Ересектер білім алушылар ретінде

(Knowles, 2012)

«Физика» пәні мұғалімдерінің біліктілігін арттыру курсында қолданылатын әдіс-тәсілдер

Білу қажеттілігі

Ересектерде оқу үшін себеп бар екеніне сенімді болуы керек 

Оқыту жаңартылған білім беру бағдарламасымен және бағдарлама аясында қолданылатын терминдермен таныстырудан басталады. Бұл тренерлерге оқу құрылымын және оның жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкестігін зерделеуге мүмкіндік береді. 

Сабақ барысында тренердің тыңдаушыларға әр күннің (әр сабақтың) физика пәнінің мұғалімі ретінде оқу барысында кездесуі мүмкін мәселелерді шешуде көмегі болатынын түсіндіруі қажет болады. 

Білім

алушының «Ментұжырымдамасы»

Ересектер өз шешімдері үшін және «алған» білімдері үшін өздері жауап береді

Тренер қолданылатын тәсілдерді және жаттығу орындау үшін берілетін уақыттың ұзақтығын, топқа біріктіру шарттарын тыңдаушылармен алдын ала талқылап келісе алады. 

Курс барысында мұғалімдердің өздері жұмыс істейтін топтарды таңдау мүмкіндігі болады. Мұғалімдер тақырыптарды таңдай алады: 

-          ынталы түрде ресурстар мен материалдарды жинастыра алады;

-          өзгертуге және бейімдеуге дайындалады;

-          ықшамсабақ жаттығуларының тақырыбын таңдай алады. 

Курстың алға ілгерлеуіне қарай мұғалімдер өз оқуларына қатысты жауапкершілікті өз мойнына алып, тренерден барынша тәуелсіз бола бастауы керек және оқу барысында пікірталасқа атсалысып, кері байланыс ұсынуда белсенділік танытуға тартылады.

Тәжірибе рөлі 

Балаларға қарағанда, ересектердің тәжірибесі мол. Бұл – олардың өздерін қалай

қабылдайтындығына

әсер етеді. Балалар топтарымен салыстырғанда, ересектер топтарының тәжірибелері әрқилы болып келеді

Курс барысында дамытуды қажет ететін салалар анықталады. Мұғалімдер өздерінің ерекшеліктерін, атап айтқанда, сыныпта мұғалім ретінде жасайтын әрекеттерін зерделеуге шақырылады.

Курс барысында мұғалімдерді өздерінің тәжірибесіне сүйенуге және тәжірибе алмасуға ынталандыру қажет. Кейбір мұғалімдер әртүрлі педагогикалық әдіс-тәсілдер туралы хабары мол, түсінігі кең және өзі оқытатын пәнді де жоғары дәрежеде меңгерген болып келеді. Мұндай мұғалімдердің тәжірибесін мойындай отырып, мүмкіндігінше олармен кеңесіп отыру керек.

Оқуға дайын болу

Ересектер алған білімдерін жуық уақытта (бірден) қолдана алатындығын білген жағдайда оқуға дайын болады

Оқу барысында тренер сабақта қолданылатын бірқатар іс-шаралар мен әдіс-тәсілдерді модельдейтін болады. Бұл әдіс-тәсілдер мұғалімдердің өз сыныптарында жоспарлап, өткізетін  оқу шараларымен тығыз байланысты.

Оқуға бағдарлау

Ересектер алған білімдерін тапсырманы орындау үшін немесе күнделікті өмірде проблемаларды шешу үшін қалай қолдануға болатындығы тұрғысынан жіктейді

Сабақтар мұғалімдерді физика сабағын жүргізуге даярлауды көздейді. Ол мұғалімдерге сабақты қалай жоспарлап, қалай өткізу және бағалау керектігін, яғни тікелей сыныптағы жағдайларды түсінуге көмектеседі. Оларға көптеген мүмкіндік ұсынылып, физика сабағын табысты өткізуді модельдеуде және көрсетуде өз күшіне деген сенімін арттыруға септігін тигізеді. 

Белсенді оқудың көптеген әдістерін (мысалы, белсенді оқу, пікірталастар, рөлдік ойын) бірнеше пәнді оқытуда қолдануға болады. Мұғалімдерге өз білімін нақты бір тақырыптың аясында қалай қолданатынын талқылауға мүмкіндік берілуі керек.

Уәж

Сыртқы уәжге (мысалы, қызмет бойынша өсіру) қарағанда, ішкі уәж (мысалы, өсіп дамуға деген құштарлық, жұмысқа қанағаттану деңгейінің және өзінеөзі беретін бағаның өсуі) анағұрлым маңызды

Ересектер өз қалауы бойынша уәжі болғанда ғана өздерінің білімін жетілдіруді басқара алады. Курс материалдарында мұғалімдердің белгілі бір тақырыпты толығырақ зерттеуі үшін қолдануға болатын, қосымша оқуға арналған тиісті материалдар ұсынылған.

Тренерге кеңес

Біліктілікті арттыру курсы барысында сіз үшін маңызды болып табылатын негізгі мақсатты ұмытпаңыз, яғни мұғалімдерге көмектесіңіз: 

-          барынша сенімді, жауапты, парасатты, шығармашыл және белсенді болыңыз;

-          тәжірибелік дағдыларыңызды ұдайы дамыта отырып, өзіңіз де білім алуға ынталы болыңыз;

-          тыңдаушылармен өз ой-пікірлеріңізбен бөлісіңіз, сабақ барысында да және сабақ аяқталғаннан кейін де әріптестік қарым-қатынасты сақтаңыз.

Күн

Күн тақырыбы

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-апта. Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасының құрылымы мен мазмұны

1

Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасына кіріспе

1. Біліктілікті арттыру курсына кіріспе. «Мәңгілік Ел» патриоттық актісі.

       2

2. Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасының мазмұны.

2

3. Оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының құрылымы.

2

4. Білім беру бағдарламасының спиральділік қағидаты.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын түсіну.

2

2

Тиімді оқыту және оқу

1. Тиімді оқыту және оқу тәсілдері.

2

2. Оқу үдерісінде белсенді оқу әдістерін қолдану.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: ойлау сипаты.

2

3. Физиканы оқытуда белсенді оқу әдістерін қолданудың маңызы.

2

4. Пәнді оқытуда оқушылардың қажеттіліктерін анықтау және ескеру.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін        бағамдау:       оқушылардың            қажеттіліктерін қанағаттандыру.

2

3

Критериалды бағалау жүйесі

1. Критериалды бағалау жүйесінің мазмұны. Критериалды бағалау қағидаттары.

2

2. Критериалды бағалаудың құрылымы. Қалыптастырушы бағалау үдерісі 

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: ойлау сипаты.

2

3. Жиынтық бағалау үдерісі.

2

4. Баға қою тәртібі. Білім алушы портфолиосы.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: критериалды бағалау.

2

4

Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын іске асыру:

жоспарлау 

1. «Физика» пәні бойынша жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасының мазмұны мен құрылымы.

2

2. Оқу бағдарламасы: оқу мақсаттары және ұзақ мерзімді жоспар.

2

3. Орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлау.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын түсіну.

2

4. Пәнді оқытудағы тілдік мақсаттардың маңызы.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: жоспарлау.

2

5

Белсенді оқу әдістері

1. Физиканы оқытудағы белсенді оқу жаттығулары.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: белсенді оқу.

2

2. Физика сабағында оқушылардың ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын дамыту.

2

3. Физикалық есептерді шығару дағдыларын дамыту жаттығулары.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: оқыту дағдылары.

2

4. Саралап оқыту тәсілдерін қолдану.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру.

2

2-апта. «Физика» пәні бойынша жаңартылған жалпы  білім беру бағдарламасын жүзеге асыру 

6

Оқушылардың  зерттеу дағдыларын дамыту  

1. Графикалық органайзерлерді және ақпараттықкоммуникациялық технологияларды қолдану.

2

2. Физика сабағында оқушылардың зерттеу дағдыларын дамыту.

2

3. Оқушылардың жоба жұмысын орындау дағдыларын қалыптастыру.

2

4. Зерттеу дағдыларын дамытуға арналған жаттығуларды әзірлеу және көрсету.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: пән бойынша педагогикалық білім.

2

7

Физика сабағындағы бағалау үдерісі

1. «Физика» пәнін оқытуда критериалды бағалауды қолдану. Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: критериалды бағалау.

2

2. Қалыптастырушы бағалауды жоспарлау және ұйымдастыру.

2

3-4. Қалыптастырушы және жиынтық бағалауға арналған тапсырма дайындау. 

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын түсіну.

4

8

Оқу бағдарламасының бөлімдері бойынша сабақтарды жоспарлау

1. Қысқа мерзімді сабақ жоспарын құрылымдау.

2

2. Оқу бағдарламасының «Физикалық шамалар мен өлшеулер», «Механика», «Жылу физикасы» және«Электр және магнетизм» бөлімдері бойынша сабақтарды жоспарлау.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: жоспарлау.

2

3. «Геометриялық оптика», «Кванттық физика элементтері», «Астрономия негіздері» және «Әлемнің қазіргі физикалық бейнесі» бөлімдері бойынша сабақтарды жоспарлау

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: оқыту дағдылары,  жоспарлау.

2

4. «Электромагниттік тербелістер», «Электромагниттік толқындар», «Толқындық оптика» және «Салыстырмалы теорияның элементтері» бөлімдері бойынша сабақтарды жоспарлау.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: жоспарлау.

2

9

Физика сабақтарын жоспарлау

1. Оқу бағдарламасының «Атомдық және кванттық физика», «Атом ядросының физикасы», «Нанотехнология және наноматериалдар», «Космология» бөлімдері бойынша сабақтарды жоспарлау.

2

2. Физика сабағында саралап оқытуды ұйымдастыру

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: белсенді оқу.

2

3. Физиканы оқытуда пәнаралық байланысты жүзеге асыру. Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: пән бойынша педагогикалық білім.

2

4. Сабақты  ресурспен қамтамасыз ету.

2

10

Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын іске асыруға

дайындық 

1. Ықшамсабақ жоспарлау .

2

2-3. Ықшамсабақ өткізу.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: оқыту дағдылары, пән бойынша педагогикалық білім, критериалды бағалау.

4

4. Рефлексия және біліктілікті арттыру курсын  қорытындылау.

2

1 академиялық сағат – 45 минут                                                       Барлығы: 80 академ. сағат

Уақыты

Сабақтар

9.00 – 10.30

1-сабақ

10.30 – 11.00

Үзіліс

11.00 – 12.30

2-сабақ

Түскі үзіліс: 12.30 – 14.00

14.00 – 15.30

3-сабақ

15.30 – 15.45

Үзіліс

15.15 – 17.15

4-сабақ

1-күн

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Біліктілікті арттыру курсына кіріспе. «Мәңгілік Ел» патриоттық актісі

Сабақ мақсаты

Орта білім беру мазмұнын жаңартудың алғышарттары туралы және жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасы бойынша оқытудың мазмұны туралы түсінік қалыптастыру 

«Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идеясының құндылықтарын білім беру мазмұны арқылы жүзеге асыру жолдарын қарастыру

Жаттығулар

Тренердің кіріспе сөзі

Тренер тыңдаушыларға өзін таныстырады, біліктілікті арттыру курсы туралы кіріспе мәлімет береді (1-таныстырылым слайдтары). 

10 күндік біліктілікті арттыру курсы барысында қарастырылатын мәселелерге шолу жасалып, жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасына қатысты жанжақты мағлұмат беріледі:

-                     Білім беру мазмұнын жаңарту аясында өткізілетін «Физика» пәні мұғалімдерінің біліктілігін арттыру бағдарламасының мақсаттарымен, құрылымымен және үдерісімен таныстыру;

-                     Оқу бағдарламасы, оқу жоспары және «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық» құжаттарына шолу жасау;

-                     Мұғалімдердің жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын енгізу үшін қажет болатын дағдыларын дамытудың қажеттілігіне тоқталу;

-                     Сабақ уақыты, түскі үзіліс және шағын үзілістер, өрт қауіпсіздігі туралы ақпарат, сабақ кезінде ұялы телефонды сөндіру және т.б жайлы түсіндіру. Қазақстанда орта білім беру мазмұнын жаңартудың алғышарттары туралы. Қазақстан мектептерінде орта білім мазмұнын жаңарту аясында жаңартылған жалпы білім беру бағдарламаларын даярлауға және енгізуге не себеп болды? Тыңдаушыларға оқушыларды келешек өмірге даярлауға арналған жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын таныстыра отырып, Қазақстандағы білім беру жүйесінің келешегін қалай елестететіні туралы ой бөлісуді сұрау. 

Жеке жұмыс

1-үлестірме материалмен (Білім беру бағдарламасын жаңартудың алғышарттары) танысу.

Тыңдаушыларға қолданыстағы білім беру бағдарламасының мазмұнында жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасындағы ақпараттар толық қамтылмағанын түсіндіру керек. Осы негізгі ақпаратпен таныстыру біліктілікті арттыру курсының негізін құрайды.

Тренер қорытындылайды:

Бүкіл әлемде білім беру жүйелерінің келешек ұрпаққа қандай білім беретіні туралы мәселе қайта қаралуда. Осы мәселе аясында «Балалар ХХІ ғасырда табысты болу үшін нені үйренуі керек?» және «Оқытудың тиімді әдістері қандай?» деген сияқты негізгі сауалдар туындайды. Бұл сауалдар білім беру бағдарламасымен және білім беру бағдарламасын жүзеге асыруда пайдаланылатын педагогикалық тәсілдермен тығыз байланысты.

Қазіргі кезде Қазақстанда жоғарыда сипатталған жаһандық проблемаларға жауап бере алатындай деңгейде ұлттық мәнмәтіндегі жұмыстар жүргізілуде. Білім беру бағдарламасындағы ұлттық стандарттарға, бағалауға, оқулықтар мен оқыту әдістеріне қатысты білім беру саласындағы өзекті құндылықтар мен мақсаттар мектеп оқушыларының жалпы үлгерімін арттыруды, сондай-ақ инновация мен көшбасшылықты енгізу үшін талап етілетін дағдыларды дамытуды, мектеп мәнмәтіні арқылы ұлттық сананы қалыптастырып, іске асыруды және ауқымды халықаралық тәжірибемен өзара әрекеттесуді көздейді. Жаңартылған білім беру бағдарламасы мен бағалау жүйесін енгізу аталған міндеттерді шешу үшін қабылданған шаралардың бірі болып табылады.

Қазақстандағы білім беру реформаларының басты мақсаты білім жүйесін жаңа әлеуметтік-экономикалық ортаға бейімдеп, республикамыздың әлемнің ең дамыған 30 елдің қатарына кіруін жеделдету. 

Қазіргі кезеңде білім беру ісіне жаңа сапалы деңгейге көтерілуіне кедергі келтіріп отырған проблемаларға мыналарды жатқызуға болады:

-          білім мазмұны бойынша: мұғалімнің ақпаратты оқушыға дайын

(өңделген) күйінде бере салуы,  оқушының  пәндерді  оқуда білімді жай  ғана «қағып алуға» бағдарлануы;

-          оқыту үдерісіндегі қарым-қатынас бойынша: мұғалім мен оқушы арасында қатынасқа субъект-объект сипатының тән болуы, оқушының мұғалімді және оқулықты дайын оқу апаратынының көзі ретінде қабылдауынан енжар келуі;

-          оқыту нәтижелері бойынша: оқушы  іс-әрекетінің  репродуктивті деңгейі, оқушы игерген пәндік білім-біліктің сандық мөлшерін бағалануы.

Жаңартылған білім беру бағдарламасының мазмұны қолданыстағы жүйенің осындай кемшіліктерін еңсеруге бағытталған.

Білім беру мазмұнын жаңарту жалпыға міндетті орта білім стандарттары мен бағалау жүйесін, педагогикалық кадрларды дайындау ісін, тәрбие жұмысындағы көзқарасты, басқару мен көшбасшылықты, оқулықтар, ОӘК-лер мен оқу-материалдық базаны жаңалауды білдіреді.

Біліктілікті арттыру курсы туралы жалпы мәлімет, құрылымы мен мақсаттары

Білім беру бағдарламасын жаңартудың алғышарттары (жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын және критериалды бағалау жүйесін қолдану тәжірибесін жалпы білім беретін мектептерге енгізу қажеттігінің туындау себептері). 

Курстың мақсаттары мен курстың құрылымымен таныстыру (Мұғалімге арналған нұсқаулық: оқу жоспары). 

Тыңдаушылардың өз пікірлерін айтып, сұрақ қоюына мүмкіндік беру. Біліктілікті арттыру курсының жалпы ақпараттарымен таныстыруға арналған алғашқы күн сабақтарының мазмұнына шолу жасау. Бастапқы 3 күнде ұсынылатын ақпараттық материал барлық пәндерді оқытуда қолданылатын ортақ тәсілдер мен стратегиялар болып табылады.

Тыңдаушылардың танысуы

Тыңдаушылардың арасында жағымды қарым-қатынас орнату үшін төмендегі таныстыру әдістерінің бірін немесе өзіңіз қалаған бір әдісті пайдалануға болады:

1.                  Егер Сізге қандай да бір айрықша (сиқырлы) тәсілмен бір дағдыны игеруге мүмкіндік берілетін болса (мысалы, сноубордта сырғанау немесе ерекше тағам дайындау), қандай дағдыны игеретін едіңіз? Одан кейін әріптестер өздерін таныстырып, өздерінің қандай дағдыларды игергісі келетіні жөніндегі ойларымен бөліседі. 

2.                  Тыңдаушылар әлі таныс емес адаммен өзінің сүйікті ісі, яғни хоббиі туралы әңгімелеседі. Жаңа танысқан әріптесі осы адамды топтың қалған бөлігіне таныстыруы керек. Басқа адамды сөйлету үшін оған доп лақтырып, сөз кезегін беруге де болады. Осы тәсілді кез келген сабақта оқушыларды сөйлетуге немесе сұраққа жауап беруге шақыру үшін қолдануға болатынын түсіндіру. Бұл оқушыларды кезекпен сөйлеп, топтық жұмысқа бейімделуге, өзгелерді тыңдай білуге дағдыландыруға мүмкіндік береді.

«Ойлан – жұптас – бөліс»

Тыңдаушылардан осы курстан не күтетіні және өзін толғандыратын проблемалар туралы ойлануды ұсыну 

   Жеке жұмыс. Мен не білгім келеді?                           

Тыңдаушылар танысу парағындағы сұрақтарға жауап береді (2-үлестірме материал). Не білетіні және курстан не білгісі келетіні туралы кестені толтырады.

Жұптық жұмыс. Тыңдаушылар өз ойларын әріптестерімен талқылайды (бұрын таныс емес, өзара тығыз байланыста жұмыс істемеген адамдармен пікірлесуді ұсынуға болады).

Соңында барлық тыңдаушылар топта пікірлеседі. Шағын топтар курсқа қатысты өздері күтетін нәтижелермен және басымдықтарымен бөліседі. Тренер бүкіл курс бойында пайдалануға арналған кесте немесе ортақ постер дайындайды (жазбаларды стикерлерге жазып жапсыруға болады).

Әрбір тыңдаушының курста оқудың мақсаттары мен нәтижелерін айқын түсінетініне көз жеткізу үшін, олардың көзқарастарына назар аудару керек.

Тренер топтық талқылаудың басымдықтарына назар аудартады: Сіз топта өзіңізді жайлы сезіндіңіз бе? Топтың басымдықтары қандай? 

«Мәңгілік Ел» патриоттық актісі

Тренер тыңдаушыларға Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан жолы2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» тақырыбындағы Жолдауында айтылған барлық қазақстандықтарды біріктіретін жалпыұлттық құндылықтарды қамтитын «Мәңгілік Ел» идеясының еліміздің болашағы үшін маңыздылығына тоқталады, жалпыұлттық құндылықтардың басымдықтарын қарастырады (3-үлестірме материал. «Мәңгілік ел» жалпыұлттық идеясының құндылықтары, 2таныстырылым слайдтары).

Тренер «Мәңгілік Ел» идеясын білім беру мен тәрбиелеуде іске асыру тетіктеріне тоқталып, елімізде жалпыұлттық идеяның құндылықтарын оқу-тәрбие жұмысының барлық түрлері арқылы кешенді түрде жүзеге асыру қолға алынғанына тоқталады. «Мәңгілік Ел» идеясын білім беру мен тәрбиелеуде іске асыру тетіктеріне білім беру құндылықтарын, қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілікті, ашықтық пен ынтымақтастықты қалыптастыру, өмір бойы білім алу және т.б. жатады. Қазақстан халқын біріктіретін «Мәңгілік Ел», «Қазақстан – ортақ мекеніміз», «Қазақстан – менің Отаным» жалпыұлттық идеяларын жүзеге асыруда мектептердің рөлі аса маңызды болып табылады.  

Тренер тыңдаушыларға «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идеясының құндылықтарын білім беру мазмұны арқылы жүзеге асыру міндеті тұрғанына тоқталып, «Мәңгілік Ел» идеясының құндылықтарын оқушыларға білім мен тәрбие беруде қалай тиімді іске асыра алатындары туралы пікір алмасуға шақырады.

Тыңдаушылар жалпыұлттық идеяның құндылықтарын білім беру мазмұны арқылы жүзеге асыруда оқу пәні бойынша бөлімдер мен тараулардың мазмұны, оқу мақсаттары және оқу жаттығулары назарға алынатынын ескеруі тиіс.

Тренер тыңдаушыларды күнделікті өзін-өзі бағамдау нысанымен таныстырады (4-үлестірме материал), оның күн сайын сабақтан кейін толтырылатынын, сондайақ тренерге жазбаша түрде сұрақтарын жазып қалдыруға болатынын түсіндіреді. Сабақты қорытындылау

Сабақта қарастырылған мәселелердің ішінде қосымша талқылауды қажет ететін мәселелерді анықтау.

Келесі сабақта «Физика» пәні бойынша жалпы білім беру бағдарламасындағы өзгерістер оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының негізінде талқыланатыны туралы хабарлау.

Ресурстар

Мұғалімге арналған нұсқаулық

1-үлестірме материал. Білім беру бағдарламасын жаңартудың алғышарттары 2-үлестірме материал. Танысу

3-үлестірме материал. «Мәңгілік Ел»  жалпыұлттық идеясының құндылықтары

4-үлестірме материал. Күнделікті өзін-өзі бағамдау нысаны Таныстырылым слайдтары  www.cpm.kz, www.nao.kz

1-күн

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасының мазмұны

Сабақтың мақсаты

Пән бойынша жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасының мазмұнымен,  түйінді терминология және құжаттармен таныстыру

Жаттығулар

1-сабақтағы түйінді мәселелерге шолу жасау

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

«Физика» пәні бойынша жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын іске асыру кезеңдеріне тоқталу

«Физика» пәні бойынша жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын іске асыру кезеңдерін қарастыру:

-          Мұғалімдер үшін не жаңалық болып табылады?

-          Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасы бойынша жұмыс істеу барысында мұғалімдерге қандай көмек қажет болуы мүмкін?

Жаңартылған  жалпы білім беру бағдарламасында қолданылатын түйінді құжаттар мен терминдер. Таныстырылым слайдтары 

Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын жүзеге асыруда негізге алынатын құжаттар: Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты, Оқу бағдарламасы, Оқу жоспары, Бастауыш/Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық, Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы, Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар.

ҚР МЖМБС білім алушылардың дайындық деңгейіне, білім беру мазмұнына, білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғарғы көлеміне және оқу мерзіміне қойылатын жалпы талаптардың жиынтығын анықтайды. Бағалаудың стандарты болып табылатын пән бойынша күтілетін нәтижелер таксономиялық тәсіл арқылы ұсынылған. Пәнді оқу нәтижесінде білім алушылардың игерген білім деңгейі таксономиялық тәсіл (білуі, түсінуі, қолдануы, талдауы, жинақтауы және бағалауы) негізінде анықталады.

Оқу бағдарламасы

Оқу бағдарламасы әр пәннің мақсатын, құндылықтарын белгілейді, мұғалімнің ұстанымына сәйкес педагогикалық тәсілдерді қысқаша сипаттайды. Бұл құжат әр пәннің құрылымы мен мазмұны туралы ақпараттарды қамтиды. Оқу бағдарламасының мазмұны бөлім, бөлімше, ортақ тақырыптар бойынша берілген.  Тыңдаушыларды оқу бағдарламасының жалпы құрылымымен таныстыру үшін пәндердің оқу бағдарламасының мазмұнын пайдалану.  Түсіндірме жазба 

1.                  «Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасының мақсаты мен міндеттері

2.                  «Физика» пәнін оқытуда қолданылатын педагогикалық әдіс-тәсілдер 

3.                  Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері

4.                  «Физика» пәнінің мазмұнын ұйымдастыру (оқу жүктемесінің бөлінуі, оқу пәнінің мазмұны, оқу мақсаттарының жүйесі, ұзақ мерзімді жоспар). 

Білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы барлық пәндердің оқу бағдарламаларының ортақ құрылымына назар аудару. Пән бойынша оқу бағдарламасында оқушылардың физика бойынша меңгеруі тиіс білім, білік, дағдыларына басты көңіл бөлінеді. 

Жұптық жұмыс

Оқу бағдарламасының құрылымын, мазмұнын жан-жақты түсіну үшін бағдарламаны білім беру стандарттарымен бірге қарастырып, танысу, талқылау.

Тренер жұмысты қорытындылайды: Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламаларының маңызды құрылымдық ерекшелігі бұл бағдарламалардың құрамына мерзімді жоспарлардың қамтылуы болып табылады: ұзақ мерзімді, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлар.

Оқу бағдарламасында оқушылардан белгілі бір пән  аясында күтілетін білімді көрсететін оқу мақсаттарының жүйесі және ұзақ мерзімді жоспар қамтылған.

Оқу жоспары

Оқу жоспарында оқу бағдарламасының мазмұнын сыныптар бойынша оқыту ұсыныстары көрсетілген. Мұғалімдер оқушылардың оқу бағдарламасы мазмұнын білетініне және оқу мақсаттарына жеткеніне көз жеткізу үшін оқу жоспарында көрсетілген іс-шаралар түрлерін қолдануына болады.

Сабақ нәтижесінде қол жеткізу көзделетін оқу мақсаттарын мұғалім мен оқушылардың бір мағынада түсінуі және оқу үдерісін осы мақсатта тиімді ұйымдастыру өте маңызды болып табылады. Ол үшін  мұғалімдер оқу жоспарында көрсетілген түрлі стратегияларды қолдана алады.

Оқу жоспарында оқу мақсаттары бойынша іске асырылатын жаттығу түрлері бойынша мұғалімге арналған нұсқаулар ұсынылады (орта мерзімді жоспар). Жұптық жұмыс

«Физика»» пәнінің оқу жоспарларының құрылымымен танысу, талқылау:

-          Тілдік мақсаттар туралы

-          Ұзақ мерзімді жоспар

-          Орта мерзімді жоспар

-          Қысқа мерзімді жоспар үлгісі (сабақ жоспары).

Тыңдаушыларға пән бойынша әрбір бөлімдегі ақпарат неге қатысты екенін жұп болып талқылауға уақыт беру (оқу жоспарына сүйенбей).

Әрбір оқу жоспарының тарауларын қарап шығып, олардың мазмұны мен маңызын талқылау.

Маңызды: Тыңдаушылар оқу жоспарының құрылымын түсінуі керек, тыңдаушылардың құрылымды талқылауға мүмкіндігі болады.

«Ойлан – жұптас – бөліс»

Тыңдаушылар қолданыстағы білім беру бағдарламасы туралы және жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасы қалыптасқан жағдайды қалай өзгерте алатыны туралы ойланады. Олар осы мәселені әріптестерімен талқылайды (мұғалімдерге топты аралап жүріп, бұрын танымайтын/жақын араласпайтын адаммен сөйлесуді ұсыну). Жалпы білім беру бағдарламасының ұқсастықтары мен айырмашылықтары 3-сабақта толығырақ талқыланады.

