Идеал газ. Идеал газдың МКТ-ның негізгі теңдеуі

Сабақтың технологиялық картасы Мерзімі _____________ Сынып 10А  Сабақ тақырыбы: Идеал газ. Идеал газдың МКТ-ның негізгі теңдеуі Мақсаты: а) білімділік: Идеал газ. Идеал газдың МКТ-ның негізгі теңдеуі ұғу, дұрыстығына көз  жеткізу; ә) дамытушылық: оқушылардың идеал газ, Идеал газдың МКТ- ның негізгі теңдеуі туралы түсініктерін дамыту. Оны техникада  тұрмыста қолдану маңызын білу. б) тәрбиелік: оқушыларды сауатты азамат болуға, еңбексүйгiштiкке тәрбиелеу. Құралдар: компьютер, интерактивті тақта, проектор,  оқулықтар, есептер жинағы,  электронды оқулық 10 сынып.  Сабақтың түрі: ар алас, демонстрациялық. Пән аралық байланыс: математика, химия, информатика, Сабақ барысы Ұйымдастыру кезеңі. Өткен тақырыпты пысықтау сұрақтары:  1. Газ молекуласының жылдамдығы неге тең? 2. штерн тәжірибесі нені көрсетеді? 3. Максвеллдің таралуы деген не? Жаңа сабақ: Идеал газ деп молекулалардың өзара әсерлесуi ескерусiз аз шама болғанда айтады.  Молекулалардың өзара әсерлесуi олардың соқтығысуы кезiнде серпiмдi ұрылуы түрiнде  байқалады.  Газ молекулалары барлық уақытта ретсiз жылулық қозғалыста болады, оның мөлшерлiк  сипаттамасын молекуланың сызықты жылдамдығының орташа квадраты, дәлiрек  айтқанда, кинетикалық энергиясының орта мәнi бередi. Жеке молекулалардың  жылдамдықтары бiр­бiрiнен өзгеше болуы мүмкiн, бiрақ бұл жылдамдықтардың модулiнiң орташа мәнi белгiлi бiршама. Жеке молекулалардың жылдамдықтарын v1, v2, v3, . . . , vN  арқылы белгiлеймiз. Сонда, жылдамдықтардың квадратының орташа мәнi келесi  формуламен анықталады:  мұнда, N – газдағы молекулалардың жалпы саны. Екiншi жағынан  Қозғалыстың бейберекеттiгi әсерiнен молекулалардың барлық бағыттарда  орынауыстыруы тең мүмкiндiкте. Сондықтан, жылдамдықтың проекциясының  .  , квадраттарының орташа мәндерi өзара тең: алатынымыз  . Бұны ескере отырып,  (1.10)  Ендi идеал газдың ыдыс қабырғасына әсер ететiн күшiн табайық. Қоршаған ортаның қандайда бiр бетке әсерiнiң физикалық сипаттамасы – күш емес қысым болып есептеледi.  Қысым деп бiрлiк ауданға нормаль бойымен әсер ететiн күштi айтады. Қысым p әрпiмен белгiленiп, анықтамасы бойынша мынаған тең: p=Fn/S, мұнда S – бет элементiнiң ауданы, ал Fn – бет элементiне перпендикуляр әсер ететiн күш шамасы (1.5 ­ сурет).  1.5­сурет Идеал газ жағдайында Fn нормаль күштiң шамасы келесi өрнекпен анықталады:  мұнда, n – газ молекуласының концентрациясы (бiрлiк көлемдегi молекулалар саны:  n=N/V), m0 ­ молекула массасы.  (1.11)  Жаңа сабақты қорытындылау. Пысықтау сұрақтары. Есеп шығару үлгілері: Үй жұмысы: өткен тақырыпты қайталау: есептер жинағынан 463-464 есептер