Фәнни-тикшеренү эше "Төрле телдәге мәкальләрнең охшаш һәм аермалы яклары"

ТАТАРСТАН ФӘН ҺӘМ МӘГАРИФ МИНИСТРЛЫГЫ АРЧА МУНИЦИПАЛЬ РАЙОНЫ «Г. ТУКАЙ ИСЕМЕНДӘГЕ АШЫТБАШ УРТА ГОМУМИ БЕЛЕМ МӘКТӘБЕ» ФӘННИ­ТИКШЕРЕНҮ ЭШЕ «Төрле телдәге мәкальләрнең охшаш һәм аермалы яклары»                                                           Башкарды: Г.Тукай исемендәге Ашытбаш урта                                                                                  гомуми белем мәктәбенең 8 нче сыйныф                                                                                   укучысы Хәлимова Айзирәк                                                           Җитәкче:    инглиз теле укытучысы Шәйхетдинова                                                                                 Гөлүсә Вагыйзь кызы Кереш                Кайсы гына халыкны алсак та, аларның үзләренә генә хас  гореф­ гадәтләре,   йолалары   барлыгын   беләбез.   Һәрбер   тел   вәкилләренең   борынгы әби­бабалары заманыннан ук бүгенге көнгә кадәр килеп җиткән халык авыз иҗаты бар. Ә нәрсә соң ул халык авыз иҗаты? Бик борынгы заманнардан бирле   телдән­телгә   күчеп,   яңартылып,   күпмедер   дәрәҗәдә   үзгәрешләр кичереп, яки берничә вариантта тәкъдим ителеп, бүгенге көнгә кадәр килеп җиткән   җырлар,   такмаклар,   бәетләр,   әкиятләр,   табышмаклар,   мәкаль   һәм әйтемнәр, сынамышлар – болар бар да халык аваз иҗатына керә. Бер сүз белән әйткәндә, фольклор. Фолькл роо теге   яки   бу халыкның сүз   сәнгате,   авыл­тел   иҗаты.   Фольклор   халыкның тормышын,   карашын,   идеалларын   чагылдыра.   Термин 19   гасырда барлыкка  (инг. folk+lore — халык хикмәте, акылы) — килә, татар дөньясында аны 20 гасырда куллана башлыйлар.              Халык авыз иҗатын өйрәнү сөйләм телен үстерүнең аерылгысыз бер тармагы булып тора. Алар ярдәмендә бала үзенең туган теленең матурлыгын тоя, кодрәтен аңлый, аны камилләштерә һәм тарих белән якыннанрак таныша.             Халык авыз иҗаты арасында әдәби­эстетик кыйммәте буенча да, сан ягыннан да төп урынны, һичшиксез, мәкальләр алып торадыр. Еллар буена тупланган мәкаль­әйтемнәрдә һәр халыкның үз тәҗрибәсе, акыллы фикерләре, киңәш­табышлары тупланган.  2 Эшнең актуальлеге            Инглиз теле дәресләрендә инглиз халкы мәкальләре белән танышкач, аларны үзебезнең һәм урыс телендәге мәкальләр белән чагыштырганнан соң, миндә   төрле   халык   мәкальләренә   карата   кызыксыну   уянды   һәм   үзебезнең телдә еш кулланыла торган мәкальләрнең инглиз телендәге эквивалентларын табу теләге туды. Шуңа да фәнни­тикшеренү эшемнең темасын мин “ Төрле телдәге мәкальләрнең охшаш һәм аермалы яклары” дип алдым. Бу теманы мин актуаль дип саныйм, чөнки  һәр халык мәкале үзенә генә хас булган тормыш тәҗрибәсеннән   килеп   чыккан,   аларда   халыкның   тормышка,   хезмәткә, җәмгыятькә, гаиләгә, әхлак мәсьәләләренә абруйлы карашы һәм мөнәсәбәте белдерелә. Чит телләр өйрәнгәндә дә, тел байлыгын арттыру һәм сөйләм телен үстерү максатында   мәкальләр куллану күпкә отышлы булыр иде, минемчә. Көнкүрешкә багышланган әңгәмәләр вакытында мәкальләр кыстырып сөйләшү безнең сөйләмебезне тагын да матуррырак итәр, баетыбрак җибәрер.                          Фәнни   эшемнең   яңалыгы   –  мәкальләрне   тәрҗемә     итү үзенчәлекләре.                          