Тыңдаушылар өз пікірлерімен бүкіл топпен бөліседі және түйінді мәліметтерді флипчартқа жазады. Сабақты қорытындылау

Сабақта қарастырылған мәселелердің ішінде қосымша талқылауды қажет ететін сұрақтарды анықтау.

Ресурстар

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты

(бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім)

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Мұғалімге арналған нұсқаулық

Флипчарт және маркерлер

1-күн

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының құрылымы

Сабақтың мақсаты

Пәннің оқу бағдарламасының, оқу жоспарының құрылымымен таныстыру

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Жеке жұмыс

5-6 үлестірме материалдарымен танысу. «Жаңартылған оқу бағдарламасын оқыту тәжірибемде қалай қолданамын» бөлімін толтыру.

Жұптық жұмыс

Оқу бағдарламасын, оқу жоспарын талдау. Тыңдаушылар кестені (7-үлестірме материал) толтыру үшін оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының құрылымын талдап, туындаған факті, идея, іс-әрекет пен сұрағын төрт бағанға жіктеп жазады. Ескерту: Бұл оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларына шолу болып табылады, олар алдағы сабақтарда толығырақ қарастырылатын болады. 

Үлестірме материалда жазылған жұмыс қорытындысын топ болып талқылау және ой бөлісу, өзін-өзі, бірін-бірі бағалау. Топтық талқылау 

Қазіргі уақытта енгізіліп жатқан жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасының қолданыстағы білім беру бағдарламасынан қандай айырмашылығы бар?

Әр топ өздерінің талқылауының нәтижесін басқаларға жеткізу үшін баяндамашы мен хатшы тағайындайды.

Тренер тыңдаушылардың білім беру бағдарламасында дағдыларды және жаңа оқыту әдіс-тәсілдерін дамыту қарастырылғанын түсініп, тұжырымға келуін қамтамасыз ету үшін талқылауды пайдалануы керек.

Тренер тыңдаушылардың пікірлерін қорытындылайды, спиральді білім беру бағдарламасы идеясына тоқталады:  

-           Оқушылар пәнді әртүрлі деңгейлерде қайталап оқиды, алға ілгерілеген сайын, әрбір деңгей алдыңғыға қарағанда анағұрлым күрделене әрі тереңдетіле түседі;

-           тақырыптар әртүрлі деңгейлерде қайталанып отырады, кейде бір тоқсан аясында, кейде бірнеше тоқсанда қайталанады;

-           кейбір мақсаттар бір тоқсанда бірнеше рет қайталанады.

Пәндердің оқу бағдарламалары арасында пәнаралық тақырыптар көзделгенін түсіндіру. Бұл оқушылардың алдыңғы алынған білімдеріне сүйене отырып, анағұрлым күрделі тақырыптар туралы түсінік қалыптастыруын қамтамасыз етеді. Сабақты қорытындылау

Осы сабақта қаралған мәселелердің ішінде қосымша талқылауды қажет ететін сұрақтарды анықтау және сұрақтарға жауап беру.

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

5-үлестірме материал. Оқу бағдарламасының құрылымы мен мазмұны

6-үлестірме материал. Оқу жоспарының құрылымы мен мазмұны

7-үлестірме материал. Оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының құрылымы Флипчарт және маркер

1-күн

4-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Білім беру бағдарламасының спиральділік қағидаты

Сабақтың мақсаты

Білім берудің спиральділік қағидаты туралы түсінік қалыптастыру

Жаттығулар

Тренер жоспарлауға негізделген тапсырмаларды бағамдау критерийлерімен таныс болып, сабақтың топтағы тыңдаушылар үшін ағымдағы деңгейлерді тексеруге мүмкіндік беретінін білуі тиіс. Сабақтың соңында тренер әрбір тыңдаушы үшін бағалау парақтарын толтырады. Ол тыңдаушылар топтық немесе жеке жұмыстарды орындау барысында тыңдаушылардың айналасында жүріп, олардың жаңа дағдылары мен түсінігін дамыту мақсатында тыңдауы және қарымқатынас жасауы, сондай-ақ олардың түсіну деңгейін және мазмұндалған критерийлерге қатысты бар тәжірибені анықтауы тиіс.

Ширату жаттығуы 

Тренер тыңдаушылардың назарына ешқандай түсініктеме жазбасы жоқ спираль тәрізді білім беру жүйесінің суретін ұсынады (8-үлестірме материал). Тыңдаушыларға суретте білім беруді ұйымдастыру қағидаттарының бірі ұсынылғанын ескере отырып, оны өз түсініктемелерімен толықтыруды ұсынады. Тыңдаушылар бұл жаттығуды шағын топтарда орындап, әр топқа таратылған үлгілерге салады, содан кейін топтардың біріне өз жұмысын таныстыруды немесе элементтерді талдай отырып, барлық топ болып талқылауды ұсынуға болады. Мысалы, тыңдаушылар бұл жердегі әр бөліктің белгілі бір сыныпты (білім деңгейін), ал түрлі-түсті жолақтардың сыныптан сыныпқа жоғарылаған сайын күрделеніп отыратын физика пәні бойынша бөлімдер екенін түсінуі және мысалдармен түсіндіріп бере алулары керек. 

Жаттығу

Тренер тыңдаушыларға алдыңғы сабақта талқыланған «Физика» пәнінің оқу бағдарламасынан белгілі бір бөлім бойынша оқу мақсаттарының тізімін

пайдалануды ұсынады. Тыңдаушыларға шағын топтарда Блум таксономиясы қағидатына сүйене отырып, оқу мақсатының күрделену үдерісін талдауға уақыт беріледі.

Тренер тыңдаушылардың белгілі бір бөлімдер бойынша, мәселен, «Электр және магнетизм» бөлімі бойынша оқу мақсаттарын жазу үшін қосымша жолдарды қосып, өздерінің толтыруына мүмкіндік береді. Тыңдаушылар осындай тапсырма арқылы дағдылардың барған сайын артып отыратынын көрсетеді, ал тренер оқу мақсаттарының оқушылар меңгеретін дағдыларды дамыту үшін әрдайым күрделеніп отыратыны туралы тұжырым ұсынады: Орта білім мазмұнын жаңарту аясында әзірленген оқу бағдарламалары оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып, одан әрі дамытылып отыратын спиральді білім беру бағдарламасы моделіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, оқу мақсаттары өзара тоғысқан бөлімдер мен бөлімшелерге топтастырылған. Оқушылардың сыныптан сыныпқа көшу барысында алға ілгерілеуіне орай, олар өздерінің дағдыларды меңгеріп, түсінуіне анағұрлым сенімді бола түседі. 

Тренер спиральді білім беру бағдарламасының төмендегідей басымдықтарына назар аударады:

-                    оқушыларды межеленген оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін бұрын алған білімдерін қолдануға жетелеу ұсынылады;

-                    жаңа білім алдыңғы біліммен тығыз байланысты және бұған дейін алынған ақпарат тұрғысынан қарастырылады;

-                    әрбір қайталап оқыған сайын тақырыптың немесе пәннің күрделілігі арта түседі; - спиральді білім беру бағдарламасы қарапайым идеялардан анағұрлым күрделі идеяларға қисынды жолмен ауысуға мүмкіндік береді. 

Джигсо тәсілі бойынша әр топтың бір тыңдаушысы басқа топқа барып, өздерінің оқу мақсаттары жазылған парақшасымен алмасады, ал топ оқу мақсаттарының мазмұны дұрыс тұжырымдалуын, оқушылардың дағдыларын дамыту тұрғысынан өзара сабақтастығын талқылайды.    

Тренер мұғалімдерге белгілі бір бөлімше бойынша (мысалы, «Молекулалықкинетикалық теория негіздері») әртүрлі білім деңгейлері үшін оқу мақсаттарын тұжырымдауды ұсынады (9-үлестірме материал). Осы тапсырманы әр топқа әртүрлі білім деңгейлері бойынша бөледі: 5-9 (негізгі орта) және 10-11 (жалпы орта) білім беру деңгейлерін қамтитын кіші тақырыптарды бөліп көрсету қажет. Тренер тыңдаушыларға өзара жұмыс нәтижелерімен алмаса отырып талдауды және өзгерістер мен толықтырулар енгізуді ұсынады.

Тыңдаушылар талқылауды қорытындылау үшін постерге физика пәні бойынша біртұтас оқу жүйесінің бір бөлігі ретінде «Оқу мақсаттарын» бұлт түрінде бейнелеп, оған көтерілетін басқыштары бар сатының суретін салып, модель жасауына болады.  Рефлексия

Тыңдаушылар сабақ барысында талқыланған бөлім не бөлімше бойынша алдын ала жеке парақшаларға жазылған оқу мақсаттарын білім беру деңгейінің реттілігі бойынша постердегі сатының басқыштарына орналастырады.  Топтық талқылау:

-          Болашақтың мамандықтары қандай? 

-          Біз оқушыларымызды әлі өзіміз елестете алмайтын болашақ өмірге қалай дайындаймыз?

-          Оларға қандай дағдылар қажет?

-          Бұл біздің оқыту үдерісі туралы дәстүрлі түсінігімізді  қалай өзгертетін болады?

-          ХХІ ғасыр оқушыларының алдыңғы дәуір оқушыларынан қандай ерекшеліктері бар?

-          ХХІ ғасыр мұғалімдерінің алдыңғы дәуір мұғалімдерінен қандай ерекшеліктері бар?

-          Енді жиырма жылдан кейін әлем қандай болады?

Тренер талқылауды таныстырылым слайдтары арқылы қорытындылайды.

«Ойлан-жұптас-бөліс» ЭСӘТ талдауы. 

Әрбір тыңдаушы 10-үлестірме материалды пайдаланып, жаңартылған білім беру бағдарламасын жүзеге асыру үдерісіне ЭСӘТ талдауын жасайды; әрбір санат бойынша бағдарламаның маңызын пайымдай отырып, үш сөйлем жазады. Олар өз жазбаларымен жұпта бөлісіп, шағын топта талқылайды, соңында топтың тұжырымын флипчарт қағазына шығарады. Әрбір топ өз жұмысын бүкіл топқа таныстырады, талқылайды. 

ЭСӘТ талдауы үдеріске сыртқы ортаның әсерін сараптаудың қарапайым және ыңғайлы құралы болып табылады: Э – экономикалық, С – саяси, Ә – әлеуметтік, T – технологиялық факторлар

Сабақты қорытындылау

Тыңдаушылар күнделікті өзін-өзі бағамдау нысанын толтырады (4-үлестірме материал) және тренерге қоятын сұрақтарын жазады.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау:

жаңартылған білім беру бағдарламасын түсіну

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

8-үлестірме материал. Спираль тәрізді білім беру жүйесінің сызбасы

9-үлестірме материал. Бір бөлімше бойынша оқу мақсаттарын анықтау

10-үлестірме материал. ЭСӘТ талдауы Таныстырылым слайдтары

http://www.cpm.kz/

2-күн

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Тиімді оқыту және оқу тәсілдері

Сабақ мақсаты

Тиімді оқыту және оқу тәсілдерімен таныстыру

Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасы аясындағы педагогикалық тәсілдерді түсіндіру

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу

1-күнгі оқу барысында қарастырылған негізгі мәселелерге шолу жасап, туындаған сұрақтар мен  мәселелерді талқылау.

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Шағын топтарға біріктіру

Тыңдаушыларға түрлі-түсті стикерлер тарату арқылы шағын топтарға біріктіруге болады. Стикерлерді сабақ басталғанға дейін орындықтардың артына жабыстырып қоюға да болады.

Сұрақ: 

Сіздер топқа қалай біріктіңіздер? Оқушыларды топтарға біріктірудің қандай тәсілдерін қолданамыз? Оқушыларды шағын топтарға қалай біріктіруге болады? 

Мұнда топтардың құрамы туралы ойлау маңызды. Топтың құрамы қандай болуы керек? Оқу үдерісіндегі зияткерлік тәжірибесі және құрдастарымен жанжақты қарым-қатынасы оқушының тұлғалық дамуына әсерін тигізеді. Сондықтан оқушыларға әр түрлі топтардың құрамында болып, тиімді тәжірибе жинақтауға мүмкіндік берген дұрыс:

-     гомогенді топ – топ мүшелерінің зияткерлік деңгейлері шамалас, қызығушылық танытатын салалары ортақ;

-     гетерогенді топ – топ мүшелерінің танымдық деңгейлері бойынша барлығы күшті, немесе төмен;  аралас топ.

Топтың құрамын оқу мақсаттарына, сабақта орындалатын тапсырмаларға байланысты анықтауға болады. Аралас топтарда озат оқушылар үлгерімі төмендеу құрдастарына қолдау көрсетіп, алға жылжуына ықпал етеді. Бірақ оқу тапсырмасы қарапайым болған жағдайда мұндай топта олардың ынтасы төмендеп кетуі мүмкін. Бұл жағдайда гомогенді немесе гетерогенді топтар ұйымдастырған пайдалы.

Зерттеу дағдыларын дамыту тапсырмаларын орындағанда топтағы оқушылардың білім деңгейлеріне байланысты деңгейлік тапсырмалар беруге болады.

Тиімді оқу мен оқыту тәсілдері сынып жағдайында қалай көрінетінін және осындай ортада оқушы өзін қалай сезінетінін түсіндіру үшін сұрақ қою:  Тиімді оқыту мен оқу тәсілдері қандай? 

Жұптық жұмыс

Тыңдаушылар жұпқа бөлініп, тиімді оқу мен оқыту тәсілдерін атайды (кемінде 5 тәсілді атауы керек). Одан кейін олар өз идеяларын топта талқылайды. 

Жұмысты қорытындылау: 1-үлестірме материалдағы болжамды 8 тәсілдің тізімін таныстырылым слайдтарынан көрсету. Тыңдаушыларға бұл толық тізім емес екендігі, оны өздері толықтыруға болатыны ескертіледі. 

Тыңдаушылар жұбы әрбір тәсілді таныстырылым слайдтарындағы суреттермен сәйкестендіреді.  

Тренер жұмысты қорыту үшін таныстырылым слайдтарындағы суреттерді пайдалана отырып, әрбір тәсілдің ретімен талдануын, әр тәсілдің түсінікті болуын қарастырады және тыңдаушыларға сұрақтар қояды:

-          Сурет берілген тәсілдің ерекшелігін қалай көрсетіп тұр?

-          Осы тәсілді пайдалану үшін сіз сыныпта тағы не істей аласыз? 

Әрбір оқу бағдарламасындағы «Оқу үдерісін ұйымдастырудағы педагогикалық әдіс-тәсілдер» бөлімінде тәсілдердің жалпылама тізбесі және пәнге бағдарланған мысалдар берілетінін түсіндіру. 

Жұптық жұмыс

Мұғалімдер жұп болып оқу бағдарламасының осы бөлімі мен қарастырылатын тиімді оқу және оқыту тәсілдері арасында салыстырмалы талдау жүргізеді (2үлестірме материал). 

Топтық талқылау

-          Бұл тәсілдердің қазіргі кезде мектептерде қолданылатын әдістерден қандай ұқсастығы / қандай айырмашылығы бар?

-          Бұл тәсілді іске асыруда мұғалімдердің алдында қандай мәселе туындауы мүмкін? Оларды қалай шешуге болады?

Сабақты қорытындылау

Қосымша назар аударуды немесе талқылауды қажет ететін сұрақтар мен сабақ мазмұны талқыланады. 

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Мұғалімге арналған нұсқаулық

1-үлестірме материал. Сегіз тәсіл  

2-үлестірме материал. Оқыту және оқу әдіс-тәсілдері 

Таныстырылым слайдтары

2-күн

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Оқу үдерісінде белсенді оқу әдістерін қолдану

Сабақтың мақсаты

Оқу үдерісінде белсенді оқуды қолданудың маңызын түсіндіру

Белсенді оқу әдіс-тәсілдерін тиімді қолдану жөнінде түсінік қалыптастыру

Жаттығулар

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Жаттығу

Физикалық ұғымдар, шамалар мен ұлы физиктердің есімдері жасырылған ребус дайындау.

Тыңдаушылар шағын топта бірлескен жұмыс істеп, топ көшбасшылары жұмыс нәтижелерін барлығына таныстырады. Тыңдаушылар дайын жұмыстарды бағалайды, сабақта қолдану туралы ойларымен бөліседі.

Топтарға әр түрлі, мысалы, сабақтың тақырыбына байланысты теориялық сұрақтар мен формулалар арқылы домино, пазл құрастыруға арналған тапсырмалар беруге де болады.

Сұрақ: Тапсырма қалай орындалды? Тапсырманы орындау барысында қандай үдеріс байқалды? «Белсенді оқу дегеніміз не?

Белсенді оқу дегеніміз іс-әрекет арқылы білім алу екенін түсіндіру.

Топтық жұмыс 

Тыңдаушылар «Белсенді оқушы қандай болады?» тақырыбын шағын топта талқылайды. Олар адамның суретін салып, сөзді немесе санды қолданбастан, оның негізгі сипаттамалары мен мінезін суреттеуіне болады. 

Жұмыс нәтижесін бүкіл топпен бөліседі және келесі әрекеттерді іске асырады:

-Өзінің білімін жетілдіруге мүдделі;

-Алдына қойған жоғары мақсаттарға қалай қол жеткізуді білу;

-Оқуға барынша ынталы болып, қызығушылық таныту;

-Өз бетінше оқу дағдыларын дамыту;

-Білім беру бағдарламасынан тыс мәселелерді үйренуге ұмтылу. Белсенді мұғалім қандай мұғалім? Белсенді оқудың қиындықтары/салдары қандай?  Топтық жұмыс

Тыңдаушылар белсенді оқу тәсілдері қолданылатын сыныптың КӘМҚ талдауын (SWOT-талдау) («Күшті жағы, Әлсіз жағы, Мүмкіндіктер, Қауіптер») жасайды, одан кейін оны бүкіл топпен бөліседі (3- үлестірме материал). 

Белсенді оқудың артықшылықтары мен қиындықтары қандай? 

Қауіптермен қалай күресуге болады? Сыныптағы жақсы басқару тәсілдерінің көмегімен қауіпті қалай басқаруға болатынын сипаттау.

Белсенді оқушылармен жұмыс істеу үшін қандай әдіс-тәсілдерді пайдалануға болады? 

Нәтижені бүкіл топта талқылау. Мұнда курстың соңына дейін сәйкес келетін тәсілдерді қосып жалғастыруға болады.

Таныстырылым – Белсенді оқу қағидаттары 

Белсенді оқудың негізгі қағидаттарын көрсету және сипаттау (тыңдаушылардың жеке тәжірибесінен мысал келтіруді сұрау). Белсенді оқу мысалдарын көрсету үшін таныстырылымды пайдалану. Сабақты қорытындылау

Қосымша түсінік беруді қажет ететін сұрақтар мен сабақ мазмұнын талқылау. Келесі сабақта белсенді оқу тақырыбын қарастыру жалғасатынын хабарлау.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Ойлау сипаты 

Ресурстар

3-үлестірме материал. КӘМҚ талдауы (SWOT-талдау)

Таныстырылым слайдтары

2-күн

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Физиканы оқытуда белсенді оқу әдістерін қолданудың маңызы

Сабақтың мақсаты

Физика сабағында қолданылатын белсенді оқу әдістерін қарастыру 

Белсенді оқуды қолдайтын жаттығуларды қолдануға дағдыландыру

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу

Тыңдаушылардың танымдық қажеттіліктерін анықтау үшін кері байланыс жасау:

-          Сіз не үйрендіңіз?

-          Қандай қиындықтар болды? Неліктен?

-          Сізге қандай қолдау қажет?

-          Тағы не білгіңіз келеді?

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру.

Ширату жаттығуы. Келесі «қиын» сұрақтарға жауап іздеу:

-          Жерден нені көтеру оңай, ал лақтыру қиын?

-          Ұзындығы, тереңдігі, биіктігі, ені, салмағы жоқ,  бірақ өлшеуге болады. Ол не?

-          Өсімдіктер мен жануарлардың қандай ұқсастықтары бар? Айырмашылығы неде?

-          Аспан неге көгілдір? 

-          Күн батарда неге қызарады?

-          Африка түйеқұсының жұмыртқасының ұзындығы, салмағы және қабырғасының қалыңдығы қандай? Оны неше минутта пісіруге болады?

-          Шалынып қалған және сырғанап кеткен жағдайларда адам қалай құлайды?

-          Қандай санақ жүйесі инерциялық санақ жүйесі деп аталады?

-          Неге адамдардың көздерінің түстері әртүрлі?

-          Ай центрінен қандай қашықтықтағы дене Айға да, Жерге де бірдей күшпен тартылады?

Шағын топтарға біріктіру

Жаттығу

Тыңдаушылар бұрын қолданып жүрген, өзіне ұнаған және өзінің ойынша сәтті болған жаттығулар туралы ойланады. Тыңдаушыларға шағын топтарда өз жаттығуы туралы айтып беруді ұсыну. Ал қалған тыңдаушылар жаттығуды сипаттау барысында өздері белсенді деп санауға болатын жаттығуларды іріктеп алады. 

Одан кейін олардан өз жаттығуы барысында оқушыларына қоя алатын бес сұрақты тізіп шығуды сұрауға болады.

Жаттығу.

Тыңдаушыларға өзіңіздің жақсы көретін бір затыңызды көрсетіңіз.

Олар сізге сұрақ қояды, сіз жауап беру арқылы бұл заттың сізге қаншалықты құнды екенін жеткізесіз.

Диалог:

Сіз сабақта оқушыларға қандай сұрақтар қоясыз?

Мұғалімдер сұрақ қоюда қандай қателіктер жіберуі мүмкін?

Тыңдаушылар топта өз тәжірибесі бойынша ойларымен бөліседі.

Жеке жұмыс

Тыңдаушылар 4-үлестірме материалымен танысып, сұрақтарға жауап жазады.

Жауаптар топта таныстырылады, талқыланады.

Тиімді сұрақ-жауап туралы таныстырылым слайдтарын көрсету.

Тыңдаушыларға өз үлестірме материалын қарап шығып, сабақтағы сұрақ-жауап үдерісін қалай жетілдіре алатыны жайлы ойлануға уақыт беруге болады. Тыңдаушыларға тиімді белсенді оқуды сипаттайтын бірнеше мысал келтіруге мүмкіндік беру керек.

5-үлестірме материалымен жұмыс. Тыңдаушылар белсенді оқу тәсілдерін сабақта қолдану туралы пікірлерімен бөліседі.

Оқудың қандай белгісіне қарап оны белсенді оқу/ табысты оқу деп айта аламыз?

Тыңдаушылар белсенді оқу болып табылатын жаттығу түрлері мен сұрақтарға мысалдар келтіреді. 

Жаттығу

Тренер пәннің оқу бағдарламасынан алынған белгілі бір оқу мақсатының негізінде оқу жоспарынан жаттығу таңдап алады. Оқу мақсаты флипчартқа жазылады. Сабақ жай ғана жаттығуды орындауға емес, мақсатқа жетуге бағытталуы қажеттігіне назар аударту қажет.

Тыңдаушылар шағын топта физиканы оқытуда белсенді оқу әдістерін қолданудың маңызы туралы өз пікірлерін айтып, жаттығу сабақта қалай орындалатынын  түсіндіреді. Барлық топ болып идеялар мен пікірлерді ортаға салып, осылайша        оқыту кезінде            белсенді          оқудың            қандай             элементтері қолданылатынын талқылайды. Белсенді оқуға негізделген жаттығуды қолдануға қатысты өз тәжірибелерімен бөліседі. 

Бұған қосымша басқа бір оқу мақсатын таңдап, белсенді оқу элементтерін қамтитын ширату жаттығуын еске түсіруді сұрауға болады. Тыңдаушылар басқа әріптесімен ой бөлісуі немесе шағын топқа не бүкіл топқа өз ойларын айтып беруі мүмкін.

Тренер сабақта тыңдаушыларды оқыту барысында қолдануға арналған белсенді оқыту жаттығуларының нұсқаларын ұсынуға ынталандырады және сабақ соңында тыңдаушыларға өзін қызықтыратын бір сұрақты стикерге жазып, «Сұрақтар сандығына» салуды тапсырады.

Сабақты қорытындылау

Түсінік беруді қажет ететін сұрақтарды немесе сабақтың бөлімдерін талқылау.

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы, оқу жоспары

4-үлестірме материал. Сұрақ қою

5-үлестірме материал. Белсенді оқыту Таныстырылым слайдтары

2-күн

4-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Пәнді оқытуда оқушылардың қажеттіліктерін анықтау және ескеру 

Сабақтың мақсаты

Физика пәнін оқытуда оқушылардың танымдық қажеттіліктерін анықтау Оқу мен оқытуды дамыту үшін оқушылардың танымдық қажеттіліктерін қанағаттандырудың маңызын түсіндіру

Жаттығулар

Ширату жаттығуы

«Ішкі және сыртқы шеңбер» әдісі 

Тыңдаушылар «Сұрақтар сандығынан» бір сұрақтан алып, екі топқа бөлініп, ішкі және сыртқы шеңбер жасайды. Алдымен сыртқы шеңбердегілер сұрақтарын ішкі шеңберге қою арқылы ондағы барлық тыңдаушылардан жауап алады.

Қойылған сұрақтар бойынша ішкі шеңбер рефлексия жасайды: кімнің сұрағы ұнады, неліктен?

Алынған жауаптар бойынша сыртқы шеңбер рефлексия жүргізеді: Кімнің жауабы ұнады, неліктен (бірін-бірі бағалау).

Келесі кезекте тыңдаушылар (шеңберлер) орындарымен ауысады да сыртқы шеңбер тағы айналады; ішкі шеңберге сұрақтарын қояды. Соңында тағы рефлексия жасалады.

Жаттығуды қорытындылау. Тыңдаушылар осы әдісті физика сабағында қолдану туралы пікірлерімен бөліседі: Сұрақтар қандай болуы мүмкін? Сұрақтарды кім дайындайды? Әдісті сабақтың қайсы кезеңінде қолдануға болады? Бұл оқушыларға не береді? Уақытты үнемдеу үшін бұл тәсілдің қандай нұсқаларын ұсынуға болады?

Өткен сабақтарға шолу, туындаған сұрақтар мен мәселелерді қарастыру.

Жаттығу

Оқушылардың танымдық қажеттіліктерін анықтау.

Талқылауға арналған сұрақтар: 

-           Оқушылардың танымдық қажеттіліктерін анықтау дегеніміз не? 

-           Оның маңызы неде?

-           Тәжірибеде оны қалай іске асырамыз? 

-           Осы курстағы сіздің танымдық қажеттіліктеріңізді анықтау үшін қандай әдіс-тәсіл қолданылады?

Тыңдаушылардың түсінгенін анықтау үшін курс барысында қолдануға болатын тәсілдерге мысал келтіруге болады (мысалы, сұрақ қою, пікірталастар мен талқылау). 

Тыңдаушылар шағын топта сабақта оқушылардың қажеттіліктерін анықтауға болатын әдіс-тәсілдерідің тізімін жасайды, бүкіл топ болып талқылайды. Жұмысты қорытындылау үшін тыңдаушылар 6-үлестірме материалында көрсетілген әдістәсілдермен танысып, сабақта қолдану жолдарын ұсынады. Оқушылардың қажеттіліктерін анықтау әдіс-тәсілдері

Оқушылардың қажеттіліктерін анықтау әдіс-тәсілдерін талқылау.

Тыңдаушылар тиімді сұрақ-жауаптың маңыздылығын еске түсіреді: Кейбір зерттеулер бойынша мұғалімдер күніне 300 сұрақ қояды екен. Осы сұрақтардың басым бөлігіне оқушылар жауап бермейді. Мұғалімдер сұрақты қайталап қоярдың алдында орта есеппен бір секундтай ғана күтеді екен, содан соң сұрақты басқа

оқушыға қайталап қояды немесе өздері жауап береді. Жаупты күту уақытын 5 секундқа дейін созу оқушылардың ойланып, толығырақ жауап беруіне мүмкіндік береді.

