФЭСМ-20 фритюрницасы

1 — рама; 2 — к,аптама; З — щызДыру-к,уыру иН}шСЫ,•

4 — тэнДер; 5 — торлы себет; 6 — тан чстагыш; 7— џстел;

8 — термореттейшпйц баллоны; 9 — майтцнДыраыш; 10 — счзй,• 11 — кран; 12 — аяк,тары; 13 — тогепйн

башке

Маркасы ФНЭ-О,5 электр фритюрницасы — келегеб шатын, секциялы, модульдендђйлген аппарат. Аппарат 6eTi алмалы-салмалы ццпацпен жабылган . Оныц экумыс iCTey тартб мен курылымы ФЭСМ-2О фритюрницасына уцсас. Мундары майдыц цыздырылуы 6ip электрцыздыргыштын, купймен жузеге асырылады. Тамацты цуырып-гйсф ру торкездђ ыдыста орындалады.

Фритюрнйцалардьщ техникальщ сипаттамалары теMeHlVi 13.4-кестеде келтђйлген.

13.4-кесте

Олшем КерсеткПдтер 6i031iI'i		ФЭСМ-2О	ФНЭ-5	ФЭ-2О	ФЭ-2О-О1
					6
Аппарат астауына цуйылатын майдыц мелше i		20	8	20	20
Майды кыздырута кететЈн	мин	20	25	14	14

13.6. Тамац 11icipeTiH серелер

Куыру жане IIicipy cepeJIepiHe мынадай талаптар койылады: cepeHiH, камерасындагы барлык, температуральщ epic брдей болу керек; ратура 150-350 ^ос аралыгында болу керек; cepe;vi темф беттер жене келденец барытта болу керек; сэре камерасында eHirvfHeH шыратын туынды буды сыртца шытаратын кубыры болуы кажет; эр турјй нан eHiM№piH IIiсфуге kepekTi ылралдау курылымы болуы кажет.

Серелердјц rricipeTiH eHiM тукйне байланысты куры лымдары эр турјй болады (13.7-сурет). Серелерд:ђц iIIIiH№I'i кыздыру аген^гй табири немесе жасанды турде цозталуы MYMkiH.

Жылу aI'eHTi больш ауа немесе бу мен ауа цоспасы колданылады.

Бул шэкэсм-ж, ШЖЭ-О,85,

ШЖЭ-О,51, ШПЭСМ

Маркасы ШЖЭСМ-2К 60JIikTi серелер мал e•TiH, балыкты жене кондитер;йк тагамдарды кыздырып !йсфуге арналтан (13.8-сурет). Сере технологияльщ жејйлерде немесе жеке пайдаланылады. Сере сыртында экылу сактау кабаты бар eki камерадан турады. Камералардыц 6eTi цацпацпен жабылады. Жумыс камерасыныц жорарры жене темен1й жарында электрлыздыррыштар орнатылтан. Соре1йц камераларындаты ауаньщ температурасы автоматты турде реттеледђ.

Маркасы ЭШ-ЗМ электр copeci. Бул сэре кондитерјйк тагамдарды жене байытылган нан енћлдекйн IIicipyme арналеан.

б)в)

г)г)

13.7-сурет. Серелерйц сцлбалары:

а, а — ЯСЫЛУ тасу агенпй табиги крзгалыста болатын серелер; б, в, г, г — ЖЫЛУ тасу агенпй жасанДы тчрДе щозгалатын сорелер; 1 — жцмыс камерасы; 2 — таба беттер; З — К,ЫЗДЫРУ камерасы; 4 — К,ЫЗДЫРУ элемент;

5 — кызДыру арнасы; 6 — электрщызДыргыш; 7 — желДетЮш,•

8 — камера корпусы; 9 — жылу са,щтау к;абаты; 1 О — щаптау;

11 — бу генераторы; 12 — бу тарату щчбыры,• 1 З — инфращызыл лызДыреыш; 14 — тор; 15 — есйсше,• 16 — пщтђн шьдеу жег“;

17— телф бет; 18 — газ оттыеы

Соре Taye.nci3 уш жумыс камерасынан турады. Камералардыц жорарры, теменг1 жактарында электрцыздыррыштар орналастырылтане IIicipiJIeTiH ен1мдер темф беттерге салынып, камераларта цойылады.

Сорелердбц техникальщ сипаттамалары

13.5-кестеде keJITipiJINH.

4.5-кесте

Кэрсеткйптер	елшем 6i .rrir'i	ШЭКЭСМ-2К	эш-з	шпэсм-з	ШЖЭ-О,85
Кондырылран куат	Вт	9600	16200	14000	12000
Жумыс камерасыныц саны	дана	2	з	З	1
Сырткы елшемдф: Узындыры eHi 6)IikTiI'i	мм	830 800 1500	1515 1170 1580	1200 1000 1630	500 800 980
Сырткы елшемдф: Узындыры eHi 6)IikTiI'i	мм	830 800 1500	1515 1170 1580	1200 1000 1630	500 800 980
Салмары	кг	270	550	480	140

13.8-сурет. шжсэм cepeci:

1 — лсоаарвы к,ызДыргыштар; 2 — к,уыру камерасы;

З — тцтща; 4 — таба; 5 — жилу сак,тау щабаты; 6 — тор;

7 — теменгЈ к,ызДыраыштар; 8 — табан 6emi; 9 — сайманДар салу copeci; 10 — ecik,• 11 — аящшалар

14-тарау. ЭМБЕБАП ЭКЫЛУ АППАРАТТАРЫ

14.1. Электр rrennepiHirx

Пештер эр турјй аспаздьщ операциялар етЕбзуге 60латын омбебап экылу аппараттарына жатады. Оларды цыздыруга kepekTi отын TypiHe байланысты олардыц курылымдьщ озгешејйктф ер турјй. Пеш 6enepi шойын материалынан жасалады.

