Конспект урока по кабардинской литературе по теме "Гъатхэ"Щоджэнц1ык1у А.. (3 класс)

Темэр. ЩоджэнцIыкIу Алий «Гъатхэ»  Мурадхэр.    ЩоджэнцIыкIуАлий   и усэбзэм и къулеягъыр, дахагъыр еджа­ кIуэхэм зыхегъэщIэн; набдзэгубдзаплъэу щыту егъэсэн, я гупсысэр бзэ шэ­ рыуэкIэ   къаIуэтэфу   сабийхэр   есэнымкIэ   лэжьыгъэ   егъэкIуэкIын, художественнэ   тхыгъэм   зыхэщIэгъуэу,   удихьэхыу   къеджэнымкIэ   яIэ зэфIэкIым хэгъэхъуэн. Урокым и Iыхьэхэр (этапы) I. Индукция – создание  эмоционального  настроя.  Я гукъыдэжыр  хуэунэтIын,  еджакIуэхэм я гунэджыр темэм теухуэн.  2. Индивидуальное  создание гипотезы –  самоконструкция. Езыр­езыру елэжьын  упщIэм – зэлэжьыжын. 3.Социоконструкция –  работа учащихся в парах по построению гипотезы. ТIурытIу елэжьын. 4. Социолизация –  выступление ученика в  группе. Гупым хэту  зыкъыщыгъэлъэгъуэн. ЕгъэджакIуэм илэжьхэр ЕджакIуэм илэжьхэр ЕджакIуэхэм я сурэтхэр къыфIедзэ, гъатхэм  теухуахэр, макъамэ щабэ пэшым къыщIоIукI.  МахуэлI Нарзан «Гъатхэ пасэ». Лэжьыгъэ ярет: ялъагъу сурэтхэм   уритепсэлъыхьыфыну къэбгъэсэбэп хъуну  псалъэхэр ятхын.  УпщIэ ярет: иджыри сыт хуэдэ гъатхэр?  ПсалъитI­щыкIэ иджыри къэвгъэлъагъуэ,  фытетхыхь гъатхэм. ТIурытIурэ лэжьэным хуегъэхьэзыр. –Фи  тхыгъэхэмкIэ фызэхъуажи феплъ. Зэгъусэу  фегупсыси нэхъ шэрыуэу псалъэ  къэвгъуэтахэр къыхэфх гъатхэм уритетхыхь  хъуну. Псалъэхэр къехыгъуитIу доскам къретхэ. Гъатхэм теухуауэ яджа усэхэр, тхыгъэхэр ягу  къагъэкIыжыну яжреIэ. Гупхэм я деж  лэжьыгъэ къыщызэрегъэпэщ. Сыт хуэдэ усэм  къыхэха мы сатырхэр? Хэт зытхар? АдэкIэ  пыфщэфмэ феплъ. Викторинэ:  Я зыхэщIэгъуэхэр (ассоциации)  ятх. НэхъапэкIэ яджа тхыгъэхэр,  гъатхэм теухуахэр, къащIэж, я  зыхэщIэгъуэхэр (ассоциации)  ятх.  ТIурытIурэ мэлажьэ,  егъэджакIуэм зэрыжиIам тету. Гупхэм хэту мэлажьэ, жэуап  зытыну еджакIуэхэм жаIэну  псалъэхэр ягъэхьэзыр. I. «Пасэ зэманым а махуэм  илъэсыщIэр къихьауэ  адыгэхэм къалъытэрт…»          ( «Март мазэ» Къуныжь Хь.) II. …Къызэтех, хуэмыху уи  напIэр, ­ зэ къэуши уи гъуэм къиплъ!...(«Мыщэ жейнэд»  Мэз А.) III. …Гъатхэпежьэ! Ажэгъуэмэ,              Удз гъэгъахэм я гъуэгухэш.                      ( «Ажэгъуэмэ» Елгъэр К.) IV. Iэуэлъауэщ дэнкIи даIуэ,             Дунейм псэщIэ хэплъхьэжащ.           («Гъатхэ» ЩоджэнцIыкIу А.)Гупым я лэжьыгъэр  ягъэлъагъуэ. 5. Афиширование –  предъявление  коллективной работы.  