Тренер мұғалімдердің физиканы оқытуда өздерінің оқушыларға сұрақты қалай қоятыны туралы ойлануларын сұрайды.

Ашық сұрақтар және жабық сұрақтар, жоғары деңгейлі және төмен деңгейлі сұрақтар туралы түсінік.

Ашық және жабық сұрақтардың сипаттамасын қарастыру: Ашық сұрақтар оқушыларды өз ойын еркін айтуға және ойлануға ынталандырады, мысалы, «Біз қалай ... жасай аламыз?», «Егер ... не болар еді?», «Маған ... туралы әңгімелеп беріңізші?», «Неліктен ... болды?». Мұғалімдер ашық және жабық сұрақтарға, жоғары деңгейлі және төмен деңгейлі сұрақтарға берілетін жауаптарды және олардың оқушылардың ойлауын дамытудағы орны туралы өз ойларын ортаға салады. 

Талқылауға арналған сұрақтар

Сіздің сабағыңыз оқушылардың танымдық қажеттіліктерін қанағаттандыра алу үшін оқушылардың айтқандарын қалай қолданар едіңіз? 

Ашық  сұрақтар мен жабық сұрақтарды әзірлеу.

Физиканы оқыту барысында оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жабық сұрақтарды қалай ашық сұраққа ауыстыруға болады? 

Жұпта мұғалімдер физиканы оқытуда қоюға болатын «қарапайым» төмен деңгейлі жабық сұрақтар туралы ойланады. Олар оны ашық сұраққа ауыстыруы тиіс.

Оқушылар сұрақ қояды:

-      Біз не үшін көп сұрақтар қоямыз?  -     Біз нені білгіміз келеді? Кімнен?

Зерттеу бойынша, кейбір сыныптарда сабақ барысында қойылатын  барлық сұрақтардың 95%-ын мұғалімдер қояды екен. Топтық талқылау:

-      Оқушыларды сұрақ қоюға ынталандырудың артықшылықтары қандай? (мысалы, белсенді оқу; оқушылардың қателіктері мен түсінбегендігін білу

тәсілі)

-      Оқушыларды сұрақ қоюға қалай ынталандыруға болады? (мысалы, мүмкіндік жасау, бір-бірінен сұрау, сұрақ кестелері).

Оқушылардың сұраққа жауап беруі.

Сұраққа қай оқушының жауап беретінін таңдау стратегиясын талқылаңыз. Таңдау әдістемесінің моделін құрастырыңыз: мысалы, әрбір оқушыға компьютерден (ноутбуктен) кездейсоқ санды таңдау немесе түрлі-түсті суреттер/ сандары бар карточкалар және т.б көрсетіңіз.

Мұғалімдер осындай стратегияларды өз сабақтарында қалай қолдануға болатыны туралы ойланып, бір-бірімен талқылайды.

Жаттығу

Оқушылардың қажеттіліктерін анықтауға арналған тәсілдерді пайдалану.

Тыңдаушылар тәсілдер  мен тапсырмалардың негізінде оқушылардың танымдық қажеттіліктері қалай анықталып, қанағаттандырылатынын қарастырады. Олар сабақтан күтілетін оқу нәтижелерін анықтап, оқушылардың физика саласындағы білімін, түсінігі мен дағдыларын анықтау мен дамыту үшін оларды мақсатты түрде қалай пайдалануға болатынын талқылайды.

Топтық талқылау

Сабақта оқушылардың физика саласындағы білімін, түсінігі мен дағдыларын анықтау мен дамытудың қандай тиімді тәсілдерін қолдануға болады? Мұғалім оқушылардың танымдық қажеттіліктерін қалай анықтайды? Олар оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыра отырып, терең білім алуға қалай ықпал ете алады?

Тыңдаушылар шағын топта жауаптарын ұсынып, барлық ұсыныстарды бүкіл топ болып талқылайды, өзара бағалайды. Сабақты қорытындылау

       Тыңдаушылар      күнделікті      өзін-өзі      бағамдау      нысанын       толтырады 

(7-үлестірме материал) және тренерге қоятын сұрақтарын жазады.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру

Ресурстар

6-үлестірме материал. Оқушылардың қажеттіліктерін анықтауға арналған әдістәсілдер

7-үлестірме материал.  Күнделікті өзін-өзі бағамдау

3-күн

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Критериалды бағалау қағидаттары. Критериалды бағалау жүйесінің мазмұны

Сабақ мақсаты

Критериалды бағалау жүйесінің мазмұнын түсіндіру

Критериалды бағалау қағидаттары туралы түсінікті қалыптастыру 

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу

Тыңдаушылардың қажеттіліктерін анықтау үшін кері байланыс сұрақтары: Сіз не үйрендіңіз? Қандай қиындықтар болды? Неліктен? Тағы не білгіңіз келеді?

Ширату жаттығуы

-          Салт атты шауып келе жатыр. Егер ат сүрініп кетсе немесе оқыс тоқтаса, онда қандай жағдай байқалуы мүмкін?

-          Неліктен сүрініп кеткен адам алға қарай құлайды?

-          Жазық далада жаңғырық пайда болуы мүмкін бе?

-          Үй ішіндегі дыбыс даладағыға қарағанда неліктен қаттырақ естіледі?

-          Адам жаңғырықты есту үшін бөгет қандай қашықтықта болуы керек?

-          Неліктен тау баурайында жаңғырық бір емес, бірнеше қайтара естіледі?

Тренер сұрақтарға тыңдаушыларды дұрыс жауап беруге бағыттап, жауап берген тыңдаушыларды бағалайды, ынталандырады.  Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру

Талқылауға арналған сұрақтар

1)      Бағалау деген не? Бағалау не үшін қажет? Бағалаудың мақсаты қандай? Бағалауға кімдер қатысады және бағалау үдерісі кімге әсер етеді (бағалауға мүдделі тараптар)? Бағалаудың қандай түрлері бар?  Тыңдаушылардың сұрақтарға өз бетінше жауап жазуын және шағын топта әріптестерімен талқылауын ұйымдастыруға болады.

Қорытындылау үшін тренер негізгі үш бағалау түрі бар екенін түсіндіреді (2-4слайдтар): оқу үшін бағалау, оқуды бағалау және диагностикалық бағалау. Тыңдаушылардан осы үш бағалау түрінің арасындағы айырмашылық туралы түсінігін пысықтап сұрауына болады. Қолданылатын бағалау түрі бағалаудың мақсатына байланысты екеніне мән береді: Оқу үшін бағалаудың мақсаты үздіксіз кері байланыс ұсыну үшін оқуды бақылау болып табылады. Жиынтық бағалаудың мақсаты белгілі бір уақытта оқудың нәтижесін қорытындылау болып табылады. Жиынтық бағалау әдетте сыныпта жиі өткізілетін оқу үшін бағалауға қарағанда анағұрлым ресми әрі құрылымдалған болып келеді.

Диагностикалық бағалау оқушыларға оқытылатын тақырып және/немесе оқушылар бөлінетін оқу топтарына арналған салаларды анықтау үшін оқу курсы басталмас бұрын қолданылады. Курста диагностикалық бағалау емес, оқу үдерісіндегі маңызына байланысты оқу үшін бағалау және жиынтық бағалау үдерістері қарастырылатынын еске салады. 

Оқу үшін бағалау сыныптағы әдеттегі тәжірибенің бір бөлігі болып табылады. Бұл критериалды бағалаудың бөлігі болып табылатын қалыптастырушы бағалау аясында жүзеге асырылады. 

2)      Критериалды бағалау дегеніміз не? Критериалды бағалауды енгізу қажеттігі неден туындайды? (5-слайд)

Тренер оқу үдерісіне критериалды бағалау жүйесін енгізу жаңартылған жалпы білім беру бағдарламаларының түйінді идеяларының бірі екенін айта келе, талқылауды таныстырылым слайдтары арқылы қорытындылайды (6-7 слайдтар):

Критериалды бағалау – оқушылардың оқу жетістіктерін білім беру мақсаттары мен мазмұнына сәйкес, ұжым ішінде өңделген, оқушыға, ата-анаға және мұғалімге түсінікті нақты анықталған критерийлерге негізделген үдеріс. 

Критериалды         бағалау           оқушылардың жетістіктерін           бір-бірімен салыстырмайды және бір-біріне тәуелді етпейді, сонымен қатар әр оқушының құзыреттілік деңгейі туралы ақпарат беруге бағытталады. 

Жеке жұмыс

«Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулықпен» жұмыс: Критериалды бағалау, Терминдер мен анықтамалар, Критериалды бағалау жүйесінің мақсаты мен міндеттері, Критериалды бағалау жүйесінің мазмұны, 1-үлестірме материал (Блум таксономиясы).

Тыңдаушылар материалдардың мазмұнын жұпта талқылайды.

Тренер жұмысты қорытындылайды (8-слайд): 

Критериалды бағалау жүйесінің мақсаты бағалау критерийлерінің негізінде оқушылардың оқу жетістіктері туралы шынайы ақпарат алу және оқу үдерісін жетілдіре түсу үшін оны барлық қатысушыларға ұсыну. Критериалды бағалау жүйесінің міндеттері:

1.       Оқу үдерісінде бағалаудың қызметі мен мүмкіндіктері аясын кеңейту;

2.       Жүйелі кері байланыс орнату арқылы білім алушылардың өзін-өзі үнемі жетілдіріп отыруына жағдау жасау.

3.       Бірыңғай стандарттар және сапалы бағалау құралдары мен бағалау механизмдерін қалыптастыруға көмектесу.

4.       Қолжетімді, нақты, үздіксіз түрде  ақпарат ұсыну:

-          Білім алушыларға олардың білім сапасы туралы;

-          Мұғалімдерге оқушылардың оқу жетістіктері туралы;

-          Ата-аналарға балаларының оқу мақсаттарына қаншалықты жеткендігі туралы;

-          Басқару органдарына білім беру қызметінің сапасы туралы.

Тренер 9-слайд бойынша критериалды бағалау жүйесінің мазмұнының әрбір тармағын түсіндіреді және жаңартылған білім беру бағдарламасы аясында критериалды бағалау жүйесінің мазмұнын айқындайтын құжаттарды таныстырады (10-слайд).

Жаттығу

Қалыптастырушы бағалау мен жиынтық бағалаудың айырмашылықтары қандай?

Тыңдаушылар «Физика» пәні бойынша «Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы» мен «Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік нұсқаулықпен» жұмыс істейді; оқу мақсаттары қалыптастырушы бағалау мен жиынтық бағалау барысында қалай бағаланатынын қарастырады. 

Талқылау

Тыңдаушылар шағын топта «Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау деген не? Критериалды бағалау қағидаттары қандай болуы мүмкін?» деген сұрақтарды талқылайды (11-слайд):

-          Оқу мен бағалаудың арасында қандай байланыс бар?

-          Дұрыс бағалау дегеніміз  не? 

-          Дұрыс бағалау неден құралады? 

-          Оған қандай сипаттар тән?

-          Бағалауды табысты болуына не ықпал етеді?

-          Критериалды бағалау оқу үдерісіне қалай әсер етеді?

Топтық жұмысты қорытындылау мақсатында тренер 2-үлестірме материалын таратып («Критериалды бағалау қағидаттары (үлгі)») әр бөлім бойынша кестеге жазба енгізулерін (анықтамалар, сызбалар, мысалдар, т.б.) ұсынады.

Тыңдаушылар үлгіні жеке толтырады: Оқыту мен бағалаудың өзара байланысы қалай жүзеге асады, бағалаудың оқушылардың оқу жетістіктерін жетілдіруге әсері қандай? 

«Дұрыс бағалауды» қалай түсінеміз, шынайылық, анықтық және валидтілік қағадаттарына көбірек мысалдар келтіру.

Бағалаудың ашықтығы мен қолжетімділігі оқушыларды ынталандырудың жақсы құралы болып табылатынын қалай түсіндіруге болады?

Критериалды бағалау           оқушылардың даму    бағыттарын     белгілеуге             қалай көмектеседі?

Тыңдаушылар өз жауабын топтағы әріптестерімен талқылайды.

Тренер талқылауды 12-17-слайдтар арқылы қорытындылайды:

Оқу жетістіктерін бағалау дегеніміз кері байланыс беру арқылы оқу үдерісін түзету және басқару үшін оқушының қол жеткізген нәтижелері мен жоспарланған оқу мақсаттарын арасындағы байланысты анықтау үдерісі. 

Критериалды бағалау – оқушылардың оқу жетістіктерін білім беру мақсаттары мен мазмұнына сәйкес, ұжым ішінде өңделген, оқушыға, ата-анаға және мұғалімге түсінікті нақты анықталған критерийлерге негізделген үдеріс. Критериалды бағалау қағидаттары:

-       Оқыту мен бағалаудың өзара байланысы. Бағалау оқытудың ажырамас бір бөлігі болып табылады, ол оқу бағдарламасындағы мақсаттармен, күтілетін нәтижелермен тікелей байланысты. 

-       Шынайылық, анықтық және валидтілік. Бағалау дәл және сенімді ақпаратты ұсынады. Қолданылатын критерийлердің, құралдардың оқу мақсаттарына жетуге, күтілетін нәтижелерді бағалайтынына сенімділігі болады. 

-       Ашықтық және қолжетімділік. Бағалау түсінікті, айқын ақпараттарды ұсынады, сондай-ақ, барлық оқу үдерісіне қатысушылардың қызығушылығын, жауапкершілігін арттырады. 

-       Үздіксіздік. Бағалау білім алушылардың оқу жетістігінің ілгерілеуін дер кезінде және жүйелі қадағалап отыруға мүмкіндік беретін үздіксіз үдеріс болып табылады. 

-       Дамытуға бағытталғандық. Бағалау білім алушылардың, мұғалімдердің, мектептің, білім беру саласының даму бағытын анықтайды және ынталандырады. 

Бұл қағидаттар қалыптастырушы бағалаумен қатар жиынтық бағалауда да анық көрініс табады. Рефлексия

Критериалды бағалау қағидаттары өзара тығыз байланысты екенін түсіну маңызды. Тыңдаушылар осы мәселелерді талқылағанда өздеріне сенімді болып, теориялық түсініктерін тәжірибе жүзінде қолдана білуі тиіс. Тыңдаушылар түсінбеген сұрақтарын стикерлерге жазып, тренердің талдауына ұсынуына болады.

Сабақты қорытындылау Тыңдаушылардың өзін-өзі бағалауы:

-       Менде _____________________________________________ орындалды.

-       Мен _________________________________________________түсіндім.

-       Сабақта мен _______________________________ жүзеге асыра алдым.

-       Сабақта мен _________________________________________үйрендім.

-       Сабақ маған тәжірибеме қажетті _______________________берді.

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік нұсқаулық 

1-үлестірме материал. Блум таксономиясы 

2-үлестірме материал. Критериалды бағалау қағидаттары (үлгі) Таныстырылым слайдтары

3-күн

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Критериалды бағалаудың құрылымы. Қалыптастырушы бағалау үдерісі

Сабақтың мақсаты

Критериалды бағалау құрылымын, қалыптастырушы бағалау үдерісінің ұйымдастырылуын түсіндіру

Жаттығулар

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру Жеке жұмыс

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулықпен жұмыс: критериалды бағалаудың құрылымын талдау (2-сурет): Критериалды бағалау: Қалыптастырушы бағалау; Жиынтық бағалау

Тренер       таныстырылым           слайдтары       арқылы            критериалды             бағалаудың құрылымын талқылайды (18-слайд).

Топтық жұмыс

Тыңдаушылар келесі сұрақтарға      жауап беру    арқылы            құрылымдағы Қалыптастырушы бағалау тармағының мазмұнын ашады (19-слайд):

1.       Қалыптастырушы бағалау деген не?

2.       Қалыптастырушы бағалаудың мақсаты мен қағидаттары қандай?

3.       Қалыптастырушы бағалау қашан жүргізіледі?

4.       Қалыптастырушы бағалау кімге ақпарат береді?

5.       Қалыптастырушы бағалау үдерісінде мұғалімнің рөлі қандай?

6.       Қалыптастырушы бағалау үдерісінде оқушының рөлі қандай?

7.       Қалыптастырушы бағалау жүргізудің түрлері қандай?

Топтар дайындаған жауаптарын таныстырып, бір-біріне ауызша және стикерге жазу арқылы жазбаша кері байланыс береді: «келісемін, қосымша ұсынысым ...», «... бойынша тағы да ойланып, талқылауды ұсынамын», т.с.с.

Тренер сұрақ қояды: Сіздердің жұмыстарыңызды әріптестеріңіздің бағалауы пайдалы болды ма?

Тренер 20-22 слайдтар арқылы топтық жұмысты қорытады:

Қалыптастырушы бағалау (ҚБ) – оқушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз ететін және оқу үдерісін дер кезінде түзетуге мүмкіндік беретін бағалау түрі болып табылады.  Қалыптастырушы бағалау қағидаттары:

-                Оқу мен оқытудың бір бөлігі («оқу үшін бағалау»);

-                барлық оқу мақсаттары қамтылады (оқу мақсаттары барлық сыныптарда пәндер бойынша оқу жоспарларында нақтыланып белгіленген);

-                бағалау белгіленбейді;

-                оқу мақсаттарына жеткендігі бағалау критерийлеріне сәйкес жүзеге асады;

-                әрбір оқушының ілгерілеуі туралы кері байланыс беріледі;

-                ҚБ       нәтижелері оқыту сапасын, оқу бағдарламасын жақсарту үшін қолданылады.

Қалыптастырушы бағалау үдерісінде мұғалімнің қызметі:

-                оқу мақсаттарына сәйкес бағалау критерийлерін анық жазады;

-                бағалау критерийлеріне  сәйкес тапсырмалар құрастырады;

-                тапсырмаға дескриптор құрастырады;

-                оқушыларға тиімді кері байланыс береді;

-                оқыту мен бағалау үдерісіне түзету енгізеді; Оқушы:

-                оқу үдерісіне белсене қатысады;

-                бағалау критерийлері мен дескрипторларды түсінеді; - өзін-өзі/бірін-бірі бағалайды. 

«Ойлан-жұптас-бөліс»

Тыңдаушылар 3-4 үлестірме материалдарымен жеке танысады және сабақта қолдану туралы жұпта пікір алмасады, бүкіл топта ой бөліседі.

Тренер 23-слайдтар арқылы (Қалыптастырушы бағалау құрылымы), қалыптастырушы бағалаудың құрылымын талдап, тыңдаушыларға «Мұғалімнің күнделікті тәжірибесі» бөлімін толықтыруға ұсынады (24-слайд):

-          Қалыптастырушы бағалауды жоспарлау және ұйымдастыру;

-          Қалыптастырушы бағалау әдістерін таңдау;

-          Қалыптастырушы бағалау нәтижесін талдау;

-          Қалыптастырушы бағалау нәтижесі бойынша кері байланыс беру.

Қалыптастырушы бағалауды жоспарлау және ұйымдастыру Жеке жұмыс

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулықтағы 1-кестемен (15-б.) жұмыс. Тыңдаушылар нұсқаулықтағы Математика пәнінен 5-сыныпқа арналған қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар үлгісімен  танысады: оқу мақсаттары, ойлау дағдыларының деңгейі, бағалау критерийлері,  тапсырмалар, дескрипторлар. («Физика» пәні бойынша қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағын қолдануға болады).

Тренер бағалау критерийлері мен тапсырмаларға сәйкес дескрипторлар анықтауды түсіну үшін қарапайым мысалдар арқылы жұмысты қорытындылауына болады (2535 слайдтар)

Рефлексия

Тренер тыңдаушыларға келесі сұрақтарды қояды:

Қалыптастырушы бағалауды ұйымдастыру үдерісінің реттілігі түсінікті ме? Бағаланатын оқу мақсаттары қайдан алынған? Ойлау дағдылары мен бағалау критерийлерінің байланысы туралы не айтуға болады?

Жеке жұмыс

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулықта берілген қалыптастырушы бағалау (16-17 бет, Қосымша 3) әдістерімен танысу.

Тыңдаушылар әдістерді сабақта қолдану туралы ойларын шағын топта талқылайды. Жаттығу

Тыңдаушылар үдерістің әр үш қадамы бойынша жұмыс істей отырып, қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма дайындайды. Жазбалар үшін 5үлестірме материалында берілген қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма дайындау үлгісін пайдалануларына болады. 

1-қадам. Оқу бағдарламасына/жоспарына назар аудару 

Тыңдаушылардан «Физика» пәні бойынша 8-сыныпқа арналған (басқа сыныпты таңдауға да болады) оқу жоспарына сүйеніп, ондағы барлық оқу мақсаттарын зерделеуді сұрау. Олар осы оқу мақсаты көзделген тақырып пен осы оқу мақсаты аясында ұсынылатын жаттығуларға көңіл аударулары керек.

2-қадам. Оқу мақсаттарын белгілеу 

Келесі қадамда мұғалімдер әрбір оқу мақсатын қалай бағалайтынын шешу керек, яғни олар әр тоқсанда оқытылатын оқу мақсаттарының/ жаттығулардың ретін белгілеп алуы керек. 3-қадам. Жоспар құру

Мұғалімдер оқушылары жаттығуды аяқтаған кезде оқу мақсатына жеткенін анықтау үшін қандай «бағалау критерийлерін» қолданатынын білу үшін бағалау жоспарын жазады. Тыңдаушылар физика пәні бойынша «Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағын» басшылыққа ала отырып, оқу мақсаттарының әрқайсысы үшін берілген бағалау критерийлеріне назар аударуы керек.

«Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағымен»  танысу: Бұл жинақта қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар үлгілері мен әр пән бойынша тапсырманы орындау үшін нақты қадамдарды анықтайтын дескрипторлар көрсетіледі. Сонымен қатар, жинақта қалыптастырушы бағалау үдерісі туралы анықтама беріліп, тапсырмаларға арналған дескрипторлар

көрсетіледі, белгілі оқу мақсаттарына сәйкестендіріліп жасалған бағалау критерийлері ұсынылады және қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма құрастыру кезеңдері анықталады.

Тыңдаушылар жұптасып, пән бойынша «Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағынан»  бір тоқсанды таңдап, жоғарыда аталған үш қадам бойынша жұмыс істейді және 5-үлестірме материалды толтырады. Әр жұптың бір жаттығу түрімен басқа топтармен бөлісуіне болады.

Тренер тыңдаушылардың түсінбеген мәселелерін анықтап, қосымша түсініктеме қажет мәселелерді қарастырады.

Топтық жұмыс

Әрбір шағын топ пәннің (Физика) оқу бағдарламасымен/жоспарымен, оқу мақсаттары жүйесімен, ұзақ мерзімді жоспармен танысады. Бір оқу мақсатын таңдап, Блум таксономиясы бойынша ойлау дағдыларының деңгейін, бағалау критерилерін анықтайды. Бағалау критерийлеріне байланысты қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар дайындап, оларға дескрипторлар құрастырады. 

Тыңдаушылар шағын топта дайындаған қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма үлгісіне таныстырылым жасайды және барлығы алғашқы тәжірибелерін өзара бағалайды: не оңай/қиын болды, себебі ..

Жұмыстарды бағалауды «Екі жұлдыз, бір тілек» (2 stars and a wish) әдісі арқылы тыңдаушылардың арасында ауызша кері байланыс түрінде ұйымдастыруға болады: жұлдыз – жұмыс бойынша ұнаған жақтары;  тілек – жақсартуды қажет ететін тұстары туралы ұсыныс. Рефлексия

1.       Бағалау критерийлері оқу мақсаттарына сәйкес анықталған ба?

2.       Бағалау критерилері ойлау дағдыларына байланысты ма?

3.       Тапсырма оқу мақсатының мазмұнын аша ма?

4.       Дескрипторлар бағалау критерилеріне сәйкес келе ме?

Сабақты қорытындылау

Тренер 36-48-слайдтар арқыры қалыптастырушы бағалаудың мазмұнын қорытындылайды. Критериалды бағалаудың ерекшеліктері бойынша:

Ықпалдастық. Венн диаграммасы бағалаудың оқыту және оқумен қалай байланысатынын,  сыныпта оқыту мен оқуға қалай ықпал ететінін көрсетеді. Мектеп аясында жүргізіледі. Мұғалімдер оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қалыптастырушы бағалау тапсырмаларын да, жиынтық бағалауды да өздері әзірлеп, бейімдей алады.

ХХІ ғасыр дағдылары. Критериалды бағалау жүйесі ХХІ ғасыр дағдыларын қолдануға және дамытуға жетелейді.

Критерийге негізделуі. Критериалды бағалау жүйесінің негізгі ерекшелігі  критерийдің оқушының оқу жетістігін бағалауға арналған негіз ретінде қолданылуы.

47-48- слайдтарда Қазақстанның орта білім беру жүйесі туралы ЭЫДҰ-ның 2014 жылғы баяндамасынан үзінді келтірілген, онда мектептердің критериалды бағалау жүйесін қолдануы қажеттігі туралы айтылған.

Тренер ауызша кері байланыс арқылы қалыптастырушы бағалауды ұйымдастыруға қатысты түсінбеген мәселелерді анықтап, тыңдаушылардың сұрақтарына жауап береді.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау:

ойлау сипаты

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

3-үлестірме материал. Қалыптастырушы бағалау үдерісі

4-үлестірме материал. Оқу үдерісін реттеудегі қалыптастырушы бағалау мен шарттар

5-үлестірме материал. Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма үлгісі

Таныстырылым слайдтары

3-күн

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Жиынтық бағалау үдерісі

Сабақтың мақсаты

Критериалды бағалау жүйесіндегі жиынтық бағалаудың мазмұнын және ұйымдастыру тәртібін түсіндіру.

Жаттығулар

Жеке жұмыс. 

«БББ» кестесін пайдалану (6-үлестірме материал). Тыңдаушылар критериалды бағалау жүйесі бойынша ойланып, «БББ» кестесінің алғашқы екі бағанын (Білемін, Білгім келеді) толтырады (соңғы Білдім бағанын рефлексия жасау арқылы сабақтың барысында/соңында толтыратын болады).

Тыңдаушылар қритериалды бағалаудың құрамдас бөлігі – жиынтық бағалау үдерісі туралы білгісі келеді деп күтіледі.  Сабақ тақырыбы мен мақсатын таныстыру Тыңдаушылармен диалог құру:

-         Бағалау жүйесін жаңартудың өзектілігін қалай түсіндіруге болады?

-         Қолданыстығы бағалау жүйесі оқушылардың оқу жетістіктері туралы толық ақпарат бере алмайды деген пікірмен келісесіз бе? - Жиынтық бағалау деген не?

Тыңдаушылардың жауаптарын тыңдаған соң, тренер теориялық материалмен танысуды ұсынады: «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық»: 4.2.Жиынтық бағалау үдерісі. 4.2.1. Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау.

«Үш қадамдық сұхбат» тәсілі

Тыңдаушылар материалды бір-біріне сұрақ қою арқылы талдайды: әркім тақырып бойынша стикерге 5 сұрақ жазып, оларды әріптесіне қою арқылы  жауабын алады. Үшінші тыңдаушы (хатшы) әріптестерінің қойған сұрақтары мен жауаптарын жазып отырады. Үдерісте тыңдаушылар сағат тілінің бағытымен рөлдерімен алмасады.

Тыңдаушылар 3-кесте – математика пәнінен (5-сынып) 1-тоқсанда қарастырылатын бөлімдер мен оқу мақсаттарының санына назар аударады; нұсқаулықтағы 5-қосымшамен («Оқу жылына арналған жиынтық бағалау өткізу жоспары») танысады; 7-үлестірме материалында берілген критериалды бағалау құрылымын толтырады.

Тренер талқылауды 49-54-слайдтар арқылы қорытындылайды: жиынтық бағалау тоқсанның ішінде (бөлім/ортақ тақырып бойынша), тоқсанның соңында (тоқсандық жиынтық бағалау) және білім беру деңгейін аяқтағанда (негізгі орта, жалпы орта білім) жүзгізіледі. Сонымен қатар критериалды бағалау жүйесінің мазмұнын қайта қарастырып (55-слайд), талқылайды, жиынтық бағалаудың мазмұнын аша түсу үшін көрсетілген қалыптастырушы бағалаудың ұйымдастырылу үдерісіне (53-слайд)  шолу жасайды.

