Excel dasturi imkoniyatlari. Matematika darslarida qo'llash

Mavzu: “Matematikani o‘qitishda MS Excel elektron jadvalidan foydalanish metodikasi”








БУХОРО-2024 й.

Kirish

О’zbekiston uchun mulkchilikning xususiy va aralash shakllariga o’tish, energatik, xomashyoviy resurslaridan unumli foydalanish davrida kompyuter texnologiyalaridan milliy iqtisodni boshqarishda foydalanish tobora muhim bo’lib bormoqda. 1993 – 1995 yillarda davlat boshqaruvi va bank muassasalarining informatsion tizimlarini kompyuterlashtirishga asosiy e’tibor beriladi. Biz kompyuterni yaratilishini XX – asrning buyuk kashfiyotlardan biri desak yanglishmaymiz. Davr talabiga ko`ra bugunga kelib kompyuter texnologiyasi juda rivojlanib ketdi. Ma’lumotlarni boshqarish, ayniqsa, hozirgi kunda juda muhum ahamiyat kasb etmoqda. Ma’lumotlarni boshqarish tizimlariga bo`lgan talab kun sayin ortib bormoqda.

Mavzuning dolzarbligi

Fan va texnika rivojlanib borayotgan ayni paytda ma’lum bir sohada ishni boshlash va uni boshqarishni axborot texnologiyalarsiz, jumladan kompyuter texnologiyalarsiz tasavvur qilib bo`lmaydi.
Inson o’z ish faoliyati davomida ko’pincha biror kеrakli ma'lumot olish uchun bir xil, zеrikarli, ba'zida esa, murakkab bolgan ishlarini bajarishga majbur buladi. MICROSOFT EXCEL dasturi mana shu ishlarni osonlashtirish va qiziqarli qilish maqsadida ishlab chiqilgandir

BMI ning vazifasi

 O’quv jarayonida yangi kompyuter va axborot texnologiyalarini qo’llash o’qitishni tashkil etish shakllarini ko’rsatish o’qitish vositalaridan dars berish jarayonida foydalanish. . O’quvchilarga MS Excel dasturi haqida umumiy tasavvur va tushunchalarni shakllantirish

Ta’lim sohasida zamonaviy axborot va kompyuter texnologiyalari, internet tizimi, raqamli va keng formatli telekommunikatsiyalarning zamonaviy usullarini o‘zlashtirish, bugungi taraqqiyot darajasini belgilab beradigan bunday ilg‘or yutuqlar nafaqat maktab, litsey va kollejlar, oliy o‘quv yurtlariga, balki har qaysi oila, hayotiga keng kirib borishi uchun zamin tug‘dirishning ahamiyatini chuqur anglab olishimiz lozim. Bugun o‘quvchining mustaqil fikrlash qobiliyatini oshirishda noan’anaviy, qulay va o‘ylashga majbur qiladigan yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanish usullari ishlab chiqilgan. Ushbu usullardan samarali foydalanish bugun barcha pedagog xodimlar oldida turgan eng muhim vazifadir.

Ta’limda axborot-kommunikatsion texnologiyalarning o’rni

AKTdan foydalanib dars o‘tish o‘quv samaradorligining keskin o‘sishiga ko‘maklashadi. Internet resurslardan darsda foydalanish o‘quvchini mustaqil ishlashga undaydi, chunki har xil ma’lumot bilan ishlash, uni tahlil qilish, baholash juda dolzarb muammolardan biri. O’quvchi mavzularni anglashi va tushunib yetishi uchun barcha imkoniyatlar yaratish katta samara beradi. Yoshlarni mustaqil fikrlaydigan, bugungi kun talabini his qiladigan insonlar qilib tarbiyalashimiz uchun ularning dunyoqarashini shakllantirishimiz lozim.

Ta’limni zamonaviy texnologiyalar asosida tashkil etish jarayonida o‘quv fanini o‘zlashtirmoqchi bo‘lgan o‘quvchining kayfiyati, qiziqishlari, hayot tarzi, dunyoqarashi, tafakkuri, aqliy va kasbiy qobiliyati kabi xususiyatlar maydonga chiqadi. Bugun o‘quvchini darsning faol ishtirokchilari sifatida jalb etish, ularning o‘zlarini harakat qilishga undash juda yaxshi natija berib kelmoqda.