Тикшерү объекты –  инглиз, рус һәм татар телендәге халык мәкальләре.              Тикшерү предметы – инглиз, рус һәм татар мәкальләренең уртак һәм аермалы яклары.                         Фәнни­тикшеренү эшемнең максаты  – татар, рус һәм инглиз телендәге мәкальләрнең охшаш һәм аермалы якларын табу. Шушы максаттан чыгып, үзалдыма түбәндәге бурычларны билгеләдем: “мәкаль” сүзенә аңлатма бирү,  ­ ­ мәкальләрне өйрәнү һәм аларның әһәмиятен ачыклау; ­ татар, рус һәм инглиз телендәге мәкальләрне чагыштыру, анализлау; 3 ­ бер телдән икенчесенә тәрҗемә иткәндә туган проблемаларны ачыклау һәм аларны хәл итү юлларын эзләү; тупланылган   мәгълүмат   белән   эш   итә   белү   (эзләнү   эшләре   алып   бару, ­ мәгълүмат туплау, аларны тәртипкә салу).                 Фәнни  эшемнең  гамәли әһәмияте:  Мәкальләр   телебезне   баету, сөйләмебезгә ямь бирү чарасы буларак кулланыла икән, нигә әле аларны чит телләрне өйрәнгәндә актив кулланмаска? Мәкальләрнең мәгънәсен ачыкларга, үз   телебездәгеләр   белән   чагыштырырга   өйрәнсәк,   тел   байлыгы   һичшиксез баетылачак,   чит   телдә   мәкальләрне   үзурынлы   куллану   телне камилләштерергә ярдәм итәчәк.                      Тикшерү методлары  булып  эзләнү, тикшеренү, чагыштыру һәм нәтиҗә чыгару тора. 4 Төп өлеш                                    “Мәкаль” атамасы безгә гарәп теленнән килеп кергән. Аның мәгънәсе   –   урынлы   сүз   яки   тиешле   урынында   әйтелгән   сүз   була.   “Татар теленең   аңлатмалы   сүзлеге”   ндә   “мәкаль   –   тормыштагы   төрле   гыйбрәтле күренешләрне   гомумиләштереп   әйтелгән   тапкыр   тәгъбир”   дип   бирелгән. Тәгъбир – шулай ук гарәп сүзе, 1) нинди дә булса мәгънә яки фикер белдергән сүз   тезмәсе,  сүз   әйләнмәсе;   2)   фикерне   белдерү,  берәр   нәрсәне   аңлату;  3) төшкә мәгънә салу, юрау һәм шул турыда язылган китап. Тәгъбир итү (кылу) – уй­фикерне, төшенчәне һ.б.ш. сүз, форма ярдәмендә белдерү, аңлату.                   Татар   халкының   күренекле   галиме   Нәкый   Исәнбәт   үз   гомерендә халкыбызның бик күп мәкальләрен өйрәнгән, аларны туплап берничә томда китап итеп чыгаруга ирешкән. Үзенең аңлатмасында ул мәкальгә түбәндәге билгеләмәне куя:            Сөйләшкәндә сүзгә ямь һәм куәт бирү өчен көнкүрештә күп сыналган дәлил яки шигъри бер мисал урынында әйтеп йөртелә торган кыска, ләкин гомуми   бер   тирән   мәгънәне   эченә   алган   төгәл   җөмләле   халык   хикмәте әсәрләре мәкаль дип әйтелә.            Дөрестән дә, безнең халык сөйләшкәндә яки берәр кешенең эшенә бәя биргәндә, үзенең фикерен логик яктан куәтләп куяр өчен урынлы гына бер мәкаль әйтеп куярга ярата.            Мәкальләр тормышыбызда нинди роль уйный соң һәм аларның әһәмияте нәрсәдә? Бу сорауга җавапны берничә сүз белән генә әйтеп бетереп булмас. Гасырдан­гасырга,   буыннан­буынга   күчкән   бу   мәкальләрдә   һәр   халыкның тормыш   тәҗрибәсе   тупланган.   Бу   мәкальләр   аша   безгә   ерак   бабаларыбыз 5 үзләренең   киңәшләрен,   акыл­тәҗрибәләрен,   белем­хикмәтләрен   биреп калдырган.  Мәкальләрдә   кулланылган   төрле  лексик   берәмлекләр   телебезне тагын   да   камилләштерергә,   сөйләм   телебезне   баетырга   ярдәм   итә.   Тирән мәгънәгә   ия   булган     озын   фикерләребезне   кыска,   аңлаешлы   итеп   әйтергә мөмкинлек тудыра.                           