Тыңдаушылар бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауға тапсырма дайындау үдерісін талдайды (56-57-слайдтар).

Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырманы пән мұғалімінің өзі дайындауы мүмкін.

Тыңдаушылар бағалау үдерісіндегі мұғалімнің рөлі туралы ойланады: мұғалімнің оқу үдерісін ұйымдастырушы және бағалаушы ретіндегі қызметтері бойынша пікілерін білдіреді (58-слайд).

Әрекеттерді жоспарлаушы/жобалаушы ретінде рефлексия:

-          Тақырып, бөлімді өту кезінде не қызықты және  пайдалы болады?

-          Бұл тақырыпқа қатысты қандай ресурстар мен материалдарды пайдаланған дұрыс?

-          Сыныпта және сыныптан тыс уақытта оқушылар немен айналысады?

Оларға қандай тапсырма ұсынуға болады?

-          Ата-аналарға ұсыну үшін    оқушыларды   қалай   бағалаймын, ынталандырамын?

-          Жоспарым жүзеге асырылады ма? Неліктен «Иә/жоқ»?

Бағалаушы/эксперт ретінде рефлексия:

-          Түсіну деңгейін бағалаудың нақты дәлелі қандай?

-          Тапсырмамен, тақырыппен, бөліммен жұмыс істегенде қандай мәселелерді бекіту керек және басқару әрекеттерінің қандай сәттеріне көңіл бөлу керек? - Барлығын түсініп және ештеңе түсінбей отырған оқушыларды қалай білемін?

-          Жұмысты бағалауда қандай критерийлерге назар аударамын?

-          Оқушылар нені түсінбей қалуы мүмкін? Мен оны қалай тексеремін?

Теориялық материалмен жұмыс

Тыңдаушылар «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық» бойынша 4кестені талдайды; оқу мақсаттарын, бағалау критерийлерінің ойлау дағдылары деңгейлеріне сәйкестігін қарастырады.

Жұптық жұмыс

Пәннің оқу бағдарламалары/оқу жоспарлары бойынша оқу мақсаттарын зерделеу. Ұзақ мерзімді жоспарлар бойынша оқу мақсаттарының бөлімдерге жіктелуіне және жалпы санына көңіл бөлу (59-слайд).

Тыңдаушылар пәннің оқу бағдарламасынан ұзақ мерзімді жоспар бойынша оқу мақсаттарының жүйесін талдап, 8-үлестірме материалында берілген кестені толтырады. Жұмыс нәтижелерін жұпта талқылап, жиынтық бағалауды ұйымдастыру үдерісінде пайдалану жолдарын нақтылайды.

Тренер тыңдаушыларды жаратылыстану пәнінен бөлім бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырма мысалымен (60-62-слайдтар) таныстырып (ПӨО материалдарының негізінде), талдау жасайды:

-          Бөлім бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырма қалай әзірленгені;

-          Бағалау критерилері мен ойлау дағдыларының сәйкестендірілгені;

-          Тапсырмалардың бағалау критерийлеріне сай құрастырылғаны;

-          Дескрипторлардың тапсырманы орындау деңгейін бағалауға мүмкіндік

беретіні;

-          Бөлім бойынша жиынтық бағалауда қарастырылатын жалпы балл және әрбір дескрипторға сәйкес анықталған балл саны.

Тренер тыңдаушыларды бағалау үдерісінде ескерілетін тәртіптерге көңіл аударуын қадағалайды: оқу мақсаттары мен бағалау критерилерінің ойлау дағдыларының деңгейінде сәйкестендірілуі. Бұл жиынтық бағалаумен қатар қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар дайындау барысында да ескерілетініне мән береді.

Жеке жұмыс

Тыңдаушылар пән бойынша «Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар» әдістемелік құралымен жұмыс істейді. Бұл құралда оқу бағдарламасына сәйкес өткізілетін бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау саны туралы, бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау және тоқсандық жиынтық бағалауды ұйымдастыру жолдары туралы ақпарат беріледі. Сонымен қатар әдістемелік құралда 

-          пән бойынша әр тоқсанда берілетін бөлім, бөлімшелер/ортақ тақырыптар атаулары; 

-          бөлім мен      бөлімшелерде беріліп,           бағалау           критерийлері             мен      ойлау дағдыларының деңгейлерімен сәйкестендірілген оқу мақсаттары; 

-          бөлім/ортақ тақырыптар және тоқсандық жиынтық бағалауға арналған тапсырмаларды құрастыруға байланысты ұсыныстар; 

-          бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары үлгілері мен дескрипторлары; 

-          тоқсандық жиынтық бағалаудың спецификациясы; 

-          жиынтық бағалауға арналған тапсырма үлгілері мен балл қою кестелері  ұсынылады. Жұптық жұмыс

Тыңдаушылар «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық» бойынша жұмыс істейді; бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау нәтижелерін талдау әдістерін қарастырады(5-кесте, 5-сурет).

Тренер жұмысты қорытындылайды: Мұндай талдау оқушының оқу жетістіктерінің деңгейін анықтаумен байланыстырылады (63-слайд). Тренер тыңдаушыларды оқу жетістіктерінің деңгейлерге жіктелу тәсілі мен жиынтық бағалау нәтижесінде жинақталған ұпайларды 5 баллдық жүйеде бағаға ауыстыру тәртібімен таныстырады. Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау нәтижесінде қойылған балл оқушының оқу жетістігінің деңгейлерін (жоғарғы, орта, төмен) анықтауға мүмкіндік береді. 

Бөлім бойынша жиынтық бағалау нәтижесі бойынша мұғалім рубрика толтыру арқылы ата-аналармен кері байланыс жасай алады (64-слайд). Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау ғылыми-жаратылыс және тілдік пәндерден - бөлімдер бойынша; әлеуметтік-гуманитарлық  пәндерден - ортақ  тақырыптар бойынша өткізіледі (65-66-слайдтар). 

-          Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырма оқу мақсаттары мен бағалау критерийлеріне сәйкес  құрастырылады 

-          Мектептің әдістемелік бірлестіктері оқу жылына арналған жиынтық бағалау жоспарын құрады және бекітеді 

-          Әрбір пән бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалардың үлгілері берілген әдістемелік ұсыныстарды ПӨО және ҰБА  дайындайды  Жеке жұмыс

Тыңдаушылар «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулықта»  берілген теориялық материалмен танысады: 4.2.2.1. Тоқсандық жиынтық бағалауды жоспарлау және ұйымдастыру, 4.2.2.2 Тоқсандық жиынтық бағалау нәтижелерін талдау.

Тоқсандық жиынтық бағалау тоқсан аяғында өткізіліп, балл және баға қою арқылы оқушының білімі, дағдысы, түсінуі туралы дәлелдемелерін көрсетеді. 

Тоқсандық жиынтық бағалау түрлі бақылау және тексеру жұмыстарын ұйымдастыру арқылы өткізіледі. Тоқсандық жиынтық жұмысты құрастыруда оның білу мен түсінуді, қолдану дағдыларымен ғана шектелмей, оқушының жоғарғы деңгейдегі ойлау қабілетін: анализ, синтез және баға беруін анықтауға мүмкіндік беретін тапсырмаларды қамтуы маңызды екендігін ескерген жөн. Тоқсандық жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар үлгілері әдістемелік нұсқаулықтарда беріледі. Дегенмен әр мектеп жиынтық бағалау тапсырмаларын өз еркімен дайындай алады. Мұғалімге көмек ретінде жиынтық бағалаудың тапсырмалары жинақталған базасы да қолданылуы мүмкін. Оқу жылының басында мектептегі әдістемелік бірлестікте оқу жылына арналып жасалған бағалау жоспары әзірленеді (67-слайд).

Педагогикалық жағдаят 

Сіз мұғалімсіз. Сізге мектеп басшысы әріптесіңіздің орнына тоқсандық жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар дайындауды тапсырды. 

Тапсырма құрастыру үшін Сізге қандай ақпарат керек? 

Тыңдаушылар жағдаятты алдымен шағын топтарда талдап, ортақ флипчартқа сұрақтар тізімін жазады.

Тренер тоқсандық жиынтық бағалауға қатысты сұрақтар тізімін көрсету арқылы (68-69-слайдтар) жұмысты қорытындылайды:

-          Тапсырмалар кімдерге арналған? 

-          Тапсырмаларды орындауға қанша уақыт беріледі? 

-          Тоқсандық жиынтық бағалау қалай өткізіледі? 

-          Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының мазмұны қандай? 

-          Қандай тапсырмалар түрлері қолданылады? 

-          Тапсырмалар немесе сұрақ қажет? Сұрақтар үшін балл қалай есептеледі?  -             Неше тапсырма құрастыру керек?

Тапсырманы құрастырушы:  

-          оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттарына шолу жасайды;  

-          тест спецификациясына сәйкес тапсырмалар түрлерін анықтайды және құрастырады; 

-          құрастырылған тапсырмалар мен балл қою кестелерін ПӨО мен ҰБА-на сараптамаға жібереді;

-          Сараптамадан кейін тапсырмалар мен балл қою кестелерін толықтырады және ПӨО жібереді. Жұптық жұмыс

Тоқсандық жиынтық бағалаудың спецификациясымен танысу (физика пәні).

Тыңдаушылар құжаттың        мазмұнымен   танысады,       жұппен             талқылап,        өз тәжірибесінде пайдалану жолдары туралы пікірлеседі.

Тренер жұмысты қорытындылайды (70-71-слайдтар):

Тоқсандық жиынтық бағалау спецификациясы (ЖБС) – жиынтық бағалаудың мазмұны мен форматын көрсететін құжат. Тест спецификация тапсырмаларды бағалаудың мазмұны мен форматынан, сондай-ақ, тапсырмалардың негізгі мазмұнының сипаттамасынан тұрады. 

Тыңдаушылар тоқсандық жиынтық бағалау өткізу тәртібімен танысады (72-слайд). Топтық жұмыс

Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау мен тоқсандық жиынтық бағалау арасындағы ұқсастық пен айырмашылықты талдау.

Венн диаграммасын пайдалануға болады (73-слайд). 

Шағын топтар флипчарт дайындап, таныстырылым жасайды. 

Сабақты қорытындылау

-          Пән бойынша бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынық бағалау өткізудің маңызы қандай? Бағалауды ұйымдастырудың алгоритмі қандай?

-          Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынық бағалауды ұйымдастыру үшіну үшін құжаттарды пайдалану керек?  Рефлексия

Тыңдаушылар БББ кестесін толтырады.

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар 

6-үлестірме материал. БББ кестесі

7-үлестірме материал. Критериалды бағалау құрылымы

8-үлестірме материал. Ұзақ мерзімді жоспарды талдау

Таныстырылым слайдтары

3-күн

4-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Баға қою тәртібі. Білім алушы портфолиосы.

Сабақтың мақсаты

Жиынтық бағалау нәтижесін тіркеу тәртібін, тоқсандық және жылдық бағаны қорыту ережесін, білім алушы портфолиосының мазмұнын түсіндіру

Жаттығулар

Сабақ тақырыбы мен мақсатын таныстыру Шағын топқа біріктіру

Диалогқа арналған сұрақтар: -       Модерация деген не?

-          Тоқсандық жиынтық бағалаудың модерациясы дегеніміз не? 

-          Аталған үдеріске кімдер қатысады?

Тыңдаушылар Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулықта  берілген материалдармен

танысады: Тоқсандық жиынтық бағалау нәтижелерінің талдауы, Тоқсандық жиынтық бағалау қорытындысын модерациялау, модерация барысындағы мұғалімнің қызметі (модерацияға дейін, барысында, кейін), білім алушы портфолиосы.

Тыңдаушылар түсініктерін жұпта талқылайды, бір-біріне сұрақ қою арқылы түсіну деңгейлерін бағамдайды.

Тренер жұмысты 74-76-слайдтар арқылы қорытындылайды:

Портфолио – білім алушылардың мақсатты түрде жинақтаған, олардың оқудағы нәтижесін, ілгерілеуін, белгілі бір оқу жылындағы бір немесе бірнеше пәндер бойынша жетістіктерін көрсететін жұмыстары.

Білім алушы портфолиосына ұсынылған құрылым:

-       Титул беті;

-       Пән бойынша бөлгіштер;

-       Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша, тоқсандық жиынтық бағалау

-       жұмыстары, мысалы: бағалау критерийлері, балл қою кестесімен жазба

-       жұмыстары, таныстырылымдар, бақылау жұмыстары, эссе, т.б.;

-       Білім алушылардың оқу жетістігі деңгейін көрсететін күнделікті сабақ

-       үдерісінде орындаған жұмыстары;

-       Мұғалімнің кері байланысы, пікірлері, ұсыныстары;

-       Білім алушының рефлексиясы

Тренер мұғалімдерді 77-81-слайдтар арқылы тоқсандық жиынтық бағалау қорытындысының модерациясы және модерация хаттамаларының үлгілерімен таныстырады (ПӨО материалдарының негізінде).

Талқылау

Тренер тыңдаушыларға қолданыстағы оқушылардың тоқсандық және жылдық бағаларын қорыту ережесін және оның олқылықтарын талдауды және келесі сұрақтар туралы ойлануды ұсынады:

-       Критериалды бағалау жүйесін қолдану барысында оқушылардың оқу жетістіктерін тіркеу  қалай жүзеге асырылады?

-       Жиынтық бағалау қорытындылары қайда тіркеледі?

-       Тоқсандық және жылдық қорытынды бағалар қалай есептеледі?

Тренер жауаптарды 82-слайд арқылы қорытындылайды: Сынып журналы, Электронды журнал, Оқушының табелі. Мұғалімдердің әрбір құжаттың ерекшеліктері мен  пайдалану тәртібін түсінуі маңызды.

Жеке жұмыс

Тыңдаушылар «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулықтағы»  Баға қою механизмі тақырыбымен танысады (6-8 кестелер, Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауда оқушылардың нәтижелерін тіркеу, тоқсандық, жылдық бағаларды қорыту). 

Тыңдаушылар материалдарды толық түсіну үшін шағын топта талқылау жасайды (флипчарт қағазында ортақ сызбасын жасауға болады).

Тоқсандық, жылдық бағаларды есептеу тәртіптерін толық түсіну үшін тыңдаушылар шағын топта мысалдар ойластырып, басқа топтарға тапсырма ретінде ұсынулары мүмкін.

Тренер сабақты 83-88-слайдтар арқылы қорытындылайды.

Тыңдаушылар БББ кестесін толтырады; жазбалары бойынша ауызша рефлексия жасайды.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: критериалды бағалау

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар 

Таныстырылым слайдтары

4-күн

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы

«Физика» пәні бойынша жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасының мазмұны мен құрылымы

Сабақ мақсаты

Пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының мазмұнын түсіндіру

Жаттығулар

Өткен тақырыптарға шолу

Тренер тыңдаушылармен өткен сабақтар бойынша рефлексия жасайды: не түсінікті, қандай сұрақтар туындады?

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Шағын топтарға біріктіру 

Сұрақ: Физика пәнінің жаңартылған білім беру бағдарламасында маңызы қандай? Топтық талқылау

Әр тыңдаушы стикерге 3 себебін жазады және шағын топтарда өзара пікірлеседі. Келесі кезеңде әр топтың көшбасшылары ортадағы шеңберге жиналып, сұрақты талқылайды, қалған тыңдаушылар шеңберді қоршап тұрып, талқылау барысын қадағалайды. Өз тобының жауабын жақсарту үшін тыңдаушылар стикерге жазып, көшбасшысына идеяларын жазбаша жеткізулеріне болады.

Оқу бағдарламалары

Мұғалімдерге әр пәннің оқу бағдарламаларының мазмұны ұқсас жалпы тараулардан тұратынын еске салу үшін таныстырылым слайдтарын пайдаланыңыз. Тек арнайы пәндердің мазмұнында айырмашылықтар бар.

Жұптық жұмыс 

Тыңдаушылар жұптарға бөлініп, бағдарлама мазмұнының бірінші бөліміндегі тарау туралы ойланып, арнайы пәндер бойынша ақпараттар тарауға қалай енгізілетіні туралы талқылайды. Осыдан кейін мұғалімдер тарауға ауысады да, өздерінің тізімі мен ондағы қамтылған мәселелерді салыстырады. Сол арқылы онда қандай да бір ерекшеліктер мен сәйкессіздіктердің бар-жоқтығын тексереді.

Бөлімдер

Таныстырылым слайдтарының көмегімен оқытуға арналған бөлімдерді таныстыру. Тыңдаушыларды оқу бағдарламасының бөлімдері мен бөлімшелерін тауып, әр бөлімде қандай тақырып меңгерілетінімен таныстыру. 

Білім беру бағдарламасының спиральділігі туралы түсінікті, оның оқу мақсаттары мен міндеттері үшін маңызын түсіндіру, мысалы, белгілі бір дағдыларды дамытуға арналған мақсаттар барлық білім саласы бойынша меңгеріледі.

Оқу жоспары 

Тыңдаушыларға оқу жоспарында қамтылатын тараулар туралы түсінік беру (7слайд).

Топтық жұмыс

Мұғалімдер шағын топтарға бөлініп, пәннің оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларын зерделеп, оқу жоспарында оқу бағдарламасындағы  тарауларға және ұзақ мерзімді жоспарға сілтеме жасалатыны жөніндегі ерекшеліктерін қарастырады, ал оқу жоспарында пән бойынша ұзақ мерзімді жоспар, тілдік мақсаттар, орта мерзімді жоспар мен қысқа мерзімді жоспар үлгілері ұсынылатынын қарастырады. Тыңдаушылар оқу жоспарының тарауларын қарап шығып, олардың мазмұны мен маңызын талқылайды.

Топтар өздерінің талқылау нәтижелерімен топ тыңдаушыларымен бөліседі.

Сабақты қорытындылау

Тренер тыңдаушыларға түсінік беруді қажет ететін кез келген сұрақтар мен мәселелерді талқылайды. 

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Мұғалімге арналған нұсқаулық Таныстырылым слайдтары

4-күн

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Оқу бағдарламасы: оқу мақсаттары және ұзақ мерзімді жоспар 

Сабақтың мақсаты

Пән бойынша оқу мақсаттары мен ұзақ мерзімді жоспарлаудың ерекшеліктерін қарастыру

Жаттығулар

Сабаққа кіріспе

Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасында қолданылатын негізгі құжаттарға шолу жасау.

Тыңдаушыларға жаңартылған білім беру бағдарламасының маңызды құрылымдық ерекшелігінің бірі оның құрамына мерзімді жоспарлардың – ұзақ мерзімді, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлардың кіретіндігі екеніне тоқталу.

Топтық жұмыс

Тыңдаушылар жоспарлаудың әрбір кезеңіне тән ерекшеліктер мен қолдану саласын талқылау үшін топтарға бөлініп, ұзақ мерзімді, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспардың ерекшеліктерін қарастырады (9-слайд):

-                     ұзақ мерзімді жоспар білім беру деңгейі бойынша барлық сыныптардағы пән тарауларын белгілеп, олардың жалпы ережелерін анықтайды;

-                     орта мерзімді жоспар нақты сынып бойынша пән тарауларының мақсаттары мен міндеттерін, мұғалімнің іс-әрекеттері мен ресурстық қолдауды егжей-тегжейлі ұсынады;

-қысқа мерзімді жоспар жеке сабақ жоспарының үлгісі болып табылады.

Тыңдаушылар топта нені жоспарлаудың әрбір деңгейінің негізгі мақсаттары мен ерекшеліктері деп санайтынын анықтайды.

Тыңдаушылар ұзақ мерзімді жоспарды қарастырғанда, оның оқу бағдарламасындағы пәндік мазмұн нақтыланатын құрамдас бөлігі болып табылатынын ескеруі тиіс. Үлгі ретінде 1-үлестірме материалды пайдалануға болады. Ұзақ мерзімді жоспар

Бүкіл топпен оқу бағдарламасындағы ұзақ мерзімді жоспарды талқылаудан бастаңыз: Қандай ерекшеліктерін байқадыңыздар?

Төмендегі мәселелер қамтылғанына көз жеткізу:

-    Әр бөлімнің тақырыбы бар және бұл тақырыптар пәнаралық байланыс аясында ұсынылған.

-    Ұғымдар түрлі тоқсан аясында қайталанады.

-    Спиральді білім беру бағдарламасы идеясын түсіндіру (таныстырылым):

-    Оқушылар пәнді әртүрлі деңгейлерде қайталап зерделейді, әр деңгей алдыңғы деңгейге қарағанда күрделене береді және анағұрлым терең зерттейді. 

-    Тақырыптар тоқсан сайын қайта қаралады.

-    Кейбір оқу мақсаттары тоқсанына бір реттен көбірек қаралады.

Пәнаралық тақырыптар да оқушыларға анағұрлым күрделі идеялар туралы түсінік қалыптастыру үшін алып жатқан білімін алдыңғы біліміне негіздеуге мүмкіндік береді.

Жаңартылған білім беру бағдарламасы бойынша тиімді жоспарлау төмендегілерді қамтуы қажет.

Тиімді жоспарлауға арналған критерийлер (10-слайд):

-          Белсенді оқуды қамтитын жаттығулар мен тапсырмалар 

-          Оқу мақсаттарына негізделген дағдылар (мәнмәтіннен бөлек)

-          Тізбектелген сабақтар топтамасын пайдалану (кезеңдері айқын)

-          Нақты бір сыныптағы оқушыларға арнап жоспарланған сараланған бағалау критерийлері

-          Жоспарлау туралы рефлексия және бағамдау

-          Түрлі саралау әдіс-тәсілдері (яғни, қолдау көрсету мен нәтиже ғана емес)

-          Құрылымдалған топтық жұмысты белгілеу  және жоспарлау

-          Бүкіл топ орындайтын жұмыста бағалау әдіс-тәсілдері қамтылған

-          Ресурстар, қажет болса сөздік

-          Айқын бағалау әдіс-тәсілдері

-          Пәнаралық байланыс

Тыңдаушылардан тізімді толықтырып, түзету енгізуді сұрауға болады. Бұл бағалау критерийлері бірнеше күн бойы өзара бағалау үшін қолданылатынын түсіндіру керек.

Сабақты қорытындылау

Тыңдаушылар келесі сұрақтарға жауап береді:

-          Жаңартылған білім беру бағдарламасы мен қазір қолданыстағы білім беру бағдарламасының ұқсастықтары қандай?

-          Айырмашылықтары қандай?

-          Жаңартылған білім беру бағдарламасына қатысты қандай да бір алаңдаушылық бар ма? Рефлексия

Тыңдаушылар стикерлерге сабақ бойынша рефлексия жасап, постерге жапсырады.

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

1-үлестірме материал. Ұзақ мерзімді жоспардың үлгісі

Таныстырылым слайдтары

4-күн

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлау

Сабақтың мақсаты

Пән бойынша орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлаудың мазмұнын түсіндіру

Жаттығулар

Ширату жаттығуы

Жаңартылған білім беру бағдарламасында қолданылатын негізгі құжаттар:

оқу жоспары

Оқу жоспарының мазмұнын қарастыру (7- слайд):

-      Ұзақ мерзімді жоспар

-      Тілдік мақсаттар туралы

-      Орта мерзімді жоспар

-      Қысқа мерзімді жоспар: сабақ жоспары.

Орта мерзімді жоспар

Тыңдаушылар орта мерзімді жоспардың ұзақ мерзімді жоспарға негізделген, пән тарауларының мақсаттары мен міндеттерін айқындайтын, оқу материалын сыныптар бойынша көрсететін жұмыс сызбасы екенін, ал қысқа мерзімді жоспар жеке сабақ жоспарының үлгісі болып табылатынын ескеруі тиіс (2-үлестірме материал).

Орта мерзімді жоспарлау оқу үдерісін ұйымдастыруда төмендегі мақсаттарды қамтамасыз етуге бағытталады:  

–                    жұмыс кезеңдерінің дәйекті, тізбектеліп ұйымдастырылуы; 

–                    әрбір сабақ үшін оқу мақсаттарын белгілеу; 

–                    оқу нәтижелерін бағалау әдістемесін анықтау; 

–                    осы нәтижелерге қол жеткізу мақсатында жоспарланған оқыту мен оқу жаттығуларын көрсету; 

–                    оқудың әрбір кезеңінің басынан бастап соңына дейін алға ілгерілеудің болуын қамтамасыз ету; 

–                    барлық оқушыларды қамтуға бағытталған стратегиялық жоспарлау.

Қысқа мерзімді жоспар 

Тыңдаушылар тренердің көмегімен пәннің оқу бағдарламасындағы оқу мақсатын таңдап, сабақ жоспарын құрудың үлгісін әзірлеуі керек. 

Алдымен оқу жоспарын қарап шығу керек. 

Оқу жоспарынан қандай ақпаратты алуға болады?

Оқу жоспарында не нәрсе қамтылмаған?

Қандай қосымша ақпаратты енгізу керек?

Жұптық жұмыс

3-үлестірме материалымен танысу. Тыңдаушылар материалды жұпта талқылайды және сабақ жоспарлауда қолдану туралы пікірлерімен бөліседі. «Ойлан – жұптас – бөліс»

Орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлаудың мақсаттарын және олардың арасындағы айырмашылықты қайталау үшін оқу жоспарын пайдалану.

Оқу жоспарының «Қысқа мерзімді жоспар» бөліміне назар аудартып, қысқа мерзімді жоспар дегеніміз күнделікті сабақ жоспары екенін ескерту.

Неліктен сабақ жоспарында оқу мақсаттары мен сабақ мақсаттары жеке берілген? (Бір сабақта меңгеруге болатын сабақ мақсаттарына қарағанда, оқу мақсаттары анағұрлым кең ұғым).

Сабақ мақсаты неге үш бөлімге бөлінген? (Сыныптағы қабілеттері әртүрлі оқушылардың танымдық қажеттілігін  ескеру үшін).

Тыңдаушылар жұптасып сабақ жоспарындағы оқу мақсаты мен сабақ мақсатын талдап, талқылайды.

Шағын топта тыңдаушылар 1-бөлімнен алынған жаттығу(лар)дың мақсаттарын жазады. Олар идеяларымен бүкіл топпен бөліседі. Басқа тыңдаушылардан мақсаттарды жетілдіру туралы идеяларын сұрау.

Орта мерзімді жоспарда тілдік мақсат көзделгенін ескертіңіз. Тыңдаушылар оқу жоспарының «Тілдік мақсаттар туралы» тарауын қарайды.

Жұптық жұмыс

Тыңдаушылар төмендегі сұрақтарға жауап береді:

Тілдік мақсаттар қандай? Біз оларды не үшін қолданамыз? 

Жұпта талқылау кезінде тыңдаушылар идеяларын стикерге жазып, соңынан бүкіл топқа таныстырады.

Оқу мақсаттары сияқты, сабақ жоспарында тілдік мақсаттар да көзделуі тиіс екенін түсіндіру. 

Топтың сабақ жоспарын оқу жоспарының соңғы жағындағы қысқа мерзімді жоспарлау үлгісімен салыстыру.

-         Толыққанды қысқа мерзімді жоспарды құру үшін қандай толықтырулар енгізу керек?

-         Мұғалімдердің осы тапсырманы орындаудағы логикалық негіздемесі қандай? 

Сабақ жоспарлаудың ерекшеліктері

Сабақ жоспарының шаблоны (4 үлестірме материал) таратылады. Оқу жоспарының 1-бөлімін таңдау.

Топтық жұмыс

Тыңдаушылар       шағын топта   сабақ   жоспарының   ерекшеліктерін,             оқу жоспарының сабақ жоспарында тікелей қамтылатын мазмұнын және оларға қажетті қосымша ақпаратты талқылайды.

Бүкіл топпен сабақ жоспарының негізгі ерекшеліктерін талқылауға болады.

