Бірінші шақтап көруден кейін алғашқы технология өңдеу.

Пәні: Технология Күні:05.12­10.12 Сынып : 9 «а,ә,б» Мектеп: ШҚО «Семей қаласының ББ» ММ  «Шәкәрім атындағы ҮТОК гимназия» КММ Мұғалімнің есімі: Рахимжанова М.М. Қатысқандар:                 Қатыспағандар:  Қысқа мерзімді жоспар Сабақ тақырыбы:  Бірінші шақтап көруден кейін алғашқы технология өңдеу. Сарамандық жұмыстық мақсаты Оқушыларға таңдаған киімдеріне өлшем алу, оны үлгі бойынша матаға қию, көктеу тігістерін жүргізу жұмыстарын  орындау технологиясын көрсету. Алдыңғы оқу Матаны пішуге дайындау жұмыстар    Сабақ жабдықтары:  Сантиметрлік таспа, бурда журналы, ине, жіптер, булавкалар, кленка, қайшы, мата, киім суреттері, бор, қаламсап,  нұсқау карта, сызғыш. Сабақтың түрі: Сарамандық  жұмыс Сабақтың әдіс­тәсілдері: «Ыстық орындық» , «Жобаны әзірлеу», «ББҮ»стратегиялары көрсету,    түсіндіру,сұрақ­жауап,тест Сілтеме Технология оқулықтары. Мектептегі технология журналы Күтілетін нәтиже  бұйым дайындау кезінде қолданылатын маталар мен әрлеу түрлерін білу  матаның үстіне пішімді тиімді орналастыру;   пішім бөлшектерін өңдеуге дайындау;  дайын бұйымның өлшемін жүргізуді және кездескен ақауды түзету;   бұйымды тігу кезінде технологиялық операцияларды дұрыс орындауды білу;  Ұйымдастыру кезеңі. Амандасу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру Психологиялық дайындық. Мұғалімнің сұрағы:        ­Екі қолың не үшін қажет? ­Екі көзің не үшін қажет? ­Екі құлағың  не үшін қажет? ­Екі аяғың  не үшін қажет? Оқушылар жауабы:  ­Елге көмек беру үшін. ­Жақсыларды көру үшін. ­Ақыл­ке,ес тыңдау үшін. ­Туған жерге саяхат жасау үшін. Ми шабуылы Киім   дегеніміз  –   адам   денесін   мүшелеп   немесе   тастай   бүркеп   тұратын   жабындылар   жиынтығы   болып табылады.Адам мен киімді бір­бірінен бөліп қарастыруға болмайды.Сонау көне заманнан бері киім адамның тұрақты серігі болып келеді.. Композиция – деген ұғымды костюм композициясы деп түсіндірсек, онда костюм өзіне тән амалдармен жасалатын әдістер бар екенін білдіреді.Композиция латын тілінен аударғанда «composito»­шығару, құрастыру дегенді білдіреді.Әр елдің , әр ғасырдың өзіне тән композициясы болған.Киімді құрастырғанда мына заңдылықтарды ұстанған жөн: Ритм – ол элементтердің жүйелі түрде бірінен соң бірінің қайталануы. Ритмнің екі түрі бар: статикалық және динамикалық. Контраст – пішіннің, түстің, өң сипатының  ерекшелігін анықтайды. Нюанс – элементтердің бір­бірінен кішкене ерекшелігін атайды, киімдегі құрастыру сызықтарында, бөлшектерінде, түстерінде, өң сипатында бірдей пішіннің өлшем айырмашылығында кездеседі.  Тождества ­ пішіннің, түстің, өң сипатының, өлшемдерінің бір­бірімен сай тепе­теңдігі. Симметрия  –   элементтерінің   заңды   түрде   тең   орналасуы.  Симметрия   түрлері:   классикалық,   орталық   осьті симметрия, ассиметрия. Силуэт – («silluett»­француз сөзі­кез келген нәрсенің сыртқы сұлбасы, көлеңкесі) ұзындығы мен ені бойынша адам мүсінінің   пропорциясына   жақындау   келетін   геометриялық   фигуралармен   (тікбұрыш,   трапеция,   үшбұрыш) сипатталады.Силуэт   ұғымын   киімді   құрастыруда   қолданылатын   үлгі,   фасон,   пішім   деген   сияқты   ұғымдармен шатастыруға болмайды. Силуэттің мынадай түрлері болады:  Тіке силуэт – «әмбебап», оны барлық жастағы адамдарға ұсынуға болады.