Һәр халыкның мәкале үзенчә, чөнки алар халыкның иҗтимагый­ тарихи   тормыш   тәҗрибәләреннән   һәм   ышануларыннан,   телнең   иҗат   һәм сүрәтләмә   мөмкинлекләренә   таянып   барлыкка   килгән.   Шуңа   күрә   аларны турыдан­туры,   сүзен   сүзгә   тәрҗемә   итү   бик   дөрес   булмас,   бу   очракта ниндидер мәгънәсез сүзтезмәләр генә дә барлыккка килергә мөмкин, минемчә. Әйтик, руслардагы “Не откладывай дела в долгий ящик” мәкален сүзен сүзгә тәрҗемә итү, безнең өчен бернинди дә мәгънәгә ия булмас. Татар халкының бу очракта әйтеп куя торган үзенең дә бик матур мәкале бар: “Бүгенге эшне таңга калдырма”.               Мәкальләрне чагыштырганда шунысына да игътибар итәргә кирәктер, татар һәм рус теленә тәрҗемә иткәндә мәкальләрдәге сүз тәртибен үзгәртергә мөмкин,     бу   җөмлә   төзелешен   матурлатыр   өчен,   аңлаешлырак   итәр   өчен кулланыла. Инглиз теленә тәрҗемә иткәндә исә катлаулырак, чөнки инглиз җөмләләренең билгеле бер структурасы бар, бу очракта сүзләрнең урыннарын алыштыру ярамый.               Инглиз, рус, татар мәкальләрен барлаганда, шуңа игътибар ителде, мәкальләрнең күбесе мәгънә ягыннан бер үк төсле. Әлбәтта, монда тел һәм төзелеш   ягыннан   уртаклык   бар   дип   әйтеп   булмый.   Шулай   да   кайсыбер мәкальләр  сүзен сүзгә  тәрҗемә  итүне таләп  итә.  Димәк, без  әле  кайсыбер мәкальләрне төгәл генә ниндидер халык мәкале дип әйтә алмыйбыз. Бәлки бу тирән мәгънәгә ия булган сүзләр төрле халык арасында телдән телгә күчеп йөридер? 6 Әйтик, түбәндә берничә шундый ук охшашлык һәм уртаклык билгеләре булган татар һәм рус мәкальләре бирелә: Ике тәкә башы бер казанга сыймый. – Две бараньи головы в один котел не лезут. Кибән астында тычкан үлми. – Скирдой мышь не задавить. Безнең урамда да бәйрәм булыр. – Будет и на нашей улице праздник. Төкермә коега, суын эчәрсең. – Не плюй в колодец, случится напиться. Ни чәчсәң, шуны урырсың. – Что посеешь, то и пожнешь. Рус һәм инглиз мәкальләре: Беда редко приходит одна. ­ An evil chance seldom comes alone. Бог   помогает   тем,   кто   сам   себе   помогает.   ­   God   helps   those   who   help themselves. Браки заключаются на небесах. ­ Marriages are made in heaven. Всему есть свое время. ­ There is a time for everything. Татар һәм инглиз мәкальләре: Йөз ул – күңел көзгесе. – The face is the mirror of the soul. Сәламәт тәндә ­ сәламәт акыл. – A sound mind in  a sound body. Аз эш күп сүздән яхшырак. – Better to do well to say well. Ялганнан ялган туа. ­ A lie begets a lie.               Бу мәкальләр белән танышканнан соң, дөрестән дә, аларны билгеле бер   милләтнеке   дип   әйтү   дөрес   булмас.   Мөгаен,  безнең   телебездә   алынма мәкальләр   дә   күптер.   Бу   турыда   Нәкый   Исәнбәтнең   “Татар   халык мәкальләре” китабында да түбәндәге  сораулар бирелгән:              “Татарныкы” дип йөртелгән мәкальләр асылда безнең үзебезнекеләрме соң?   Гомумән,   мәкальләр   аерым   халыкларның   үз   авыз   иҗатларымы,   әллә һәммә   халыклар   арасында   телдән   телгә   күчеп   йөрмәле   гомуми   хикмәт сүзләреме? 7 Үзебезнең телдә еш кулланыла торган мәкальләрне барлаганнан соң, рус   һәм   инглиз   мәкальләре   арасыннан   да   мәгънә   ягыннан   охшашларын эзләдек.  