«Жас Эколог» факультатив

«Жас Эколог» 3-сынып оқушыларына арналған факультатив сабағының бағдарламасы . Аптасына 1 сағат 34 сағат берілген. Келешек ұрпаққа экологиялық мәдени тәрбие беру қазіргі заманда өзекті мәселе болып табылады.Бастауыш мектепте экологиялық білім беру баланың дүние танымымының қалыптасуында өте маңызды кезең деуге болады. Теориялық және әдістемелік экологияға байланысты шығармаларды талдау нәтижесінде бастауыш мектептегі экологиялық білім беру жұмысын жандандыру жөнінде ой туғызды. Басты мақсаттың бірі: - Табиғаттағы өз орнын білетін, қоршаған ортамен өзара байланысты - экологиялық сауатты тұлға қалыптастыру.Бағдарлама бойынша жұмыс жүргізу барысында балалар қоршаған ортаны білуге қызығушылық, білім құмарлықтарын көрсетті. Экологияға байланысты сұрақтарды зерделеу барысында белсенділік пайда болды. Балалардың көбінде туған өлкенің табиғатын зерделеп білуге құмарлық байқалды. Табиғи ортада өздерін дұрыс ұстауға тырысатын болды.Түсінік хат «Жас Эколог» 3-сынып оқушыларына арналған факультатив сабағының бағдарламасы . Аптасына 1 сағат 34 сағат берілген. Келешек ұрпаққа экологиялық мәдени тәрбие беру қазіргі заманда өзекті мәселе болып табылады.Бастауыш мектепте экологиялық білім беру баланың дүние танымымының қалыптасуында өте маңызды кезең деуге болады. Теориялық және әдістемелік экологияға байланысты шығармаларды талдау нәтижесінде бастауыш мектептегі экологиялық білім беру жұмысын жандандыру жөнінде ой туғызды. Басты мақсаттың бірі: - Табиғаттағы өз орнын білетін, қоршаған ортамен өзара байланысты - экологиялық сауатты тұлға қалыптастыру.Бағдарлама бойынша жұмыс жүргізу барысында балалар қоршаған ортаны білуге қызығушылық, білім құмарлықтарын көрсетті. Экологияға байланысты сұрақтарды зерделеу барысында белсенділік пайда болды. Балалардың көбінде туған өлкенің табиғатын зерделеп білуге құмарлық байқалды. Табиғи ортада өздерін дұрыс ұстауға тырысатын болды. Бағдарламаның өзектілігі экологиялық тәрбиеге арналған жинақтардың бастауыш сатыда жетіспеуінен туындап отыр. Бағдарлама бойынша өткізілген жұмыстар барысында балалар қоршаған ортаға,түрлі қызықты мәліметтерге қызығушылықтарын танытты.Олардың экологиялық тұрғыдағы сұрақтарға жауап іздеуде белсенділік көрсетті. Балалардың көбісі қызығушылық танытып,туған өлкеге байланысты тақырыптарды зерттеу жұмысына алып,ізденіс жұмыстарын бастап кетті. Олардың осы сабақтардан кейінгі алған мәліметтерін ата-аналарымен бөлісуі,естігенін есте қалдыруы сабақтың мазмұндылығына саяды.Білім мекемелерінің баланың дамуына жағдай жасап,осы тәріздес сабақтар өткізуі баланың толық дамыған жеке тұлға ретінде қалыптасады. Табиғатпен үйлесім табуы, баланың бойында табиғатқа деген қамқорлығы, жауаптылығы, жанашырлығы артады. Бағдарламаның материалдары бастауыш сынып мұғалімдеріне жалпы білім беру жұмысында,үйірме, сыныптан тыс т.б. жұмыстарда «Қоршаған орта» курсы бойынша қосымша материал ретінде қолдануға ұсынылады. Және қосымша білім беру, балабақша даярлық тобының педагогтарына пайдалы болуы мүмкін. «Жас эколог» бағдарламасының мақсаты: бастауыш мектеп оқушыларының тәртібінің дамуын экологиялық тұрғыда қалыптастыру. Бағдарламаны іске асырудағы қойылатын міндеттері: 1.Табиғат құбылыстарының заңдылығы туралы, өлі және тірі табиғаттың біртұтастығы туралы және адам-қоғам-табиғаттың өзара байланыстығы туралы білім қалыптастыру. 