Мұғалімге оқу жоспарын пайдалану кезінде қандай қосымша ақпарат қажет болады? 

Бұған дейін талданған сабақтағы оқу, тілдік мақсаттар және саралау нәтижелеріне оралу (бірақ бағалауды толығырақ талқылауды кейінге қалдыруға болады). Олардың сабақты жоспарлауға енгізу үшін зерттеу, тәжірибелік эксперимент және ресурстарды ендіру тұрғысынан не істеу керек екенін талқылау.

Сабақты қорытындылау

Қысқа мерзімді жоспарлау туралы келесі сұрақтарды талқылау: 

Белсенді сабақты жоспарлаудың қазіргі қолданыстағы әдістерден ерекшеліктері неде?

Қандай тұстары мұғалімдерге қиын болуы мүмкін?

Мұғалімдерге сабақ жоспарын дайындау үшін қанша уақыт керек болады? Рефлексия

Тыңдаушыларға қосымша түсінік беруді қажет ететін кез келген сұрақтар мен мәселелерді талқылау. 

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Жаңартылған білім беру бағдарламасын түсіну

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

2-үлестірме материал. Орта мерзімді жоспардың үлгісі. Физика,7-сынып

3-үлестірме материал. Қысқа мерзімді жоспарлау

4-үлестірме материал. Сабақ жоспарының шаблоны 

4-күн

4-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Пәнді оқытудағы тілдік мақсаттардың маңызы

Сабақтың мақсаты

Физиканы оқытудағы тілдік мақсаттардың маңызын түсіндіру

Физиканы оқыту барысында тілдік мақсаттарды қамтитын тапсырмаларды қолдануға жаттығу

Жаттығулар

Ширату жаттығуы 

Тыңдаушылардың арасында жағымды қарым-қатынас орнату мақсатында «Екі шындық, бір жалған» ойынын ұйымдастыруға болады. Бірнеше тыңдаушы әріптестеріне үш нәрсе туралы айтады – екеуі шындық, біреуі – жалған. Олар жалған тұжырымды табуы керек.

Сұрақ:  

Осы жаттығуды физика сабағында қалай қолдануға болады? Физикалық тілді дамытуға ықпалы бар ма?

Тыңдаушылардың пікірлерін талқылау. (Бұл пәнге байланысты сөйлемдер болуы мүмкін).

«Ойлан-Жұптас-Бөліс»

Физика сабағында оқушылардың тілдік дағдыларын дамыту қаншалықты маңызды?

Ол үшін қандай тәсілдер қолдануға болады?

Әрбір тыңдаушы 5-үлестірме материалды пайдаланып, тілдік дағдыларды дамыту үдерісіне ЭСӘТ талдауын жасайды; әрбір санат бойынша тілдің маңызын пайымдай отырып, үш сөйлем жазады. Олар өз жазбаларымен жұпта бөлісіп, шағын топта талқылайды, соңында топтың тұжырымын флипчарт қағазына шығарады. Әрбір топ өз жұмысын бүкіл топқа таныстырады, физика сабағында тілдік дағдыларды дамытудың маңызын бағалайды. 

ЭСӘТ талдауы — үдеріске сыртқы ортаның әсерін сараптаудың қарапайым және ыңғайлы құралы болып табылады: Э– экономикалық, С – саяси, Ә – әлеуметтік, T – технологиялық факторлар

Жаңартылған білім беру бағдарламасындағы тілдік мақсаттардың маңызы 

Жаңартылған білім беру бағдарламасындағы тілдік мақсаттардың маңызын айқындау үшін оқу жоспарын пайдалану. 

Тілдік мақсаттар оқу жоспарының бөлімдерінде көрсетіледі. Тыңдаушылар оқу жоспарын қарап шығып, оның тілдік мақсаттарды қамтамасыз етуге қалай көмектесетінін қарастырады.  

Бөлім бойынша тілдік мақсат үлгісі «Физика» пәнінің осы бөлімін меңгеру үшін оқушыларға қажетті ғылыми тілді қамтиды:  

        -    пән бойынша тілдік мақсаттарды қарастыру;

-          пәнге тән арнайы лексикамен және терминологиямен таныстыру және оны тиімді пайдалану жолдарын талқылау;

-          диалогқа/ жазылымға қажетті тіркестер.

Бұларды сабақты жоспарлауда және сабақты өткізу барысында қаншалықты тиімді пайдалануға болатынына көз жеткізу үшін, тыңдаушыларға орта мерзімді жоспардың үлгісін қарастыруды ұсынуға болады (2-үлестірме материал).

Мысалы,         «Физика»        пәні     бойынша         7-сыныпқа       арналған             оқу бағдарламасын/жоспарын қарастыру

Бөлім (7.1A): Физика – табиғат туралы ғылым.

Оқыту мәнмәтіні: Берілген бөлім оқушыларды физикалық құбылыс, физикалық дене, зат және материя ұғымдарымен таныстырады. Әлемді тануда пәннің мақсаты мен міндеттерін түсіндіреді.

Пәнді оқыту мақсаты: Оқушылар орындай алады:

-          физикалық құбылыстарға мысалдар келтіру

Тілді оқыту мақсаты: Оқушылар физикалық құбылыстарға келтірілген мысалдарды ауызша және жазбаша түрде сипаттай және жүйелей алады.

Пәндік лексика және терминология: Физикалық құбылыстар, физикалық денелер, зат, материя.

Диалогқа/жазуға қажетті сөз тіркестері: 

Физикалық шамаларға  … жатады Физикалық денелер … сипаттайды Материяның пайда болу формалар ...

Нәтижелерді жазу/енгізу үшін, біз ...

Біздің орындаған жұмысымыздың нәтижесі/қорытындысы/талдауы мынаны көрсетеді ...

Осы кестеден көргеніміздей ... Қорытынды жасайды ...

Пән            бойынша         академиялық   лексика           қалыптастыру             үшін     сабақта терминологияны қолдану бойынша жұмысты әрдайым жүргізіп отыру қажет. Оқушылардың терминдерді дұрыс пайдалануын қамтамасыз ететін ауызша және жазбаша тапсырмалар қолдану ұсынылады. Білім алушылардың білім жетістігін бағалау барысында академиялық лексиканың дұрыс қолданылуына көңіл аудару қажет. Топтық жұмыс

Тілдік мақсаттарды айқындау

Тыңдаушылар шағын топтарда пәннің оқу жоспарынан жаттығу таңдайды (орта мерзімді жоспарды пайдалануға болады), оның осы бөлімде белгіленген тілдік мақсаттарды дамытуға оның қалай көмектесетінін талқылайды. Топтар оқу жоспарының негізінде тілдік мақсаттарды флипчартқа жазады. 

Тыңдаушылар өз ойларымен-пікірлерімен барлық топпен бөліседі, бір-бірінің нәтижелерін бағалайды(ауызша/жазбаша кері байланыс).

Сабақты қорытындылау

Тренер қажетті қосымша түсініктеме береді немесе сабақты талқылауды ұсынады.  Тыңдаушылар күнделікті өзін-өзі бағамдау нысанын толтырып  (6-үлестірме материал), тренерге қоятын сұрақтарын жазады.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Жоспарлау

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары 2-үлестірме материал. Орта мерзімді жоспардың үлгісі.

5-үлестірме материал. ЭСӘТ талдауы

6-үлестірме материал. Күнделікті өзін-өзі бағамдау нысаны

Таныстырылым слайдтары 

Флипчарт және маркерлер

5-күн

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Физиканы оқытудағы белсенді оқу жаттығулары

Сабақтың мақсаты

Физика сабағында белсенді оқуды ұйымдастыру

Белсенді оқуды қолдайтын жаттығуларды дайындау және қолдану жөнінде түсінік қалыптастыру

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу 

Сабақтың тақырыбы және  мақсатымен таныстыру

Шағын топтарға біріктіру 

Ширату жаттығуы

Шеге суырғышпен шегені суыру үшін, сабына перпендикуляр бағытта 15 Н күш түсіріледі. Егер күш иіндері сәйкесінше  10 см және 25 см болса, шегенің  кедергі күші қандай?

Тыңдаушылар тапсырманы жеке орындап, жұпта талқылайды, жауаптар топта қорытындыланады.

Есепті шығару қиын болды ма? Неліктен? Жұпта, топта талқылау несімен тиімді? Блум таксономиясы бойынша танымдық ойлау деңгейі қандай сатыға сәйкес келеді? Тез ойлайтын оқушыларды қалай ұйымдастыруға болады?

Топтық талқылау

Жеке жұмыс. Тыңдаушылар физика пәнін оқыту кезінде қалаулы тақырыптары бойынша өз тәжірибесінен бір немесе бірнеше тапсырма таңдап алады, оларды қалай өткізетіні және оқытуды қалай жоспарлайтындығы туралы ойланады. Сызбаны А3 форматты қағазға сызып, тапсырманы орта мерзімді жоспарда пайдалануға болады.  

Шағын топтарда талқылау. Тыңдаушылар топ мүшелеріне өз жұмыстарын таныстырады. Бір-біріне ауызша кері байланыс ұсынады: тапсырманы орындау кезінде қандай белсенді әдістер мен тәсілдер қолданылды, қайсы жақсы шықты, қайсысын жақсартуға болады? Қолданылатын әдістер мен тәсілдер тиімді ме?  

Пікірталастан кейін жұмысқа өзгеріс енгізуге уақыт беруге болады.

Соңында тыңдаушылар басқа топтағы әріптестерімен ой бөліседі: әрқайсысы  әріптесін өз мысалымен таныстырады, дайындалған жұмысты ауызша бағалайды; қажет болғанда жақсарту жолдарын ұсынады. 

Сұрақтар:

-          Физика сабағында белсенді оқу әдістерінің  маңызы қандай?

-          Тақырыптардың ерекшеліктеріне байланысты оқытудың белсенді әдістерін қалай пайдалануға болады?

-          Әріптестеріңіздің қандай сәтті мысалын атап өтуге болады?

-          Өз тәжірибеңізді қалай өзгерте аласыз?

-          Сабақты бастау әдістері қандай болуы мүмкін?

-          Физика сабағында проблемалық сұрақтардың мәні қандай? Барлық топтардың пікірлерін тыңдау және бағалау керек.

Жеке жұмыс

1-үлестірме материалмен жұмыс

Тыңдаушылар сабақты бастау бойынша материалды талдайды және  өздері қолданатын әдіс-тәсілдерді ұсынады.

Тыңдаушылар ұсынған тәсілдер бүкіл топта талқыланады, бағаланады.

Сабақты қорытындылау

Тыңдаушының өзін-өзі бағалауы:

Мен сабақта ____________________жұмыс жасадым

Мен сабақтағы өз жұмысыма _____________________

Маған сабақ _______________________________көрінді

Менің көңіл-күйім _________________________________

Сабақтағы мәліметтер маған ______________________

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Белсенді оқу

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

1-үлестірме материал. Сабақты бастау мысалы 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

5-күн

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Физика сабағында оқушылардың ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын дамыту

Сабақтың мақсаты

Оқушылардың ойлау қабілеті мен дағдыларын қалыптастыру және дамытуға арналған әдіс-тәсілдерді зерделеу

Физика сабағында оқушылардың ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын дамыту тәсілдерін қарастыру

Жаттығулар

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру Топтық жұмыс

Талқылауға арналған сұрақтар: 

-          «Физика» пәнін оқытуда оқушылардың қандай дағдыларын дамытуға баса назар аударылады? 

-          Физика сабағында оқушылардың ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларының қатарына нені жатқызуға болады?

-          Бұндай дағдыларды қалыптастырудың маңызы қандай? 

-          Сіз мұны өз тәжірибеңізде мұны қалай іске асырасыз? 

-          Сабақта оқушылардың мұндай дағдыларын қалыптастыру мен дамытудың қандай тиімді тәсілдерін қолдануға болады?

Мұғалімдер шағын топтарда өздері қолданып жүрген әдіс-тәсілдерін талқылап, басқа әріптестерімен бөліседі Тыңдаушылар өз тәжірибелерімен бөлісіп, оқушылардың ақпаратты өңдей білу дағдыларын дамыту үшін қолдануға болатын педагогикалық әдіс-тәсілдерге мысал келтіреді (мысалы, сұрақ қою, пікірталастар мен талқылау, т.б.). 

Ширату жаттығуы

Voting (Дауыс беру): Тренер сұрақ қояды, тыңдаушылар оған «иә» не «жоқ» деп жауап береді. Қызыл және жасыл түсті қағаздар қолдануға (қызыл – иә, жасыл – жоқ) немесе қолдың қимылымен, отыру/тұру арқылы көрсетуге де болады.

-          Қар жана ма?

-          Гүлде тікен бола ма?

-          Қардың астында гүл өсе ме?

-          Қыркүйекте өсімдік гүлдей ме?

-          Ай Жерге тартыла ма?

-          Жауапсыз сұрақ бола ма?

-          Бүкіләлемдің тартылыс күшінің формуласын кезкелген денер үшін қолдануға бола ма?

-          Гравитациялық өрістің әсері массалары әр түрлі денеге бірдей әсер ете ме?

-          Жердің полюстегі және экватордағы еркін түсу үдеуі  және ауырлық  күші мәндерінде айырмашылық бар ма?

Тыңдаушылардың осы тәсілді физика сабағында қолдану туралы ойларымен бөлісуіне уақыт беруге болады. Тыңдаушылар сұрақтар тізімін физикалық сұрақтармен толықтырады.

Жеке жұмыс

Физика сабағында ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын дамыту. 2-3-үлестірме материалдарымен жұмыс.

Тыңдаушылар топтағы әріптестерімен өз ойларымен бөліседі. Жаттығу

Оқушылардың логикалық ойлау дағдыларын дамытуға арналған әдіс-тәсілдерді қолдану 

Әрбір топ өздерінің сабақ беру өз тәжірибесінен бір немесе бірнеше жаттығуды таңдап, оны қалай ұйымдастыруға болатынын ойластырады. Пәннің оқу жоспарларына сәйкес орта мерзімді жоспарларды қолдануға болады.

Барлық топтар өз жұмыстарын басқа топтарға таныстырады (флипчарт, таныстырылым слайдтарын дайындауға болады). Тыңдаушылардан өз жұмысы туралы әріптестерінен кері байланыс алуға және соған сәйкес жұмыстарын жақсартуға уақыт беріледі.  Сабақты қорытындылау

Тыңдаушылармен қосымша түсіндіруді қажет ететін сұрақтар мен мәселелері туралы талқылау жүргізу.

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

2-үлестірме материал. Ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын дамыту тәсілдері 3-үлестірме материал. Физика сабағында ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын дамыту

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

5-күн

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Физикалық есептерді шығару дағдыларын дамыту жаттығулары

Сабақтың мақсаты

Оқушылардың алгоритмдік ойлау қабілеттерін дамыту жаттығуларын әзірлеуге дағдыландыру

Жаттығулар

Алдыңғы сабақтарға шолу және туындаған сұрақтарды талқылау. 

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру Шағын топтарға біріктіру. 

Тренер төмендегі жаттығулар жазылған түрлі-түсті стикерлерді алдын ала дайындап қояды:

-          Биік жартастардың арасында тұрған адам айғайлады. Ол өз дауысының жаңғырығының біріншісін 1 с өткен соң, ал екіншісін  1,5 с өткен соң естіді. Жартастардың ара қашықтығы қандай? Дыбыстың таралу жылдамдығы 340 м/с.  (қызыл түс)

-          Массасы 0,5 кг допты ұрғанда, доп 0,02 секундтан кейін 10м/с жылдамдыққа ие болды. Соққының орташа күші қандай?  (жасыл түс)

-          Екі шеті тіректердің үстіне қойылған иілгіш тақтайдың ортасында массасы 60кг бала тұр. Ол тақтайға қандай күшпен әрекет етеді? Тақтай оған қандай күшпен  әрекет етеді? (сары түс)

-          60Н күш денеге 0,8м/с²  үдеу береді.Осы денеге қандай күш 2м/с² үдеу бере алады? (ақ түс)

-          Теңіз түбіне жіберілген ультрадыбыс 0,8 с өткен соң қабылдағышқа келіп түсті. Дыбыстың теңіз суындағы таралу жылдамдығы  1490 м/с. Теңіздің тереңдігі қандай? (көк түс)

Тыңдаушылар таңдаған стикерінің түсі бойынша шағын топтарға бірігеді, нәтижесінде әр топта бір физикалық есеп болады. Әрбір шағын топ өз тобының атын белгілейді. 

Джигсо тәсілі. Топтарға есепті шығаруға, оны толық меңгеріп түсінуге уақыт беріледі.

-          Топ мүшелері бірінші, екінші және т.с.с. болып белгіленеді және өз жаттығулары бойынша сарапшы болып саналады.

-          Келесі кезекте әр топтағы сарапшылар санынан топтағы тыңдаушылардың санына байланысы 5 немесе 6 топ анықталады. Мұғалімдерге өзара оқытуға уақыт беріледі.

-          Сарапшылар өз топтарына қайта оралады (бастапқы тобына), не білгендері және басқаларға нені түсіндіргені туралы ойларымен бөлеседі. Мұғалімдерге рефлексия жүргізуге уақыт беріледі. 

-          Рефлексия: тренердің аудиториямен диалогі: 

Қалай ойлайсыздар, осы тәсілмен топтық жұмыс жасаған тиімді ме? Неліктен? Топтық талқылаулар қандай түрде болды? Физика сабағында Джигсо тәсілін қолданудың қандай ерекшелігі бар? Есептердің күрделілік деңгейлері бірдей ме? Блум таксономиясы бойынша олар қандай деңгейге сәйкес келеді? Оқушыларды топтарға біріктіру барысында мұны қалай

ескеруге болады? Жеке оқушылардың танымдық қажеттіліктерін  қалай ескеруге болады? Жеке жұмыс

4-үлестірме материалмен танысу.

Талқыланатын сұрақ:

Физиканы оқытуда физикалық есептердің маңызы қандай?

Тыңдаушылар сұрақта шағын топтарда талқылайды, флипчартта дайындалған таныстырылымдарды (немесе компьютерлік слайдтарды) қорғайды. 

Тренер жұмысты қорытындылайды: Физикалық есеп физика заңдарының негізінде логикалық тұжырым, математикалық амалдар және эксперимент жасау арқылы шешілетін қандай да бір мәселе болып табылады. Есеп шығару оқушылардың физикалық ойлауын дамытып, теориялық білімін тәжірибе жүзінде қолдану дағдыларын дамытады. Есеп шығару барысында оқушылардың білімге қызығушылығы артып, өз бетінше талдау, жалпылау дағдылары дамиды, меңгерген білімдері жүйеленіп, тереңдей түседі. Есеп шығару физиканы оқыпүйренудің тиімді жолдарының бірі болып саналады. Физикалық есептер сабақта проблемалық жағдаяттар туындатуға, жаңа білімді жеткізуге, практикалық білік, дағдыларды қалыптастыруға, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді. Есептер сабақтың құрамдас бөлігі және оқушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың ыңғайлы құралы болып табылады (таныстырылым слайдтары). Сонымен қатар, физикалық есептерді шығару оқушылардың өздігінен ойлануын, қиыншылықтарды жеңуге деген жігерін және табандылығын арттыру құралдарының бірі болып есептелініп, оқу үдерісін жақсарта түседі.  

Топтық жұмыс

Физика пәні бойынша оқу бағдарламасымен және оқу жоспарларымен жұмыс. Негізгі орта білім беру деңгейінде «Физика» пәнінің «Механика» бөлімі бойынша бөлімшелерді қарастыру. «Кинематика», «Динамика», «Сақталу заңдары», «Статика» және «Тербелістер мен толқындар» бөлімшелері бойынша оқу мақсаттарын іріктеу.

Әрбір топ бір оқу мақсатын таңдайды, сабақта оқушылардың логикалық, алгоритмдік ойлау дағдыларын дамыту үшін қолдануға арналған тапсырмалар дайындайды, физикалық есептер келтіреді.  Оқу жоспарындағы орта мерзімді жоспарды пайдалануға болады.

Топтар флипчарттың немесе компьютерлік слайдтардың көмегімен таныстырылым дайындайды. Барлық топтың таныстырылымы мұқият талқыланады және бағаланады:  

-      тапсырмалардың оқу мақсаттарына, бағалау критерийлеріне сәйкес құрылуы;

-      қолданылған  белсенді әдіс-тәсілдердің тиімділігі; - оқушылардың жас ерекшеліктерінің ескерілуі; - сыныптағы ресурстардың қолжетімділігі, т.б.

Бағалауды «Екі жұлдыз, бір тілек» (2 stars and a wish) арқылы ауызша кері байланыс түрінде ұйымдастыруға болады:

-      жұлдыз – жұмыс бойынша ұнаған тұстары;  

-      тілек – жақсартуды қажет ететін тұстары туралы ұсыным.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Оқыту дағдылары

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

4-үлестірме материал. Оқу мен оқытудың белсенді әдіс-тәсілдері

Таныстырылым слайдтары 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

5-күн

4-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Саралап оқыту тәсілдерін қолдану

Сабақтың мақсаты

Оқушылардың дербес ерекшеліктеріне және деңгейіне сәйкес тапсырмалармен қамтамасыз ету үшін саралау тәсілдерін қолдануға дағдыландыру

Жаттығулар

Саралап оқыту

Саралау тұжырымдамасымен және оның түрлерімен таныстыру үшін «Оқыту тәжірибесіндегі саралау» слайдтарын пайдалануға болады. Өткен сабақтарға шолу жасап, саралау оқушылардың танымдық қажеттіліктерін қанағаттандыру әдістерінің бірі болып табылатындығын және дарынды балаларды қолдауға көмектесетінін атап өту керек. 

Саралап оқыту оқушылардың жеке және тұлғалық ерекшеліктері, олардың білімі мен тәжірибесі, қабілеттері мен танымдық мүмкіндіктері ескерілетін оқу үдерісін ұйымдастыруды көздейді. Осы ретте жасырын және айқын саралау жүргізуді қарастыру керек. Саралап оқыту тәжірибесі көрсеткендей, бастапқы кезеңде мұғалімдер диагностика жүргізеді (жасырын саралау), одан кейін айқын саралау жүреді, оның барысында оқушылар өзінің жеке бағдарын жасап, оқу үдерісіне саналы, әрі белсенді түрде қатысады. Мұғалімдер оқушыларды жоғары деңгейдегі тапсырмаларды таңдауға ынталандыруы керек.

Саралап оқыту үдерісінде әр оқушы оқу материалының күрделі деңгейін таңдау кезінде өзінің жеке қажеттіліктеріне байланысты шешім қабылдайды. Алайда бұл барлық деңгейге міндетті деңгейден төмен болуы мүмкін емес. 

Тыңдаушылардың түсіну деңгейін бағалау үшін төмендегі сұрақтарды қою: 

-       Саралау дегеніміз не?

-       Біз оны іс жүзінде қалай жүзеге асырамыз?

Қазіргі уақытта тыңдаушылардың сыныпта саралауды қалай қолданатынын және оны қалай тиімдірек қолдануға болатыны туралы талқылау үшін «Оқытуды саралау» слайдын пайдалануға болады.  Сіз:

-       жоспарлау кезінде оқушының бұрынғы тәжірибесі мен үлгерімін қаншалықты ескересіз?

-       оқушыларға түрлі деңгейлерге қол жеткізуге мүмкіндік беретініңізге қаншалықты сенімдісіз?

-       сіз оқушының қабілетіне сәйкес қосымша мүмкіндік, балама тапсырмалар мен қолда бар қажетті ресурстарды қалай пайдаланасыз?   

5-үлестірме материалды талдау: шағын топтарда және бүкіл топ болып талқылау.

-       Сіз қалай ойлайсыз, физика сабағында сараланған тапсырмалардың маңызы қандай?

-       Сіз өз тәжірибеңізде саралауды қалайша барынша тиімді пайдалана аласыз? 

Сұраққа жауап пікірталас түрінде өткізілуі мүмкін (артықшылықтары,

мүмкіндіктері, т.с.с.)

Оқу жоспары бойынша саралап оқытуды ұйымдастыру

Тыңдаушылар әдістің және оқу жоспарындағы жаттығулардың көмегімен саралауды қамтамасыз ету тәсілдерін қарастырады. Тәжірибелік жаттығудан кейін олар тапсырманың түрлі кезеңдеріне арналған саралап оқыту нәтижелерінің жазылуын талқылайды. Олар «Физика» пәні бойынша білімі, оқушылардың қажеттіліктері, қызығушылықтары мен қабілеттері, ептілік пен дағдылары туралы пікірлерімен алмасады. 

Топтық жұмыс

Әрбір шағын топ пән бойынша оқу мақсаттарына сәйкес тапсырмалар дайындайды (оқу жоспары, орта мерзімді жоспар қолдану). Ұсынылған тапсырмаларда:

- сыныптағы көпшілік оқушылардың оқу мақсатына қол жеткізудегі прогресін көрсетуге мүмкіндік беретін жаттығуды қалай жоспарлауға болатынын;

-       көбірек қолдауға мұқтаж оқушыларға арнап жаттығуды қалай бейімдеуге болатынын;

-       анағұрлым күрделі тапсырмалары орындайтын оқушыларға арнап жаттығуды қалай бейімдеуге болатынын қарастыру керек.

Шағын топтарда тыңдаушылар осы бөлім аясында талқыланған саралау нәтижелерін жазады және өз ойларымен бөліседі. Барлық топтың жұмыс нәтижелері толығымен талқыланады, бағаланады.

Топтық жұмысты қорытындылау түрі: топтардың бір-біріне ауызша кері байланысы: не жақсы, нені жақсарту керек?

Сабақты қорытындылау

Тренер сабақта қарастырылған басты мәселелерді қорытып, тыңдаушылардың сұрақтарына жауап береді.

Тыңдаушылардың өзін-өзі бағалауы: «Бағалау ағашы» тәсілі.

Тыңдаушылар себеттегі алма, гүл және жапырақ түріндегі жапсырма қағаздарды қабырғаға ілінген алма ағашына жапсыру арқылы бүгінгі сабақ бойынша ойларын қорытады, мұндағы:

Алма – бүгінгі сабақтан түйгенім өте көп, маңызды болды.

Гүл – бүгін көп нәрсені түсіндім, маған пайдалы болды.

Жапырақ – бүгін сабақта түсінбеген сұрақтарым бар, оқуым керек.

          Тыңдаушылар     күнделікті     өзін-өзі     бағамдау      нысанын      толтырады 

(6-үлестірме материал).

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

5-үлестірме материал. Саралау тәсілдері

6-үлестірме материал. Күнделікті өзін-өзі бағамдау нысаны

Таныстырылым слайдтары 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

6-күн

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Графикалық органайзерлерді және ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану

Сабақтың мақсаты

Сын тұрғысынан ойлау және зерттеу дағдыларын дамыту үшін графикалық органайзерлерді қолдануды ұйымдастыру.

Физика сабағында графикалық органайзерлерді және АКТ тиімді пайдалану дағдыларын қалыптастыру

Жаттығулар

Өткен тақырыптарға шолу жасау, тыңдаушылардың танымдық қажеттіліктерін анықтау. Бұл үшін өткен сабақтар бойынша кері байланыс нәтижелерін  пайдалануға болады. 

Бүгінгі күннің тақырыбымен, сабақтың тақырыбымен және мақсаттармен таныстыру. Ширату жаттығуы

Сабаққа кіріспе және қолайлы психологиялық ахуалды қалыптастыру үшін ойын түрінде тапсырма ұйымдастыруға болады. 

«Жылдам ойын»

Тақтада (немесе флипчартта) кестенің бірінші бағанына сөздерді ретімен жазу, екінші бағанды тыңдаушылардың сөзімен толтыру қажет:  

Тыңдаушылар көрнекілікті пайдалану арқылы ойналатын ойынның басқа да

түрлерін ұсына алады. Пайдалы пікір айтқан тыңдаушыны мақтауға болады.

