Конспект "Айванларны севмек керек"

                          №15 ДЕРС.  Айванларны севмек керек.

К к арифи.

 (62-66 с.)

Дерснинъ макъсатлары

Фенлер боюнджа нетиджелер: талебе [к] сесини талиль эте, бу сесни схмеларда тапа; К арифинен эджаларны, сёзлерни, джумлелерни окъуй, джумлелер тизе;  ресим боюнджа икяе эте, тасвирлей, суаллерге джевап бере. 

Метафенлер боюнджа нетиджелер: талебе ресим боюнджа икяе тизе; вазифе боюнджа мисаллер кетире; аталар сёзюнинъ манасыны анълата, нида джумлелерни интонациянен окъумагъа биле, озь ишини баалай.

Шахсий нетиджелер: талебе айванларны къорчаламакъ, бакъмакъ кереклиги акъкъында икяе эте, шахсий аятындан мисаллер кетире.

Донатмалар: кечкен дерслернинъ донатмасыны бакъынъыз.

Дерснинъ кетишаты

I.                  Дерснинъ мевзусыны огренюв

1.              Макъсатлаштырув. Талебелер дерсликнинъ 52-53-джи саифелеринен таныш олалар, яхшы окъугъан талебелер серлеваларны ве ашагъыда берильген аталар сёзлерини  окъуйлар. Оджа суаллер бере: «Насыл мевзуны бугунь музакере этеджекмиз? Дерсимизнинъ окъув меселеси насыл оладжакъ?» Талебелернинъ джеваплары: ««Айванларны севмек керек» мевзуны музакере этмек, [к] сесини ве К к арифлерини огренмек (оджа талебелерге арифни насыл айтмакъ кереклигини огрете—«ка»); огренген арифлернен метинлерни окъумакъ».

2.                      Проблем вазиетни тешкиль этюв. Оджа проблем вазиетни тешкиль эте. Талебелер оджанынъ ярдымынен кечкен дерслерде огренген достлукъ, бири-бирине ярдым этюв, инсафлыкъ мевзуларына багъышлангъан аталар сёзлерини хатырлайлар ве нетиджеде «Айванларны севмек керек» аталар сёзюнинъ манасыны анълаталар. 

Сонъра талебелер 52-джи саифедеки ресим боюнджа чалышалар. Оджа: «Ресимде насыл айванлар тасвирленген? Олардан къайсы бири кийик айванлар, къайсы – эв айванлары? Не ичюн бу айванларгъа кийик ве эв айванлары дейлер?» (Талебелернинъ джеваплары).

Окъумагъа бильген талебелер ресим тюбюндеки аталар сёзюни ве шиирни окъуйлар. Оджа талебелер ярдымынен нетидже чыкъара: «Эм кийик, эм эв айванларны къорчаламакъ, мукъайтламакъ керек, оларгъа аш, сув бермек, оларны севмек керек».

II.            Талиль къысмы [к] сесининъ огренюви бу арифнинъ окъувынен башлана. Сонъра талебелер серлеванынъ тюбюнде берильген схема боюнджа бу сесни талиль этелер. Талебелер эджаларны, сонъра джумлелерни  нида интонациясынен окъуйлар, ресимлер ярдымынен джумлелер тизелер «Кокни булутлар къаплады. Асан телевизор сейир эте. Балалар какао ичелер» (53 с.).

Истек бильдирген талебе даа бир кере аталар сёзлерини окъуй, къалгъанлары исе пармачыкъларынен козетелер ве К арифи расткельсе, талиль этелер. Сонъра джедвель боюнджа чалышылар (53 с.): «Джедвельнинъ бош козенеклеринде эджалар олмакъ керек. Насыл эджалар?» (Ка, ко, ку, ки, кы).

III.         Дерснинъ нетиджелери субет шекилинде кечириле: «Бугунь насыл мевзуны музакере эттик? Насыл аталар сёзлеринен таныш олдыкъ? Халкъ икмети бизни неге огрете? Насыл сеслерни огрендик?»

IV.         Рефлексия къысмы оджанынъ истегине коре кечириле.

V.             Къорантада чалышмакъ ичюн тевсиелер. Ана-бабаларнынъ ярдымынен шиирни эзберлемек (52 с.).

Оджа талебелернен субет кечире: «Ресимге бакъынъыз ве суаллерге джевап беринъиз. Ресимде насыл айванлар тасвирленген? Кобелек къайда отура? Тавшанны тасвирленъиз». (Тавшан кок тюсте, къулакълары узун, бурну уфачыкъ, къырмызы, къуйругъы къыскъа...). Сонъра балалар чифтлешип, «Тавшан ве кобелек» серлевалы субет уйдуралар. Бу вазифе беджерильген сонъ, «Схемалар боюнджа джумлелер тиз» вазифесини беджерелер. (Дюльбер кобелек!  Кобелек къайда къонды? Тавшан кобелекке къувана.)

Яхшы окъугъан талебе 63-джи саифедеки шиирни окъуй, талебелер исе пармачыкъларынен козетелер, сёзлерде К арифи расткельсе, сёзни талиль этелер. Сонъра эджаларны (65с.) ашыкъмайып, бир къач кере окъуйлар, сонъ даа бир кере, амма  тез окъумагъа тырышалар.

Талебелер козенеклер ичине сёзлерни келиштирелер (Китап, кучелек, кобелек, кираз, кутюк).  Оджа талебелерден бу сёзлер насыл арифнен башлангъанларыны сорай. (Джеваплар). К арифини талиль этелер (65 с.). 

Бу ишни битирген сонъ, талебелер арифлер джедвелинде К арифининъ ерини тапалар, ерини анълаталар.

Раатлыкъ дакъкъасыны А. Велиевнинъ сёзлери, С. Какуранынъ музыкасына язылгъан «Кобелек» йыры боюнджа кечирмек мумкюн.

I.             Къорантада чалышмакъ ичюн тевсиелер. Ана-бабаларнынъ ярдымынен эджаларны окъумакъ, шиирни эзберлемек .