2.Табиғатта өзін-өзі ұстау ережелері мен нормалар туралы сана-сезім қалыптастыру және оларды өмірде қолдануға дағдыландыру. 3. Денсаулыққа, табиғатқа, өмірге жауапкершілікпен қарауды тәрбиелеу. 4. Кез келген табиғат объектінің ерекшелігі, қайталанбастығы және орны толтырылынбастығы жөнінде сезім құру. 5. Салауатты өмір салтын құру, қоршаған ортаны қорғауға белсенділік білдіруге ынталандыру 6. Қоршаған ортаны бағалау және оның жағдайын болжау жөнінде білім, біліктілігін дамыту. Бағдарлама мазмұнының негізгі принциптері: . сана мен іс-әрекеттің біртұтастығы . көрнекілік принципі . жеке тұлғалық принципі . өлкетанулық принципі . жүйелілік принципі . практикалық бағыт принципі Бағдарламаның құрылымы: Тәжірибелік әрекеттер арқылы саяхатта өзін-өзі ұстау ережесін білу, Табиғат құбылыстарының заңдылығын,өлі және тірі табиғаттың біртұтастығын, адам мен табиғаттың өзара байланысты екенін теориялық біліммен «Жас эколог», «дүниетану»сабақтарында білу,денсаулыққа жауапкершілікпен қарауды салауаттану, өзін-өзі тану сабағында,табиғатқа,өмірге жауапкершілікпен қарауды өмір қауіпсіздік, жол ережелері сабақтарында көрсете білу, Кез келген табиғат объектінің ерекшелігі, қайталанбайтындығы және орны толтырынбайтындығы жөнінде сезімді құруды бақылау әдісімен дәлелдеу. Күтілетін нәтиже: Баланың жеке тұлғалық көрсеткіштері: - табиғат әлемін білуге қызығушылығы - экологиялық тұрғыда әрекет жасаудың керектігі - адамның биосферадағы орны мен ролін ұғынуы Оқушы нені білу керек: - Жер планетасы – біздің үлкен үйіміз - Күн - Жердегі өмірдің шырағы - табиғаттағы өлі мен тіріні - тірі ағзалардың өмірінің адам әрекетіне байланыстығын - тірі ағзалар үшін жылудың, жарықтың, ауаның, топырақтың маңызы мен байланысын - өсімдіктер мен жануарлардың адам өміріндегі маңызын, оларды өсіру жағдайы мен күту ережелерін - өсімдіктер мен жануарлардың негізгі түрлерін - адамның қоршаған ортамен жан-жақты байланыстығын - адамның денсаулығы мен өмірін және табиғатты сақтау жағдайларын - адамның жағымды және жағымсыз әрекеттерінің табиғатқа әсер етуі - қоршаған ортаны сақтау әдістерін - бақылау мен тәжрибе деген не? - экология – ортақ үйіміз туралы ғылым Оқушы не істей білу керек: - табиғатта экологиялық тұрғыдағы тәртіп ережелерін орындау - табиғатты және өз денсаулығын қорғау үшін теориялық білімін қолдана білу - мәдени өсімдіктер мен үй жануарларын күте білу - салауатты өмір салтын құра білу - қоршаған ортаның (мекен жайы, ауласы, көшесі,жақын жердегі саябақ т.б.) жағдайын жақсартуға әрекет білдіру - ұсынған жоспар мен сұлба бойынша табиғаттың заттары мен құбылыстарын бақылау - тірі және өлі табиғаттың объектілерімен қарапайым тәжрибелер жүргізу - адамдардың тәртібі мен әрекеттерін экологиялық тұрғыда бағалау - өзінің табиғатқа, адамдарға деген көзқарасын ойынағанда және өмірде суретпен,бұйымдар жасау арқылы, ертегі құру арқылы, шағын шығарма арқылы т. б. көрсете білу «Жас эколог» бағдарламасының тақырыптық жоспары Аптасына 1 сағат 34 сағат № Тақырыптар Сағат саны Күні І Экология деген не? 1 1 Экология деген не? 1 ІІ Терезе сыртындағы үй 2 2 Біз тұратын үй 1 3 Қоқыс қайдан келіп қайда кетеді ? 1 ІІІ Мен және мені қоршаған орта 3 4 Менің жанұям 1 5 Үйден мектепке дейінгі жол 1 6 Саябаққа топсеруен 1 ІҮ Су – тіршілік көзі 4 7 Су – өмір көзі.Судың қасиеттері. 