Осылайша, кестеден басталған сабақты көрнекілікті қолдану туралы оймен жалғастыруға болады.   Топтық талқылау

Тыңдаушылардың графикалық органайзер туралы білетіндерін және физика сабақтарында оны қолдану қажеттілігі туралы топта талқылауға уақыт беру.

Тренер графикалық органайзерлердің түрлерін және оларды сабақта қолдану ерекшеліктерін тұжырымдай отырып, топтық пікірталасты түйіндейді: 

Графикалық органайзер – бұл идеялар мен ойды графика түрінде ұсыну. Визуалдар, яғни ақпаратты визуалды жақсы есте сақтайтын адамдарға ақпаратты ажырату үшін өте пайдалы болып табылады. Олар түрлі идеялар мен ойлар арасында байланыс орнатуға көмектеседі.

Графикалық органайзерлер оқушылардың игерілген материалды түсінуіне, қолдануына ықпал етеді. Әсіресе олар визуалды есте жылдам сақтайтын оқушылар үшін тиімді, өйткені олар ақпаратты нақты түсінуге көмектеседі. Графикалық органайзер ақпаратты белгілі бір түрде ұйымдастыруға көмектеседі, олардың көмегімен түрлі ойлар мен идеяларды түрлі ассоциацияларға жіктеуге болады: Бұл тұжырымдамалық карта; Венн диаграммасы, график, диаграммалар, «БББ» кестесі, Т-кестесі және т.б.  

Жұптық жұмыс

Үлестірме материалмен танысу: 1-2-үлестірме материалдар.

Тыңдаушылар графикалық органайзерлер туралы материалдарды жұппен талқылайды және оларды оқу жоспарында қолдану туралы пікірлерімен бөліседі.

Тыңдаушылар алдымен жұп құрайды, оқу бағдарламасы және оқу жоспары бойынша графикалық органайзерлерді пайдалану арқылы сабақта қолдануға болатын жаттығу/тапсырма дайындайды.

Жұптық жұмыс нәтижелері шағын топтарда талқыланады.

Дайындалған жұмыстар таныстырылымның көмегімен көрсетіледі. Барлық тыңдаушыны таныстыру үшін «Галереядағы серуен» әдісін пайдалануға болады. Барлық постер қабырғаға ілінеді, тыңдаушылар қалауы бойынша жұмыстармен танысады, кері байланыс ұсынады: әр жұмыс бойынша постерде КӘМҚ-талдау үшін өз пікірін қалдырады.

Қорытындылау: жұмыстарды өзара бағалау, сәтті жұмыстарды санап/атап көрсету. Мұндай жұмыстар тыңдаушылардың жеке тәжірибесінде пайдалануына арналған жалпы әдістемелік қорға кіруі мүмкін.    Жеке жұмыс.

https://www.ifu.com/en/e-sankey/  https://learningapps.org веб-сервисімен жұмыс.

«Графикалық органайзерлер – рефлексия» материалымен жұмыс (3-үлестірме материал).

Тыңдаушылар сұрақтарға жауап жазып, топтағы әріптестерімен бөліседі.

Талқылау сұрағы:

-       Физика пәнін оқып үйренуде АКТ қолдану оқушылардың қандай дағдыларын дамытуды көздейді?

-       Сіз өз тәжірибеңізде мұны қалай жүзеге асырасыз?

-       Оқушыларда осындай дағдыларды дамытудың қандай тиімді тәсілдерін қолдануға болады?

Тыңдаушылар шағын топта сұрақтарды талқылайды, сабақта оқушылардың АКТ қолдану құзіреттілігін дамыту тәсілдерін қарастырып, өз тәжірибелерімен бөліседі; тәжірибені дамыту жолдарын ұсынады. Ұсыныстар талқыланып, бағаланады.

Тренер жұмысты қорытындылайды: ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілігі технологияларды біліктілікпен және шығармашылықпен пайдалануды қамтиды. Бұл ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудың базалық дағдылары арқылы қалыптасады.

Оқушылар ақпараттық-коммуникациялық технологиялар бойынша дағдыларын оқу барысында іздену, құрастыру, мәліметтерді талқылау, ынтымақтастық және

мәліметтермен идеялар бөлісу арқылы, бірлесіп әрекет ету және әр түрлі құралдар мен материалдарды қолдану арқылы өз жұмысын бағалай және жетілдіре отырып дамытады.

 Физика сабақтарында АКТ қолдану:

-       интернет ресурстарымен жұмыс істеу. Мысалы, веб-сайттағы ақпаратты оқу, тиісті материалды таңдау, көшіру және ақпарат көздеріне сілтеме жасай отырып, оны жеке құжат немесе файлға сақтау.

-       мәтінмен, кестелермен, диаграмма және слайдтармен жұмыс жасауға арналған MS Office (Word, Excel, PowerPoint) бағдарламалық қамсыздандыруларды қолдану.

Шағын топқа бірігу

Жаттығу

Тыңдаушылар шағын топта физика пәні бойынша оқу бағдарламасы және оқу жоспарымен жұмыс жасайды. Орта мерзімді жоспардан тапсырма/тапсырмалар таңдап, сабақта АКТ тиімді қолдану жолдарын ұсынады.

Мұғалімдер оқу мақсатына сәйкес өздері құрастырған тапсырмалар ұсынулары мүмкін.

Шағын топтар дайындаған тапсырмалар бүкіл топта қарастырылады, бағаланады (тыңдаушылардың бір-біріне ауызша/жазбаша кері байланысы).

Сабақты қорытындылау

Тыңдаушылар  төмендегі сұрақтарға жауап береді:

-          Сіз жоғарыда көрсетілген тапсырмаларды тиімді деп санайсыз ба?

-          Сіз оқушылардың логикалық ойлау дағдыларын дамыту үшін физика  сабағында графикалық органайзерлерді қалай қолданасыз?

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

1-үлестірме материал. Графикалық органайзерлер оқыту құралы ретінде

2-үлестірме материал. Графикалық органайзерлер

3-үлестірме материал. Графикалық органайзерлер – рефлексия Флипчарт және маркерлер, ноутбук

6-күн

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Физика сабағында оқушылардың зерттеу дағдыларын дамыту 

Сабақтың мақсаты

Физика пәні бойынша оқушылардың зерттеу дағдыларын дамыту тәсілдерін қолдану.

Бөлімдер бойынша оқушылардың зерттеу дағдыларын дамытуға арналған жаттығулар дайындау

Жаттығулар

Ширату жаттығуы

-          Неліктен күн күркірейді?

-          Неліктен найзағай жарқылдайды?

-          Неліктен кемпірқосақ жаңбырдан кейін көрінеді?

-          Неліктен жүк көтеретін құрылыс крандарының  жүк таситын ілмегі темір арқанның ұшына жалғанбай, жылжымалы блоктың құрсауына бекітілген?

-          Бірнеше күш әрекет еткендегі дененің үдеуін қалай табуға болады?

-          Үстел  бетінде ағаш кесегі жатыр. Оған  қандай күштер әрекет етеді?

-          Тақтай бетімен ағаш кесегі бірқалыпты және түзусызықты қозғалып барады. Оған қандай күштер әрекет етеді?

-          Қатаңдығы 100кН/м-ге  тең сымды 1мм-ге созу үшін оның шеттеріне қандай күш түсіру керек?

Шағын топтарға біріктіру

Топтық талқылауға арналған сұрақтар:

Оқушылардың зерттеушілік жұмысы дегеніміз не? Оны қалай іске асыруға болады?

Тыңдаушылар шағын топта жұмыс істейді. Оқушылардың зерттеу жүргізуінің  артықшылықтарының тізімін жасауға уақыт беріледі. Топтың ортақ тізімін графиктік органайзерді қолданып, флипчартқа жазып алуға болады. 

Барлық       топтардың       жауабы           таныстырылымның    көмегімен             көрсетіледі, қорытындысы шығарылады, бағаланады.

Жаттығу

Физика сабағында оқушылардың зерттеу дағдыларын дамытуға бағытталған тапсырмалар әзірлеу үшін мұғалімдер пәннің оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларын, орта мерзімді жоспарларды пайдаланады, шағын топтармен жұмыс істеуді жалғастырады. 

Олар жоба жұмысын анықтауы мүмкін; мұнда зерттеудің мақсатын анық түсінуі маңызды (4-үлестірме материалда келтірілген алты қадамға назар аудару). Олар графикалық органайзер таңдауы немесе құрастырып пайдалануы мүмкін.

Топтық жұмыс нәтижелерін таныстырылым арқылы қорғау және кері байланыс ұйымдастыру.

Әріптестер дайын жұмыстарды бағалауда «Екі жұлдыз, бір тілек» әдісін (ауызша немесе жазбаша түрде) қолдануларына болады.

Кері байланыстан кейін тыңдаушыларға жұмыстарын жетілдіруге уақыт беріледі. Тренер ең үздік жұмыстарды тыңдаушылардың әдістемелік қорына енгізуді ұсынады. Рефлексия

Тыңдаушылар төмендегі сұрақтар төңірегінде ойланады және әріптестерімен пікірлерімен бөліседі: 

-          Мен сабақтан нені білдім?

-          Мен білгенімді өз тәжірибемде қалай пайдаланамын? 

-          Маған не түсініксіз?

-          Мен тағы нені білгім келеді?

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

4-үлестірме материал. Зерттеудің алты қадамы 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

6-күн

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Оқушылардың жоба жұмысын орындау дағдыларын қалыптастыру

Сабақтың мақсаты

Физика сабақтарында жоба жұмыстарын орындауды ұйымдастыру тәсілдерін қарастыру

Жобалық тапсырмаларды дайындау дағдыларын қалыптастыру

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу

Тыңдаушылардың қажеттіліктерін анықтау үшін кері байланыс жасау:

-                      Сіз не үйрендіңіз?

-                      Қандай қиындықтар болды? Неліктен?

-                      Сізге қандай қолдау қажет?

-                      Тағы не білгіңіз келеді?

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Шағын топтарға біріктіру

Пәнге байланысты ұғымдардан домино, пазл құрастыру әдістерін қолдануға болады. Диалогке арналған сұрақтар:

-                      Физика сабақтарында оқушылардың зерттеу дағдыларын, қарым-қатынас жасау, өзін-өзі бағалау дағдыларын қалай дамытуға болады?

-                      Оқушылардың зерттеушілік қабілеттерін дамытуда жоба жұмыстарының маңызы қандай?

-                      Физика сабағында жоба жұмыстарын орындаудың ерекшеліктері қандай?

Тренер физиканы оқытуда пәннің оқу бағдарламасында белгіленген жоба жұмыстарының маңызы мен ерекшеліктері туралы әңгімелейді, тыңдаушылардың пікірлерін қорытындылайды:

Физика сабағында оқу үдерісін ұйымдастырудың тиімді жолдарының бірі – жоба әдісі. Бұл әдіс оқушылардың  қандай да бір мәселені өздігінен зерделеп, зерттеу нәтижесін көпшілікке таныстырып жариялаудан тұратын оқу-танымдық ісәрекеттерінің жиынтығын қамтиды. Жоба жұмысын орындау барысында оқушылардың қарым-қатынас жасау, күрделі проблемаларды шешу жолында оқушының бойында іздену, сондай-ақ өз іс-әрекеті туралы рефлексия жасау қабілеті дамиды. Сонымен қатар, бұл әдіс пәнаралық байланысты дамытады, екі немесе одан да көп сабақтар бойынша кіріктірілген сабақтар ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Жоба жұмыстарының түрлері: зерттеу жобасы, ақпараттықсараптамалық жоба, шығармашылық жоба, рөлдік ойындар жабасы, т.с.с. Ұзақтығына байланысты қысқа мерзімді  шағын (бір сабақ, бір немесе бірнеше апта шегінде), орта мерзімді (бір немесе бірнеше ай көлемінде), ұзақ мерзімді жобалар (жыл бойы) болуы мүмкін.  Жеке жұмыс

5-үлестірме материалмен танысу (Физика сабағындағы жоба жұмыстары).

Топтық талқылау

Тыңдаушылар өз пәні бойынша сабақта жоба жұмыстарын ұйымдастыру тәжірибелерімен бөліседі. Артықшылықтарын бағалайды және жақсарту бойынша ұсыныстар береді. Жоба жұмыстарының тақырыптарын талқылайды.

Жұптық жұмыс

Пәннің оқу бағдарламасы, оқу жоспарымен (орта мерзімді  жоспарлар) жұмыс: Негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейлерінде оқу мақсаттарын іріктеу, жоба жұмыстарын ұйымдастыру жоспарланған сабақтарды бағамдау. Жоба жұмыстарының тақырыптарын және тапсырмаларды дайындау.

Әр жұп бір оқу мақсатын таңдап, бір тапсырма дайындай алады.

Жұмыстың нәтижелері келесі сабақта талқыланады. 

Сабақты қорытындылау

Тыңдаушылардың өзін-өзі бағамдауы (рефлексия):

Мен __________________ істей алдым.

Мен _______________________түсіндім.

Мен сабақта _________________________ жүзеге асыра аламын.

Сабақ менің тәжірибем үшін __________________ берді.  Мен сабақта _______________ үйрендім.   

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

5-үлестірме материал. Физика сабағындағы жоба жұмыстары 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

6-күн

4-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Зерттеу дағдыларын дамытуға арналған жаттығуларды әзірлеу және көрсету 

Сабақтың мақсаты

Оқушылардың зерттеу дағдыларын дамытуға арналған әдіс-тәсілдерді зерделеу Физика сабағында оқушылардың зерттеу, жоба жұмысын орындау қабілеттерін дамытатын тапсырмалар құрастыру

Жаттығулар

Ширату жаттығуы

Диалогке арналған сұрақтар:

-          Неліктен жазды күні ағаштан салынған үйлерге қарағанда тастан салынған үйлер салқын болады? 

-          Неліктен суықта терезе әйнегінің төменгі жағы жоғары жағына қарағанда бұрын қырауланады? 

-          Неліктен үйлерді өңдеу барысында қабырғадағы тесіктерді борпылдақ

құрылым жасап қататын көбікпен толтырады?

«7W» (немесе «7 неліктен») тәсілі арқылы физика сабағында сұрақ қою мысалдарын жалғастыруға болады. «W» әрпі ағылшын тілінде «Неге?» и «Неліктен?» сөздерінен басталатын сұраулы сөйлемдерді білдіреді. Бұл тәсіл бір мәселенің шешіміне «Неліктен» сөзінен басталатын бір-бірімен байланысты жеті сұрақ қою арқылы келуді көздейді.

Топтық талқылау

Өткен сабақта дайындалған, физика сабағында жоба жұмысы бойынша тапсырмалар талқыланады.

Барлық дайындалған жұмыстар алдымен шағын топтарда, соңынан барлық тыңдаушылардың қатысуымен жалпы топта талқыланады. Таныстырылымды жәрмеңке түрінде өткізуге болады.

Әріптестер өзара кері байланыс арқылы жұмыстарды бағалап, жұмысты жақсарту жолдарын ұсынады. Дайын жұмыстарды мұғалімдердің әдістемелік қоржынына ұсынуға болады.

Тренердің кері байланысты талдауы:

-    Кім Сізге жақсы кері байланыс берді? 

-    Ол Сіз үшін несімен пайдалы болды? 

Элективті тест. Тренер алдын ала әрбір тыңдаушыға A, В, С, D, Е әріптері арқылы белгіленген түстері сәйкес ақ, сары, көк, қызыл, жасыл стикерлерді таратып береді. Әрбір сұрақты қойғаннан кейін 20 сек. кідіріп, сұрақтың жауабына сәйкес әріпті көрсетулерін сұрайды (таныстырылым слайдтары бойынша). Өзін-өзі және бірін-бірі бағалауды жүзеге асыру үшін дұрыс немесе дұрыс емес жауаптарды тыңдаушылармен диалог құру арқылы талқылайды (мұғалім сұрақтың қиындық деңгейіне байланысты кідіріс уақытын өзгертуі мүмкін). 

1. Рычаг иіндері ℓ₁ = 60 см, ℓ₂ = 240 см. Осы  рычагтың көмегімен массасы m =

240 кг тасты көтеру үшін үлкен иіндікке түсірілген күш? (g = 10 Н/кг)

A) 0,2 кН    B) 0,3 кН   C) 0,6 кН   D) 0,8 кН   E) 0,75 кН

2. Жүктерді теңестіру үшін, рычагтың А нүктесіне түсірілген күш?  (g = 10 Н/кг)

B

A) 25 Н   B) 50 Н    C) 100 Н    D) 150 Н    E) 250 Н

3.  Рычаг тепе теңдік күйде тұр (сурет).  Егер рычагтың қысқа иінінің ұзындығы

20  см болса,онда оның жалпы ұзындығы?    (g = 10 Н/кг)

A) 40 см     B) 60 см     C) 30 см     D) 50 см     E) 70 см.

4. Иінтіректің үлкен иіні 20см, кіші иіні 5 см. Үлкен иініне 10 Н күш әсер етті.

Иінтіректі тепе-теңдікте ұстау үшін кіші иініне түсірілген күш?

А) 10 Н    В) 40 Н   С) 50 Н    D) 100 Н    Е) 200 Н

Жауаптары: 1-С, 2-С, 3-А, 4-В

Сабақты қорытындылау

«Соңғы бес минут» әдісі

Мұғалім сабақтың басында мақсатты ұғынықты етіп түсіндіреді және сабақ аяқталғаннан кейін соңғы бес минут ішінде оқушылардың бірі сабақтан нені түсінгенін айтып береді. Қалған оқушылар оған сұрақ қояды.

Бір немесе бірнеше тыңдаушы бүгінгі сабақта не түсінгені және одан қандай әсер алғанын айтып береді, аудитория оған қосымша сұрақ қояды.

Рефлексия

Тыңдаушылар күнделікті өзін-өзі бағамдау нысанын толтырады (6-үлестірме материал).

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Пән бойынша педагогикалық білім

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

6-үлестірме материал. Күнделікті өзін-өзі бағамдау нысаны

Таныстырылым слайдтары 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

7-күн

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы

«Физика» пәнін оқытуда критериалды бағалауды қолдану

Сабақтың мақсаты

«Физика» пәні сабақтарында критериалды бағалауды тиімді қолдану дағдыларын қалыптастыру 

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу

Тыңдаушылармен ауызша кері байланыс арқылы оқуды бағалау және олардың оқудағы қиындықтарын анықтау. Сұрақ қою:

- Сіз бағалауды қалай түсінесіз?

- Сіз критериалды бағалау және физика сабақтарында бағалау критерийлерін қолдану туралы не білесіз??

«БББ» кестесімен жұмыс (1-үлестірме материал). Мұғалімдер жеке жұмыс істеп, критериалды бағалау және бағалау критерийлері туралы «БББ» кестесінің алғашқы екі бағанын толтырады (соңғы бағанын сабақтардың бойында/соңында толтыратын болады).

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

3-күннің сабақтарындағы критериалды бағалау материалдарын пайдалану, бүгінгі сабақтың осы материалдар негізінде өтетінін түсіндіру: мұғалімдер бағалауға арналған нұсқаулықтар мен пәннің оқу бағдарламасы, оқу жоспарында көрсетілген    оқу       мақсаттарына арнап   бағалау           критерийлерін әзірлейтін тапсырмалар орындайды.

Оқушыларды физика сабағында  не үшін және қалай бағалау керек?

«Ойлан - жұптас – бөліс»

Мұғалімдер жеке жұмыс істейді, «Физика» пәнін оқытуда оқушылардың не үшін және қалай бағаланатыны туралы ойланды, өз пікірлерін жазады және физика пәні бойынша бағалауда назар аудару керек нақты проблемаларды қарастырады. Мысалы:

-      баға оқушының бір жауабына ғана, әлде бірнеше жауаптарына негізделе ме?

-      бағалау үшін  оқушының жауабы қандай болуы тиіс – ауызша немесе жазбаша? 

Мұғалімдер жұптарға бөлінеді, өз идеяларын талқылайды. Одан кейін басқа жұптармен бірігеді және талқылауды жалғастырады. Олар өз ұсыныстарын стикерлерге жазып, олардан ұсынымдар «сатысын» құрастырады.

Бүкіл  тыңдаушылар әр шағын топтың пікірін тыңдайды, бағалайды.

Жаттығу

Әр мұғалім белгілі бір сыныпқа арналған «Физика» пәні бойынша оқу жоспарынан оқу мақсатын таңдайды және бағалау критерийлері мен бағалауға арналған тапсырма/тапсырмалар құрастырады. 

Тыңдаушылар     бір-бірінің       жұмыстарын   жұппен            тексереді.            Олар    өз жұмыстарына         түзету енгізіп,            жетілдіру        үшін            өз         критерийлерін            және тапсырмаларын қайта қарайды

Тыңдаушылар келесі сұрақтарды талқылайды:

-                      тапсырмаларды және бағалау критерийлерін оқу мақсаттарымен сәйкес келтіру неліктен маңызды?

-                      бағалау критерийлерін және тапсырмаларды әзірлеу кезінде қандай

қиындық болды? 

Сабақты қорытындылау

Тренер толық түсіндіруді қажет ететін сұрақтар мен проблемалар болса талқылайды.

Рефлексия

Тыңдаушылар «БББ» кестесінің Білдім бағанын толтырады.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Критериалды бағалау

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

1-үлестірме материал. «БББ» кестесі 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

7-күн

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Қалыптастырушы бағалауды жоспарлау және ұйымдастыру

Сабақтың мақсаты

Оқушыларды ынталандыратын қалыптастырушы бағалаудың маңызын ашып

көрсету

Қалыптастырушы бағалау түрлерін, әдіс-тәсілдерді қолдану дағдыларын дамыту

Жаттығулар

Ширату жаттығуы

Жақсы мұғалім дегеніміз кім? Тренер әр тыңдаушыдан бір мұғалімнің мінездемесін стикерге жазуды өтінеді. Ол флипчартта мұғалімнің сұлбасын сызады, тыңдаушылардан өз мінездемелерін бір-бірден оқып, жазбаларын флипчартқа жабыстыруды сұрайды. Егер тыңдаушылар бірдей мінездеме жазса, басқа мінездеме жазып, оны алмастыру керек. Мінездемелер қайталанбауы тиіс. Мұғалімнің сұлбасы стикерге толғанша және де барлық қатысушы өз стикерлерін жабыстырып болмағанша бұл іс жалғаса береді. Тыңдаушылар мұғалімді бағалау критерийлері осы мінездемелерден құралатынын талқылайды. Тыңдаушылар осы жинақтың бағалау критерийлеріне сәйкестігін талдайды.  Диалог құруға арналған сұрақтар:

-          Оқушылардың «Физика» пәніне қызығушылығын қалай арттыруға болады?

-          Сіз оқушыларды сабақта қалай ынталандырасыз?

-          Бағалаудың көмегімен оқушылардың үлгерімін қалай жақсартуға болады? 

-          Сабақта қалыптастырушы бағалаудың қандай әдістерін қалай тиімді қолдануға болады?

Тыңдаушыларға өзара пікір алмасуға уақыт беріледі.

Жұптық жұмыс

2-3-үлестірме материалдармен жұмыс (Қалыптастырушы бағалау үдерісі, Қалыптастырушы бағалау тәсілдері). Тыңдаушылар қалыптастырушы бағалау тәсілдерімен танысады, тізімді толықтыруларына да болады. Жұптық талқылау барысында тәсілдерді сабақта қолдану туралы пікір алмасады.

Топтық жұмыс

Оқу мақсатына сәйкес бағалау критерийлерін, жаттығулар әзірлеу үшін төмендегі тапсырманы ұсынуға болады: 

7-сынып бағдарламасы негізінде келесі сұрақтарға жауап беру:

«жоғары көтерілген дене үшін потенциалдық энергияның формуласын қолдану»  оқу мақсаты бойынша 

-          сабақты бастаудың қандай тәсілдерін ұсынуға болады?

-          энергия, потенциалдық энергия ұғымдарын оқушылардың естеріне түсіру үшін қандай белсенді әдістер қолдануға болады?

-          энергияның түрленуін қандай тәжірибелер арқылы көрсетуге болады?

-          тақырыпты ашу үшін қандай ғаламтор-ресурстарын пайдалануға болады? -       оқу мақсатына жетудің бағалау критерийлері қандай болу керек? 

9-сынып бағдарламасы негізінде келесі сұрақтарға жауап дайындау:

«тербелмелі контурдағы еркін электромагниттік тербелістерді сапалы түрде сипаттау» оқу мақсаты бойынша 

-          сабақта қандай проблемалық сұрақтар қоюға болады?

-          сабақта қандай ресурстарды, бейнематериалдарды пайданауға болады?

-          белгіленген мақсатқа жету үшін қандай тапсырмалар беруге болады?

-          оқу мақсатына жетудің бағалау критерийлері қандай болу керек? 

Мұғалімдердің пәннің оқу бағдарламасынан өздері таңдаған оқу мақсаттары бойынша жұмыс жасау мүмкіндігі бар.

Тыңдаушылар дайындаған жұмыстарын, бағалау критерийлерін  таныстырады (өзара кері байланыс). 

Жаттығу

Физикалық диктант (тренинг түрінде өткізуге болады). 

Физикалық диктант түрінде ұйымдастырылған жазбаша жұмыс оқушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың ыңғайлы құралдарының бірі болып табылады. Мұнда мұғалім  дайындалған сұрақтарды оқып, оқушылардың жауап жазуына уақыт береді. Жауапты ойлануға көп уақыт жоғалтпау мақсатында және барлық оқушылардың ойлануына қажетті уақыт шамалас болу үшін белгілі бір тақырыпты қамтитын диктант сұрақтарын ұқыпты таңдау қажет. Тапсырма бос орынды толтырып жазу үшін құрастырылған хабарлы сөйлем түрінде берілуі де  мүмкін. Физикалық диктант оқу үдерісін ұйымдастырудың тәсілі ретінде физика сабақтарында қолдануға ыңғайлы, қалыптастырушы бағалауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді (таныстырылым слайдтары: 1-2-слайдтар).

Тыңдаушыларды екі топқа бөлу, бір топқа оқушының рөлін ойнауды ұсыну (сондай-ақ оқушының рөліне тыңдаушыларды қалауы бойынша таңдап алуға болады); екінші топ «мұғалімнің» рөлін ойнайды. Алдын ала қателері көп, «нашар» диктанның нұсқасын дайындау, барлық тыңдаушыға жеткілікті көшірме санын дайындау керек.

Тренер оқиды, «оқушылар» физикалық диктант жазады:

-            Электр тогы дегеніміз ...

-            Кез келген өткізгіште электр тогы болу үшін қандай шарттың орындалуы қажет?

-            Ток көздерін атаңыз

-            Ток көзінің негізгі атқаратын қызыметі қандай?

-            Аккумулятордың Гальвани элементінен айырмашылығы неде?

-            а) Ток көзі; 

ә) электр шамы; 

б) ажыратқыш; 

в) амперметр;

г) вольтметр; 

д) екі өткізгішті жалғау  сызбанұсқаларда (схемаларда) қандай шартты таңбалармен белгіленеді?

-            Үш элементтен – ток көзі, шам, ажыратқыш –  тұратын электр тізбегінің сызбанұсқасын сызып көрсетіңіз.

-            Электр тізбегіндегі токтың күші қандай құралмен өлшенеді? Кернеу ше?

Диктант тексеруді екінші топқа тапсыру: оларды бөлек отырғызып, тексеруге арналған алдын ала дайындалған бірдей жауаптары бар нұсқаны тарату.

Мұғалімдердің бірдей жұмыстарға берген кері байланысын талқылау: кім баға қоюмен шектелді, кім жақсы кері байланыс ұсынды?

Келесі кезеңде жұппен жұмыс істеу арқылы «оқушылардың» жұмыстарын өзара бағалауды ұйымдастыруға болады: Кім жақсы кері байланыс ұсынды? Қателер түзелді ме?

«Оқушыларға» кері байланыс нәтижелері бойынша өз жұмыстарын жақсартуға уақыт беруге болады.

Диалогке арналған сұрақтар:

-            Кері байланыс дегеніміз не?