Matematika darslarida Ms Excel elektron jadvalidan foydalanish yo’llari

MICROSOFT EXCEL dagi barcha ma'lumotlar jadval ko'rinishida namoyon bo’lib, bunda jadval yachеykalarining (xonalarining) ma'lum qismiga boshlang’ich va birlamchi ma'lumotlar kiritiladi. Boshqa qismlari esa xar xil arifmеtik amallar va boshlang'ich ma'lumotlar ustida bajariladigan turli amallar natijalaridan iborat bo’lgan axborotlardir.
Elеktron jadval yachеykalariga uch xil ma'lumotlarni kiritish mumkin:
— matnli;
— sonli ifodalar;
— formulalar.
Matnli ma'lumotlar sarlavxa, bеlgi, izoxlarni o’z ichiga oladi.
Sonli ifodalar bеvosita jadval ichiga kiritiladigan sonlardir.
Formulalar — kiritilgan sonli qiymatlar buyicha yangi qiymatlarni xisoblaydigan ifodalardir.

Formulalar xar doim «q» bеlgisini qo'yish bilan boshlanadi. Formula yachеykaga kiritilgandan kеyin shu formula asosida hisoblanadigan natijalar yana shu yachеykada hosil bo’ladi. Agar shu formulada foydalanilgan sonlardan yoki bеlgilardan biri o’zgartirilsa, EXCEL avtomatik ravishda yangi ma'lumotlar bo'yicha hisob ishlarini bajaradi va yangi natijalar hosil qilib bеradi.
Elеktron jadvalning asosiy elеmеntlari esa yachеyka va diapazonlardir.
Yachеyka — bu jadvaldagi manzili ko'rsatiladigan hamda bir qator va bir ustun kеsishmasi oraliqida joylashgan elеmеntdir. Yachеyka kеsishmalarida xosil bo'lgan ustun va qator nomi bilan ifodalanadigan manzili bilan aniqlanadi.

MICROSOFT EXCEL dasturini ishga tushirish«Пуск»—«Прогаммы»—“MICROSOFT EXCEL”

Matematik formulalar bilan ishlash.

Elektron jadvallarda oddiygina jadval tuzish emas, balki yacheykalarga kiritilgan boshlang’ich qiymatlardan ma’lum formula asosida yangi qiymatlarni hosil qilish muhimdir. Jadvalga ixtiyoriy formulani kiritish va hisoblashni bajarish mumkin.
Barcha formulalar (=) belgisi bilan boshlanadi. Formulalar dasturlash tillaridagi kabi bir qatorda yoziladi. Aks holda u oddiy matn singari tushuniladi. Formulalarni yozishda yacheykalar adresidan foydalanish mumkin. Yacheykalar adresi absolyut ko‘rinishda olingan holatda formulani ko‘chirish paytida u o‘zgarmaydi. Formula to‘gridan-to‘gri yacheykaga yoki formula kiritish joyiga yoziladi.

Diagramma va grafiklarni hosil qilish.

Excel yordamida jadvalga kiritilgan sonli ma’lumotlarning diagrammalari va grafiklari hosil qilinadi. Diagrammalar va grafiklarni chizish uchun Excel da juda katta imkoniyatli yordamchi «Master diagramm» majud. Shu yordamchi vositasida turli tuman diagrammalar quriladi. Diagrammani berilganlar joylashgan varaqda, boshqa varaqda hatto boshqa kitobda hosil qilish mumkin

Kvadrat tenglama tuzish

6 satrni quyida berilgan tartibda to’ldiring.
A7 katakka =SLUChMEJDU(-2;5) formulasini kiriting.
D7 va E7 katakka =SLUChMEJDU(1;9) formulasini kiriting.
B7 katakka =-A7*(D7+E7) formulasini kiriting.
C7 katakka =A7*D7*E7 formulasini kiriting.
A7:E7 kataklar blokidan A8:E16 kataklar blokiga nusxa ko’chiring.

“ Microsoft Excelda matematik formulalardan foydalanish” mavzusini o’qitishda interfaol usullarning o’rni va ularni qo’llash uslubiyati

Mening bitiruv malakaviy ishim “Informatika va axborot texnologiyalari” fanidan Excel jadval protsessorini mustaqil o‘rganish bo‘yicha hozirgi kunda mazkur fan doirasida samarali hisoblangan interfaol usullarni tahlil etishni lozim topdim.
Mavzuni o‘qitish jarayonida ilmiylik, mantiqiylik, obyektivlik tamoyillariga amal qilgan holda zamonaviy usullar:
“Davra suhbati”, “Savol-javob”, “Bahs-munozara”, “Aqliy hujum”, ”Grafik organayzerlar” “Klaster”, “Bumerang”, “Rolli o‘yin”,
Interfaol metodlar slaydlar yordamida o‘tkaziladi va mashg‘ulotlardagi ma’lumotlar multimedia ilovalari va vositalari yordamida prezentatsiya qilinadi.