Етегіне қарай сәл кеңейтілсе трапеция түріне ауысады. Киімді етегіне қарай көбірек кеңейтсе немесе керісінше, иық тұсында үшбұрыш құрылады.Бұл ұзын, әрі арық адамдар үшін жақсы көрінеді. Қынама силуэт – бір­біріне «қарсы» тұрған трапеция немесе үшбұрыштардан құралған. Сопақша силуэт сәнде сирек ұсынылады және ұзақ тұрақтамайды, себебі ол адам денесінің табиғи пропорциясына қайшы келеді. Костюмнің силуэті силуэттік сызықтармен көрсетіледі. Силуэтке кіретін сызықтар белгілеуі бойынша келесі түрлерге бөлінеді: Фасондық немесе үлгілі сызықтар­силуэттің ерекшелігін көрсетеді.  Конструктивтік   сызықтар­костюмнің   берілген   силуэтке   сай   формасын   және   адам   денесіне   қонымдылығын бейнелейді. Декоративтік   сызықтар­әрлеу  бөлшектерін   бейнелейді.Бұл   сызықтарды   костюмнің   фигураға   қонымдылығын көзбен қабылдауды өзгерту қасиеттері бар. Пішім  – бұйымның ойластырылған үлгісін жасауға мүмкіндік беретін пішім сызықтары (бел сызығымен кесілген көйлек, реглан үлгісіндегі жеңдер, драпталған көкірекше, тұтас пішілген жең және т.б.). Пропорция  –   көйлектің   ұзындығы   мен   енінің,   кеудешенің   мен   белдемшенің   ұзындығының,   бұйымның   тұтас көлеміне қарай әр бөлшек мөлшерінің ара қатынасы.Ұлттық дәстүр киімі сәндік пен салтанаттың өлшемі.Костюмнің тұрпатындағы негізгі ой­адамның сұлу мүсіні, судай ағымдығы алынады.Пифагор мектебінің көзқарасы бойынша адам денесі,  дене  мүшелері  белгілі   бір  матеметикалық  заңдылыққа  бағынған. Үйлесімділікті   түсінбей  сұлулықты  түсінуді елестету мүмкін емес, ал үйлесімділікті түсіну үшін өлшемділікті, тұтастықты, пропорциялықты түсіну керек. Костюмді модельдегенде барлық құрылым негізінде тепе­теңдік және бірдейлік ұғымы жатыр.Адам денесі мен оның мүшелері осы сәйкестілік   заңына   бағынған.   Пропорция   бейнені   ғана   айқындап   қоймайды,   сондай­ақ   бүтіннің   құрылымдылығына, конструкциясы мен технологиялық процестеріне де тәуелді.Киімде пропорцияның маңызын түсіндіру арқылы адамның ойлау, салыстыру сезімдерін дамытуға болады. Киімді  ашып көрсететін  құралдардың бірі  ол – түс.Ол   адамдардың   сезіміне,   көңіл­күйіне,   жағдайына   әсер етеді.Мысалы:   қызыл   түс­күннің,   оттың,   қанның,   өмірдің   символы.   Ол   әдетте   қуанышты,   әдемілікті,   мейірімділікті, жылуды бейнелейді, бірақ сонымен қатар қауіпті, өмірге қатер бар екенін де көрсетеді.Бұрынғы уақытта адамдар киімнің түсін, материалын және пішімін өздерінің қоғамдағы орындарына сай, қызмет түріне байланысты таңдап киген. Қазіргі уақытта да «түстер заңы» қолданылады. Мысалы: ұлттық киімдерде түстер дәстүрге сай таңдалынады. Сарамандық жұмыс Жоспары: 1. Сән­ өлшем, тәсіл, іс­қимыл бейнесі. 2. Өлшем алу, сызба сызу. 3. Нұсқау картамен жұмыс. 4. Бөлшектерді әзірлеу, құрастыру. 5. Жарнама. Жұмыстың орындалу тәртібі: Алғашқы өлшеу. Өлшеу кезінде: түйреуіштер, бор, сантиметрлік таспа, 50 см сызғыш керек. Өлшемдерді өткізу адам денесінің оң жағынан жүргізеді. Егер тұлға симетриялы болмаса, онда екі жағынан бірдей өлшейді.     Өлшеудегі  міндет киімнің пропорциясына,адам денесіне үйлесімділік, сызықтарына­көлемі мен ара қатынасы дұрыс келтіре білуге тырыс. Бөлшектерді әзірлеу. Барлық ұсақ және өңдеу бөлшектерін әзірлеу: жаға, қаттама, қалталар және т.