Пештер уш турјй больш жасалады: электр купймен (1 тип), жанран газ цуатымен (П тип) жене катты отынмен цыздырылатын (III тип).

Тамацтандыру орындары HeI'i3iHeH секциялы, модуль№HNpimeH жене модульдђ функционалдьщ сыйымдыльщты пештермен ламтамасыз eTiJII'eH.

Электр плиталары щурылымы жарынан 6ip-6ipiHe уцсас больш келедђ, тек IIiIIIiHiMeH, пештерд$ц геометрияльщ елшемдекймен рана ерекшеленедђ.

Маркасы ПЭСМ пештекйЕйц тамац ецдеу 6eTi езара циылыстырылран децгелек немесе терт бурышты такталардан турады.

Маркасы ПЭСМ-4ШБ жене ПЭСМ-4Ш жеке немесе технологияльщ курамында пайдалануы мумган. Булардыц тацталары рамата бекћћген. Кыздыру 6eTi eki блоктан турады жене топсалар арцылы пеш корабына 6ekiTiJrel(i (14.1-сурет).

Тамац IIicipy cepeci камера тар1здес. Сере камерасын цыздыру жеке-жеке ток козћте цосылатын электрцыздыргыштар арцылы экургйзћед:ј.

ПЭСМ-4Ш пепй цурылымы мен жумыс iCTey тартб жатынан ПЭСМ-4ШБ пепйне уксас.

12-48*

14.1-сурет. Be.lircmi моДџльДенДђЈлген электр пеше

ПЭСМ-2 жене ПЭСМ-2К neI.IITepi езара 6ipikTipiJII'eH 6ip блоктан турады, eki тацтасы бар, тамак, IIicipeTiH серелекй болмайды. Пештер IIiIIIiHi терт бурышты немесе децгелек больш келед:а.

ПЭ-О,51, ПЭ-0,51-01, ПЭ-0,17, ПЭ-О,17-01 тарамдарды функционалдык, жене баска да сыйымдылыктарда ецдеуге арналран. ПЭ-0,51, ПЭ-0,17 пештек:й мобаска аппараттармен 6ipikTipiJIirI орнатылады, ал ПЭ-0,51-01 пепй арнаулы нетйзге орныктырылады. ПЭ-0,51-01 пеп.йнде уш конфорка, ал ПЭ-0,17 пеп.йнде 6ip конфорка бар.

ЭП-2М деп аталатын электр пешћйн, Her•i31'i жумыс 60JIiI'i болып алты конфоркадан туратын цыздыру 6eTi мен лыздыру cepeci есептејйнед:ј. Пеш терт жарынан да калканмен коршалран. Конфоркалар уш сатылы пакетTik косцышпен жабдьщталтан. Соньщ аркасында конфоркалардыц цуатын 4:2:1 цатынасында реттеуге болады. Сере жылу сактау лаптамасы бар iIIIirre электрцыздыргыштар орнатылран кос кабыргалы камера Tapi3дес болып келедђ. Серекйц iII.Iirv:xeI'i температура арнаулы курылыммен 10-нан 35 ^ос арасында езгере алады.

ЭП-7 жене ЭП-8 neunepi шагын тамацтандыру орындарында пайдаланылады. ЭП-7 rrerrri eki конфоркасы жене цыздыру cepeci бар аппарат, ал ЭП-8 пепйнде 6ip конфорка мен сере бар.

Тамацтандыру орындарында секциялы ПГСМ-2Ш жене ПГС-2МА газ пештф де пайдаланылады. ПГСМ-2Ш пеп.й — цыздыру 6eTiHii( астына орнатылтан eki оттыгы бар аппарат . Цыздыру астындаты керамикальщ тактайшалар косымша жылу тарату 6eTi болады. Кыздыру 6eTi шойыннан жасалынтан.

EIeILITiH, cepeci — eciI'i бар кос кабатты корап. Сере камерасыныц астына инжекциялыц оттык орналастырылран. Оц жарында курал-сайман салынатын 6eJIik бар. Сере газ автоматикасымен, температуралык керсету датчиктерћиен жабдьщталган.

ПГС-2МА газ пепй аркаура орнатылтан eki шойын цыздыру 6eTiHeH кыздыру cepeciHeH жене газ жану курылымынан турады (14.2-сурет). EIeIIITirx СЫРТЦЫ цаптамасыныц жылу сацтау лабаты бар.

Щатты отын жарылатын маркалары N1, N21A, 216, ПСТ-2,5 жене ПСТ-1,5 rreunepiHiH, жалпы kepiHicTepi TewreH№I'i 14.2-суретте бекйлген.

