ՄԱՅՐԵՐԻ ԱՓԻ ՄԵՋ ՊԵՏՔ Է ՓՆՏՐԵԼ ԱԶԳԵՐԻ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ : ԳԱՐԵԳԻՆ ՆԺԴԵՀ ԱՌՅՈՒԾԱԾԻՆ ՄԱՅՐԵՐ Նժդեհի Մայրը` Տիրուհի Գիւլնազարեան
ՄԱՅՐԵՐԻ ԱՓԻ ՄԵՋ ՊԵՏՔ Է ՓՆՏՐԵԼ ԱԶԳԵՐԻ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ:
ԳԱՐԵԳԻՆ
ՆԺԴԵՀ
ԱՌՅՈՒԾԱԾԻՆ ՄԱՅՐԵՐ
Նժդեհի Մայրը` Տիրուհի Գիւլնազարեան
Սոսե Վարդանյան Ծննդյան օր՝ 1865 Ծննդավայր՝ Սոխորդ , Խլաթ , Տուրուբերան Վախճանի օր՝ 1952 Վախճանի վայր՝ Ալեքսանդրիա , Եգիպտոս Սոսե Մայրիկ (1865 – 1952 թթ.)…
| Սոսե Վարդանյան |
Ծննդյան օր՝ | 1865 |
Ծննդավայր՝ | Սոխորդ, Խլաթ, Տուրուբերան |
Վախճանի օր՝ | 1952 |
Վախճանի վայր՝ | Ալեքսանդրիա, |
Սոսե Մայրիկ (1865 – 1952 թթ.) , Սոսի կամ Սոսոն (Սոսե Վարդանյան) անունն է կրել հայ քաջորդուհիներից մեկը
Ծնվել է 1865թ. Արևմտյան Հայաստանի Տուրուբերան նահանգի Խլաթ գավառի Սոխորդ գյուղում:
13 տարեկանում ամուսնացել է Խչեենց Սերոբի՝ ապագա նշանավոր ֆիդայի Սերոբ Աղբյուրի հետ։
1890-ականերին ամուսինը պանդխտության է մեկնում, իսկ Սոսեն իր Հակոբ զավակի հետ մնում է Սոխորդում։ 1895 թվականին, երբ Սերոբը վերադառնում է Խլաթ և սկսում քարոզել «Տղաք, առանց հացի մնացեք, առանց զենքի մի մնաք», Սոսեն նրա կողքին էր: Ֆիդայիների սկզբունքներից մեկն էր չամուսնանալ, իսկ նախապես ամուսնացած լինելու պարագայում՝ հեռու մնալ իրենց ընտանիքներից։ Սակայն Սոսեն մնացել է իր ամուսնու հետ և բաժանել վտանգներով լեցուն նրա աստանդական կյանքը։
1899 թվականին Սերոբի թաքստոցն էր Գելիգուզան գյուղը։ Մի հայ դավաճան ոչ միայն մատնում է Սերոբին, այլև նրա ծխախոտի մեջ թույն դնելով՝ թունավորում նրան: Երբ թշնամին…
1899 թվականին Սերոբի թաքստոցն էր Գելիգուզան գյուղը։ Մի հայ դավաճան ոչ միայն մատնում է Սերոբին, այլև նրա ծխախոտի մեջ թույն դնելով՝ թունավորում նրան: Երբ թշնամին պաշարում է գյուղը, Սերոբն այնքան տկար էր, որ ոտքի վրա չէր կարող մնալ։ Սոսեն ամուսնուն թևանցուկ գյուղից հանում է դուրս՝ դեպի մոտակա լեռը։ Կնոջ օգնությամբ Սերոբն ութ ժամ անընդմեջ մարտնչում է թշնամու դեմ։ Երբ թուրքական գնդակը վերջ է տալիս ամուսնու կյանքին, Սոսեն անմիջապես նրա ձեռքից վերցնում է հրացանը և շարունակում կռվել։ Այս մարտի ժամանակ սպանվում է նաև Սոսեի և Սերոբի անդրանիկ որդին՝ Հակոբը։ Թեև վիշտն արճճի պես ճնշում էր նրա կուրծքը, սակայն արցունքները կուլ տալով՝ Սոսեն կրակում էր, հա՜ կրակում։
ՏԿԱՐՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ԿԵՂԾԻՔԻ ԴԷՄ ՍԿՍԱԾԴ ՊԱՅՔԱՐԻ ՄԷՋ ՄԵՆԱԿ ՉԵՍ ԴՈՒ, ՀԱ՛Յ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ: ԴՈՒ ՊԻՏ ՈՒՆԵՆԱՍ ՔՈ ՄԵԾ ՈՒ ՎՃՌԱԿԱՆ ԶԻՆԱԿԻՑԸ - ՀԱՅ ՄԱՅՐԸ: ԻՆՉՊԻՍԻ՜ ԱՍՏՒԱԾԱՅԻՆ…
ՏԿԱՐՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ԿԵՂԾԻՔԻ ԴԷՄ ՍԿՍԱԾԴ ՊԱՅՔԱՐԻ ՄԷՋ ՄԵՆԱԿ ՉԵՍ ԴՈՒ, ՀԱ՛Յ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ: ԴՈՒ ՊԻՏ ՈՒՆԵՆԱՍ ՔՈ ՄԵԾ ՈՒ ՎՃՌԱԿԱՆ ԶԻՆԱԿԻՑԸ - ՀԱՅ ՄԱՅՐԸ: ԻՆՉՊԻՍԻ՜ ԱՍՏՒԱԾԱՅԻՆ ՀԱՃՈՅՔ ՄԱՐՏՆՉՈՂԻ ՀԱՄԱՐ՝ ԼՍԵԼ ԽՐԱԽՈՒՍԻՉ ՁԱՅՆԸ ՀԱՅՐԵՆԱԿՐՕՆ ՄՕՐ:Ո՞Վ ՉԳԻՏԻ, ԹԷ ԱԶԳԱՅԻՆ ՏԱԳՆԱՊՆԵՐԻ ՕՐԵՐԻՆ, ԵՐԲ ՀԱՅՐԵՆԱՍԻՐՕՐԷՆ ԿԸ ԲԱԲԱԽԻ ՏԱՌԱՊՈՂ ԿՆՈՋ ՍԻՐՏԸ՝ ԿՈՐԱԾ ՉԷ ԴԵՌ ԱՄԷՆ ՅՈՅՍ:
· Գեւորգ Չաուշի խոսքը ուղված իր կնոջը՝ Եղսոին · «Եղսո, իմ ընկերների նվիրած ատրճանակն ամենաթանկ նվերն է: Հայդուկի զենքը խիզախ ոգի է սիրում: Այդ սուրբ…
·Գեւորգ Չաուշի խոսքը ուղված իր կնոջը՝ Եղսոին
·«Եղսո, իմ ընկերների նվիրած ատրճանակն ամենաթանկ նվերն է: Հայդուկի զենքը խիզախ ոգի է սիրում: Այդ սուրբ զենքով խփիր թշնամուն, խփիր որտեղ էլ լինի: Իսկ եթե ստեղծվի վիճակ, երբ կարող ես թշնամու ձեռքն ընկնել, չվարանես ատրճանակի փողը քունքիդ մոտեցնել»
ՀԱՅՈՑ ԱՇԽԱՐՀԻ ՓԱՓԿԱՍՈՒՆ ՏԻԿՆԱՅՔ
ՀԱՅՈՑ ԱՇԽԱՐՀԻ ՓԱՓԿԱՍՈՒՆ ՏԻԿՆԱՅՔ
«Փափկասունք», այսինքն՝ կանացիորեն նրբակազմ, վայելչատեսք, բայց և ոգով արի, քաջակորով կանայք, որոնք հիշատակության և խնկարկումի արժանի շատ գործեր են կատարել՝ փառավորելով իրենց անունները մեր ժողովրդի…
«Փափկասունք», այսինքն՝ կանացիորեն նրբակազմ, վայելչատեսք, բայց և ոգով արի, քաջակորով կանայք, որոնք հիշատակության և խնկարկումի արժանի շատ գործեր են կատարել՝ փառավորելով իրենց անունները մեր ժողովրդի պատմության մեջ։ Այդ կանայք իրենց ամուսիններին կռվի ճամփած հայ գեղջկուհիներն էին, որոնք վառ էին պահում օջախի կրակը, մայրերը, որոնք զինվոր ու զորապետ էին նվիրաբերում ազգին՝ հաղթանակների օրհնանքը շուրթերին, դուստրերը, որոնք հպարտորեն կրում էին հայրական տոհմի ջիղը, քույրերը, որոնք եղբայրներ ունեին և պատրաստ էին նրանց հետ կիսել ճակատագրի բեռը…
Այդ կանայք նաև հայոց թագուհիներն էին, որոնցից շատերը մեր ազգային պատմության մեջ մտան որպես պետական-քաղաքական երևելի գործիչներ