-           Сіз кері байланыстың қандай түрлерін білесіз? 

-           Кері байланыс қандай мақсатпен жүргізіледі? 

-           Сабақтың қандай сатысында кері байланыс жүргізіледі? 

-           Кері байланыстың маңызы қандай?  

Сұрақтарды талқылап, қорытынды шығару үшін таныстырылым слайдтарын пайдалану (3-18 слайдтар):

Кері байланыс – белгілі бір әрекетті немесе оқиғаны түсіну, игеру, онымен келісіп, келіспейтіндігін көрсететін белгілі бір әрекет немесе оқиға туралы пікір, баға беру, жауапты реакция. Кері байланыс – оқу үдерісінің барысы туралы түсінік қалыптастыру құралдарының бірі болып табылады, оқу мақсаттарына қол жеткізу деңгейін анықтауға мүмкіндік береді, мұғалімді оқушының үлгерімі мен қиындықтары туралы хабардар етеді. Тиімді кері байланысты ұйымдастыру табысты оқытудың негізі болып табылады.

Тиімді кері байланыс оқушылардың келесі сұрақтарына жауап береді:

-           Менің оқуым қандай сатыда?

-           Мен жоғары нәтижеге қалай қол жеткіземін? -          Білімімді толықтыру үшін не істеуім керек? 

Жеке жұмыс

Кері байланыс қағидаттары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулықта берілген «Кері байланыс ұсыну» материалымен және 4-үлестірме материалмен («Кері байланыс қағидаттары») жұмыс. 

Тыңдаушылар топта пікірлерімен бөліседі, кері байланыстың тиімділін бағалайды. Тренер жұмысты кері байланыс беруге арналған ұсыныстармен қорытындылайды: Үнемі тиімді кері байланыс жасаңыз және оқушыларды өз жұмысын және басқалардың жұмысын дұрыс бағалауға үйретіңіз. 

Түсіндірмесіз айтылатын «дұрыс емес», «өтірік», «кім жауап береді?» деген сөздерден аулақ болыңыз. Ненің дұрыс емес екенін, оны түзету үшін не істеуге болатынын ұсыныңыз.   Қателігін емес, дұрыс орындалғанын айтыңыз.  

Кемшіліктерді болдырмаудың жолдары немесе жауаптарын қалай жақсартуға болатыны жөнінде ұсыныстар беріңіз. 

Қателіктері туралы төмендегідей ақпарат бере аласыз:

-       орналасуы;

-       қателерінің түрі;

-       қателерді жөндеу үшін жасалатын әрекеттер.

Оқушының жауабына берілетін кері байланысыңызда мысқылдайтын, сынайтын тұрғыдағы «орынсыз жауап», «бұлай ойлауға қандай қақың бар» және т.б. жағымсыз сөздерді, сөз тіркестерін қолданудан сақтаныңыз. 

«Мұғалім өзінің түсініктемелерінің, бағалары мен балдарының оқушылардың сенімділігіне және олардың құлшынысына тигізетін әсерін сезінуі тиіс, сол себепті де ол кері байланыс беруде мейлінше сындарлы болуы тиіс». Бағалауды реформалау тобы, 2002

Жеке жұмыс

Оқушыға тиімді кері байланыс беру. 5-6-үлестірме материалдармен жұмыс. 

Тыңдаушылардың орындаған жұмыстары бүкіл топта талқыланады, бағаланады.

Рефлексия

«Бес саусақ» тәсілі

Қағаз бетіне қолыңызды қойып, саусақтарыңызды айналдыра сызыңыз. Әр саусақтың өзінің мәні бар, солар бойынша өз ойыңызды білдіріңіз:

1.  Бас бармақ – мен үшін маңызды және қызықты болды ......

2.  Сұқ саусақ – мен бүгін  ..........  түсіндім.

3.  Ортаңғы саусақ – мен үшін  .......   қиын болды.

4.  Төртінші саусақ – менің бағам ....... , өйткені...

5. Шынашақ  – Мен ............  білгім келеді.

Тыңдаушылар «БББ» кестесінің Білдім бағанын толтырады.

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы 2-үлестірме материал. Қалыптастырушы бағалау үдерісі

3-үлестірме материал. Қалыптастырушы бағалау тәсілдері

4-үлестірме материал. Кері байланыс қағидаттары

5-үлестірме материал. Кері байланыс түрлері

6-үлестірме материал. Оқушыға ұсынылатын кері байланыс

Таныстырылым слайдтары

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

7-күн

3-4-сабақтар

Сабақтың тақырыбы

Қалыптастырушы    және    жиынтық       бағалауға       арналған             тапсырмалар дайындау

Сабақтың мақсаты

«Физика» пәні бойынша белгіленген оқу мақсаттарының негізінде бағалау критерийлерін әзірлеуге, тапсырмалар дайындауға және дескрипторлар құрастыруға дағдыландыру

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу Тыңдаушылармен кері байланыс:

-          Сіз не үйрендіңіз?

-          Қандай қиындықтар болды? Неліктен?

-          Сізге қандай қолдау керек?

-          Сіз тағы да нені білгіңіз келеді?

Сабақтың тақырыбы  және мақсатымен таныстыру

Ширату жаттығуы

Шағын тест. Шағын тест нақты бір тақырып бойынша оқушылардың игерген білім, білік және дағдыларын бағалауға арналады. Сұрақтың жауабы бірнеше жауаптардың арасынан дұрысын белгілеу, дұрыс/дұрыс емес жауаптардан дұрысын таңдау, сұраққа қысқаша жауап жазу түрінде болуы мүмкін (19-22слайдтар).

1.                  Жер және басқа да планеталардың Күнді айнала қозғалуына қандай күш әсер етеді?

А.  Инерция күші  

В.  Ортаға бағытталған күш

С.  Тартылыс күші.

2.                  Теңіз бен мұхит суларының тасу және тартылуына қандай күш әсерін тигізеді?  А.  Теңіз бен мұхит суының  қысымдық күші

В.   Тартылыс күші.

С.   Атмосфералық қысым күші

3.                  Екі дененің арасындағы тартылыс күшін ұлғайту үшін қандай әрекет жасауға болады?  

А. Екі денені бір бірінен қашықтату.  

В. Екі денені бір-біріне жақындату.

Қалыптастырушы бағалауды жүзеге асыру мақсатында тест нәтижесін тексеруді жұптық жұмыс түрінде тыңдаушылардың бірін-бірі бағалауы арқылы бастауға болады; келесіде жауаптарды шағын топтарда талқылап, соңында барлық тыңдаушыларға кері байланыс беру арқылы аяқтауға болады.

Жауабы: 1-С, 2-В, 3-В Жеке жұмыс

Тыңдаушылар пән бойынша оқу бағдарламасы, оқу жоспары, «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған  критериалды бағалау бойынша басшылық», «Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар

жинағы» құралдарымен жұмыс істейді. Пәннің сыныптар бойынша оқу жоспарларын қарастырып, оқу мақсаттарын саралайды. Олар оқу мақсаты көзделген тақырыптар мен осы оқу мақсаты аясында мұғалімге ұсынылатын нұсқаулықтармен танысады.   

Жұптық жұмыс 

«Физика» пәні бойынша қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар дайындау. 

Тыңдаушылар пәннің оқу бағдарламасы/оқу жоспарынан оқу мақсатын таңдап, қалыптастырушы бағалауға арналған  тапсырмалар дайындайды.

Әрбір жұп нақты оқу мақсатына сәйкес орындалатын тапсырмалар анықтап, жаттығуларды орындаудың тәсілдерін ұсынады (орта мерзімді жоспарға сүйенуге болады). Пән бойынша «Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағын» қарастырып, оқу мақсаттарының әрқайсысы үшін берілген бағалау критерийлеріне назар аудару керек.

Тыңдаушылар «Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы», «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық» құралдарын басшылыққа алады (24-25слайдтар):

Мұғалім қалыптастырушы бағалау үдерісінің тиімділігін арттыру үшін жинақта берілген тапсырмаларды қолдануына болады. Одан басқа мұғалімдерге қалыптастырушы бағалаудың құралдарын өз бетінше дайындауға мүмкіндік беріледі. Ол үшін жоспарлау кезеңінде мұғалімге пәннің:

-оқу бағдарламасымен, оқу жоспарымен танысу, оқу мақсаттарына талдау жасау;

-оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары негізінде бағалау критерийлерін құрастыру;

-тапсырма құрастыру кезінде саралау (дифференциялау) тәсілін қамтамасыз ету үшін бағалау критерийлерін  ойлау дағдыларының деңгейлеріне бөлу;

-бағалау критерийлеріне сәйкес тапсырмалар құрастыру;

-әр тапсырмаға оның орындалу кезеңдерін сипаттайтын дескрипторлар құрастыру ұсынылады.

Мұғалім оқу мәнмәтінін, өз білім алушыларының жеке ерекшеліктерін ескере отырып, тапсырмаларды іріктеп алады немесе құрастырады. Әр тапсырмаға дескрипторлар анықталады. Бағалау кезінде мұғалімнің шешімі анық болу үшін тапсырмалардың дескрипторлары дәл, нақты болуы қажет. Бұдан басқа дескрипторлар білім алушыға тапсырманы орындаудың қай кезеңінде қиындық туғызғанын анықтауға мүмкіндік береді. Бұл білім алушылар мен олардың атааналарына сындарлы (конструктивті) кері байланыс беруге жағдай жасайды.

Жұппен жұмыс барысында тыңдаушылар оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін сабақта келесі тәсілдерді қолдануы мүмкін:  

-оқушылардың сынып жұмысын тексеру;   

-оқушылармен диалог жүргізу;

-топтық тапсырмадағы оқушылардың жұмысы;   - жеке орындау үшін нақты тапсырмалар.

Тренер тыңдаушылардан өз жұмысының нәтижелерін осы сыныпқа арналған басқа бөлімдер бойынша жұмыс істеген әріптестерімен бөлісулерін сұрайды. Барлық топтар дайындалған бағалау критерийлерінің сәйкестігі мен дұрыстығы бойынша өзара бағамдауды жүзеге асырады. Тренер тыңдаушылардың қолдануға ыңғайлы және нәтижелерді нақтырақ бағалауға мүмкіндік беретін Блум таксономиясына негізделген кешенді бағалау критерийлерін ұсынуын сұрайды.

Көңіл аударатын мәселелер:

-осы сыныптағы оқушылар жетістіктерінің жалпы сипаттамасы;

-қолданылатын бағалау тәсілдерінің қолайлылығы;

-әртүрлі жаттығу түрлерін жүзеге асыру мүмкіндігі мен бағалауға негіз болатын дереккөздер 

Жұмысты қорытындылау: Тыңдаушылар сабақта қолдануға болатын әртүрлі тапсырмалар мен жаттығуларды, оқушылардың оқу жетістіктері туралы дәлелелдер жинауға мүмкіндік беретін бағалау түрін кезекпен ұсынады және басқаларға түсіндіреді. Тренер мен тыңдаушылар арасында ауызша кері байланыс үшін «Екі жұлдыз, бір тілек» әдісін қолдануға болады.

Кері байланыс қорытындылары бойынша жұмысты жақсартуға уақыт беруге болады. 

Ширату жаттығуы

-    Егер екі шардың бірін массасы  екі есе кіші басқа шармен алмастырсақ, онда олардың арасындағы тартылыс күші қалай өзгереді?

-    Ұзындығы 1 км, көлденең қимасының ауданы 10 ^мм2 мыс өткізгіштің кедергісі қандай?

                               l                1000

    Шешуі: R   0,017*    1,7Ом

                               S                 10

Тренер жылдам жауап берген тыңдаушыларды мадақтау арқылы ынталандырады, қате жауап берген тыңдаушыға дұрыс жауапқа бағыттайтын кері байланыс ұсынады.

Шағын топтарға біріктіру 

Тыңдаушыларға түрлі-түсті стикерлер ұсынып, ұнаған түсін алуын ұсынуға болады. Тыңдаушыларды ынталандыру және жағымды орта қалыптастыру мақсатында стикерлерге «Сіз мықты мамансыз!», «Сіз білікті ұстазсыз!», «Сіз – шығармашыл педагог!» т.б. сөйлемдерді жазуға болады.  

Топтық жұмыс 

«Физика» пәнінен бөлім бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын дайындау.

Тыңдаушылар «Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар», «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық» құралдарын басшылыққа алады (27-28-слайдтар):

Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын құрастыру кезінде мұғалім жиынтық бағалауға қатысты әдістемелік ұсыныста көрсетілген үлгілерді қолдануына болады. Одан басқа, мұғалімге келесі алгоритмдерге сәйкес өз бетінше бағалау құралдарын құрастыру ұсынылады):

-          оқу бағдарламасы, бөлім/ортақ тақырыптар бойынша оқу мақсаттарын іріктеу;

-          жиынтық бағалауда тексерілетін оқу мақсаттарына сәйкес бағалау критерийлерін анықтау, ойлау дағдыларының деңгейлерімен сәйкестендіру;

-          ойлау дағдыларының деңгейлеріне сәйкес келетін тексерілетін критерийлердің, оқу мақсаттарының мазмұнын қамтитын бір немесе бірнеше тапсырмалар дайындау;

-          әр тапсырмаға дескрипторлар құрастыру;

-          білім алушыларға, олардың ата-аналарына жиынтық бағалау нәтижелерін ұсыну үшін бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалауға рубрикалар құрастыру

Осылайша мұғалім бөлім немесе ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалауды жоспарлау кезінде оқу мақсаттарының негізгілерін көрсететін, ойлау дағдыларының деңгейлеріне сәйкес екенін белгілейтін бағалау критерийлерін анықтайды.

Шағын топтар дайындалған жұмыстарын таныстырады; барлық жұмыс нәтижелері бағаланады (ауызша/жазбаша кері байланыс). 

Дайындалған тапсырмаларды бағалау үшін кері байланыс бутерброды әдісін пайдалануға болады: Кері байланыс «бутерброды» дегеніміз – бұл бірінші жағымды түсініктеме беріп, кейін сындарлы сын айтып, соңынан тағы да жағымды пікір білдіру. Мысалы; «Маған ...... ұнады, себебі ..... Енді/келесі жолы ..... жетілдіруге болады деген ойдамын. Сонымен қатар ... жақсы шыққан, себебі ....». Кері байланыс нәтижелері бойынша тыңдаушыларға жұмыстарын жақсартуға уақыт беруге болады.

Жеке жұмыс http://smk.edu.kz/. Орта білім мазмұнын жаңарту аясында әзірленген «Жүйелі әдістемелік кешен» сайтымен жұмыс.

Топтық жұмыс

Критериалды бағалау жүйесін тәжірибеде қолдануды талдау.

 «Әуе шары» тәсілі:

Шағын топтарға әуе шары бейнеленген флипчарт қағазы таратылады; олар келесі сұрақтар бойынша ойланады және суретпен жұмыс істейді:

-     Әуе шарында кім/не болуы керек? 

Тыңдаушылар осы мәселеге қатысты басты кейіпкерлерді жазады: шарды әуеге көтеріп, оны басқару үшін онда болуға тиісті кейіпкерлер. 

-     Жоба жүзеге асуы үшін не қажет? 

Тыңдаушылар жоба табысты болуы үшін қажетті деп санайтын барлық нәрселерді шарға жазады. 

-     Оны не кідіртеді? 

Зәкірдің  жанына оқушылар жобаның табысты басталуына кедергі келтіретін күштерді жазады. 

-     Оған жақсы жылдамдық алып, биікке көтерілуіне не  көмектеседі? Тыңдаушылар әуе шарына тікелей қатысы жоқ, бірақ оның жоғары самғауына септігін тигізетін факторларды көрсетеді (мысалы, жұмысқа қабілеттілік, ынта және креативтілік, т.с.с. факторлар) 

-     Қандай күштер шарды бағытынан тайдырады? 

Тыңдаушылар шардың екі жағына жобаны жүзеге асыру барысында туындауы мүмкін проблемаларды жазады. 

Тапсырманы аяқтағаннан кейін тыңдаушылар барлық топтың нәтижелерімен танысады және жұмысты бағалау арқылы критериалды бағалау жүйесін физика сабағында қолдану бойынша талдаудың ортақ үлгісін жасайды. Рефлексия

Тыңдаушылар «БББ» кестесінің соңғы бағанын толтырады. Кестенің мазмұны бойынша бүкіл топтық талқылау жасалады. Сабақты қорытындылау

Мұғалімдер бөлме ортасында жиналады. Бір-біріне келесі сұрақтарды қояды:

-       Бүгін Сіз не үйрендіңіз?

-       Сізде қандай қиындықтар болды? Неліктен?

-       Бүгін өзіңіз үшін қандай жаңалық аштыңыз?

-       Алдағы тәжірибеңізде қандай өзгерістерді жоспарладыңыз?

Тренер тыңдаушыларға осы сұрақтар туралы ойларын әріптестерімен бөлісуге уақыт береді. Бүкіл топтың берген кері байланысы тренерге алдағы қадамдарды жоспарлауға көмектеседі.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау:

Жаңартылған білім беру бағдарламасын түсіну

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

Таныстырылым слайдтары 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук 

8-күн

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Қысқа мерзімді сабақ жоспарын құрылымдау

Сабақтың мақсаты

Пән бойынша белсенді сабақ жоспарлауға дағдыландыру 

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу

Тыңдаушылармен кері байланыс: өткен тақырыптар бойынша не түсінікті, қандай қиындықтар бар екенін анықтау.

Тренер тыңдаушылардың сұрақтарына жауап береді.

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Шағын топтарға біріктіру

Диалогке арналған сұрақтар:

-          Қазіргі сабақ (заманауи сабақ) қандай болуы керек?

-          Сіз сабаққа қалай дайындаласыз?

-          Сіз сабақты қалай жоспарлайсыз?

Тренер тыңдаушылардың пікір алмасуын қорытындылайды:

Сабақ – педагогикалық туынды,  мұғалімнің жұмысының көзге көрінетін негізгі бір бөлігі. Әрбір сабақ біртұтас педагогикалық үдерісті жүзеге асыруға бағытталады: оқыту, дамыту, тәрбиелеу. Сабақ сыныпқа кіргенге дейін оған алғашқы дайындықтан басталады және сабақ жоспарын дайындау – табысты сабақты құрылымдаудағы жауапты кезең. Белсенді сабақ – сәтті сабақтың алғышарттарының бірі.

Жеке жұмыс

Сабақты жоспарлау кезінде басшылыққа алатын қағидаттармен танысу (1үлестірме материал).

Тыңдаушылар шағын топтарда диалог құрып, материалды талқылайды және өзара пікір алмасады. 

Топтық жұмыс

Талқылауға арналған сұрақтар: 

Белсенді сабақтағы мұғалім мен оқушының іс-әрекеттері қандай болуы тиіс? Сабақта олардың маңызы қандай?

Әрбір топ постер дайындайды: Венн диаграммасы, Т-кестесі, т.с.с. тәсілдерді қолдануға болады. Барлық пікірлер талқыланып, ортақ қорытынды жасалады.

Қорытынды ретінде 2-үлестірме материал таратылады. Тыңдаушылардың өзінөзі бағалауына мүмкіндік беріледі.

Жаттығу

Тренер тыңдаушылар сабақты жоспарлау кезінде пайдалануға болатын сабақ жоспарының   үлгісін (3-үлестірме    материал)       ұсынады,         сондай-ақ             сабақ жоспарындағы төмендегі сұрақтарға  барлық топтың көңілін аударады:    -   оқытудың спиральділігі;   -     пәнаралық байланыс;   -             критериалды бағалау; -           оқытуды саралау.

Тренер диалогтің көмегімен сабақты жоспарлау кезінде басшылыққа алуға арналған материалдар тізімін дайындайды:

-           Пән бойынша оқу бағдарламасы

-           Пән бойынша оқу жоспары

-           Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы -      Сабақ жоспарының шаблоны.

Тренер тыңдаушылардың осы материалдарға сүйене отырып, сабақ жоспарын қалай жасау керек екендігін талқылауына уақыт береді. Талқылау арқылы тыңдаушылар сабақты жоспарлаудың және осы материалдарды пайдаланудың келесі алгоритміне бірге келуі мүмкін:

-           Оқу мақсаттарын таңдау;

-           Сабақ тақырыбын анықтау;

-           Сабақ мақсатын белгілеу (таңдап алынған оқу мақсаттарына сәйкес);

-           Бағалау критерийлерін дайындау;

-           Сабақ тақырыбы, мақсаттары және бағалау критерийлері белгіленгеннен кейін, сабақ жоспарын жасауға кірісу (Сабақ жоспарының үлгісін пайдалану);

-           Оқу жоспарына және ресурстарға сүйене отырып, сабақты жоспарлау;

-           Оқушылардың сабақтағы іс-әрекетін сабақтың алға қойылған мақсатына қол жеткізетіндей етіп жоспарлау; 

- Оқушылар үшін бағалау критерийлеріне сәйкес келетін және мақсатқа қол жеткізу туралы қорытынды жасайтындай тапсырмаларды таңдау, дескрипторлар әзірлеу, т.б.

Жеке жұмыс

4-үлестірме     материалмен   танысу            (Сабақты       жоспарлаудың             қадамдық нұсқаулығы).

Тыңдаушылар шағын топтарда өз ой-пікірлерімен бөліседі.

Жұптық жұмыс

sk.nis.edu.kz, http://smk.edu.kz/ Орта білім мазмұнын жаңарту аясында әзірленген «Жүйелі әдістемелік кешен» сайтымен жұмыс.

Тыңдаушылар «Физика» пәні бойынша қысқа мерзімді жоспар және қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма үлгілерімен танысып, өз тәжірибесінде қолдану туралы пікір алмасады.

Топтық талқылау

Тренер тыңдаушылардан жоспарлаудың екі түрінің артықшылықтары мен кемшіліктерін, яғни дәстүрлі оқыту әдістемесі бойынша сабақты жоспарлау мен оқытудың белсенді әдіс-тәсілдерін қамтитын жоспарлаудың ерекшеліктерін талқылауды сұрайды (мысалы, дәстүрлі оқыту әдістемесі бойынша мұғалім оқушылардың алдына сабақтың мақсатын ғана қоятын және оқушылар ол мақсатқа қалай қол жеткізуі тиіс екендігін білмейтін, олардың мақсаты жақсы баға алу ғана болатын, жаңа оқыту әдіс-тәсілдері бойынша балалар бағалау критерийлеріне сай жетістікке жетуге ұмтылады – мұны олар сабақта үйренуі тиіс және т.с.с., мұғалімдер осы мәселеге қатысты көптеген ерекшеліктерді таба алады және жаңа тәсілдер жағына басымдық беріледі).

Бұл жаттығуды рөлдік ойын түрінде ұйымдастыруға болады: мәселен, пікірталас – бір топ дәстүрлі әдістеменің дұрыстығын, екіншісі – оқытудағы белсенді тәсілдерді қолданып сабақ жоспарлаудың дұрыстығын қорғайды. 

Тренер тыңдаушылардан жаттығу туралы өз пікірлерімен бөлісуді ұсынады. Мұғалімдердің пікірлері әртүрлі бо  луы мүмкін, дегенмен, олар осындай жоспарлаудың ерекшеліктеріне қатысты өз ой-пікірлерін логикалық тұрғыдан негіздей білу және маңыздылығын саралай білу дағдыларын көрсетуі тиіс.

Рефлексия

Тыңдаушылар тапсырмалар мен материалдарды қайталау үшін жұп болып жұмыс істейді; келесі мәселелерді қарастырады:

-          Мен жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасы бойынша оқу үдерісін ұйымдастыруда қолданылатын құжаттарды тиімді қолдануды білемін бе?

-          Мен сабақ жоспарлай аламын ба?

-          Мен бағалау критерийлерін анықтауды түсіндім бе?

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

1-үлестірме материал. Сабақты жоспарлауда басшылыққа алатын қағидаттар

2-үлестірме материал. Белсенді сабақтағы мұғалім мен оқушының іс-әрекеттері

3-үлестірме материал. Сабақ жоспарының үлгісі 

4-үлестірме материал. Сабақты жоспарлаудың қадамдық нұсқаулығы

Таныстырылым слайдтары 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

8-күн

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Оқу бағдарламасының «Физикалық шамалар мен өлшеулер», «Механика», «Жылу физикасы» және «Электр және магнетизм» бөлімдері бойынша сабақтарды жоспарлау

Сабақтың мақсаты

Пән бойынша белсенді сабақ жоспарлау дағдыларын қалыптастыру

Сабақты жоспарлауда белсенді әдіс-тәсілдерді қолдану, бағалау критерийлері мен тапсырмалар әзірлеу дағдыларын дамыту

Жаттығулар

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Ширату жаттығуы

Эхолокатор үшін 16 Гц жиілікті пайдаланған тиімді ма, әлде  20000 Гц жиіліктегі толқынды пайдаланған тиімді ме? Неліктен?

Жұптық жұмыс

5-үлестірме материалымен жұмыс

Тыңдаушылар сабақ жоспарлауға арналған әдіс-тәсілдерді талдап, пікірлеседі және сабақ жоспарлауда таңдаған тәсілдерін орындалатын тапсырмалармен байланыстырып, тиімділігін бағалайды.

Жұптық жұмыс

Оқу бағдарламасының «Физикалық шамалар мен өлшеулер», «Механика», «Жылу физикасы», «Электр және магнетизм» бөлімдері бойынша сабақ жоспарын дайындау.

Топтарға негізгі орта білім беру деңгейінің оқу бағдарламасына сәйкес физикалық шамалар, физикалық өлшеулер, кинематика негіздері, динамика негіздері, сақталу заңдары, статика, тербелістер мен толқындар, молекулалы-кинетикалық теория негіздері, термодинамика негіздері, электростатика негіздері, электр тогы, магнит өрісі, электромагниттік толқындар және тербеліс  бөлімшелері бойынша тапсырма беруге болады. Жоспарлау барысында оқу бағдарламасының спиральділік қағидатын негізге ала отырып, оқу материалдарының сыныптан сыныпқа қарай күрделене түсетіндігіне назар аударған жөн. Осыған байланысты жұптық жұмыс оқу мақсаттарының күрделенуіне сәйкес бірнеше сыныптарды қамтуы мүмкін.

Сабақты жоспарлау кезінде келесі педагогикалық әдіс-тәсілдерді негізге алу ұсынылады:

-       зерттеушілік дағдыларды қалыптастыру және қорытындылары мен нәтижелерін тәжірибе жүзінде растап отыруды алға тартатын логикалық ойлауды дамыту;

-       өз бетінше жұмыс істеу біліктілігіне және жағадаяттар ағымына қарай бейімделуге, атап айтқанда, аса қиын проблемаларды шешуге, проблемалары шешу үдерісінде пайда болған жаңа ақпараттарға жауап беруге және бейімделуге үйрету;

-       теориялық модельдер жұмысын түсінуді жақсарту үшін ойындар мен модельдерді қолдану;

-       оқушылардың өз тәжірибелерін жобалауы мен жоспарлауы арқылы физикадағы мәселелерді зерттеу;

-       физиканың қазіргі заманғы проблемалары туралы (әртүрлі дереккөздерден алынған)  ақпаратты сұрыптау және оқушылардың алынған ақпаратты синтездеу, бағалауы мен қорытындылауы;

-       мәшинетану, жылутехника, электротехника мен радиотехника, электроника, аспап жасау сияқты бірқатар техникалық ғылым мен пән мәліметтерін пайдалану.

Жұмысты қорытындылау: тыңдаушылар дайындаған сабақ жоспарларын бүкіл топқа таныстырады (флипчарт, Power Point слайдтары арқылы). Әріптестер сабақ жоспарларын бағалауда «Екі жұлдыз, бір тілек» әдісін қолданулары мүмкін. 