14.2-сурет. Маркосы ПГС-2МА 60Jlikmi газ netui:

а — артынан к,араеанДа; а — алДынан к,араганДа; 1 — а,цша,•

2 — айна; З, 6, 11 — лсылу салтау к,абаттары; 4 — аџареттеџ rnemi&• 5 — оттыщ тчтапщыш; 7 — сере табаны; 8 — nicipy copeci; 9 — ecik,• 1 О — тесем оттыгы; 12 — nicipy тосемЈ; 1 З — батырма; 14, 19 — сащтанДыру автоматика блоктары; 15 — mqmiH щцбыры; 16 — ауа реттегЈий; 17 — тцтату терезесЧ; 18 — пщтјн шыгару к,чбыры; 20 — оттыщ краны; 21 — газ щцбыры

15-тарау. СУ ЖЫЛыту ЖАБДЬЩТАРЫ

Кайнаган су тамацтандыру kecirropbIHl(apbIHlxa )kPIi колданылады. Олар тамац IIicipyre, шай, кофе дайындаута, баска тарамдарды гйсфуге кажет.

Тамактану орындарындары су жылыту аппараттары темендегђдей больш ябктеледђ•.

• кыздырылтан судыц температурасына байланысты су экылыту жене су кайнату аппараттары;

• жумыс iCTey тэртб бойынша кезецд:ђ немесе уздокci3 экумыс icTeiiTiH аппараттар;

• кыздыру wrel'vreHTirre байланысты цатты отын жарылатын, газ жагылатын, электр энергиясы немесе су бу^ты аркылы жумыс аппараттар;

15.1-сурет. КН-60М су к,айнату аппараты:

1 — кил сыйымдылыгы,• 2 — тор; З — кран; 1 — су щайнату сыйымдылыгы; 4 — су ЩЫЗДЫРГЫШ,• 5— отты к,цбыр; 6 — щащпащ

• автоматтану дэреэке(Ј бойынша автоматтандырылран, жартылай автоматтандарылтан жене автоматтандырылмаран аппараттар.

Маркасы КН-6ОМ кезецд:о су кайнату аппараты (15.1сурет) астында оттыгы бар цилиндр тэкйздес болады. Бул аппараттыц экумысы самаурын жумысына уцсас.

Y3l(ikci3 экумыс icTeriTiH су кайнату аппаратыныц жалпы kepiHici теменде (15.2-суретте) берйген. Мунда А мен Б сыйымдылыгы В TYTiI'irvreH экалгасцан.

15.2-сурет. УзДйссЧз су кайнату аппараты:

1 — су щайнату сыйымДылыгы; 2 — ыстыщ су сыйымдылыгы,•

З — су щцбыры; 4 — куалтщы,• 5 — щцбыр; 6 — ыстьј}$ су краны; 7 — куайнаган су краны; 8 — жылу беру КМРЫЛЫМЫ; 9 — щореютенДфу щчбыры,• 10 — корпус

Аппарат жумыс ic^rrerr турганда А сыЙымдылыгында унемй суьщ су, ал Б сыйымдылырында косымша Г сыйымдылыгынан немесе Б сыйымдылыгыныц жорары жатынан кайнаган су мен экылы су болады. Б сыйымдылырында экылы су болуы уп-йн ондары сура арнайы бейнен жылу беру керек. Сонда экылу беру 6eTiHe ЖЦЫН жердетј судыц температурасы сыйымдылыктары судыц орташа температурасынан жорары болады. Температурасы жорары судыц ТЫРЫЗДЫЕЫ .>kaiJI болгандьщтан, сыйымдылыцтыц жорары жарына жиналады. Температураныц эсекйнен Б сыйымдылырындары судыц температурасы А сыйымдылырындагы судан экогары болады. Температура эсерйнен судыц келегуй жорарылап, Б сыйымдылырындары судыц А СЫЙЫМДЫ.пырындары судыц децгећнен жорарылап, артылран су Г сыйымдылыгына куйылады, Осы сыйымдыльщтар 6ip-6ipi»aeH байланысты болтаннан соц олардаты судыц l(ervevii муздай СУДЫЦ арцасында тецеле бастайды. Б СЫЙЫМДЫЛЫГЫНДаГЫ су цатты цайнап кетсе, Г сыйымдылыгына лайнамаган ыссы су цуйылуы MYMkiH. Сондыцтан аппаратты экобаларан кезде су жорары Е keciHlXiciHiE( мэлшекйн дурыс тандау кажет. Егер бул keciH/XiHiH, r•ae.nr.rrepi аз болса, Г СЫЙЫМДЫЛЫРЫНа тек кайнамаран ыссы су жиналады, ал кеп болса, Г сыйымдылыгына цайнаран су T61'iJIмейд:ј.

Маркасы КНЭ-25 (КНЭ-5О) (15.3-сурет) электр кайнатцыштары цилиндрјй корпустан оныц iIIIiHg:xeI'i коректендфу корабы, су кайнату ыдысы жене кайнаран су жинау сыйымдылыгынан турады. Коректендфу сыйымдылырындагы судыц децгећ бфцалыпты болу YI.IIiH онда цалтцыльщ механизм пайдаланылады. Су кайнату сыйымдылыры мен кайнаган су сыйымдылырыныц арасы диафрагмамен бејбнген. Су кайнату сыйымдылырыныц iI.IIiH/xe уш электркыздыррыш орналастырылган.

15.3-сурет. КНЭ-25 (КНЭ-5О) чзДйссЈз су щайнату аппараты:

1 — к,айтаргыш; 2 — гайка; З — щащпащ,• 4 — 5 — су

Децгетнреттеу клапаны; 6 — электрк,ызДыргыш;

7 — басщару автоматикасы; 8 — Децгей электроДтары;

9 — крректенДфу к,орабы; 10 — су тарату краны;

11 — Диаграмма; 12 — агызу mem№i; 1 З— mqmik,•

14 — крректенДфу тетЈгЈ,• 15 — жуи лсецј; 16 — мцзДай су memizi; 17— корпус; 18 — щалтщы

Газбен кыздырылатын КНГ-2ООУ кайнацыштыц жалпы kepiHici T0NIeHlVi 15.4-суретте берћген.

