Մ. Մոնտեսորի

Մ. Մոնտեսորիի կյանքն ու գործունեությունը

Մարիա Մոնտեսորին ծնվել է 1870 թ. օգոստոսի 31 – ին Իտալիայում՝ Չիարավելիե քաղաքում: Նրա հայրը պետական բարձր պաշտոնյա էր, իսկ մայրը սերում էր հնագույն իտալական Ստոպանի ազգից: Մ. Մոնտեսորին ուշիմ ու պարտաճանաչ աշակերտուհի էր: Նրա օգնականը, խորհրդականն ու աջակիցը մայրն է եղել:

Մ. Մոնտեսորին դպրոցում սկսում է հետաքրքրություն ցուցաբերել մաթեմատիկա առարկայի հանդեպ: Թեպետ հայրը դեմ էր նրա որոշմանը, 1883 թ. – ին նա սկսում է հաճախել պատանիների տեխնիկական միջնակարգ դպրոց:

1886 թ. – ին 16 տարեկանում Մ. Մոնտեսորին ընդունվում է տեխնիկական քոլեջ: Սակայն շուտով փոխում է նպատակը և որոշում դառնալ մանկաբույժ: 1892 թ. – ին Մ. Մոնտեսորին դարձավ Հռոմի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետի առաջին աղջիկ ուսանողը:

1896 թ. – ին աշխատելով համալսարանական հիվանդանոցում Մ. Մոնտեսորին ստանում է մասնավոր պրակտիկա: Այստեղ տեղի է ունենում նրա առաջին հանդիպումը սահմանափակ հնարավորություններով երեխաների հետ: Նա մեծ հետաքրքրությամբ ուսումնասիրում է մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների վարքագիծը և փորձում գտնել այդ «դժբախտ» փոքրիկներին օգնելու հնարները:

Մ. Մոնտեսորին գալիս է այն եզրահանգմանը, որ մտավոր հետամնացությունը ավելի շատ մակավարժական խնդիր է, քան բժշկական:
1899 թ. – ին Հռոմում հատուկ կարիքներ ունեցող երեխաների համար բացվում է մի փոքրիկ դպրոց,որը ղեկավարում էր Մ. Մոնտեսորին: Իսկ 1907 թ. – ին Սան Լորենցոյում բացվում է առաջին «Մանկան տունը»:

Մ. Մոնտեսորին դառնում է «Երեխայի տունը» մանկապարտեզի ղեկավար, կահավորելով մանկապարտեզն այնպես, որ այնտեղ հարմարավետ լինի տարբեր տարիքի երեխաների համար: Նա պատվիրում է զգզյաշարժողական՝ սենսոմոտոր նյութեր, և հետևում է, թե ինչպես են սահմանափակ կարողություններով երեխաները հաճույքով ու կենտրոնացած պարապում:

Մ. Մոնտեսորին նկատում է, որ այդ պարապմունքների ժամանակ երեխաները, գտնվելով ընկերական շրջապատում, զարգացնում են դրական սոցիալական վարք, ցուցաբերելով շրջապատող առարկաների նկատմամբ կենդանի հետաքրքրասիրություն:
1909 թ. – ից Մ. Մոնտեսորիի մեթոդն ակտիվորեն ներդրվում է կյանք:

Մ. Մոնտեսորիի աշխատանքը առանձնահատուկ, ամբողջությամբ նորարարական և արժեքավոր է: Այն համակարգված ամբողջականությամբ և գործնական ուղղվածությամբ յուրահատուկ մանկավարժական համակարգ է:Մ. Մոնտեսորիի հայացքների նկատմամբ հետաքրքրությունն առավել մեծացավ 20 – րդ դարի 80-90 – ական թթ. – ին: Մոնտեսորիի փիլիսոփայական հայացքները հենվում են նրա «Տիեզերական տեսության» վրա:Մ. Մոնտեսորիի վաղ մանկության վերաբերող մանկավարժական հայացքները ընդհանուր առմամբ արմատական են համարվում:

Ըստ Մոնտեսորիի՝ դաստիարակությունը պետք է ուղղորդի երեխայի գործունեությունը, սակայն չճնշի նրան: Նա գտնում էր , որ դաստիարակությունը երեխային ծնված օրից օգնելն է, իսկ օգնելու համար անհրաժեշտ է իմանալ կյանքի օրենքները և դրանք կիրառել դաստիարակության ընթացքում: Միջավայրը մարդու ուժ չի ստեղծում, այլ միայն նպատակ ու նյութ է տալիս, ամենաշատը՝ խթանում:
Մարդը չի կարող ազատ լինել, եթե ինքնուրույն չէ: այդ իսկ պատճառով երեխայի անհատական ազատության առաջին գործում, դրսևորումները պետք է այնպիսի ուղղվածություն ունենան, որ ակտիվությունը մշակի նրա ինքնուրույնությունը:

Մ. Մոնտեսորիի ստեղծած մանկավարժական համակարգում առանձնացվում են նրա կողմից ձևակերպված դաստիարակության հետևյալ սկզբունքները՝

Առարկայական
ուսուցման սկզբունք

Մ. Մոնտեսորիի մեթոդիկան օգնում է զարգացնելու ուշադրությունը, ստեղծագործական և տրամաբանական մտածողությունը, հիշողությունը, խոսքը, երևակայությունը, մոտորիկան:Մ. Մոնտեսորիի դիդակտիկ նյութերը 3 – 6 տարեկան բոլոր երեխաների համար և՛ հետաքրքիր է, և՛ օգտակար: Այս դիդակտիկ նյութերը հագեցնում են սենսորային քաղցը և բացի դրանից հանելուկի հետաքրքրություն ունեն,որին երեխաներն այնքան բուռն են արձագանքում:

Մ. Մոնտեսորիի դիդակտիկ նյութերի մանկավարժական արժեքն այն է, որ այն երեխաներին մատներն ու զքացմունքները վարժելու հնարավորություն է տալիս, որ ոչ մի լարում չպահանջելով փաստերի ու նյութերի մասին շատ տեղեկություններ է տալիս:

Մ. Մոնտեսորիի մեթոդիկայի առավելություններն են՝ ֎ Նպաստում է երեխաների ինքնուրույնության զարգացմանը: ֎ Երեխայի գործունեության առավելագուն ազատություն: ֎ Երեխայի գործունեության մեջ նվազագույն միջամտություն: ֎ Երեխան զարգանում է իր տեմպով՝ հազվադեպ խուսափելով հասակակիցների հետ համեմատումից: ֎ Երեխան առանց կողմնակի պարտադրման կարող է զբաղվել նրանով, ինչը տվյալ պահին նրա  համար իրոք հետաքրքիր է: ֎ Երեխայի ծնողներին սովորեցնում է, որ չի կարելի երեխայի ամենաչնչին արարքը  գերագնահատել, դրանով նրանք երեխային դարձնում են ծնողական գերուշադրության առարկա:

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ1. Վարդումյան Ս. Տ., Ժամանակակից մանկավարժական մոտեցումներ, 20 – րդ դարի մանկավարժական տեսություններ, ձեռնարկ մանկավարժների և ուսանողների համար 2. Սահակյան Ա. Ա., Մանկավարժական մտքի պատմություն, Երևան, 2010 3. http://www.rebenok.com/info/earlydevelopment/montessory 4. ibrary.gspi.am/montesori/