Гупым  я лэжьыгъэр  наIуэ къэщIын. Физминутка. «Бжэн цIыкIу» АфэщIагъуэ Зое. Жьыгуэ, жьыгуэ,  Жьыгуэ цIыкIу,  Ди бжэн цIыкIу Бзаджэ цIыкIущ,  Лъакъуэ цIыкIухэмкIэ дэлъейуэ, Бжьакъуэ цIыкIухэр егъэджэгу. Жьыгуэ, жьыгуэ, Жьыгуэ цIыкIу, КIапэху цIыкIур егъэсыс… Къолъэ, къопкIэ, НатIэху цIыкIур, ­ «Жьыгуэ» жиIэу Уреуд. «Щынэ хъурыфэ» АфэщIагъуэ Зое. Хъурэ – хъурэ – хъурыфэ, Щхъуэ – фIыцIафэ хъурыфэ, Уи афэ джанэри афэу, Афэ джанэр уфафэу, КIапэ пшэрыр дэуейуэ, Бжьакъуэ цIыкIухэр бгъэтIейуэ, УкъокIуэжыр улъейуэ, УкъокIуэжыр улъейуэ. 6. Разрыв ­  внутреннее  осознание неполноты  своего прежнего знания  по отношению  к новому. НаIуэ къохъу нэхъапэу  яIа щIэныгъэр  зэрыримыкъур, иужькIэ  зыIэрагъэхьам елъытауэ. Гупхэм хэту ягъэзэщIа лэжьыгъэхэм   кърикIуахэм топсэлъыхь, кIэлъоплъ. НаIуэ къохъу викторинэм хэта упщIэхэм  щыщу зым и жэуапыр зэрамыщIэр. (Ари  гурыIуэгъуэщ. Ар яджыну тхыгъэм щыщ  пычыгъуэщ). А усэм и япэ едзыгъуэм къоджэ,  упщIэхэр ярет:  ­Дауэ фегупсысрэ, сыт зытеухуар мы тхыгъэр? Хэт усэр зытхар? ­ Сыт хуэдэ щытыкIэм фригъэувэрэ усэм и япэ сатырхэм? Фи жэуапыр тэмэммэ къэфщIэну  фыхуеймэ, усэм и кIэм нэс фыкъеджэ. ­ Сыт хуэдэ сурэт фи нэгу къыщIыхьэр? ­ Фи гумм сыт хуэдэ гурыщIэхэр къыщыуша? ­ Сыт хуэдэ щытыкIэ хуиIэ усакIуэр зытетхыхь бзу цIыкIухэм? ЕгъэджакIуэр усэр зэрытха бзэм йолэжь: 1. Словарнэ лэжьыгъэ ядрегъэкIуэкI:  щIэжьей – псэущхьэ къалъхуагъащIэ. 2. Къэгъэпсэуныгъэ (олицетворение)  ЕджакIуэхэр езыр­езыру усэм  къоджэ. ТхылъымкIэ мэлажьэ, тхыгъэм  йолэжь, упщIэхэм я жэуапхэр  къалъыхъуэ, чэзууэ къоджэ  едзыгъуэ щхьэхуэхэм.  УпщIэхэм жэуап ират. Текстым йолэжь. йолэжь. 3. Мыхьэнэ зэхьэкIа иIэу къэгъэсэбэпа  Псалъэр ятх, и мыхьэнэр,  тхыкIэр ягу ираубыдэ. псалъэхэр (метафорэ). 4. Эпитетхэр къыхагъуэтэну яжреIэ (бзу  гъэфIа, бжэндэхъу цIыкIу, жырыш  лъэщ). Доскам къехыгъуитIу иратха псалъэхэм  ягъэзэж, абы дыщIегъу мы усэхэм къыхаха  псалъэхэр (гъатхэр кърибгъэлъэгъуэну);  топсэлъыхь.  7. Рефлексия –  ЕджакIуэхэм зыкъапщытэжыну къалэн я  Псалъэхэм йолэжь. КъыхатхыкI. Доскам ит псалъэхэм  толэжьыхь, абыхэм дыщIагъу. Зыкъапщытэж.самооценка. Езыр –  езыру зыкъапщытэж. пащхьэ кърелъхьэ:  ­ Сыт хуэдэ къэхутэныгъэхэр фщIа  нобэ? ­ Сытым фыхуигъэса нобэрей урокым? ­ ТхакIуэ, усакIуэ зэхуэмыдэхэм я  гъатхэр сыткIэ зэщхь, сыткIэ зэмыщхь?  ­ Хэт и лэжьыгъэмкIэ зыхуэарэзыж? ­ НэхъыфIыжу лэжьэфыну  хэт къилъытэрэ? Унэ лэжьыгъэ етын: 1. Усэр гукIэ зригъэщIэну хэт гукъыдэж  ищIа фэ фщыщу? 2. Усэм ехьэлIа сурэт хуищIуну хэт  хуей? 3. Усэр зытха Щ.А. и лэжьыгъэм  теухуауэ хэт нэхъыбэ къищIэфыну,  библиотекэр, компьютерыр  къигъэсэбэпу?