15.4-сурет. Газбен мызДЫРЫ.љатын КНГ-2ОOУсу щызДыру аппараты:

1 — негјз; 2 — су жецј,• З — mqmik,• 4 — СЫЙЫМДЫЛЫ1$,•

5 — мчзДай су ибыры; 6 — клапан; 7— щабыргалар;

8 — корпус; 9 — 1$айнаган су СЫЙЫМДЫЛЫгЫ,• 10 —

11 т- mqrniH щцбыры; 12 — мак,пащ,• 1 З — рректену 1$орабы;

14 — кран; 15 — су ]$ЫЗДЫРГЫШ,• 16 — щайнаган су алу жецј,• 17— ыстыщсу краны; 18 — 1$a..crn1$bL

Кайнатцыштардыц техникальщ сипаттамалары темен№I'i 15.1-кестеде келтЦйлген.

13-48*

15.1-кесте

kepceTki штер 9HiuiJIi1'i	елшем 6i JIiI'i кг сар	КНТ-2ОOУ КНГ-200У 200 200		кнэ-25 25	кнэ-50 50	кнэ-100 100	кн-зом
Лыздыру умыты	саг	0,25				0,33	1
аты Кайнаран су сыйымдылыгыныц келељй	кВт дм			з 7,6	7,6	12 22	36
Сырткы елшемдекй : узындыры eHi 611ikTiI*i	мм кг	540 540 1360 58	525 450 l640 70	427 зоз 622	427 зоз 702	524 514 1255	420 400 1140

Салмары 16,4 17,2 25

Су кыздыру аппараттары арынды немесе сыйымдылыкты больш бејйнед:й. Олар суды 90 ^ос-ка №iiiH ЦЫЗдЫрады. Мундай су ыдыс-аяк, жуатын машиналарда kerxiнен пайдаланылады.

Маркасы НЭ-1А су кайнату аппараты — цилиндр корпусты кацпацпен жабылран сыйымдыльщ. Су цацпац iILIiне орналастырылран электрцыздыргыштар аркылы кыздырылады. Судыц температурасы реттејйне/ђ (15.5-сурет).

15.5-сурет. НЭ-1А электрјй су 1;ызДыргыш:

1 — сига жалгау лсецј,• 2— к,аптама; З— су щызДыргыш;

4 — электрщызДыргыш,• 5 — ыстыщ су агызу краны; 6 —

7 — Датчик; 8 — жылу сащтау к,абаты; 9 — кјызДыргыштар

6ekimiJtemiH 10 — электрщызДыргыш; 11 — шам;

12 — термохабарлау ДатчигЈ,• 1 З — автоматика блогы

Маркасы НЭ-1Б аппаратыныц 9HiMNJIiI'i темен, ал курылымдьщ ерекшејйктекй жорарьщагы аппараттањщай.

Булардьщ техникальщ сипаттамалары T9MeH№I'i 15.2кестеде келтђйлген.

15.2-кесте

Ке сеткйпте	елшем 6i iri	НЭ-1А	НЭ-Љ
0HiM iJIiri	ДМ Caf'	160	80
Судыц температурасы	ас	90...95	90...95
Электркыздыртыштар саны	дана	9	6
аты	кВт	18	12
Сыйымдылы келев.й	дм	33	25
Сырткы елшемдекй: узындыгы eHi 616kTiI'i	мм	605 385 675	605 385 600
Салмагы	кг	65	60

16-тарау. САУДА ТЕХНОЛОГИЯЛЬЩ ЖАБДЫКТАР

16.1. Кетеру, тасымалдау жабдьщтары

Тамацтандыру орындарындагы кетеру, тасымалдау жабдыцтарыныц )kikTeJIYi T01^taewxeI'i 16.1-кестеде бефген.

16.1-кесте

ЭЮктел ко ceTkiIIli Жаб тобы

Колдану максаты	ыкта Жук кетеру	Жабды та ыц аты Шыгырлар, тальдер, тельферлер, катеру лондыртылары, элевато ла
	Тасымалдау	Конвейерлер, гравитациялы лондыррылар, жук а башала ы
	Тиеу-тусђ)у	Тиеу лондыррылары, уймелеу, жинау ылымда ы
Жук тасымалдау барыттары		Шыгырлар, тальдер, лифтЁлер, ke^rrepI'iI.wrep, элевато ла
	Келденец	Конвейерлер, гравитациялы лондыргылар, жук тасымалда а башала ы

16.2. Механикальщ тасымалдау лондыррыларын есептеу

Таспалы конвейердјц жалпы 0HiMl(iJIiI'i мына формуламен аньщталынады, кг/с:

0=Fvpp, [2.26]

мундагы F — таспа сусымалы >kYkTiH, лима ауданы, м ², v — таспа жылдамдыры, м/с;

р — экуюйц келемдђк тырыздыты,кг/м^з, р — таспа 6eTiH пайдалану

Жазьщ таспалы конвейерд:$ц eHiNIl(iJriI'i (кг/с):

е = 0,04 р, [2.27]

мундары В — таспа eHi, м;

Науалы таспаныц eHiMNJIiI'i,kI'/c:

О = 0,0056[2.28]

Егер таспалы конвейермен дара заттар тасымалданса,

0=Gvk [а, [2.30]

мундары G — дара заттыц массасы, кг; а — дара заттардыц аракашьщтыты, м.