1 8 Судың өсімдіктер, жануарлар және адам өміріндегі маңызы.Суды үнемдей біліңдер! 1 9 Қазақтандағы өзен,көлдердің экологиялық жағдайы 1 10 Практикалық жұмыс «Тісті қалай дұрыс тазалау керек?» 1 Ү Біздің өміріміздегі Күн мен жарық 3 11 Біздің өміріміздегі Күн мен жарық 1 12 Жылу мен жарық менің үйіме қайдан келеді? 1 13 «Күн жүйесіндегі Жер планетасы»ауызша журнал 1 ҮІ Ауа және денсаулық 2 14 Ауа және денсаулық 1 15 Практикалық жұмыс «Сынып бөлмесінің тазалығы» 1 ҮІІ Менің өлкем 8 16 Біздің өлкенің өсімдіктер әлемі. 1 17 Өсімдік – тірі ағза.Өсімдікті түсініп әлпештей білейік ! 1 18 Біздің өлкенің жануарлар әлемі. 1 19 Өлкеміздің жойылып бара жатқан өсімдіктері мен жануарлары.Қызыл кітап 1 20 «Біздің ауланың құстары» виртуалдық саяхат 1 21 Табиғатты неге қорғау керек ? Диалог. 1 22 Өсімдіктердің өмір сүру уақыты 1 23 Мұражайға саяхат 1 ҮІІІ Өлі табиғат 4 24 Өлі табиғат. 1 25 Ауа райы.Климат. Ауа райын болжау 1 26 Ситуациялық таңдау құру «Екінші аяқ киім керек пе?» 1 27 Шығармашылық жұмыс «Өлі табиғаттың өтініші» 1 ІХ Өлі және тірі табиғат арасындағы байланыс 7 28 Өлі және тірі табиғат арасындағы экологиялық байланыс 1 29 Тірі табиғат түрлерінің өмір жағдайларына бейімделуі 1 30 Біз экологиялық әдеттерді қолдаймыз! Ролдік ойын: «Мен табиғатта қонақтамын» 1 31 Табиғат әліеміне саяхат.Экологиялық белгілер сайысы 1 32 Балалар мен ересектер үшін экологиялық ескерту құру.Ұжымдық проект «Табиғаттағы тәртіп сақтау ережелері» 1 33 Мектеп ауласын абаттандыру жұмыстары.Практикалық жұмыс 1 34 Қорытынды сабақ 1 Бағдарламаның мазмұны № Тақырыбы Қысқа мазмұны Әдіс түрлері Қорытынды 1 Экология деген не? Экология дегеннің не екенін анықтау.Экология адамның, өсімдіктердің,жануарлардың – бәріміздің ортақ үйіміз – Жердің өмірін зерттейтін ғылым.Тірі және өлі табиғат арасындағы байланысты реттеу. Мысалдар- ды талдау нәтижесінде экология ның маңыздылығын түсіндіру Әңгімелеу Диалог «Тірі - өлі» ойыны. Сурет «Қайың және оның маңай- ындағылар» 2 Терезе сыртындағы менің үйім Әркімнің өз үйінің сыртқы көрінісі.Ауылдағы және қаладағы үйлер.Тазалық пен тәртіп сақтау. Әңгімелеу Диалог Ойын Сурет «Менің үйім», «Мен ауылда тұра- мын» әңгіме 3 Қоқыс қайдан келіп қайда кетеді? Қоқыстың қайдан келіп қайда кететінін анықтау Эксперимент «Егер оқушы -лардың әрқайсысы қағаз шашып тастаса не болады?» Шағын шығарма «Біздің сыны- бымыз,үйіміз, ауылымыз таза болу үшін не істеу керек?» 4. Мен және мені қоршаған орта Менің үйім, жанұям. Жер үстіндегілердің бәрімен көршіміз. Жанұядағы,жалпы бәрімен сыйластық,татулық. Мен қиялымдағы үй. Біздің жақын достарымыз (жануарлар әлемі) Әңгімелеу Диалог Ойын Біз ұнататын мерекелер. Әдептілік ережелері Сурет салу «Сүйіспенші-лік гүлі» 5 Үйден мектепке дейінгі жол Көшеде , жолда қаупсіздік сақтау ережелерін қолдана білу 6 Саябаққа топсеруен Ағаштарды бақылау,салыстыру.Оларды не үшін егеді? Әңгімелеу Бақылау «Әр ағашқа сәйкесті сөз тап»ойыны Сурет «Күзгі орманның көрінісі» 7 Су- өмір көзі.Судың қасиеттері Су үйге қайдан келеді,қалай падаланады,қайда кетеді?Су қанша тұрады? Неге оны үнемдеу керек Ситуациялық жағдаяттар Тәжрибе Әңгімелеу Сурет «Суды қорғау» Су тамшысы туралы ертегі 8 Судың тіршілік өміріндегі маңызы. Суды үнемдей біл! Судың өсімдіктердің, жануарлардың өміріндегі орны.Су адамға не үшін қажет? Су адам ағзасында қалай пайда болады,қайда кетеді? Тәжрибе Әңгімелеу Ертегіні жалғастыр: «Бір бала болыпты.