Mavzu: Ilova
oynasiga ma’lumot
joylash.
Ta’limiy o’yin
“Tanlab ol !”
Javob variantlari ichidan qaysi rangli
javob to’g’ri bo’lsa, o’sha rangdagi
kartochkani ko’taring.
Savol: Caption xossasining
vazifasi nima?
Nom berish
Rang berish
Shriftni o’zgartirish
Ilova o’lchamini
o’zgartirish
Savol: IntToStr funksiyasi
qanday vazifani amalga oshiradi?
Satrli turdagi o’zgaruvchini
butun turga
o’zgartirib beradi
O’zgaruvchining bir turi
hisoblanadi
Butun turdagi o’zgaruvchini
satrli turga o’tkazib
beradi
Sarlavhaga ilova
oynasining o’lchamini
yozish
Savol: Ilova oynasining
balandligini o’zgartirish xossasi
qaysi javobda ko’rsatilgan?
Width xossasi
Color xossasi
Font xossasi
Height xossasi
Savol: Delphida dasturni ishga
turshirish uchun qaysi menyu
buyrug’idan foydalaniladi?
FILE
TOOLS
Component
RUN
Savol: Ilova oynasining
kengligini o’zgartirish xossasi
qaysi javobda ko’rsatilgan?
Font xossasi
Width xossasi
Type xossasi
Height xossasi
Paskal
Dasturlash
tillari
Java
Delphi
Fortran
С++
Beysik
Algol
Java
Script
O’quvchi darsni o’zlashtirgandan so’ng
quyidagi BKMlarga ega bo’ladi:
Delphi dasturini ishga tushirish
Delphi dasturi oynalari bilan ishlash
Button boshqarish tugmasini ilova oynasiga
joylash
Label boshqarish tugmasini ilova oynasiga
joylash
Button boshqarish tugmasini ilova oynasiga joylash
DARS DAVOMIDA QO’LLANILADIGAN
DARS DAVOMIDA QO’LLANILADIGAN
TAYANCH IBORALAR
TAYANCH IBORALAR
Form – ilova
Caption nom berish xossasi
Width ilova oynasi kengligini o’zgartirish
xossasi
Height ilova oynasi balandligini o’zgartirish
xossasi
Left ilova oynasining chap tomonga nisbatan
joylashuvi
Top ilova oynasini tepasidan joy qodirish
Color rang berish xossasi
Label ma’lumot yozish xossasi
LABEL BOSHQARISH OBYEKTI
Label boshqarish tugmasi yordamida
foydalanuvchi uchun
ilova oynasiga
ma’lumotlar, tushuntirishlar yoki belgi
va nishonlar kiritish mumkin.
boshqarish
Ilova
obyektini joylashtirish uchun Delphi
komponentlar panelidagi A tugmasini
tanlab ilova oynasiga sichqoncha chap
tugmasini bosamiz.
oynasiga
Label
Label boshqarish tugmasi xossalarini
o’zgartirish
Labelning asosiy xossasi Caption(nom)
dir.
Color xossasi yordamida labelning
rangini o’zgartirish mumkin.
Label ilovaga joylashtirilishi bilan unga
avtomatik ravishda Label1, Label2,
Label3, … tarzda nom beriladi.
Dastur kodi oynasida esa
Label1.Caption:= kabi yoziladi. Masalan:
Label1.Caption:=‘Oynaning eni:’
Ilova oynasiga labelni joylash va unda
oynaning bo’yi hamda eni haqidagi
ma’lumotlarni dastur yozib borishi uchun
quyidagilarni bajaramiz:
Buning uchun ilova oynasi o’lchamlarini
kattalashtirish va kichiklashtirish uchun
ikkita tugmadan, oyna o’lchamlarini
ko’rsatish uchun ikkita labeldan
foydalanamiz.
