Экология "Құстар"

Мақсаты: Тәрбиешінің әрекеті Жылулық шеңбері. Кәне балалар, ортаға шығып жылулық шеңберін  орындайық. Құстар, құстар келеді Жерді шуға бөледі.  Көктем келді бізге деп,  Жақсы хабар береді  Балалар, мен сендерге сұрақтар қоямын. Қазір  жылдың қай мезгілі? Көктем мезгілінде неше ай  бар? Сол үш айды атап беріңдер?  Құстардың сайрағанын тыңдау  Балалар ненің дыбысын естідіңдер, балалар  сендер құстардың сайрағанын естігенде қандай  күйде болдыңдар? Иә балалар дұрыс айтасыңдар, балалар құстар  табиғаттың көркі. Құстар өзгеше болып  жаратылған құблыс иесі. Олар тек аспанда ұшып, орманда мекендейді.  Құстардың түрі оте көп үй құстары және дала  құстары болып бөлінеді. Бүгінгі оқу­ қызметіміз  дала құстары туралы болмақ. Суреттегі құстармен таныстыру, жеке тоқталу.  Дала құстары ағаш түбіндегі құстар – құмырсақа мен қоректенеді. Ағаштың жайқалып жақсы  өсуіне, түрлі жәндіктерден тазаруына  көмектеседі. Құстарға сол себептен қамқорлық  көрсетіп, ұя жасап, жем беруіміз керек.  Мына құс қалай аталады?  Дұрыс айтасыңдар. Қарлығаш киелі құс, әлемде  қарлығаштың түрлері өте көп қазақстанда  олардың бес түрі кездеседі. Олар жар  қарлығашы, құз қарлығаш, қос реңді қалрығаш,  сепкіл төс және кент қарылығаштары. Ол жемін  ұшып жүріп, қағып түсіреді. Қарлығаш туралы  қандай ертегі білесіңдер?  Жарайсыңдар келесі суретке назар аударамыз,  балаларға тоқылдақтың суретін көрсету. Баланың әрекеті Балалар амандасын  шеңберге тұрады.  Көктем. Үш ай бар. Наурыз, сәуір,  мамыр. Құстардың  сайрағанын естідік. Әдемі орманда  жүргендей болдық.  Қарлығаш.  Қарлығаштың  құйрығы неге айыр? Тоқылдақ.  Сауысқан. Тоқылдақ орман құсы, ол орманда өмір сүреді.  Тоқылдақ ағаштарды құрттардан, шіруден  сақтайды. Оны – орман дәрігері депте атайды.  Сауысқан ала ұзын құйрықты құс, ол өте сақ құс, ол жылтыр заттарға өте құмар, көзіне түскен  заттарды ұясына тасйды ол құрт­ құмырсқа және ет шөппенде қоректенеді.  Қарқа қазақстанда кең таралған құс, олар тамақ  талғамайды, олар құс жұмыртқасын да  балапандарында жейді. Жиянды жәндіктермен  қоректеніп, ауыл шаруашылығына пайда әкеледі. Торғай – ағаш қумақтарының індерінде, үйдің  маңдарында мекендейді. Торғай бұталардың  дәндері мен жемістермен қоректенеді.  Аққу – киелі құс. Өте сұлу, ірі, ақ құс. Айдын  көлде мекендейді, өте сақта, батыл және күшті  құс. Олар ұзақ өмір сүреді, аққуға адамдар  достықтың, сұлулық пен махаббаттың белгісі  ретінде қарайды. Олардың қорегі су өсімдіктері  және ұсақ жәндіктер. Аққулар қорғауға алынған  құс. Аққу біздің қаламызда каспи теңізімізге қыс  айларында келеді.  сергіту сәті қарлығаш әнге билеу. Үйрек жыл құсы олардың түрлері өте көп.  Үйректер су жиектерінде ұялайды. Олар  балапанын ертіп жүзіп жүреді, қауіп төнсе суға  сүңгіп кетеді, әлсін­әлсін судан шығып  балапандарын жазық жерге жаяды.  Ал мына құсты білесіңдерме балалар? Бұл  шағала дұрыс айтасыңдар. Олда жыл құсы бізің  теңізімізде шағалаларды кездестіруге болады.  Олар суда жақсы жүзеді бірақ сүңги алмайды.  Аяқтары кысқа болады. Ұясын шың басына  салады. Ұясын шөптен жасайды, 2,3 жұмыртқа  басады, қорегі жәнжіктер мен балықтар. Жылына бір рет балапан басып шығарады.  Ал балалар мына құсты кім біледі, өз атын өзі  айтып шақырады.  Йә өте дұрыс көкек деген құс, барлық жерлерде  кездеседі. Қауырсынның түсі айқын емес, бұл  ағаш басында жұруге бейім. Олар ұя салмайды,  олар ұя салмайды, балапан баспайды. Басқа  құстардың ұясын паналап, жұмыртқасын сонда  тастайды. Қорегі зиянды құрттар, жәндіктер.  Торғай.  Иә,  Тәрбиеші мен бірге  би ырғағымен  қимыл жасайды.  Иә бұл шағала біз  оны теңіз жағасында көреміз.  Көкек дитін құс.  Кептерлер. Сондықтан орманға пайда келтіреді. Кептерлер – отрықшы құстар. Олардың түрлері  өте көп, кейбірлкрі жыл құсы ретінде өмір  сүреді. Кептерлер жазықты, ормандпрды және  тауды мекендейді. Олар қяларын інге, ағаш  қуыстарына салып, ішіне шөп төсейді. Олардың  түсі ақ, көк, қоңыр болып келеді. Кептердің  қолға үйретілген түрі көгершін деп аталады.  Кептерлер топтасып өмір сүреді жұптарын  жазбайды. Көгершіндерге халық бибітшілік  құсы, татулықпен бірліктің белгісі ретінде  қарайды. Кептерлерді өте ерте кезден  бастапқолға үйретіп хабар тасушы ретінде  пайдаланған.  Ойын­ дала құстары мен ұй құстарын  ажырату.    Ал балалар бүгінгі оқу­ қызметі сендерге  ұнадыма? Бүгін қандай құстармен таныстық?  Осы құстарға арнап кім тақпақ, жұмбақ, мақал­  мәтел айтып береді? Жарайсыңдар балалар  ендеше бүгінгі оқу­ қызметі осымен тәмам  қонақтарға сау болың дейміз.  Иә, ұнады, дала  құстарымен,  балалар өздері  білетін тақпақ,  мақал­ мәлел және  жұмбақтарын  айтады. Сау  болыңыздар. Алхам Талап              Әділбекова Балауса                 Сулейманов Нұрболат       6 жас                                 6 жас                                           6 жас  Шәкенбай Ғинаят        Сәрсен Мади                             Зорбай Жанерке        5 жас                          5 жас                                                6 жас  Джумабай Арайлым           Кейикбай Арсен           4 жас                                4 жас «Мерей» жекеменшік балабақшасы  САЙЫСТАР Маңғыстау­4