Монда кайбер кыенлыклар туа, чөнки һәр телнең үз  образлары бар. Шуңа күрә дә мәкальләрне чагыштыру зур осталык сорый. Әйтик,    инглизләр “A cat in gloves catches no mice” диләр. Тәрҗемәсе ­ “Перчатка кигән песи тычкан тотмый.”   Бу мәкальне берничә мәгънәдә аңлап була. Әйтик, татар халкының   “Син   дә   мулла,   мин   дә   мулла,   атка   печән   кем   сала?”   дигән мәгънәсендә, ягъни үз­үзеңне кемнәндер өстен кую, масаю. Яки “Ялкауның кулы   куеныннан   чыкмас”   мәгънәсендә.  Монда   инде   сүз   ялкаулык   турында бара. Руслар бу очракта “Сидя на печи, не испечешь калачи” диләр.                                        Түбәндә безнең чагыштырулар бирелә: Татар мәкале Рус мәкале Инглиз мәкале Сүзен сүзгә Күктәге   торнага карап,   кулыңдагы Не   сули   журавля в   небе,   а   дай A bird in the hand is worth two in the Кулдагы   бер   кош куаклыктагы   ике тәрҗемә итү чыпчыкны ычкындырма. Эшнең   башы   хәерле булса, төбе   дә   хәерле булыр. өмет Күпне итсәң, аздан коры   синицу в руки bush. кошка тора. Доброе   начало A   good   beginning Яхшы   башлау   – полдела откачало. is half the battle. көрәшнең яртысы. За двумя зайцами   ни погонишься, All covet, all lose. Барысын   да теләсәң,   барысын калырсың. Тавыкка   күз   одного поймаешь не да югалтырсың. салып,   сарыктан колак каккан. Вәгъдәсен Не   дав   слова, Be slow to promise Вәгъдә   биргәндә 8 ашыкмый   биргән кеше   вәгъдәсендә крепись,   а   дав слово, держись. and   quick   perform. to ашыкма,   үтәгәндә ашык.   торучан була. Бер   яхшыга   бер яман. Нет   худа   без добра. Every cloud has a silver lining.  Һәр   болытның көмеш   каймасы Ашыккан   ­   ашка пешкән. Поспешишь, людей Hasty   climbers have sudden falls.  бар. Ашыгып үрмәләүче насмешишь. Не убив медведя, не шкуры   First   catch   your hare,   then   cook кинәттән егыла. Куянны   башта тот,   аннары   гына продавай. him.  пешер. Тумаган   тайның атланып   билен сындырма. Ат   алмас   борын йөгән эзләмә. Таң йоклаган йокысын –     Кто   рано   встает, того удача ждет. It is the early bird that   catches   the Җимне   беренче кош эләктерә. бәхетен йоклаган. Булдыксыз балтадан күрер. Какова   пряха, такова   на   ней   и рубаха. Не   игла   шьёт,   а worm. A   bad   workman quarrels   with   his Начар   коралы   эшче белән tools. көрәшә. Яу   узгач,   кылыч айкамыйлар. руки. После   кулаками драки не   To lock the stable­ the door   after   Ат   абзарын   атны урлаганнан   соң   Теләк булса, беләк карышмый. Начарны   күрмәс машут. Где   хотенье,   там и уменье. Что   имеем   не horse is stolen. Where   there's   a will, there's a way.  We   never   know   булган бикләү. Теләк җирдә юлы бар. Суның   кадерен борын   яхшының кадере юк. храним, потерявши the value of water till the well is dry.  коедагы кипмичә   су плачем. белмибез. 9 Тыныч   торасың   кешене килсә, Не   буди   лиха, пока лихо спит. Let   sleeping   dogs lie.  Йоклаган   эткә торырга ятып   тыныч тот. Йоклаган   этне уятма. Шапырыкның арты ерык. Кысыр тавык күп кытаклый.   Буш мичкә шаңгыравык була. Кул   кулны   юа, ике кул битне юа. ирек бир.   Empty vessels make   the   greatest Буш   савытның тавышы   катырак sound.  чыга. бочка   Пустая пуще гремит. Рука руку моет. Claw   me,   and   I’ll Мине   кашысаң, claw thee.   