1qadam: Ilova oynasi xossalarini o’zgartirish
Form1.Caption:= ’To”rtinchi ilova’;
Form1.Height:=225;
Form1.Width:=400;
Form1.Left:=200;
Form1.Top:=100;
2qadam: Ilova oynasiga obyektlarni
joylash va ularning xossalarini o’rnatish
(Obyektlar boruzeri oynasi yordamida)
Button1.Caption:=’++’;
Button2.Caption:=’’;
Label1.Caption:=’Oynaning bo”yi:
’;
Label2.Caption:=’Oynaning eni: ’;
3qadam: Ilova oynasini kattalashtirish
va kichraytirish, ilovaning bo’yi va eni
haqida ma’lumot olish uchun Button1ni
ikki marta tez bosib hosil bo’lgan dastur
kodi oynasiga quyidagilarni yozamiz:
Form1.Width:=Form1.Width+16;
Form1.Height:=Form1.Height+9;
Label1.Caption:=’Oynaning_bo”yi: ’ +
IntToStr(Form1.Height);
Label2.Caption:=’Oynaning_eni: ’ +
IntToStr(Form1.Width);
Ta’limiy o’yin
“Bittasi ortiqcha!”
Javob variantlari ichidan qay biri
ortiqcha bo’lsa, o’sha rangdagi
kartochkani ko’taring.
Bittasi ortiqcha !
1.Forma oynasi
2.Dastur kodi oynasi
3.Obyektlar inspektori
4.Komponentlar paneli
5.Obyektlar brouzeri
Bittasi ortiqcha !
1.Caption
2.Color
3.Forma
4.Font
5.Left
Bittasi ortiqcha !
1.Delphi
2.Word
3.C++
4.Beysik
5.Paskal
Bittasi ortiqcha !
1.Height
2.Width
3.Top
4.Left
5.Midlle
Tushuncha
Tushunchalr tahlili
Ta’rifi
nomi
IntToStr
Label
Height
Left
Top
Caption
ShowMessage
Tushuncha
Tushunchalr tahlili
Ta’rifi
nomi
IntToStr
Label
Height
Left
Top
Caption
ShowMessage
Butun sonli o’zgaruvchini satrli turga aylantirib
beradi
Foydalanuvchi uchun belgi, nishon va ma’lumot
yozish uchun boshqarish tugmasi
Ilova oynasining balanligini o’rnatish xossasi
Ilova oynasini chap tomondan qoladigan joyni
ilova oynasini tepasidan qoladigan joyni
aniqlaydi
Nomni o’zgartirish
Label boshqaruv tugmasini ilovaga joylash
komponenti
Foydalanuvchiga xabar chiqarish oynasi
Aqliy hujum savollari
1.Delphida yaratilgan ilovani yangi joyda, yangi nomda saqlash ketmaketligini
ayting?
2.Delphi dasturidagi Label tugmasining vazifasi?
3.ShowMessage oynaasining vazifasi nima?
4.Top xossasining vazifasi nima?
5.Height xossasining vazifasi nima?
6.Dastur nechta oyna bilan ishlaydi?
7.Ilova oynasini chap tomondan qoladigan joyni qaysi xossa yordamida aniqlaymiz?
8.F9 tugmasining vazifasi nima?
9.Caption xossasining vazifasi nima?
10.Ilova oynasining xossalari qaysi oynada joylashgan bo’ladi?
11.Ilova oynasining kengligi qaysi xossa yordamida o’zgartiriladi?
12.Delphida yangi ilova qanday yaratiladi?
13.Color xossasining vazifasi nima?
14.Dasturni ishga tushirish usullarini sanab bering?
15.Ilovadagi obyektlarning daraxtsimon ko’rinishi qaysi oynada ko’rinib turadi?
16.Dastur kodi oynasining vazifasi nima?
17.File menyusining Save all buyrug’I nima vazifani bajaradi?
18.Delphi dasturiga kirish usullari?
19.IntToStr funksiyasining vazifasi nima?
20. FileExit ketmaketligi vazifasi nima?
VENN DIAGRAMMASI
Dasturlash tillarining o’xshashligi va farqi
Delphi
Paskal
1.Label boshqarish obyektining
vazifasini yod olish.
2.Label boshqarish obyektining
xossalarini yozib kelish
Label.ppt
