Баяндама Софт скилс

Білім берудің заманауи трендтері. Жаңартылған білім беру мазмұны жағдайындағы soft skills, интеграция және функционалды сауаттылық.

Қоғамның назарын педагогикалық білім берудің заманауи трендтеріне аудару, республикадағы білім беру мазмұнын жаңарту міндеттеріне ықпал ететін жетекші халықаралық инновациялық технологияларды таратуды мақсат етеді.     

     Технологиялар мен қоғамның тұрақты және үздіксіз дамуы айтарлықтай дәрежеде кәсіби саланың өзгеруін анықтауда. Осыған сәйкес бұл үрдістер болып жатқан өзгерістер контекстінде адамдардың тиімді қызмет етуіне қажетті сапасына талаптар қоюда, бұл ең алдымен, икемді дағдылармен (soft skills) сипатталады.

Тиімді қызмет үшін тек кәсіби дағдылар ғана емес, сонымен қатар университетте алу мүмкін емес, қосымша білім мен дағдылар да маңызды: қарым-қатынас жасау, командада жұмыс істеу, өз қызметін жоспарлау, ақпаратпен жұмыс істеу қабілеті, стресске төзімділік, креативтілік, жауапкершілік және қазіргі әлемде "soft skills" дағдылары деп аталады.

Soft skills дегеніміз не? Әр түрлі дереккөздерде сіз осы терминнің әр түрлі анықтамаларын таба аласыз. Мысалы, өзін-өзі дамыту туралы блогтардың бірінде біз келесі түсіндірмені көреміз: "жұмыстың тиімділігі мен басқа адамдармен өзара әрекеттесуді арттыратын бірыңғай дағдылар мен жеке қасиеттер". Сөздің кең мағынасында анықтама шынымен де жарамды, алайда "жұмсақ дағдылар" терең спектрді зерттейді. Атақты неміс филологы және Гейдельберг университетінің профессоры, Альбрехт Фон Михаэлдің айтуынша, жұмсақ дағдылар коммуникативті және басқарушылық қабілеттер болып табылады. Негізгі шеберлік "жалғыз машина жасай алмайсың..." командасында жұмыс істей білу болуы керек деп санайды", - дейді ол. Оксфорд сөздігіне сәйкес," жұмсақ дағдылар" - бұл басқа адамдармен тиімді және үйлесімді қарым-қатынас жасауға мүмкіндік беретін жеке қасиеттер. Бұл дағдыларды бақылау, тексеру және нақты көрсету қиын.

Барлық анықтамаларды қорытындылай келе, Soft skills ("жұмсақ", "икемді" дағдылар) — жұмыс процесіне сәтті қатысуға, жоғары еңбек өнімділігіне жауап беретін және өтпелі, яғни нақты пәндік салаға қатысы жоқ мамандандырылмаған, кәсіби емес дағдылардың кешені деген қорытындыға келеміз.

"Жұмсақ дағдылар" мен педагогика қалай байланысты? Мұғалімнің жеке ресурсы-балалардың дамуына әсер ететін негізгі факторлардың бірі.

Бүгінгі таңда мектепте жұмыс істейтін педагогтердің кәсібилігіне, оның қажетті құзыреттілігі мен дағдыларын дамытуға қойылатын талаптар артып келеді. Мұндай жоғары талаптар мұғалімнің балалармен үнемі байланыста болуы, сондықтан олардың қауіпсіздігі мен жайлылығын қамтамасыз етуі, үйлесімді дамуына және жасына қажетті дағдылар мен білім алуына ықпал етуі керек. Мұғалімінің кәсіби стандарты толығымен орындау үшін мұғалім креативті, жауапты, көпшілік алдында сөйлей алатын, өз көзқарасын қорғай алатын, басқаша айтқанда, жұмсақ дағдыларды игеруі керек.

Soft skills дағдыларына жатады: сыни тұрғыдан ойлау, мәселені шешу, дәлел келтіру; ғылыми-зерттеу дағдылары мен әдістері; шығармашылық, қызығушылық, қиял, инновация; тұрақтылық, өзін-өзі басқару, жоспарлау; ауызша және жазбаша қарым-қатынас, жұрт алдында сөйлеу және презентация жасау, тыңдау; көшбасшылық, топтық жұмыс, ынтымақтастық; ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ), бұқаралық ақпарат құралдары мен интернетсауаттылық, деректерді түсіндіру және талдау, бағдарламалау.

Soft skills дағдыларды қашан және қалай дамыту керек? Soft skills дағдылары адамға туғаннан берілу мүмкін, мысалы: табандылық, жақсы есте сақтау, қызығушылық.  Баланың ерте жас кезеңіңен  басталып, үздіксіз өмір бойы дамиды.  Ол дағдыларды мектепте арнайы оқытпайды, бірақ оларды дамытудың алуан түрлі жолдары ұсынылады: Балаларға арналған секциялар мен үйірмелер құзыреттіліктің барлық түрлерін дамытады.

Жаңартылған білім беруде  мектепке оқытудың келесі әдістері қажет болды: оқушылардың оқу-жаттығудағы белсенді, дербес және бастамашыл ұстанымын қалыптастыратын; бірінші кезекте жалпы оқу біліктері мен дағдыларын, зерттеу, рефлексивті, өзін-өзі бағалауды дамытатын, жай ғана біліктерді емес, құзыреттіліктерді, яғни оларды тәжірибелік қызметте қолдану тәжірибесімен тікелей ұштасатын біліктерді қалыптастыратын; оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуға басым бағытталып, оқытудың өмірмен байланысы қағидаттарын іске асыру.