сине мин кашырмын. Начар   хәбәрнең Начар   хәбәр Плохая   молва   на Bad   news   has алдан йөри. Үзең   язмыштан сайлаган крыльях летит. Своя   ноша   не тянет. wings.  A burden of one’s own  choice  is  not канатлары бар. Үзең сайлаган йөк авыр булып   зарланма. Елан   киндерәдән чаккан куркыр. Кич   курыккан Обжегшись молоке,   на   будешь дуть и на воду. felt A   burnt dreads the fire.   child тоелмый. Бер   пешкән   бала уттан курка. көндез яндыра. Арыган   чыра   атка Ленивой   лошади A   lazy   sheep Ялкау   бәрәнгә   үз йөгән дә йөк. Иренчәк   кеше   – утырып та арый. Акыллы дошманнан и хвост в тягость. thinks   its   wool heavy. йоны да авыр. Не   та   собака кусает, что лает, а Better   an   open enemy than a false Икейөзле   дуска караганда билгеле 10 ахмак курыкма, дустан курык. та, что молчит да хвостом виляет. friend. дошман яхшырак.                       Мәкальләрне   барлаганда   шуңа   игътибар   иттек,   һәр   телдә   дә мәкальләрне   берничә   төргә   бүлеп   карап   була.   Кайбер   мәкальләр   туры мәгънәдә бирелгән. Алар үз эченә үгет­нәсихәт, киңәш­күрсәтмәләрне алган.  Мәсәлән:  “Авылыңда  ни  барны  башка  авылдан  сора, өеңдә ни  барны күршедән сора” (татар халык мәкале) , “Языком что хошь говори, а рукам воли не давай” (рус халык мәкале), “First think, then speak” (“Башта уйла, аннары әйт” инглиз халык мәкале).              Икенче төр мәкальләр сүзнең мәгънәсен турыдан­туры җиткерми, ә киная белән читләтеп кенә әйтә. “Иртә кычкырган күкенең башы ярыла” (татар халык мәкале), “Свинья скажет борову, а боров – всему городу” (рус халык мәкале), “To kill two birds with one stone” (“Бер таш белән ике кошны үтерү” инглиз халык мәкале).             Өч халык мәкальләрендә дә капма­каршы мәгънәгә ия булган сүзләр, ягъни антонимнар еш кулланыла. Мәсәлән: “Ач  эт  тук  эткә өрмәс”, “Яхшы булса – бәхетеннән, яман булса – кешедән”, “Ялкау егет картларга охшар, егәрле карт егетләргә  охшар”, “Сөйдергән  дә тел,  биздергән  дә тел” һ.б. (татар халык мәкальләре). “Родимая сторона – мать, а чужая ­ мачеха”, “Нет худа без добра”,  “Трудно найти, легко потерять”, “Молодость – пташкой, а старость ­ черепашкой” (рус халык мәкальләре), “A clean fast is better than a dirty breakfast”, “A fool may ask more questions in an hour than a wise man can answer  in seven years”, “A good  wife  makes a good  husband”,  “A joke never gains an enemy but often loses a friend” (инглиз халык мәкальләре).                Мәкальләрне чагыштырганда шуңа игътибар ителде, татар һәм рус мәкальләре күбесенчә рифмалаштырып бирелгән, ягъни аларда аваздаш сүзләр бик еш очрый. Инглиз мәкальләрендә исә бу бик сирәк күренеш дип әйтергә 11 була. Әйтик, “Эшкә ялкау, сабакка аңкау”, “Укыган уңар, укымаган туңар”, “Галим   кеше   үлсә   дә  терек,   надан   кеше   йөрсә   дә  үлек”,   “Хезмәт   ит   тә мактан,   уйнап   көл   дә  шатлан!”   (татар   халык   мәкальләре).   “Воробей   под кровлю,  а сова  на  ловлю”, “Или  грудь в  крестах, или голова  в  кустах”, “Хорошо птичке в золотой клетке, а лучше того – на зелёной ветке”, “Ждала сова галку, да выждала палку” (рус халык мәкальләре).                   Татар мәкальләренең тагын бер үзенчәлеге дип, бер үк сүзнең берничә тапкыр кабатлануын әйтергә була. “Ат күрдем дип аксап барма, су күрдем   дип   сусап  барма”,   “Күңел   кере   әйтсәң  бетәр,   күлмәк   кере   юсаң бетәр”, “Җабага тайның бете  ачы, әшәке кешенең теле  ачы”, “Илдә йөргән ил таныр, кырда йөргән җир таныр”.                   