б. Бөлшектерді әрлеп үтіктеп, осы күйінде құрастырып жинағанға дейін, сақтап қою керек. 1. Артқы бойды әзірлеу: бүкпелерді, бедерлі сызықтарды және т.б. өңдеу. 2. Алдыңғы бойды әзірлеу: бүкпелерді, қатпарларды өңдеу және т.б. бастыра тігу. 3. Бұйымды әрлеп үтіктеу 4. Фурнитураны қадау.       Фурнитура – бұйымды әшекейлеу және киім киген кезде қолайлы болу үшін қолданатын көмекші материалдар. Кез келген бұйымды тігер кезде оны әзірлеу жөнінде алдын ала жоспар жасау керек. Барлық тұлғалар өлшемдерін екі топқа ажыратуға болады ­ орамдары ­ ұзындықтары ­ Әдетте өлшемді көйлек­көншек немесе жеңіл көйлек сыртын аналады.  ­Өлшем алу кезінде адам еркін әрі қимыл­тұрысын өзгертпей тұруы керек. ­ Бел сызығына қатты етіп, көлденеңінен жіп (резеңке) байлауы керек. ­ Өлшемді алдымен алдыңғы жағынан, одан кейін артқы жағынан өлшейді Өлшем алу әдістері. 1. Мо­ мойын орамы, мойынды айналдыра өлшеу. 2. Ко­ кеуде орамы, кеудені айналдыра өлшеу. 3. Бо­ бел орамы, белді айналдыра өлшеу. 4. Жбо­ жамбас орамы, жамбасты айналдыра өлшеу. 5. Бұйымның ұзындығы. 6. Кұ­ кеуде ұзындығы, мойыннан кеудеге дейінгі ұзындық. 7. Бұ­ бел ұзындығы, мойыннан белге дейінгі ұзындық. 8. Жбұ­ жамбас ұзындығы, белден жамбасқа дейінгі ұзындық 9. Жө­ жеңнің ұзындығы, иықтан білезікке дейінгі ұзындық. 10. Иө­ иық өлшемі, мойыннан иыққа дейінгі ұзындық. Нұсқау картасы Көйлекті өңдеу технологиясы ­ Алдыңғы, артқы бойдың бүкпелерін орындау. ­ Алдыңғы және артқы бойдың жан, иық  тігістерін орындау. ­ Алдыңғы артқы бойды қосып тігу ­ Шақтап өңдеу ­ Ақауларды жөндеу ­ Тігін машинасымен өңдеу ­ Ылғалды – жылумен өңдеу ­ Әшекейлеу ­ Киюге әзірлеу. ( жуу, кептіру, үтіктеу) Шалбар өңдеу технологиясы. ­ Бөліктерінің пішімін өңдеуге дайындау ­ Шақтап өлшеуге даярлау ­ Шақтап өлшеуден кейінгі кемшіліктерін түзет ­ Қыржымдарын өңдеу. ­ Жан тігістерін өңдеу ­ Ысырма­ ілгекті қолданып, ілгегін өңдеу. ­ Белбеуді өңдеу ­ Түймеліктерін өңдеу ­ Әшекейлеу жұмыстары ­ Жіптердің үзінділерін алып тастау ­ Ылғалды – жылумен өңдеу ­ Шалбарды киюге дайындау Ине, жіп, қайшы  См­лік таспа Тігін машинасы    Электр үтік Бау, моншақ, таспа Сергіті сәті. Ситуациялық сұрақтар қою. Қажетті заттар Ине, жіп, қайшы  См­лік таспа Электр үтік  Ысырма ілгек Теспе тігу Түйме    Бау,  таспа  Қайшы  Үтік 1. Матаға үлгіні дұрыс орналастырмадық, бір бөліктерді бірдей етіп пішіп алдық, қандай жағдайда боласың, бұл  кедергіден қалай шығасың? 2. Пішкен киімің өзіңе болмай қалды, қысқа әрі тар, қандай күйде боласың, бұл жағдайдан қалай шығасың? 3. Киімін сабақ үстінде сөгіліп кетті немесе жыртылып қалды, қандай күйде боласың? Жарнама жасау. Әрбір топ өзі өлшеп пішкен бұйымының сапасына жарнама жасау. Бекіту сұрақтары 1. Бөлшектерді әзірлеуді қалай жүргізеді? 2. Бөлшектерді дайындау қандай жүйелілікпен жүргізіледі? 3. Бұйымдарды құрастыру қалай жүргізіледі? 4. Бұйыиды тігу кезіндегі жүйеліліктің бұлжымайтын тәртібі бар ма? Неліктен? 