Ол жуынуды ұнатпапты...» 9 Қазақтандағы өзен, көлдердің экологиялық жағдайы Еліміздің өзен,көлдерінің экологиялық жағдайын анықтау Әңгімелеу Бақылау Іздену Қазақстанның өзен,көлдері-нің экология-лық жағдайы туралы хабар- лама дайындау 10 Тісті дұрыс тазалау Неге тісті тазалап, қолды үнемі жуып отыру керек? Әңгімелеу Сурет Тісті күту алгоритмі 11 Біздің өміріміздегі Күн мен жарық Күн – күндізгі табиғи жарық пен жылу беруші. Ай мен жұлдыздардың түнгі жарығы. Өсімдіктер мен жануарлар үшін Күн мен Айдың жарығы мен жылуының маңызы Жарықтың адам өміріндегі ролі Әңгімелеу Бақылау Эксперимент Бөлме өсімдіктерін орналастыру практикумы Сурет «Аспан» 12 Жылу мен жарық менің үйіме қайдан келді? ТЭЦ, АЭС, газқұбырлары және олардың планетаның экологиялық жағдайына тигізетін әсері Әңгімелеу Хабарландыру «Жылу мен жарықты қалай үнемдейміз» 13 «Күн жүйесіндегі Жерпланета-сы » ауызша журнал Күн жүйесіндегі 9 планета.Әр планетаның ерекшелігі және олрдың біртұтастығы Әңгімелеу Ролдік ойын «Жер – біздің туған үйіміз» Ермексаздан «Күн жүйесі моделін» жасау Сурет «Біз Жер планета-сының тұрғын- дарымыз» 14 Ауа және денсаулық Ауаның қасиеттері.Ауа неге керек?Ауа таза болу үшін не істеу керек? Тыныс алу мүшелерінің аурулары Шылым түтінінің зияны.Тыныс алу гимнастикасы Тәжрибе.Ауа жұту және шығаруды бақылау. Үрлеу шарларымен ойын Шағын шығарма «Шылым шегетін адамдарға қандай кеңес берер едің» 15 Практикалық жұмыс «Сынып бөлмесінің тазалығы» Сынып болмесін тазарту жұмысы. Желдеткіштерді ашып таза ауа жіберу Практикалық жұмыс тазалық сақтауға арналған ескертулер құрастыру 16 Біздің өлкенің өсімдіктер әлемі. Өлкеміздің өсімдіктер әлемі.Оның негізгі топтары. Әңгімелеу Бақылау Өлке өсімдігін бейнелеу 17 Өсімдік-тірі ағза. Өсімдікті күтіп әлпештейік Балалардың өсімдіктер туралы білімін жүйелеу.Өсімдіктермен қоршаған орта арасындағы байланыс Практикалық жұмыс «Өсімдікті әлпештейік» ситуациялық таңдау Ұжымдық панно жасау «Мен сүйетін өсімдік» 18 Біздің өлкенің жануарлар әлемі. Өлкеміздің жануарлар әлемі.Оның негізгі топтары.Олардың ерекшеліктері. Әңгімелеу Бақылау Өлке жануарын бейнелеу 19 Өлкеміздің жойылып бара жатқан өсімдіктері мен жануарлары. Қызыл кітап өлкеміздің жойылып бара жатқан өсімдіктері мен жануарларын оқып білу Әңгімелеу Бақылау Іздену Өлкенің «Қызыл кітабын» құру 20 Біздің ауланың құстары Виртуалдық саяхат Қала өміріне бейімделген құстар,олардың ерекшеліктері,құстардың адам өміріндегі орыны,қиын жағдайлардағы құстарға көмек Виртуалдық саяхат Сурет «Біздің ауланың құстары» Әңгіме құру «Құстарға қиын жағдайда көмек 21 Табиғатты неге қорғау керек? Табиғатты неге қорғау керек?Диалог«Адам өлі табиғатсыз өмір сүре алама?» Диалог Пікірталас ситуациялық ойын құру 22 Өсімдіктердің өмір сүру уақыты Өсімдіктерді өмір суру мерзіміне қарай топтау Әңгімелеу Бақылау Іздену Өмір сүру мерзіміне байланысты кесте құру 23 Мұражайға саяхат Өлкеміздің өсімдіктері мен жануарлар әлемі саяхат Өлкеміздің флора мен фаунасының тізімін құру 24 Өлі табиғат Өлі табиғат,оның алуан түрлілігі жөнінде түсінік қалыптастыру.Маңайымыздағы өлі табиғат заттары мен құбылыстары Пікірталас «Адам өлі табиғатсыз өмір сүре алама?» Дидактикалық ойын: «Өлі-тірі» Өлі табиғатты суреттеу 25 Ауа-райы. Климат. Ауа- райын болжау Ауа райы, климат туралы жалпы түсінікАуа райын бақылау,оны талдау.