Кайсы гына халык мәкален алсак та, хайван, кош­корт образлары кулланылганын   күрәбез.   Йорт   хайваннары,   шулай   ук   кыргый   һәм   ерткыч җәнлекләр   дә   һәр   халык   мәкалендә   бик   еш   телгә   алына.   Бу   образларның төрле   телдә   туры   килгән   очраклары   да,   яки   киресенчә,   бер­берсе   белән бернинди уртаклык булмаган очраклары да бар. Әйтик, туры килгән очраклар: Собака лает – ветер носит. – The dogs bark, but the caravan goes on. – Эт өрә тора, бүре йөри бирә.   От черной курочки да белое яичко. ­ A black hen lays a white egg. – Кара тавык ак күкәй сала. И петух на своем пепелище храбрится. ­ A cock is valiant on his own dunghill.­ Әтәч үз чүплегендә үзе морза. Бодливой корове бог рог не дает. ­ A curst cow has short horns. – Сөзә торган сыерга Алла мөгез бирми.                 Төрле хайван образлары аша берүк мәгънәне белдергән мәкальләр: Не убив медведя, шкуры не продавай. ­ First catch your hare, then cook him. – Тумаган тайның атланып билен сындырма. 12 Рыбу  плавать не учат.    ­  То  teach  the  dog  to  bark.   – Йөгерек  атка  камчы кирәкми. Пустить  козла  в огород . ­  То set  the wolf to keep the sheep. – Ач  песидән тычкан котылмас. Ворон  ворону  глаз не выклюет. ­  Dog  does not eat  dog. –  Кабан кабанның карынын ярмас. Йомгаклау            Өч телдәге мәкальләрне барлап, тәрҗемә итеп, чагыштырып караганнан соң шундый нәтиҗәгә килдек: дөрестән дә, һәр халык мәкале  үз эченә еллар буена туплаган бай тормыш тәҗрибәсен сыйдырган. Мәкальләр һәр халыкның яшәү   рәвешен,   көндәлек   эш­мәшәкатьләрен   ачык   чагылдыра:   терлекчелек, аучылык, һөнәрчелек, игенчелек белән шөгыльләнү һәр халык мәкалендә дә ачык   күренә.     Төрле   образлар   аша   үтемле   итеп   киңәш­табышларын,   үгет­ нәсихәтләрен   җиткерә.   Һәр   халык   мәкальләренең   дә   башка   телләрдә эквивалентларын   табарга   була.   Димәк,     татар   һәм   рус   мәкальләре   белән беррәттән инглиз мәкальләрен дә өйрәнү, аларны сөйләмебездә актив куллану бик   урынлы   булыр.   Бу   үз   чиратында   телебезне   баетырга,   тагын   да камилләштерергә ярдәм итәчәк. Мәкальне урынлы, тиешле вакытта гына әйтү нәтиҗәле. Ә бу исә үз чиратында мәкальнең мәгънәсен тулысынча аңлауны таләп итә. Димәк, сөйләм теле белән берлектә фикерләү сәләте дә үсә.          13 Кулланылган әдәбият исемлеге: 1. Исәнбәт Н. С. “Татар халык мәкальләре” (Өч томда), 2010 ел, Казан,  Татарстан китап нәшрияты. 2. Исәнбәт Н. С. “Татар халык мәкальләре”, 2003 ел, Яр Чаллы, “Идел­ йорт” нәшрияте.   Мәхмүтов   Х.Ш.  “Халык   афоризмнары”,  2002  ел,  Казан, “Мәгариф” 3. нәшрияты. 4. Мюллер   В.   К.  “Новый   большой   англо­русский   словарь”,   2006   год, Москва, издательство “Альта­Принт”. 5. Мюллер   В.   К.   “Русско­английский   словарь”,   2007   год,   Москва, издательство “ЮНВЕС”. 6. “Старинные   русские   пословицы   и   поговорки”,   1984   год,   Москва, издательство “Детская литература”.  “Татар теленең аңлатмалы сүзлеге”, 2005 ел, Казан, “Матбугат йорты” 7. нәшрияты.  8. http://www.sixthsense.ru/proverbs/ 9. http://www.poslovitza.ru/angliyskie.html 14 15