Алдын ала экобалыц есептеулерде конвейер xceTeI'iH№I'i электр козеаушыныц куатын мына формуламен аньщтара болады (кВт):

= э (L +н) К /(102), [2.31]

мундаты Н — жук кетеру 611ikTiI'i, м; L — конвейер узындыры, м.

Пластиналы конвейердЫ 0HiMl(iJIiI'iH мына формуламен аньщтаура болады:

е = = 0,648 С tgp, [2.32]

немесе:

О = 72 tgp, [2.33]

мундары В — пластина eHi•,

С — келбеу жазьщтьщта лозралтан конвейер 6eTiH/Vi лима ауданыныц езгеръйн ecrcepeTiH коэффициент;

189

р — iIIIki уйкејйс бурышы; v — конвейер экылдамдыты, м/с.

II.IeMiII.ITi конвейер№ц 6HiMl(iJIiI'i:

e=pv i/a, [2.34]

мундары а — шемћптердђц аралашьщтыры, м, а (2,5-2,0) Ь ,

— шелбштерд:јц 6vrikTiI'i, м; i — шег•ёйш сыйымдылыры, кг;

-0,85-0,90 — шомћ.п келеп,бн пайдалану

Бурандалы конвейер

е = 60) пр к, [2.35]

мундары D — шнек диамеф, м; S — шнек цадамы, м; п -- буранданыц айналым >kEIiJIiI'i; р — тасымалданатын .>kYkTiH, келемд:ђк ТЫРЫЗДЫРЫ;

К — буранданыц жазьщтыкца келбеу орналасуын есkepeTiH коэффициент.

16.3. Технологияльщ автоматтар

Саудада жене тамактандыру орындарындары процестерд:б механикаландыру мен автоматтандыру жолында кептеген технологияльщ автоматтар пайдаланылады.

Технологияльщ автоматтар дайын 0HiMl(i сатура жене кептеген кулинарлык, тагамдарды дайындаура арналган.

0HiM/\i алдын ала елшемдеп, буып-тую олардыц шырынын азайтуга жене тарату ke3iH/Vi санитарльщ жатдайды сацтаура эсер етед0.

Сусымалы азьщ-тујйктерд:ј елшемдеу автоматтары.

Бул енћтдерд:б елшемдеуге арналган технологияльщ экејйлерде елшемдеу автоматтары, олшемдеу жене буыптую автоматтары, автоматты салмцтьщ мелшерлегћптер бар.

Маркасы ДРК-1 мелшерле1йц-й (16.1-сурет) сусымалы 500 жене 1000 г-дыц елшемдермен дайындауга арналран. Таразы механизмдекй арнайы корпуска орнатылран. Оныц жорарры жарындары тактада (4) бар. Таразы баранта (7) орнатылып, сырты лоршалран. Каптаманыц сыртындары терезеден (5) таразы механизмдегй}йц жумысын бацылауга болады. Таразы батаны оныц астындары реттеупй децгелектер арлылы керектй децгейге орньщтылады.

Баранта таразы экумысын арналран баскару пультђ (6) орнатылган. Таразыныц жудырьщшалы таратубаскару 6iJIiI'i цозралысты электрцозгалтцыштан редуктор, сына 6eJI/likTi жене TiCTi 6epiJIicTep аркылы алады. Электрцозгалтцыш пен редуктор тербелмејй тактага кондырылтан. Таразы аяцпен (8) баскару тетћћ•тен жабдьщталин. Ол арцылы eHiMHii( TycyiH реттейдђ. Таразыныц коректенд:$ргй.гй (4) тиеу шанарынан жене rceJIeruik елшемдеу камерасынан (З) турады. Бул камераныц жорары жене жатында кацпацтар бар.

16.1-сурет. ДРК-1 таразысы

191

ДРК- 1 таразысыныц экумыс iCTey тэртб ек1 рет елшемдеу eNciHeH турады, алдымен колеммен элшеу, сонан соц таразыныц тец иьщты 1,1iHirvreH елшемда делдеу.

0HiM шанацца (2) те!јледј де, келемд1к камерара туседо. Камерадага 0HiM 6eJII'iJIi 6ip келемд$ толтырран соц жораргы кацпак, жабылады да, камераныц астыцгы цацпагы ашылып, 6HiM тербејйс кометјмен астауша аркЫЛЫ арнаулы шеп,йшке тусед:ј. 0HiM 6eJII'iJIi 6ip мелшерге жеткенде астауша цацпагы жабылып, eHiMHiH, шеуйшке Tycyi тоцтатылады. елшенген 9HiM лагаз пакетке тусед:$. Шашылган енћлге арналган экылжымалы жэILIikTiH (1) экогары немесе темен реттејйнедђ.

Автоматты таразыныц техникалыц сипаттамасы те16.2-кестеде kepceTiJII'eH.

16.2-кесте

Ке сет}бште i	Сандьщ менде i
6HiruiJIiI'i, кг сарат	1500...1800
Олшемде шекте i, кг	1-0,5
Далд:јк класы	2
I.IIekTik цатејйк, %	0,7
уаты, кВт
Сыртцы eJIII-reM№pi, мм узындыры е1-6 61IikTiI'i	935 800 1950
Массасы, кг	250

Маркосы А5АФБ олшемДеу автоматы

елшемдеу автоматтары катты немесе цараз пакеттерге енћидерд0 олшеп салуга арналган.

