Амма улууһун олоҥхотун уонна олоҥхоһуттарын үөрэтиигэ лото-оонньуу

Толордулар:
Амма улууһун П.И.Караканов аатынан
Мээндиги орто оскуолатын
10-с кылааһын үөрэнээччилэрэ
Белолюбская Валерия, Давыдова Варя

Аан тыл

Былыр-былыргаттан саха бүөбэйдээн, чочуйан-тупсаран кэлбит барҕа баайа ийэ тыла буолар. Төрөөбүт тыл киһи айбыт эриэккэс көстүүтэ. Саха тылын саамай муҥутуур чыпчаала, тылын-өһүн баайа барыта олоҥхоҕо түмүллүбүт.
Олонхо – саха норуотун тылынан уус – уран айымньытын саамай урдук чыпчаала, уйэттэн уйэлэр тухары колуонэттэн колуонэ5э бэриллэн испит дирин ис хоьоонноох айымньыта буолар.
Былыр норуот олонхо5о умсугуйуута, тардыьыыта тубэьиэхчэ буолбатах. Оччолорго уорэх – сайдыы намыьах кэрдиискэ турар кэмигэр олонхолооьун улахан культурнай суолталаа5а. Олонхоьут – айылҕаттан суду талааннаах киьи. Ылбычча киьи санаата да олонхолоон барбата биллэр. Онуоха эбии олонхоьут буоларга угус сыра, эрэй, дьулуур, баҕа наада. Кини дор5оонноох тойуксут уонна алгысчыт, сээркээн сэьэнньит уонна алыптаах остуоруйаьыт, чабыр5ахсыт уонна угэьит — киьи.

Биһиги улууспут Амма эмиэ биир ураты остуоруйалаах, ураты талааннаах олоҥхоһуттардаах, суруйааччылардаах улуус.
Төрөөбүт улууспут олоҥхоһуттарын аатын үйэтитэр сыалтан бу оонньууну толкуйдаатыбыт. Табылынназына киэҥ эйгэҕэ тахсара, тарҕанара буоллар диэн баҕа санаалаахпыт.

Үлэ сыала :
Амма улууһун олоҥхотун уонна олоҥхоһуттарын үөрэтии, үйэтитии.
Соруга :
1. Амма улууһун олоҥхотун уонна олоҥхоһуттарын олоҕун үөрэтии, чинчийии;
2. Литератураны хасыһыы, материалы үөрэтии, оонньуу былаанын, хаамыытын толкуйдааһын.
Үлэ актуальноһа:
Амма улууһун олоҥхотун уонна олоҥхоһуттарын олоҕун, айар үлэлэрин үөрэтии. Биһиги оҥорбут лото-оонньуубут оскуола оҕолоругар толкуйдуур дьоҕуру, олоҥхону үөрэтиигэ, чинчийиигэ туттуллуохтарын сөп.

Оонньуу - ¹йд¹б¼лэ киэ½. Оºо да, кыыл да оºото оонньуу н¹½¼¹ тулалыыр эйгэтин кытта билсэр, атын оºону, дьону кытта бодору»ар, ¼лэºэ ¼¹рэнэр.

Оонньуу диэн тугуй?

- сынньатар, аралдьытар: с¼р¼н соруга - ки»иэхэ астыныыны, дуо»уйууну, интэриэ»и, кэрэхсэбили ¼¹скэтии.
- бодору»уннарар: оонньуу к¹м¹т¼нэн кэпсэтэ, бодору»а ¼¹рэнии.
- билгэлиир: бэйэ бы»ыытын-майгытын, сы»ыанын билинии, сыаналаныы.
- эмтиир: олох баастарын о»орунарга ¼¹рэнии.
- иитэр-¼¹рэтэр: олох, бы»ыы-майгы сиэрин сыаналыырга, туту»арга ¼¹рэнии.
- чэбдигирдэр.
- сайыннарар.

Ки»и олоºор оонньуу маннык суолталаах:

Амма улууһун олоҥхотун уонна олоҥхоһуттарын үөрэтиигэ лото-оонньуу

Лото «Билии хонуута»
«Лото» диэн тыл француз омук «loto» эбэтэр итальянскайдыы «lotto» диэн тыллартан төрүттээх.
Сыала: Озо билиитин тургутуу, сабаҕалааһын.
Туттуллар тэрил: лото хаартылара, мас буочукалар.
Оонньуу хаамыыта: Оҕо иннигэр 1 лотону уурунар. Тургутук курдук 3 вариантан сөбүн талан сөптөөх биир варианыгар мас буочукатын уурар. Ыйытыыларын учуутал ааҕар, оҕолор эппиэтин лотоҕа ууран иһэллэр.
Оонньуу тэрилэ:
- мас буочука 50 устуука
- оонньуур хортуон карточка 1 устуука, хас биирдии карточка үс эрээттээх
- мас буочукалары харайар мөһөөччүк

Түмүк

Амма улууһун олоҥхотун уонна олоҥхоһуттарын үөрэтиигэ лото-оонньуу кинигэни толкуйдаан, оҥорон, суруйан тураммыт Амма улууһун олоҥхотун уонна олоҥхоһуттарын атын хараххытынан көрөн, суруйуутун оонньуу нөҥүө мындырдык өйдөөн диэн үлэбитин оҥордубут. Онон оонньуу нөҥүө булугас өйгүтүн эрчийиҥ, Амма улууһун олоҥхотун уонна олоҥхоһуттарын баай тылын баһылааҥ.