Ауа райын кім болжайды және бұл не үшін керек? Практикалық жұмыс Талдау Іскерлік ойын «Синоптиктер хабарлайды» 26 Ситуациялық таңдау «Екінші аяқ киім керек пе?» Екінші аяқ киім қолданбаудың әсері,денсаулыққа зиян.Шаң – адамның ,тірі ағзаның жауы Практикалық жұмыс Талдау Газет шығару «Екінші аяқ киім керек» 27 Шығармашы лық жұмыс «Өлі табиғаттың өтініші» Шығармашылық жұмыс «Өлі табиғаттың өтініші» (бұлт,жел,су тамшысы,тас) Ролдік ойын Диалог Сурет сайысы «Мен және өлі табиғат» 28 Өлі және тірі тадиғат арасындағы экологиялық байланыс Тірі және қлі табиғат арасындағы байланыс жөнінде білім қалыптастыру Пікірталас Болжау Сурет «Менің саябағым» 29 Тірі табиғат түрлерінің өмір жағдайларына бейімделуі Өсімдіктер мен жануарлардың әртүрлі жағдайларға бейімділігі жөнінде түсінік қалыптастыру Әңгімелеу Практикалық жұмыс Өсімдік, жануар атынан хат жазу 30 Біз экологиялық әдеттерді қолдаймыз! Экологиялық тұрғыда ойлау және әрекеттер жасау. Экологиялық белгілердің керектігі Әңгімелеу Практикалық жұмыс «Экологиялық белгілер» сурет 31 Ролдік ойын «Мен табиғатта қонақтамын» Табиғатта өзін-өзі ұстау мәдениеті «Табиғаттақалай мәдениетті сақтау керек?» ситуациялық ойын құру ситуациялық ойын құру Ролдік ойын «Мен табиғатта қонақтамын» 32 Экологиялық белгілер сайысы Балалар мен ересектер үшін экологиялық белгілер жасап қорғау Сайыс «Менің белгімді тауып ал» ойыны 33 Ұжымдық проект «Тәртіп сақтау ережелері» Балалар мен ересектер үшін экологиялық белгілер жасау Ұжымдық проект «Тәртіп сақтау ережелері» Ұжымдық проект экологиялық белгілер жасау 34 Мектеп ауласын абаттандыру жұмыстары. «Жасыл ел» бағдарламасының бағытын түсініп,жүзеге асыру Практикалық жұмыс Мектеп ауласына гүлдер,шыбықтар егіп, күту Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1. «Жәндіктер туралы» Жүсіпбек Аймауытов. «Балауса» баспасы. Алматы – 1992ж 2. «Юный эколог» Ю.Н.Александрова.,Л.Д.Ласкина.,Н.В.Николаева. Издательство «Учитель» - 2008ж 2. Бастауыш мектеп журналы. 2001,2002,№1,2,3 3. Жаратылыстану негіздері және дүниетануды оқыту әдістемесі. М.К.Естұрсынова, Ш.С.Набидоллина. «Фолиант» баспасы. Астана – 2007ж 4. Дүниені тану. К.Жүнісова.,Қ.Аймағамбетова,З.Олейник. «Атамұра»баспасы – 2009ж 5. Аң – құстар әлемі. Жәрдем Кейкін. «Мөлдір бұлақ» журналы. – 20007 ж 6. Бастауыш сынып оқушыларының экологиялық білімін дамыту. А.Қ.Сәтова.,Б.У.Байтоқова. «Дарын»орталығы.Астана – 2002ж 7. Театр здоровья. В.Левкина. «Начальнач школа» - 2003ж.№20. 8. Головоломки по темам «Окружающего мира». Т.Рыжова. «Начальная школа». – 2003ж.№20. 9. Жандылардың ерекшеліктері. Ж.Қайдарова. «Мөлдір бұлақ» - 2009ж. №15. Мазмұны Түсініктеме хат ..........................................................................................................2 «Жас эколог» бағдарламасының мақсаты ...............................................................3 Бағдарламаның құрылымы ....................................................................................4-5 «Жас эколог» бағдарламасының тақырыптық жоспары ....................................6-8 Бағдарламаның мазмұны .......................................................................................9-13 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ..........................................................................14