Маркасы А5-АФБ автоматы (16.2-сурет) кумшекер мен жармаларды елшемдеуге арналган. Оныц rreI'i31'i T\iiHlxepi: пакет жасаушы (4) жене буып-тую механизмй (6). Пакет жасаушы механизм iIIIki (З) жене (5) СЫРЦЫ пакеттер жасау механизмдерћтен турады. Буып-тую механизг.,й пакеттерд0 енйимен толтырып жене оларды тасымалдау k0HBe№iepiHe (2) Tycipui. 0HiM/Xi елшемдеу келемдћс мелшерлегћп (1) арцылы экург1зћед:0.

Автоматтыц экумыс iCTey TapTi6i оныц технологиялык, сулбасында kepceTiJneH.

16.2-сурет. МарњасыА5-АФБ елшемДеу автоматы жане ОНЫЦ сцлбасы

16.3-сурет. АРЖ автоматы жане ОНЫЦ кинематињальи; сцлбасы

Сусымалы енћадерге арналган таты 6ip автоматтыц (маркасы АРЖ) жалпы kepiHici мен технологияльщ сулбасы 16.3-суретте бфлген. Бул автомат екймдерд:ё полимер материалдарынан жасалран пакеттерге елшемдейдђ .

16.4. Сауда автоматтары

Сауда автоматтары — сатушыныц катысуынсыз сауда rrporxeci оте^рйн кондыррылар. Автоматтар аркылы сауда экургПзу — хальщца цызмет ед тићтд1 жолы. Ce6e6i бул автоматтар халыцты азьщ-тујйкпен цамтамасыз етуд:ђ уйымдастыруга мол MYMkiHl(ik беред:ё.

Сауда автоматтарын пайдалану экономикалыц жагынан оте болады. Ойтке1й, екймдерд$ сататын автоматты лондыргыларын кез келген жерге орната беруге болады.

Сауда автоматтары темендегђхей больш .жбктеледё. 0HiMlxep;xi сатура арналран автоматтар жене хальщка КЫЗМет корсету автоматтары болып ekiE'e Сауда автоматтары дайын сусымалы, суйьщ заттарды сатура арналган.

Осы xcikTeJIiMHiH, мэјйметтекйне караганда, ap6ip сауда автоматына АТ epiIITepiHir< 6ipi жене уш орынды санныц 6ipi шартты турде индекс рет1нде 6epiJiQi. Уш орындык, сандары алташцы сан кандай топка жататындырын, ал СОЦРЫ eki сан кандай косалцы топ екендђтйн 6iJINpe;xi. Мунда erci косалкы топ бар: А — жеке кондыргысы бар автоматтарга арналраны. Оран жуз неуйрд:ёц алрашкы 50-i (О-ден 49-га lxeiiiHI'ici) erre;xi.

Б цОС&ЛЦЫ тобы — топтьщ цондыррысы бар автоматтарта арналган. Оран 50-ден 99-га №1iiHI'i номфлер енедђ. Мысалы, АТ-254 pm№kci былайша талданады: бул erciH111i топтыц сауда автоматы (дайын суйык, заттарды мелшерлеп сатура арналган), Б косалцы тобына (топтьщ цондыргыдаеы косалцыга) енед0.

Картопты сульфиДтеуге арналган машина

Картоп цоцыркай тартып кетпеуй yrr.riH оны натрий би cYJIb4)IdTiHiH, 1 % epiTiHlkicin„reH ецдейдђ.

Картопты сульфидтеуге арналран жабдык — МСК62 деп аталатын машина. Бул машина 12 секциялыц барабаннан, жетектен, гидровликалык, жуйеден турады. Барабан epiTiHNci бар ваннара салынады. Ол Tik бурышты больш келедђ. Калкан арцылы улкен жене kiIIIi безбкке 60JIiHegxi. Улкен бејйкте барабан турады. kiLIi 60JIik улкен epiTiHl(iHiH, децгећн 6ejriJIi 6ip мелшерде устап туруы YIIIiH кызмет етедј. Ал kiLIIi epiTiHl\iHiH, xxerweiii бакылау трубасындагы децгейге сай келуй трйс. EpiTiHNHiH, лысымын кажет^уй децгейге жетki3Y уп.йн туз салгыш пайдаланылады. Барабан eki электр КОЗГитКЫшЫ, eki Ti36ekTi редукторы жене шынжырлы 6epiJIici бар жетекпен айналдырылады.

Машинаньщ eki жарына орнатылган тфкеуђштердац 6ipiHe жетек механизм16ekiTiJIeN. Ал ekiHLIIiciH21e электр двигатејй мен сыналык, тартпалы 6epiJIici бар сыртца тегпбш насос орнатылады.

Машинаныц жумыс iCTey peTi. Тазартылран картоп тиеу TYTiI'i аркылы сарат TiJIiHe царама-царсы барытта айналып турган барабанга туседђ де, оныц секцияларын толтырады. Барабан саратына бес рет айналу экылдамдырымен цозралранда 9HiM epiTiHl\iI'e кејйп тусед. Онда ол 5 минут болады. Машинаныц жумыс iCTey барысында epiTiHlXi унет,'й араласады. Ол сорры арцылы kiIIIi 66JIikTiH, ваннасынан сорып, туз салгыш багында тырыздалады. Осы бактан ол оз бетйнше улкен 66JIikTiI-x ваннасына цуйылады да, мундаты калкандардан асып T01'iJriII, kiLIIi бејйкке жетед0.