Бағалау барысында ескерілетін мәселелер:

-       сабақ мақсатының, тілдік мақсаттардың дұрыс анықталуы;

-       бағалау критерийлерінің белгіленуі;

-       белсенді оқудың ұйымдастырылуы;

-       оқыту әдістерінің тиімді таңдалуы;

-       оқушылардың сабақта жұмыс істеу түрі, оқыту үлгілерінің (жеке, жұптық,

топтық, бүкіл сыныптық) үйлесімділігі;

- бағалауға арналған тапсырмалардың тиімді таңдалуы;

- үйге берілетін тапсырмалардың жан-жақты дайындалуы;

- саралау тапсырмаларының дайындалуы;

- бақылау, бағалау түрлерінің анықтығы;

- сабақты қорытындылауға қажетті сұрақтардың дайындалуы, т.б.

Бағалау нәтижесі бойынша сабақ жоспарын жақсартуға уақыт беріледі.

Тренер жоспарларды бағалау арқылы жұмысты қорытады. Үздік жоспарларды тыңдаушылардың өз тәжірибесінде пайдалану үшін арналған ортақ әдістемелік қорға ұсынуына болады.

Рефлексия

Тыңдаушылар ортаға жиналып, бір-бірімен ой бөліседі: Сабақ маған ұнады ма? Мен сабаққа қалай қатыстым? Мен нені  жақсы түсіндім? Не түсініксіз болды? 

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Жоспарлау

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

5-үлестірме материал. Сабақ жоспарлауға арналған әдіс-тәсілдер

Таныстырылым слайдтары 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

8-күн

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы

«Геометриялық оптика», «Кванттық физика элементтері», «Астрономия негіздері» және «Әлемнің қазіргі физикалық бейнесі» бөлімдері бойынша сабақтарды жоспарлау

Сабақтың мақсаты

Белсенді оқу және қалыптастырушы бағалау тәсілдерін қолдану арқылы сабақ жоспарлауға дағдыландыру

Жаттығулар

Өткен сабақтар бойынша кері байланыс

Тренер тыңдаушылармен алдыңғы сабақтарда қандай қиындықтар болғанын анықтап, оларды шешу жолдарын ұсынады.

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Шағын топтарға біріктіру

Топтық жұмыс

Оқу бағдарламасының «Геометриялық оптика», «Кванттық физика элементтері», «Астрономия негіздері», «Әлемнің қазіргі физикалық бейнесі» бөлімдері бойынша сабақ жоспарын дайындау.

Топтарға негізгі орта білім беру деңгейінің оқу бағдарламасына сәйкес келесі бөлімшелер бойынша тапсырма беруге болады: геометриялық оптика заңдары, атом мен атом ядросының құрылысы, радиоактивтілік, элементар бөлшектер, Жер және Ғарыш, астрофизика элементтері, физиканың дүниетанымдық мәні.

Топтық жұмысты қорытындылау: «Жәрмеңке»

Тыңдаушылар дайындаған сабақ жоспарларын әріптестеріне ұсыну үшін жарнамалайды.

Сабақ жоспарларын өзара бағалау: 

Тыңдаушылар сабақ жоспары бойынша арналған Т-кестесіне өз пікірлерін жазады:

Бағалау үшін тыңдаушылар сабақ жоспарына КӘМҚ-талдау тәсілін пайдалануы да мүмкін.

Кері байланыс нәтижесі бойынша сабақ жоспарын жақсарту жұмыстарына уақыт беруге болады.

Тренер жоспарларды бағалау арқылы, жұмысты қорытады. Сәтті шыққан сабақ жоспарларын тыңдаушылардың өз тәжірибесінде пайдалануға арналған ортақ әдістемелік қорға ұсынуға болады. Рефлексия

Тыңдаушылар сұрақтарға жауап жазады:

Мен осы сабақтан не түсіндім?

Менің сабақты жоспарлау тәжірибемде қандай өзгеріс болды? Келесі қадамым қандай болады?

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау:

Оқыту дағдылары, Жоспарлау

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

8-күн

4-сабақ

Сабақтың тақырыбы

«Электромагниттік тербелістер», «Электромагниттік толқындар», «Толқындық оптика» және «Салыстырмалы теорияның элементтері» бөлімдері бойынша сабақтарды жоспарлау

Сабақтың мақсаты

Оқушылардың танымдық үдерісін дамытатын белсенді сабақ жоспарын құруға дағдыландыру

Қалыптастырушы бағалау әдістерін қолдану арқылы сабақ жоспарын әзірлеу тәжірибесін дамыту

Жаттығулар

Өткен сабаққа шолу

Тренер тыңдаушылардың сұрақтарына жауап береді.

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Жұптық жұмыс

Оқу бағдарламасының «Электромагниттік тербелістер», «Электромагниттік толқындар», «Толқындық оптика», «Салыстырмалы теорияның элементтері» бөлімдері бойынша сабақ жоспарын дайындау.

Топтарға жалпы орта білім беру деңгейінің оқу бағдарламасына сәйкес келесі бөлімшелер бойынша тапсырма беруге болады: механикалық тербелістер, электромагниттік тербелістер, айнымалы ток, толқындық қозғалыс, электромагниттік толқындар, толқындық оптика, геометриялық оптика, салыстырмалы теорияның элементтері.

Жұмысты қорытындылау: «Галереяға серуен» әдісі

Тыңдаушылар әріптестеріне дайындаған сабақ жоспарларын таныстырады, кері байланыс нәтижесі бойынша жоспарды жақсарту жолдарын қарастырады. 

Сабақ жоспарларын өзара бағалау үшін кері байланыс бутерброды, «Екі жұлдыз, бір тілек», т.б. әдістерді пайдалануға болады.

Бағалау барысында ескерілетін мәселелер:

-               сабақ мақсатының, тілдік мақсаттардың дұрыс анықталуы;

-               бағалау критерийлерінің белгіленуі;

-               белсенді оқу ұйымдастырылуы;

-               оқыту әдістерінің тиімді таңдалуы;

-               оқушылардың сабақта жұмыс істеу түрі, оқыту үлгілерінің (жеке, жұптық, топтық, бүкіл сыныптық) үйлесімділігі;

-               бағалауға арналған тапсырмалардың тиімді таңдалуы;

-               үйге берілетін тапсырмалардың жан-жақты дайындалуы;

-               саралау тапсырмаларының дайындалуы;

-               бақылау, бағалау түрлерінің анықтығы;

-               сабақты қорытындылауға қажетті сұрақтардың дайындалуы, т.б.

Кері байланыс нәтижесі бойынша сабақ жоспарын жақсарту жұмыстарына уақыт беруге болады.

Тренер жоспарларды бағалау арқылы жұмысты қорытады. Сәтті шыққан сабақ жоспарларын тыңдаушылардың өз тәжірибесінде пайдалануға арналған ортақ әдістемелік қорға қосуға болады.

Рефлексия

«Бес минуттық эссе» тәсілі. Тыңдаушылар «Бүгінгі тақырып менің сабақ жоспарлау тәжірибеме қандай өзгеріс әкелді?» тақырыбында қысқа эссе жазады; эссені тыңдаушылардың қалауы бойынша дауыстап оқуына болады.

Тренер сабақты қорытады және келесі сабақта қарастырылатын проблемалық мәселелерді белгілейді.

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Жоспарлау

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

9-күн

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Оқу бағдарламасының «Атомдық және кванттық физика», «Атом ядросының физикасы», «Нанотехнология және наноматериалдар», «Космология» бөлімдері бойынша сабақтарды жоспарлау

Сабақтың мақсаты

Пәннің оқу бағдарламасы бойынша белсенді сабақ жоспарын құру дағдыларын дамыту

Жаттығулар

Өткен сабақтарға шолу

Тыңдаушылармен кері байланыс: өткен тақырыптар бойынша не түсінікті, қандай қиындықтар бар екенін талқылау.

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Шағын топтарға біріктіру

Ширату жаттығуы «Ойлан, тап»

Үстелдегі штативке салмағы 100 грамм алма ілінген. Жер мен алманың бір-біріне тартылыс күші қандай? Бүкіләлемдік тартылыс күші қандай?

Жеке жұмыс

Оқу бағдарламасының «Атомдық және кванттық физика», «Атом ядросының физикасы», «Нанотехнология және наноматериалдар», «Космология» бөлімдері бойынша сабақ жоспарын дайындау.

Тыңдаушыларға жалпы орта білім беру деңгейінің оқу бағдарламасына сәйкес келесі бөлімшелер бойынша тапсырма беруге болады: атомдық және кванттық физика, атом ядросының физикасы, нанотехнология және наноматериалдар, космология. 

Сабақты жоспарлау үшін келесі оқу мақсаттарын қарастыруға болады: сәулеленудің көздері мен түрлерін топтастыру; спектрлік құралдардың жұмыс істеу принципін  және олардың қолданылуын сиппаттау; электромагниттік сәулеленуді, олардың пайда болу табиғаты мен  затпен әрекеттесуне қарай ажырату; абсолют қара дененің жылулық сәулеленуін сипаттау үшін және ультракүлгін апатты негіздеу үшін Стефан-Больцман,  Винн заңдарын және Планк формуласын қолдану; фотоэффектінің табиғатын түсіндіру және оны қолдануға мысалдар келтіру; фотоэффектінің  заңдары мен Эйнштейн теңдеуін есеп шығаруда қолдану; ядролық реакцияны жазу кезінде массалық және зарядтық санның сақталу заңын қолдану; ядролық синтездің және табиғи радиоактивтіліктің табиғатын түсіну; магнит өрісіндегі зарядталған бөлшектердің қозғалыс сипатын

түсіндіру; наноматериалдардың физикалық қасиеттерін және оларды алудың жолдарын түсіндіру; нанотехнологияның қолданылуын талқылау; жұлдыздардың басты спектрлік класын сипаттау; көрінерлік жұлдыздық шама және абсолют жұлдыздық шама ұғымдарын ажырату.

Сабақты жоспарлау барысында келесі педагогикалық әдіс-тәсілдерді негізге алу:

-       зерттеушілік дағдыларды қалыптастыру және қорытындылары мен нәтижелерін тәжірибе жүзінде растап отыруды алға тартатын логикалық ойлауды дамыту;

-       өз бетінше жұмыс істеу біліктілігіне және жағадаяттар ағымына қарай бейімделуге, атап айтқанда, аса қиын проблемаларды шешуге, проблемалары шешу үдерісінде пайда болған жаңа ақпараттарға жауап беруге және бейімделуге үйрету;

-       теориялық модельдер жұмысын түсінуді жақсарту үшін ойындар мен модельдерді қолдану;

-       оқушылардың өз тәжірибелерін жобалауы мен жоспарлауы арқылы физикадағы мәселелерді зерттеу;

-       физиканың қазіргі заманғы проблемалары туралы (әртүрлі дереккөздерден алынған)  ақпаратты сұрыптау және оқушылардың алынған ақпаратты синтездеу, бағалауы мен қорытындылауы;

-       мәшинетану, жылутехника, электротехника мен радиотехника, электроника, аспап жасау сияқты бірқатар техникалық ғылым мен пән мәліметтерін пайдалану.

Жұмысты қорытындылау: «Жәрмеңке» әдісі.

Тыңдаушылар дайындаған сабақ жоспарын әріптестеріне жарнамалайды.  Сабақ жоспарларын өзара бағамдау: Тыңдаушылар бір-біріне ауызша кері байланыс ұсынады: жоспардың артықшылықтары, жақсартуды талап ететін тұстары (сабақ жоспарын бағалау үшін КӘМҚ-талдау әдісін пайдалануға болады).

Бағалау барысында ескерілетін мәселелер:

-       сабақ мақсатының, тілдік мақсаттардың дұрыс анықталуы;

-       бағалау критерийлерінің белгіленуі;

-       оқыту әдістерінің тиімді таңдалуы;

-       оқушылардың сабақта жұмыс істеу түрі, оқыту үлгілерінің (жеке, жұптық, топтық, бүкіл сыныптық) үйлесімділігі;

-       бағалауға арналған тапсырмалардың тиімді таңдалуы;

-       үйге берілетін тапсырмалардың жан-жақты дайындалуы;

-       саралау тапсырмаларының дайындалуы;

-       бақылау, бағалау түрлерінің анықтығы;

-       сабақты қорытындылауға қажетті сұрақтардың дайындалуы және т.б.

Кері байланыс нәтижесі бойынша сабақ жоспарын жақсарту жұмыстарына уақыт беруге болады.

Тренер жоспарларды бағалау арқылы сабақты қорытындылайды. Ең үздік жоспарлар тыңдаушылардың өз тәжірибесінде пайдалануына арналған жалпы әдістемелік қорға ұсынылуы мүмкін.

Рефлексия

Тыңдаушылар жұппен төмендегі сұрақтар бойынша ойларымен бөліседі:

Мен үшін не сәтті болды? 

Мен неден қиналдым?

Қиындықтан шығу үшін қалай әрекет жасаймын?

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

Таныстырылым слайдтары 

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

9-күн

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Физика сабағында саралап оқытуды ұйымдастыру

Сабақтың мақсаты

Физика сабақтарында тиімді оқыту тәсілдерін қолдану, оқушылардың қабілетін ескере отырып, сараланған тапсырмалар әзірлеу дағдыларын дамыту

Жаттығулар

Өткен сабаққа шолу және проблемаларды талқылау Диалогке арналған сұрақтар:

-   Физика пәнін оқуда сыныптағы оқушылардың қабілеттері қандай?

-   Сабақта оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескерудің мәні қандай?

-   Қабілеттері әртүрлі оқушыларды қалай оқытуға болады?

-   Физика сабақтарында саралап оқытуды қалай ұйымдастыруға болады?

-   Саралап оқытуда деңгейлік тапсырмалар пайдаланудың мәні қандай?

Сұрақтарды талқылау арқылы сабақтың тақырыбымен және мақсатымен таныстыру.

Жұптық жұмыс

1-үлестірме материалмен танысу және жұпта пікір алмасу Жаттығу «Тәжірибеңмен бөліс».

Тыңдаушылар өз тәжірибесінде қолданатын саралап оқытуға арналған әдістәсілдерімен, сабақ жоспарларымен бөліседі.

Кері байланыс алу мақсатында флипчарттың немесе слайдтардың көмегімен тыңдаушылардың таныстырылымын көрсетуге болады. Барлық жұмыстарға көңіл бөлінеді, талқылауға уақыт беріледі. 

Шағын топтарға біріктіру  

Топтық жұмыс

Сараланған тапсырма орындалатын сабақ жоспарлау 

Әр топ физика пәнінің оқу бағдарламасы бойынша оқу мақсатын таңдайды, сараланған тапсырма дайындап, сабақ жоспарын жазады. Бағалау критерийлеріне сәйкес Блум таксономиясына негізделген деңгейлік тапсырмалар дайындауға болады. Орта мерзімді жоспарларды қолдануға болады.

Топтық жұмыс нәтижелері барлық топқа таныстырылым түрінде көрсетіледі және талқыланады.

Кері байланыс нәтижелері бойынша сабақ жоспарын жақсартуға уақыт бөлінеді.   

Тренер жұмысты қорытындылайды. Сәтті жоспарлар тыңдаушылардың жалпы әдістемелік қорына ұсынылады.  Сабақты қорытындылау

Тренер сабақты қорытындылайды, тыңдаушылардың сұрақтарына жауап береді. 

Рефлексия

Мен сабақтан _________________________________білдім

Маған  ___________________________________қызық болды

Маған ____________________________________қиын болды

Мен _____________________________ тапсырмалар орындадым

Енді мен _________________________________ жасай аламын

Мен _________________________________________ сезіндім

Мен ____________________________________________үйрендім

Мені ___________________________________ таң қалдырды

Мен _________________________________________ қолданамын

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Белсенді оқу

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

1-үлестірме материал. Физика сабақтарында деңгейлік саралау мазмұны  Флипчарт және маркерлер, ноутбук

9-күн

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Физиканы оқытуда пәнаралық байланысты жүзеге асыру

Сабақтың мақсаты

Физиканың басқа оқу пәндерімен пәнаралық байланысын ескере отырып, сабақ жоспарлау дағдыларын дамыту

Жаттығулар

Өткен тақырыптарға шолу

Тыңдаушылармен өткен тақырыптар бойынша рефлексия  жүргізу.

Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру Ширату жаттығуы

-          Жер бетінде атмосфераның жоғалуы қандай қауіп-қатер туғызады?

-          Неліктен Орта Азия халқы өте ыстық күндері киізден немесе мақтадан жасалған бас киім киеді?

-          Күн сәулесі қандай жерді жақсы қыздырады: қаратопырақты жерді ме, әлде ашық күлгінтопырақты алқапты ма? 

-          Суда жүзетін құстардың тұтасқан аяқтары (табандары) қандай қызмет атқарады?

-          Ядроның центрінен шынтаққа дейінгі арақашықтық 32 см, шынтақтан бұлшықеттің бекітілген жеріне дейінгі арақашықтық 4см болса, салмағы 80Н ядроны көтергенде бұлшықет (бицепс) қандай күшпен тартылады?

-          Мұхиттың бетіндегі бір ғана «молекуладан» тұратын мұнай қабатының қатері қандай?

-          Қышқылды жауын қалай пайда болады?

-          Бұл сұрақтардың қандай пәндерге қатысы бар?

Шағын топтарға біріктіру

Тыңдаушыларды алты түсті (ақ, қара, қызыл, жасыл, сары, көк) парақтың (А4) көмегімен топтастыруға болады. Талқыланатын сұрақ:

Физика сабағында пәнаралық байланыстың маңызы және оны іске асыру

Топтық жұмыс

Әр топ жауаптарын тұжырымдамалық карта арқылы жазады.

Топтық жұмыс нәтижесі таныстырылады, талқыланады және бағаланады.  Жұптық жұмыс

Пәнаралық тапсырмалар дайындау, сабақ жоспарлау.

Әрбір жұп негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейінің оқу бағдарламасы бойынша оқу мақсаттарын таңдап, орта мерзімді жоспарларды басшылыққа алып, пәнаралық байланыс қарастырылған сабақ жоспарын дайындайды. 

Әзірленген жұмыстың нәтижелері таныстырылым арқылы барлық топқа көрсетіледі және талқыланады, бағаланады.

Ұсынылған кері байланыс нәтижесінде сабақ жоспарын жақсартуға уақыт беру керек.

Тренер жұмысты қорытындылайды: сәтті жоспарлар тыңдаушылардың жалпы әдістемелік қорына ұсынылады.

Рефлексия

«Соңғы бес минут» әдісі

Бір немесе бірнеше мұғалім сабақта нені түсінгенін және олардың сабақтан кейінгі әсерлері туралы әңгімелейді, тыңдаушылар оларға сұрақ қояды. 

Біліктілікті арттырудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу деңгейін бағамдау: Пән бойынша педагогикалық білім

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

Флипчарт және маркерлер, ноутбук

9-күн

4-сабақ

Сабақтың тақырыбы

Сабақты  ресурспен қамтамасыз ету

Сабақтың мақсаты

Сабақта белсенді оқуды қолдайтын ресурстарды тиімді таңдау және дайындау дағдыларын қалыптастыру

Жаттығулар

Ширату

-          Екі дененің ара қашықтығын өзгертпей, массаларын екі есе арттырса, тартылыс күші қалай және қанша есеге өзгереді?

-          Жерде тұрған адам Айға тартыла ма? Ол  қайсысына күштірек тартылады: Айға ма, Жерге ме?

-          Массасы 800г тыныштықтағы дене 8Н күштің әрекетінен 36 км/сағ жылдамдық алды. Дененің жүрген жолын қандай? Диалогке арналған сұрақтар: 

Физика сабағында белсенді оқуды қамтамасыз етуде оқу ортасының және сабақта қолданатын ресурстардың  маңызы қандай?

Тыңдаушылар өзара пікірлесіп, өз ойларын ортаға салады.  Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру Талқыланатын сұрақ: 

Физиканы оқытуға арналған сынып бөлмесі қандай болу керек? Сынып бөлмесі қалай жабдықталуы тиіс және неліктен? Белсенді оқуды қолдайтын сыныпта оқушыларды қалай орналастыру керек? Мұғалімнің орны қандай болуы тиіс?

Тыңдаушылар физика пәнінің оқу бағдарламалары бойынша пәнді оқыту үдерісін ұйымдастыруға қойылатын талаптар туралы бөлімде қарастырылған қажетті жабдықтар мен материалдарды талқылайды, өз пікірлерімен бөліседі.

Физика пәнін оқыту тәжірибелік және теориялық сабақтарға қажетті арнайы жабдықталған бөлмелердің болуын талап етеді. Демонстрация және зертханалық жұмыстар жасау барысында қауіпсіздік техникасын сақтау міндетті болып табылады. Кабинетте төмендегідей жабдықтар болуы тиіс:

-          оқушыларға          арналған         зертханалық   үстелдер,        мұғалім       үстелі, демонстрациялық үстел;

-          физика кабинетін электрмен жабдықтау жиынтығы;

-          интербелсенді және маркерлік/бормен жазуға арналған тақталар мен оған қажетті материалдар;

-          сабақта көрсету үшін қажетті  оқыту бағдарламалары мен модельдерді жүктеуге қабілеті бар компьютер;

-          сыныпты қараңғылайтын жалюздер;

-          оқушылардың жұмыстарын көрсетуге арналған орын;

-          принтер, фотокөшіру, сканерлеуші құрылғылар, кеңсе тауарлары;

-          Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі мақұлдаған қауіпсіздік техникасы, заттарды сақтау және түрлі заттармен және жабдықпен жұмыс істеу бойынша нұсқаулар.

-          Алғашқы медициналық жәрдемге арналған дәрі қобдишасы, өртке қарсы жабдық, оқушыларға арналған жеке қорғау құралдары (көзілдірік, қолғап);  -       жабдықты сақтауға арналған орын.

Төменде физика сыныптарына қажетті құралдардың тізімі келтірілген:

Жалпылама демонстрациялық құрал-жабдықтар

-          Бірқалыпты қозғалысты демонстрациялайтын  құрал

-          Сұйықтардағы қысымды демонстрациялайтын  құрал

-          Атмосфералық қысымды демонстрациялайтын құрал

-          Демонстрациялық иіндік 

-          Қатынас ыдыстар

-          «Паскаль шары» құралы

-          «Сұйықтардағы конвекцияны демонстрациялайтын түтікше»құралы

-          «Тұрақты токтың электроөлшеуіш құралдары» жиыны

-          Тұрақты және айнымалы  кернеу көздері

-          Дыбыс жиілігінің генераторы

-          Әмбебап физикалық штатив

-          Ауа сорғысы қалпағы

-          «Ньютон түтікшесі» құралы

-          Дыбыс толқындарын зерттеуге арналған құрал

-          Резонаторлық жәшікке орнатылған камертон және  таяқша 

-          «Толқындық ванна»демонстрациялық құралдар жиыны 

Лабораториялық жабдықтар

-          «Механика» бөлімі бойынша  құрал-жабдықтар жиынтығы

-          «Молекулалық физика және термодинамика»бөлімі бойынша құралжабдықтар  жиынтығы 

-          «Электростатика» бөлімі бойынша құрал-жабдықтар  жиынтығы

-          «Электр және магнетизм » бөлімі бойынша құрал-жабдықтар  жиынтығы

-          «Оптика» бөлімі бойынша құрал-жабдықтар жиынтығы 

-          «Толқындық прцесстерді зерттеу»бөлімі бойынша құрал-жабдықтар  жиынтығы «Радиация құбылыстары»  бөлімі бойынша  құрал-жабдықтар жиынтығы. 

-          Тиісті тақырыптар бойынша анықтамалықтар, энциклопедиялар, бейнероликтер, плакаттар және т.б.

Жұптық жұмыс

Тыңдаушылар жұппен жұмыс істей отырып, физика сабағында жаңартылған жалпы білім беру бағдарламасын іске асыратын оқу ортасының сызбасын, байланыстар диаграммасын жобалайды және т.с.с. Олар кезектесіп өз жобаларын қысқаша түсіндіреді, оларды қорғайды: 

Осы кабинет балалардың білім алуына қолайлы ма?

Ол оқыту мен оқуды қалай жақсартады? 

Сыныпта белсенді оқуды қолдайтын жабдықтар, ресурстар жеткілікті ме?   Топтық талқылауға арналған сұрақтар:

-          Сіздің сыныптардағы ресурстар физика сабағында қолжетімді ме? 

-          Қолжетімді ресурстарды сабақта қалай тиімді қолдануға болады? 

-          Кейбір ресурстардың мектептерде қолжетімді болмауы туралы не айтасыздар? - Онлайн ресурстар түріндегі ақпарат көздерін қайдан аласыз?

Тыңдаушылар шағын топтарда жұмыс істеп, белгілі бір оқу мақсаттарына қатысты оқу материалдары бойынша  ресурстарды қолдану туралы өз ойларын ортаға салып, пікір алмасады.

Топтық жұмыс

Оқу жоспарындағы жаттығулардың түрлерін бағалау

Тыңдаушылар оқу жоспары бойынша (орта мерзімді жоспарлау) жаттығу түрлерін таңдайды. Қандай ресурстар мен ақпарат көздері күрделі болуы мүмкін? 

Тыңдаушылар физиканы оқыту барысында қолдануға болатын баламалы/қосымша ресурстар, ақпарат көздері туралы ойланады, оларды толықтыру туралы ұсыныстар береді. Жұптарға бірігіп, өз ойларымен, өз тәжірибелерімен бөліседі, соңынан бүкіл топ болып пікірлерін ортаға салады.

Онлайн ресурстармен жұмыс

http://www.learner.org/libraries/tfl/chinese/gao/index.html http://nationalgeographic.org/education/teaching-resources http://citl.indiana.edu/resources/teaching-resources.php http://play.nis.edu.kz/, smk.edu.kz http://www.cpm.kz, /http://sk.nis.edu.kz/ bilimland.kz, twig-bilim.kz,  http://www.gliffy.com LearningApps.org

https://phet.colorado.edu/en/simulation/energy-skate-park-basics http://phet.colorado.edu/

http://phet.colorado.edu/en/simulations/category/physics https://www.ifu.com/en/e-sankey/

www.pil-network.com Майкрософт корпорациясының білім беру порталы (Microsoft Innovative Educator Program), т.б.

Сабақты қорытындылау

Критериалды бағалау жүйесін қолданып, белсенді сабақтарды жоспарлаудың маңызын, курстағы сабақтар барысында игерген дағдыларын бағалау үшін Эдвард де Бононың «Ойлаудың 6 қалпағы» тәсілін қолдану (таныстырылым слайдтары):  - Ақ қалпақ – ақпарат, фактілер 

-                        Қызыл қалпақ – ішкі сезім

-                        Қара қалпақ – логикалық жағымсыз ойлау

-                        Сары қалпақ – логикалық жағымды ойлау

-                        Жасыл қалпақ – шығармашылық ойлау

-                        Көк қалпақ – ойлау үдерісін басқару

Шағын топтарға сабақтың басында өздері таңдаған 6 түрлі парақтан қалпақ жасау ұсынылады:

-                        Ақ -  фактілер, цифрлар және мәліметтерді таза күйінде беру

-                        Қызыл – ішкі сезім, эмоция, сезімдер мен ішкі түйсік;

-                        Қара  – жағымсыз ойлау, мысалы: «бұл орындалмайды, себебі....»

-                        Сары - жарқын, ашықтықты, жағымды және сындарлы ойлар,  ұсыныстар, мысалы: «неге, бұл міндетті түрде орындалады!»

-                        Жасыл – жаңа идеялар ағымын тудыратын шығармашылық ойлар

-                        Көк  – жоғары деңгейдегі  жалпы көзқарастарды білдіреді, қорытындылайды. Әр топ тақырыпқа байланысты өз көзқарастарын айтып (рефлексия), сабақты қорытындылайды. 

Тренер сабақты қорытындылайды. Тыңдаушылар  күнделікті өзін-өзі бағамдау нысанын толтырады: 2-үлестірме материал (Күнделікті өзін-өзі бағамдау нысаны).

Ресурстар

«Физика» пәні бойынша оқу бағдарламасы,  оқу жоспары

Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы

2-үлестірме материал. Күнделікті өзін-өзі бағамдау нысаны

Таныстырым слайдтары