ՓԱՌԱՆՁԵՄ ԹԱԳՈՒՀԻ Փառանձեմի ամուսինը՝ Արշակ Բ-ն, պարսից արքայի նենգամիտ հրավերից խաբված՝ մեկնել էր Տիզբոն, ձերբակալվել, և անխուսափելի էր դարձել պարսկական զորքի ներխուժումը Հայաստան, ինչը կատարվեց…
ՓԱՌԱՆՁԵՄ ԹԱԳՈՒՀԻ
Փառանձեմի ամուսինը՝ Արշակ Բ-ն, պարսից արքայի նենգամիտ հրավերից խաբված՝ մեկնել էր Տիզբոն, ձերբակալվել, և անխուսափելի էր դարձել պարսկական զորքի ներխուժումը Հայաստան, ինչը կատարվեց 368 թվականին։ Այդ ծանր շրջանում էր, ահա, որ Փառանձեմ թագուհին արիաբար իր ձեռքը վերցրեց երկրի կառավարումը, զորք հավաքեց և հմտորեն կազմակերպեց դիմակայությունը օտար զավթիչների դեմ։ Դրսևորելով պետական գործչին վայել հեռատեսություն՝ նա վերցնում է արքունական գանձերը և 11 հազարանոց պահակազորով ամրանում Արտագերս բերդաքաղաքում, որը շուտով պաշարում է պարսից Շապուհ 2-րդ արքայի 50 հազարանոց զորաբանակը։
ՀԱՅՈՑ ԹԱԳՈՒՀԻ `ԱՐՇԱԿ Բ_ի ԿԻՆԸ
Սկսվում է Արտագերսի պաշտպանությունը, որը, մասնագետների գնահատմամբ, դառնում է հայ ռազմարվեստի նշանավոր էջերից մեկը։ Փառանձեմ թագուհու նպատակն էր դիմակայել թշնամուն՝ մինչև օգնության կհասնեն Բյուզանդիա քաշված…
Սկսվում է Արտագերսի պաշտպանությունը, որը, մասնագետների գնահատմամբ, դառնում է հայ ռազմարվեստի նշանավոր էջերից մեկը։ Փառանձեմ թագուհու նպատակն էր դիմակայել թշնամուն՝ մինչև օգնության կհասնեն Բյուզանդիա քաշված հայ նախարարական ուժերը՝ թագաժառանգ Պապի և սպարապետ Մուշեղ Մամիկոնյանի գլխավորությամբ։ Սպասվում էր, որ վճռական պահին օգնության կգա նաև բյուզանդական զորքը։ Եվ հենց բյուզանդական աղբյուրներն են վկայում, թե ինչպիսի հմտությամբ է Փառանձեմ թագուհին կարողացել կազմակերպել Արտագերսում պաշարվածների հերոսական պաշտպանությունը, որը տևեց 14 ամիս և դեռ էլի կերկարեր, եթե բերդաքաղաքում համաճարակ չսկսվեր։ Արտագերսը ի վերջո ընկավ, բայց Փառանձեմի սքանչելի կերպարը մնաց ժողովրդի հիշողության մեջ, փառաբանվեց գրականության (Րաֆֆու, Զորյանի, Զեյթունցյանի պատմավեպերում), երաժշտության մեջ (Չուխաջյանի «Արշակ Բ» օպերայում)։
Հայ իրականության մեջ մեծ իրադարձություն էր Զապել թագուհու կառուցած հիվանդանոցը Սիսում։ Այն պետական էր, գործում էր արքունիքի միջոցներով և հիվանդներ ընդունում հասարակության բոլոր շերտերից, նաև՝…