195

Пайдаланылран эдебиеттер

1. Елхина В.Д., Журин А.А., Проничкина Л.П., Богачев М.К. Оборудование предприятий общественного питания. Т. 1. Механическое оборудование. Экономика. - м., 1987.

2. Черевко А.И., Попов Л,П. «Оборудование предприятий общественного питания. Т. 2. Торгово-технологическое оборудование. — М.: Экономика, 1987.

З. Беляев М.И. Оборудование предприятий общественного питания. Т. З. Тепловое оборудование. — М.: Экономика, 1990.

4. М. Саматова. Котамдыц тамацтандыру kacirropbIHдар жабдыцтары. 1-2 6eJIiM. — А.: Республикальщ баспа ka6rmeTi, 1996.

5. Ш. Тлегенов, Ц. Кузембаев, М. Еркебаев. ЭКылу алмасу аппараттарын есептеу. Республикальщ баспа кабиHeTi, 1998.

6. Кирпичников ВЛ., Леенсон Г.Х. Справочник механика. Общественное питание. — М.: Экономика, 1990.

7. Островский ЭВ. , Эйдельман Е.В. Краткий справочник конструктора продовольственных машин. — М.: Ма- шиностроение, 1982.

8. Ш. Ћлегенов, К. Кузембаев, Н. Эсеров. Тамацтандыру кэсћорындарыныц жабдыцтары. — А., 1990.

Мазмуны

kIPICIIE

1 -тарау. МАШИНАЛАР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ

МЭЛМЕТТЕР

1.1. Машиналарды xcikTey

материалдар

1. З. БерйЈйс

2-тарау. кекешстп МЕН КАРТОП

ЭЦДЕУ МАШИНАЛАРЫ

2.1. kerceHic жене картоп ецдеу машиналарыныц жалпы сипаттамалары 13 2.2. kerceHicTep;xi экуу машиналары . 14 2. З. Картоп аршура арналран машиналар . 19

rceciH;xi.rreiiTiH машиналар 25

З-тарау. ЕТ ЖЭНЕ БАЛЬЩ ОЦДЕУ МАШИНАЛАРЫ З .1. Ет жене балык еддеу машиналарыныц жалпы сипаттамалары 37 З .2. Ет тарту машиналары мен механизмдекй

З . З. Ет цопсыту механизмдекй

З .4. Ет тарту машиналарын есептеу

3.5. МФК-224О котлет калыптау машинасы

3.6. Балык кабыгын тазалау машинасы

4-тарау. КАМЫР жанв КРЕМ ДАЙЫНДАУ

МАШИНАЛАРЫ

4.1. Араластыру машиналарыныц жалпы сипаттамасы . 56

4.2. Камыр араластыру машиналары

4.З . Булрау машиналары

4.4. Камыр экаю машиналары

5-тарау. АСХАНАЛЬЩ ЭМБЕБАП МАШИНАЛАР

5.1. Эмбебап машиналардыд 6eJII'iJIeHYi

5.2. Эмбебап жетектер

5.З . Асханальщ эмбебап курылымдар

6-тарау. КЕСУ ЖАБДЬЩТАРЫ

6.1. Кесу пышактары

6.2. Кесу машиналарын есептеу	81
6.3. Нан турайтын машина 6.4. Гастрономдьщ азьщ-тујйктердо кесуге	84
арналран машина	88
6.5. Май кесу машинасы 7-тарау. СУРЫПТАУ ЭКЭНЕ IPIkTEY ЖАБДЬЩТАРЫ	89
7.1. Сусымалы заттар сипаттамалары	91
7.2. Ун елеуге арналран машиналар	92
7.4. kerceHicTep;xi Цйктеу-сурыптау машиналары	99

8-тарау. ЫДЫСТАР ЭКУУ МАШИНАЛАРЫ

8.1. Ыдыс экуу машиналарыныц

жалпы сипаттамасы101 8.2. Кезецдђ ыдыс жуу машиналары107

9-тарау. УНТАЦТАУ ЖАБДЬЩТАРЫ

9.1. Унтацтау жабдыктарыныц жалпы сипаттамасы . . . . 111 9.2. Катты тамак 9HiM№piH унтактаура арналран цурылымдар112 9.3. Жумсц тамак eHiM№piH унтацтаура арналран цурылымдар119

9.4. Унтахтау жене e3I'iJIey машиналарын есептеу122

10-тарау. СЫРЫМДАУ ЖАБДЬЩТАРЫ

1 О. 1. МСЗ-4О шырын сырымдау курылымы126

1 О. 2. Сырымдау цурылымын есептеу126

11-тарау. ЖЫЛУ ЖАБДЬЩТАРЫ

11.1. Жылумен ецдеу жене экылу аппараттары туралы жалпы TyciHik128 11.2. Жылу аппараттарыныц HeI'i31'i , курылымдык aqewreHTTepi 129

