Աշխատանք

Գայանե Վարդանյան

Մտավոր զարգացման խնդիրներով երեխաների հետ տարվող աշխատանքներում հիմնական
ուշադրություն դարձվում է սոցիալական հմտությունների ձևավորմանը, սոցիալական
հարմարեցմանը և մասնագիտական – աշխատանքային պատրաստվածությանը:

Մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների հատուկ ուսուցման առաջնային ուղղություններից մեկը հանդիսանում է աշխատանքային դաստիարակությունը, սոցիալական հմտությունների ձևավորումը և այս երեխաների համար աշխատանքային պատրաստվածության իրական հնարավորության ապահովումը:

Աշխատանքային ունակությունների զարգացում

Մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների հատուկ ուսուցման առաջնային ուղղություններից մեկը հանդիսանում է՝ ◊ աշխատանքային դաստիարակությունը,  ◊ սոցիալական հմտությունների ձևավորումը,  ◊ այս երեխաների համար աշխատանքային  պատրաստվածության իրական  հնարավորության ապահովումը:

Հետաքրքրությունների և աշխատանքային
ունակությունների ձևավորում

Մտավոր զարգացման խնդիրներով աշակերտների սոցիալական հմտությունների, աշխատանքային դաստիարակության և աշխատանքային պատրաստվածության խնդիրներն են.

Մտավոր հետամնացության՝ առավել ևս ծանր աստիճանի մտավոր հետամնացության դեպքում ակնհայտ է այս երեխաների կենսական – գործնական աշխատանքային ունակությունների սոցիալական հմտությունների ձևավորմանն ուղղված հատուկ շտկումային – մանկավարժական աշխատանքի անհրաժեշտությունը: Ինչով և պայմանավորված է աշխատանքային ուսուցման առանձնահատուկ դերը սոցիալական հարմարեցման ձևավորման և ապահովման մեջ:

Աշխատանքային կարողությունների ուսուցում
Սոցիալական հարմարեցման ձևավորում

Մտավոր զարգացման խնդիրներ ունեցող աշակերտների սոցիալական հմտությունների ձևավորման և սոցիալական վերականգնման նպատակը հանդիսանում է.

Սոցիալական փորձի միջոցով այս երեխաներին՝

հնարավորին չափով կյանքին հարմարեց
նելը

ներառել շրջապատող սոցիալական միջավայր

ձևավորել սոցիալա
կան մոբիլիզա
ցիա

Այդ նպատակով հատուկ՝ օժանդակ և ներառական կրթություն իրականացնող դպրոցներում անցկացվում է սոցիալ – կենցաղային կողմնորոշման դասեր, որի շնորհիվ այս երեխաների մոտ ձևավորվում է սոցիալ – կենցաղային հարմարվողականության, վերաբերյալ պատկերացումներ, որը խթանում է սոցիալական հմտությունների ձևավորումն ու զարգացումը:

Սոցիալ – կենցաղային կողմնորոշման դասերի համար նախատեսված սենյակը պետք է կահավորված լինի կենցաղային պայմաններին մոտ: Դասը պետք է կազմակերպել տեխնիկական միջոցների և դիդակտիկ նյութերի կիրառման հիման վրա: Դա նպաստում է, որ մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաները իրենց գիտելիքները, կարողությունները և հմտությունները փոխանցեն առօրյա կյանք և կիրառեն կենցաղային տարբեր իրավիճակներում:

Դիդակտիկ պարագաներով կահավորված
դասասենյակ

Կենցաղային իրավիճակներում
կիրառվող դասեր

Աշխատանքային դաստիարակության և սոցիալ – կենցաղային կողմնորոշման դասին ներկայացվում են հետևյալ պահանջները.

Մինչ սոցիալ – կենցաղային գիտելիքների և հմտությունների ձևավորման դասին անցնելը հարկավոր է մտավոր զարգացման խնդիրներ ունեցող աշակերտներին նախապատրաստել մատուցվող նյութին, հետաքրքրություն ձևավորել աշխատանքային դիդակտիկ պարագաների հանդեպ, ձևավորել ճանաչողական ունակությունները:

Նախապատրաստական դաս

Սոցիալ-կենցաղային կողմնորոշման դասի կառուցվածքը

2. Տնային հանձնարարությունների ստուգում

1. Դասի նախապատրաստական փուլ

3.Նախապատրաստել նոր նյութի մատուց
մանը

9. Տնային առաջա
դրանքների հանձնարա
րում

8.Արդյունք
ների ամփոփում և գնահատում

7. Անցած նյութի կրկնողություն

6.Ամրապն
դում

5. Նոր նյութի հաղորդում

4. Դասի նպատակի և խնդրի բացատրում

Աշխատանքային ուսուցման առարկան ուսումնասիրելիս պետք է լուծվեն հետևյալ խնդիրները.

Ծանր աստիճանի մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների սոցիալական հմտությունները, սոցիալիզացիան ոչ միշտ է հաջող ընթանում՝ կախված նրանց միջանձնային հարաբերությունների ունակությունների թերզարգացմամբ: Այս դեպքում երեխան զրկվում է հասակակիցների ընկերակցությունից, ունենում է քիչ բարենպաստ պայմաններ սոցիալական նշանակալից գիտելիքների, կարողությունների,հմտությունների ձևավորման և յուրացման համար:

Աշխատանքային ունակությունների ձևավորում

Սոցիալական հմտությունների ձևավորմանն ուղղված աշխատանքային ուսուցումը նախաձեռնվում է կրտսեր դպրոցում: Դրանք են ձեռքի աշխատանքի դասերը, որի ժամանակ աշակերտը պետք է սովորի սեփական ձեռքերով պատրաստել տարբեր առարկաներ: Ձեռքի աշխատանքի գործընթացում իրականացվում է իմացական գործունեության, երևակայության, խոսքի, տարածական կողմնորոշման թերությունների շտկում:

Ինքնուրույն ձեռքի աշխատանքի ձևավորում
Մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների
հետ աշխատելիս կարևոր է կիրառել նրանց
հաջող գործունեությանը խրախուսող մեթոդներ:
Կարևոր է խրախուսել նրանց այնպես, որ
հնարավորինս ինքնուրույն լինեն:

Այսպիսով, մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների համար դպրոցում իրականացվող աշխատանքային ուսուցումն ու աշխատանքային դաստիարակությունը կարևոր դեր են խաղում սոցիալական հմտությունների ձևավորման, սոցիալական հարմարեցման համակարգում:

Կարողությունների,սոցիալական հմտությունների,սոցիալական հարմարեցման ձևավորում