Հայ իրականության մեջ մեծ իրադարձություն էր Զապել թագուհու կառուցած հիվանդանոցը Սիսում։ Այն պետական էր, գործում էր արքունիքի միջոցներով և հիվանդներ ընդունում հասարակության բոլոր շերտերից, նաև՝ Եվրոպայից և արաբական երկրներից։ Հիվանդանոցը, որտեղ, ի դեպ, հաճախ հերթապահում էր նաև թագուհին՝ իր զավակներով, գոյատևեց 134 տարի, մինչև 1375 թվականը, երբ կործանվեց Կիլիկյան Հայաստանը։
Պետական երևելի գործիչ է եղել նաև Զապելի մայրը՝ Կիլիկյան Հայաստանի Կեռան թագուհին, ամուսնու՝ Լևոն Գ-ի իշխանակիցն ու թագակիցը։ Նրա գործունեության ասպարեզը հիմնականում մշակույթն էր, և եթե այսօր մենք հպարտորեն խոսում ենք Կիլիկյան Հայաստանի հոյակապ մանրանկարչության մասին, ապա դրանում իր մեծ ծառայությունն ունի Զապել թագուհին և՛ որպես արվեստի հովանավոր, բարեգործ, և՛ որպես պատվիրատու։ Նրա ամենանշանավոր գործը եղավ իր իսկ անունն ստացած «Կեռան թագուհու Ավետարանը» ձեռագիրը, որի մանրանկարչական ձևավորումը արվեստի այդ ճյուղի եզակի նմուշ է, գլուխգործոց։
Կեռան թագուհին ևս ակտիվորեն մասնակցել է պետական կառավարմանը, որպես երկրի առաջին տիկին մշտապես ներկա լինելով և հետևելով զորահանդեսին ու զորավարժություններին, ընդհանրապես՝ բանակի կյանքին։ Հատկապես մեծ ուշադրություն է դարձրել ասպետությանը (նժույգավարությանը), որում ներգրավել էր նաև իր զավակներին։ Պատահական չէր ժամանակակիցների՝ նրան տված գնահատականը՝ «տիրատուր իշխանություն»։
ԿԵՌԱՆ և ԶԱԲԵԼ ԹԱԳՈՒՀԻՆԵՐ
զԱՐՄԱՆՈՒՀԻ Այդ նա էր, որ Կիլիկյան Հայաստանի անկումից հետո, կորցնելով ամուսնուն, իր Գևորգ որդու և 300 խիզախ զորականների հետ անցնում է լեռներն ու ոչ միայն…
զԱՐՄԱՆՈՒՀԻ
Այդ նա էր, որ Կիլիկյան Հայաստանի անկումից հետո, կորցնելով ամուսնուն, իր Գևորգ որդու և 300 խիզախ զորականների հետ անցնում է լեռներն ու ոչ միայն հաջողությամբ պաշտպանվում թուրքերի հարձակումից, այլև գրավում Կապան բերդը, այնուհետև՝ Կոկիսոն ամրոցը, այն դարձնելով անառիկ։ Ստացվում է այնպես, որ Կիլիկյան Հայաստանի անկումից հետո լեռներում՝ մի փոքրիկ հողակտորի վրա, ավելի քան վեց տասնամյակ շարունակում է գոյատևել հայկական մի ուրույն պետականություն, որի գլուխ կանգնած էր քաջարի հայ կինը՝ Զարմանուհին։
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.
