Конспект урока по кабардинской литературе по теме "Пшэхэр" Ацкъан Р. (3 класс)

Темэр.  Ацкан Руслан. «Пшэхэр»   Мурадыр.   Усэм гъэхуауэ къеджэнымкIэ яIэ зэфIэкIыр егъэфIэкIуэн;  усакIуэхэм дыкъэзыхъуреихь дунейм къыщыхъу хьэлэмэтагъхэм гу лъатэфу,  пейзажым дахагъэр халъагъуэу, ар бзэм и Iэмал зэхуэмыдэхэмкIэ къаIуэтэфу  зэрыщытым еджакIуэхэм ягурыгъэIуэн, усакIуэм и гупсысэхэр зыхащIэфу  егъэсэн. Къэгъэсэбэпыпхъэхэр.  Макъамэ, сурэт (пшэ, уэшх, пшэ хужь, фIыцIэ,  хьэлъэ). I. II. Фонетическэ зарядкэ. Бзэм зезыгъэужь дакъикъэ. Унэ лэжьыгъэ къэпщытэжын. (Бзэкъутэ – бзэщIыж). «Гъатхэ мкахуэ»  Хьэкъун И. III. Къагъырмэс Борис и «Усэр – вагъуэщ» усэм къахуеджэн. Усэр – вагъуэщ, вагъуэ лъагэщ. Вагъуэр нуркIэ щIым къотэф. Хуэфэщэну анэ – лъахэм Усэр тхамэ – мэлъэтэф.   ЩIалэу щытми е лIыжь хъуами,  Хэлъщ усакIуэм къару ин. Яубами, хэт щытхъуами, Пэмылъэщу илъэс мин, Усэр лъэпкъым щхьэщытыфщ, Ар уэрэду еIэтыф. Вагъуэ лъагэ! Усэ лъагэ! Фэ фыщыIэм – цIыхур пагэщ. – Нэхъыщхьэу  сыт хуэдэ гупсысэ  къыхэвубыдыкIа  мы усэм?  IV. (УсакIуэ нэсым мылIэжьыныпсэ Iутщ, ар хэлъщ и усэхэм. УсакIуэфIым и усэхэм зэманыр пэлъэщыркъым. Лъэпкъым папщIэ  яуса усэхэм цIыхухэр пагэ ящI, я щхьэр лъагэу, вагъуэм хуэдэу,  яIэтыф. – ЕджакIуэхэм я жэуапхэр зэщхьэщыкIынущ). ­ Сыт хуэдэ цIыхуу щытын хуей усакIуэр, лъэпкъым абы и усэр  уэрэду иIэтын папщIэ? (Набдзэгубдзаплъэу щытын хуейщ.  ЩIэныгъэ кууу бгъэдэлъын хуейщ. И анэдэлъхубзэр фIыуэ  илъагъуу, ар шэрыуэу игъэбзэрабзэу щытын хуейщ.) ­ Усакуэм дэ гу зылъыдмытэ куэдым гу лъетэ, дыкъэзухъуреихь  дунейм зэхъуэкIыныгъэ къыщыхъухэр хьэлэмэтыщэу псалъэкIэ  сурэт ещIри ди нэгу къыщIегъэувэ, бзэм и Iэмал зэмыщхьхэр  къигъэсэбэпурэ. Физминутка. V. ФедаIуэт Ацкъан Руслан пшэхэм  ядилъэгъуа сурэт телъыджэр  щитхыжа усэм – « Пшэхэр» (Фи нэхэр зэтефпIи фыкъедаIуэ). I.  ЕгъэджакIуэр усэм къоджэ. Музыкэ щабэ къоуэ. Пшэ зэхуэмыдэхэм я  сурэт къыфI., е экраным къыкIэрегъ.) 2. Словарнэ лэжьыгъэр зэрылажьэ тетрадымкIэ ягъэзащIэ. (нап.26). Бэтэжауэ – куэд хъууэ, хьэлэболэ – зыри къызыфIэмыIуэху. 3.   Пшэхэм я щытыкIэр усакIуэм къызэригъэлъагъуэ щIыкIэм  фыкъеджэт, къэвгъуэти.  (Бэтэжауэ пшэхэр Уэгум щыболъагъур. АпхуэдизкIэ пшэрщи, КъапыткIунущ дагъэ… Тип текста определить (Описание – I снимок). ­Къоджэ сатырхэм. Пшэхэр дауэрэ игуэшрэ? ( хужьу, бжьэхуцым хуэдэу, фIыцIэу,  хьэлъэу ­  уэшх щIэзу щIэтщ. Мыбдеж – етIуанэращ.) Едзыгнъуэ къэс псалъэуха зырызкIэ зэфхъуэкIи феплъыт, ар фи бзэкIэ къэфIуатэт. 1. Пшэхэр апхуэдизкIэ пшэрщи, дагъэ къапыткIуным хуэдэщ. 2. Пшэхэр джабэ нэкIухэм щызэхуос, удзхэм къэсу. 3. Пшэхэр езыр – езыру зекIуэркъым, атIэ жьыбгъэм еху. 4. Дунейм пшэхэм дэнэкIи къыщакIухь, уэшхкIэ щIыр ягъэнщI. ­ Фэ фи бзэмрэ  Ацкъаным и бзэмрэ сыткIэ зэщхьу гу лъыфтэрэ?  (УсакIуэм и бзэр зэгъэкIуащ, къеджэгъуафIэщ). Зэфлъытыт: ­ Усэм сыкъыщеджэмрэ  фэ фи псалъэкIэ ар  къыщыфIуатэмрэ фи нэгу къыщIыхьа сурэтхэр зэщхь? ­ Дэтхэнэр нэхъ хьэлэмэт, гурыхь, дахэ? ­Сыт ар къызыхэкIыр? УсакIуэм къигъэсэбэп Iэмалхэрщ: ар пшэхэм  псэ яIутым хуэдэу топсэлъыхь. Худож.­изобр.средства языка. Мы лэжьыгъэм я бзэм зрегъэужь, зэджэр я нэгу къыщIагъэхьэфу  егъасэ. Щапхъэ: пшэрщ, дагъэ къапыткIунущ, абгъуэ щащI, жьыбгъэм  ирешажьэ, хьэлэболэжьу, щытхъу щIэмыупщIэжу. ­ Сыт хуэдэ мыхьэнэ иIэ атIэ усакIуэм и бзэм художественнэ­  изобразительнэ Iэмалхэр къыщигъэсэбэпыныр? Зэрылажьэ тетрадым ит лэжь.2, 4 ягъэзащIэ. ТхылъымкIэ нап.II7­м ит  VI. I, 2 упщIэхэм жэуап ират. Унэ лэжь. Зэрылажьэ тетрадымкIэ лэжь.5; усэр гукIэ зэгъэщIэн,  нап.II6 ­II7 ит 3­нэ упщIэм жэуап етын. КомпьютерымкIэ пшэ  зэхуэмыдэхэм я сурэт къэгъуэтын.