5. Бұйымдардың ұсынылған нобайларын қара, бұйымның бөлшектерін әзірлеу мен құрастыру қалай жүргізілетінін  айтыңдар? Үйге тапсырма: Ақаулармен жұмыс. Бұйымның тігу технологиясы 1. Матаны пішуге әзірлеу әдістері 2. Өңдеу әдістерін таңдау 3. Алғашқы өлшеу 4. Бөлшектерді әзірлеу  Мақсаты: Бұйымдарды дайындау әдістерімен және технологиясымен таныстыру Матаны пішуге әзірлеу әдістері. Жұмыс жасайтын жерде ыңғайлы үстел және құралдар болуы керек. Матаны пішу үшін үлкен тік бұрышты арнайы үстел қажет. Егер үстел болмаса, тазалап сүртілген тегіс еденге пішуге болады. Үстел жанында жұмыс істеген кезде, оның үстінде сәукеленің бөлшектері болу керек. Үстелден басқа, үтіктеуге арналған үлкен тақта (немесе қалың мата төселген және жең қалыбы   бар үстел), үтік бастыратын маталар (дәке, немесе жұмсақ мата қиындысы, мысалы 80 х 80 см мақта матысы) керек. Жұмысты бастамастан бұрын үстел үстінде тек қажетті заттар тұруы керек. Сол жақта пішілетін нәрсе, оң жақта – қайшы, сызғыш, бор немесе сабын, ине, жіп, түйреугіш, оймақ, суырылатын жіптерді алып отыратын істік болуы қажет. Барлық уақытта жұмыс істегенде болу керек нәрселер: сантиметрлік таспа, кестілтер (ұштары өткір және қайралған), негізгі және қосымша бөлшектерді сызуға арналған қағаз, лекало, қию ұшін жапсырма қағаз және орама қағаз, сызықтарды тексеруге арналған калька. 1 Матаның  енің, ұзындығын және ақауларын тексереді. 2 Бояуы мен суретін тексереді  3 Матаның  оң  және  теріс  бетін  анықтайды. 4 Кішкентай мата кесіндісіне судың әсерін, үтіктің қызу температурасын, матаның отыру дәрежесін, қыртысталуын тексереді. 5 Матаны  жайып, енін бүктеп  немесе  бетпе ­ бет  орналастырады. 6. Матаның сетінегіштігін, созылмалы қасиетін тексереді. Өңдеу   әдістерін   таңдау.        Дайын   бұйымның   сапасы   көп   жағдайда   бұйымды   өңдеу   жүйелілігінің   дұрыстығы   мен әдістеріне, яғни технологиясына байлансты. Технология грек тілінен аударғанда өнер, шеберлік денен сөз. Технология­ өндірістің тиісті құралдары арқылы шикізатқа,материалға әсер ету әдістері, сондай­ақ шикізаттан және материалдардан белгілі     бір   бұйым   жасаудың   жүйелілігі   туралы   ғылым.   Бұйымды   құрастыруға,   яғни   матадан     пішілген   барлық бөлшектерді (алдыңғы бой, артқы бой,   және  т.б.) бір­біріне қосуға кіріспестен бұрын, бұл бөлшектерді сәйкесінше әзірлеу қажет. Бөлшектерді әзірлеу­әрбір бөлшекті өңдеуге арналған операциялар, оларды басқа бөлшектермен  қосуға дейін аяқталуы тиіс.       Бұйым бөлшектерін құрастыру белгілі бір жүйелілікпен жүргізіледі. Алайда бұйымды әзірлеу жөнінде   қатып   қалған   бір   жүйелілік   жоқ.   Өйткені   ол   үлгіге   және   өңдеужолдарына   байланысты   бірнеше   рет   өзгеруі мүмкін.   адам денесінің оң жағынан жүргізеді. Егер тұлға симетриялы болмаса, онда екі жағынан бірдей өлшейді.     Өлшеудегі  міндет киімнің пропорциясына,адам денесіне үйлесімділік, сызықтарына­көлемі мен ара қатынасы дұрыс келтіре білуге тырыс. Бөлшектерді әзірлеу. Барлық ұсақ және өңдеу бөлшектерін әзірлеу: жаға, қаттама, қалталар және т.б. Бөлшектерді әрлеп үтіктеп, осы күйінде құрастырып жинағанға дейін, сақтап қою керек.  Алғашқы өлшеу. Өлшеу кезінде: түйреуіштер, бор, сантиметрлік таспа, 50 см сызғыш керек. Өлшемдерді өткізу 5. Артқы бойды әзірлеу: бүкпелерді, бедерлі сызықтарды және т.б. өңдеу. 6. Алдыңғы бойды әзірлеу: бүкпелерді, қатпарларды өңдеу және т.б. бастыра тігу. 7. Бұйымды әрлеп үтіктеу 8. Фурнитураны қадау.       Фурнитура – бұйымды әшекейлеу және киім киген кезде қолайлы болу үшін қолданатын көмекші материалдар. Кез келген бұйымды тігер кезде оны әзірлеу жөнінде алдын ала жоспар жасау керек.