Педагогикалық тәжірибенің арсеналында табылған осындай әдістердің арасында жетекші орын бүгінде жобалар әдісіне жатады. Бұл оқушылардың белгілі бір ретпен алға қойылған мақсатқа жету, студенттер үшін маңызды және белгілі бір түпкілікті өнім түрінде ресімделген белгілі бір мәселені шешу үшін қабылдау, әрекет ету жиынтығы.

Оқушыны оқу іс-әрекетін барлық компоненттері жағынан толық көлемде игеруі тиіс: оқушы міндеттерді шешудің жалпы тәсілін табуға (оқу міндетін бөліп көрсетуге), осы міндеттерді (оқу іс-әрекеттерін) шешуге мүмкіндік беретін іс-әрекеттер жүйесін жақсы меңгеруге; өзінің оқу жұмысының процесін дербес бақылауға (бақылау) және оның орындалу сапасын  бағалауға (бағалау) қабілетті болуға тиіс, сонда ғана оқушы оқу іс-әрекетінің субъектісіне айналады.

Бұл мәселені қалай шешуге болады?

Soft-skills дағдыларын дамыту қажеттілігі мынадай:

-      бұл дағдылар жаңа шындыққа тез бейімделуге және бейтаныс жағдайларда әрекет етуге мүмкіндік береді;

-      олар hard-skills үшін қосымша болып табылады;

-      дамыған soft-skills жаңа кәсіптерді игеруге көмектеседі, еңбек нарығының жаһандық түрленуі жағдайында өзекті болады.

Сонымен, soft-skills дегеніміз не және олар hard-skills-тен қалай ерекшеленеді?

Soft-skills  бұл басқа адамдармен қарым-қатынасты оңай құруға, әртүрлі міндеттерді тиімді шешуге және жаңа нәрселерді тез үйренуге мүмкіндік беретін құзыреттер. Ағылшын тілінен «soft-skills» термині «икемді» немесе «жұмсақ» дағдылар деп аударылады. Олар кез-келген салада пайдалы болады және олардың иесіне мансап сатысында тезірек қозғалуға көмектеседі.

Soft skills-ке қандай нақты дағдыларды жатқызуға болады?

Шартты түрде қоғамға бейімделуге көмектесетін және адамдармен қарым-қатынасты жеңілдететін «икемді» дағдылардың төрт санатын бөлуге болады: өзін-өзі басқару дағдылары, қарым-қатынас дағдылары, ойлау дағдылары, басқару дағдылары. Бұл дағдылар әлеуметтік (қарым-қатынас, эмоциялық интеллект, икемділік және сын қабылдау, шешендік қабілеттер), көшбасшылық (шешім қабылдау, топ құру, жанжалды шешу, жауапкершілікті қабылдау), зияткерлік (талдамалы ойлау, мәселені көру және шешу қабілеті, оқу қабілеті, шығармашылық) сияқты белгілі бір құзыреттердің болуымен қамтамасыз етіледі. Бұл дағдылар әлеуметтік (қарым-қатынас, эмоция және т.б.) болып табылады.

Педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Петербург зерттеушілер мектебінің өкілі О.Е.Лебедев «4 К» soft-skills анықтады:

-     Коммуникативтік.

Коммуникативтік дағдылар  қарым-қатынас жасай білу, өз ойын жеткізе алу, әңгімелесуші тындау, келіссөздер жүргізу.

-     Сыни тұрғысынан ойлау.

Сыни тұрғысынан ойлау  сырттан келетін ақпаратты сыни тұрғыдан бағалау, оны талдау және оның дұрыстығын тексеру, себеп-салдарлық байланыстарды көру, қажетсіздікті тастау және ең бастысы, қорытынды жасау.

-     Креативтілік.

Креативтілік  стандартты емес ойлау, мәселенің күтпеген шешімдерін табу, болып жатқан өзгерістерге икемді жауап беру мүмкіндігі.

-     Командада жұмыс (үйлестіру).

Үйлестіру  командада жұмыс істеу, көшбасшылық және орындаушылық функцияларды өзіне алу, рөлдерді бөлу, міндеттердің орындалуын бақылау қабілеті.

Кәсіби дағдылардан айырмашылығы, «икемді» дағдыларды сандық өлшеу қиын және оларды бірнеше рет қайталау арқылы қалыптастыру мүмкін емес. Soft-skills үнемі тәжірибе жасап, дамытып, жетілдіріп отыру керек.

Құралдар: студенттердің жоба бойынша өздік жұмысын ұйымдастыруға арналған қызметтер мен платформалар:

-     Trello онлайн тақтасы  жобалық есептер құрастырушысы;

-     жобалық қызметтегі Core платформасы;

-     Padlet онлайн тақтасы  Виртуалды кеңістіктегі бірлескен жобалық жұмыстың цифрлық құралы.

Презентациялар, инфографика, кестелер, графиктер мен коллаждар құруға арналған цифрлық құралдар және т. б.:

-     Canva сервисі  жоба жұмысының нәтижелерін ұсыну құралы ретінде инфографиканы құруға арналған цифрлық құрал.

-     Wakelet сервисі  жобаны дайындау кезінде оқушылардың коллекцияларын бірлесіп құруға арналған цифрлық құрал.

-     Google Slides сервисі  онлайн презентациялар жасау.

-     Tricider сервисі  сауалнаманы ұйымдастыруға және жоба мәселесінің өзектілігін анықтауға арналған цифрлық құрал.

Скачано с www.znanio.ru