11. З. Отындар мен экылу тасу орталары

11.4. Жылу аппараттарын есептеу

11.5. Косымша экылу жабдьщтары

12-тарау. ТАМАЛ ШСIРУГЕ АРНАЛРАН ЖАБДЬЩТАР

12.1. Тамал rricipy лазандарыныц >kikTeJIYi149

12.2. Электр казандары152

12.3. Бумен кайнату аппараттары159

12.4. Кофе кайнату аппараттары162

13-тарау. ЦУЫРУ-ШСТРУ ЖАБДЬЩТАРЫ

1 З .1. ЭКылу rrporxecTepiHirx HeI'i3№pi166

13.2. Табалар166

13.3. ЖВЭ-72О айналмалы электрјй цуймац

IIicipy аппараты170

13.4. Маркасы ТЮК конвейерјй пеш171

1 З .5. Фритюрницалар173

13.6. Тамал IIicipeTiH серелер174

14-тарау. ЭМБЕБАП ЭКЫЛУ АППАРАТТАРЫ

14.1. Электр )kikTeJIYi177

15-тарау. СУ экылыту ЖАБДЬЩТАРЫ181

16-тарау. САУДА ТЕХНОЛОГИЯЛЬЩ

ЖАБДЬЩТАР

16.1. Катеру, тасымалдау жабдыцтары188 16.2. Механикальщ тасымалдау кондыргыларын есептеу188 16.3. Технологияльщ автоматтар190

16.4. Сауда автоматтары194 Пайдаланылран едебиеттер196

Материалы на данной страницы взяты из открытых источников либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.

Посмотрите также

жабдықтау кітабы

КЭСШОРЫНДАРЫНЫЦ ЖАБДЫКТАРЫ

kIPICIIE

1 -тарау. МАШИНАЛАР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МЭЛМЕТТЕР

1.1. Машиналарды xcikTey

1.2. Машиналарды жасау уийн пайдаланылатын материалдар

1.3. №piJIic механизмдф

QQ3

1.4. Машиналардыц 0HiroiJIiI'i мен куаты

жалпы сипаттамалары

2.2. k0k0Hicrepl\i жуу машиналары

2.1 -кесте

2.3. Картоп аршура арналган машиналар

2.2-кесте

m=Vpp, (2.6)

2.2-кесте

З-тарау. ЕТ ЭКЭНЕ БАЛЫК ЭЦДЕУ МАШИНАЛАРЫ

сипаттамалары

3.2. Ет тарту машиналары мен механизмдф

5 4 3

3.1-кесте

3.3. Ет цопсыту механизм—

vo =znr ор/ЗО= 7tnS/60, (7.37)

3.2-кесте

Щопсыту механизмДерЈ мен машиналарын пайДалану

3.4. Ет тарту машиналарын есептеу

F =zd 2 z /4, (3.3)

3.3-кесте

3.5. МФК-2240 котлет цалыптау машинасы

3.6. Балык цабырын тазалау машинасы

4-тарау. ЦАМЫР ЭКЭНЕ крвм ДАЙЫНДАУ МАШИНАЛАРЫ

18 — micmeupitu; 19 — мойынтфектер; 20 — манжета;

P= 6Fz, (4.4)

4.2. Щамыр араластыру машиналары

11 — ось; 12 — тцтк,а; 13 — жчлДызша;

1 -- станина; 2 — арбаша; З — катеру механизм;

4.3. Булрау машиналары

4.4. Камыр жаю машиналары

1 з

5-тарау. АСХАНАЛЬЩ ЭМБЕБАП МАШИНАЛАР

5.1. Эмбебап машиналардыц 6e.ni.rreHYi

5.2. Эмбебап жетектер

5.1-кесте

5.3. Асханальщ эмбебап курылымдар

6-тарау. КЕСУ ЖАБДЬЩТАРЫ

6.1. Кесу пышацтары

6.2. Кесу машиналарын есептеу

Q=Fovopp, (6.1)

Р = Р +Р2 (sina+/cosa)+P3/, (6.7)

6.3. Нан турайтын машина

1 — корпус; 2 — тиеу астауы; З — тчсфу астаџы;

37 — каретка

(6. 21)

6.5. Май кесу машинасы

7-тарау. СУРЫПТАУ ЭКЭНЕ IPIkTEY ЖАБДЬЩТАРЫ

7.1. Сусымалы заттар сипаттамалары

7.2. Ун елеуге арналран машиналар

7.1 -кесте

7.3. Електердј есептеу

101/2. (7.3)

=ксон, (7.6)

8-тарау. ЫДЫСТАР ЭКУУ МАШИНАЛАРЫ

8.1. Ыдыс жуу машиналарыныц жалпы сипаттамасы

Q/F= 4Q /(zd2), (8.9)

8.2. Кезенџј ыдыс экуу машиналары

9-тарау, УНТАЦТАУ ЖАБДЬЩТАРЫ

А = А +A2=VVH +VFHs, (9.2)

9.2. Цатты тамац eniruepiH унтацтаура арналран цурылымдар

1 — резецке табан; 2 — машина негЈзЈ,• З — амортизатор;

21 — батырма; 22 — cepinne, 23 — тчсфу кучбыры

9.1 -кесте

9.3. Жумсак, тамак, енћидекйн унтацтаура арналран цурылымдар

Q=Vnpp (9.8)

лт = oLbv /cosa, (9.13)

10-тарау. СЫРЫМДАУ ЖАБДЬЩТАРЫ

10.1. МСЗ-4О шырын сырымдау щурылымы

11 -тарау. ЖЫЛУ ЖАБДЬЩТАРЫ

11.3. Отындар мен экылу тасу орталары

11.4. ЭКылу аппараттарын есептеу

11.5. Косымша экылу жабдыцтары

F =zd ²z /4, (3.3)

л^т= oLbv /cosa, (9.13)