Мемлекет және бизнес

СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 5 «Мемлекет және бизнес» пәні бойынша қысқаша дәрістік жиыны 1­ тақырып. Экономикалық өмірдегі мемлекеттің рөлі мен орны. 1. Мемлекет пен биліктің мәні мен сипаты. 2. Экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесінің қалыптасуы мен дамуы. 3. Әлеуметтік инфрақұрылым. 1. Мемлекет пен биліктің мәні мен сипаты. Мемлекетті ұлт қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатымен құрылған және қызмет ететін күрделі ұйымдық­өндірістік жүйе ретінде қарастыруға болады.       Қоғамдық институт ретінде мемлекет келесідей атрибуттар мен қасиеттерге ие: а) барлық қоғам шегінде әрекеттердің әмбебабтылығы; б)   барлық   мемлекет   деңгейінде   биліктің   тәуелсіздігі,   ол   бір   мемлекет   билігінің   басқа мемлекет  билігінен тәуелсіздігімен  анықталады,  егеменділік  сыртқы саяси,  сондай­ақ ішкі саяси құрамдарға ие болады; в) заң шығару монополия; г) азаматтар заңды сақталуын қамтамасыз ету үшін мәжбүрлеуді қолданатын ұйым болып табылады; д)   барлық   әрекет   қабілеті   азаматтардан   әр   деңгейлі   бюджеттерге   қайтарымсыз   салым жинауға, салықтар жинауға, баж салығына монопольдік құқы бар; е) территорияны қорғауға мойындалған құқы бар. Мемлекет нақты белгіленген территориядағы адамдардың саяси ұйымдасу формасы болып табылады.   Мемлекеттің   басқа   әлеуметтік   ұйымдардан   айырмашылығы   ол,   өзінің   барлық азаматтарының   еркін   бейнелейді   және   барлық   қоғамның   мүддесін   қорғауға,   көрсетуге шақырылады.   Мемлекеттің   басты   функциясының   бірі   қоғамда   болып   жатқан   әлеуметтік, технологиялық және басқа да үрдістерді басқаруында. 2.Экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесінің қалыптасуы мен дамуы. Капитализмдік экономикалық жүйе өзінің дамуында бір­бірінен өзгеше екі немесе одан да көп кезеңдерден   өтті.   Бірінші   кезеңде   қалыптасқан   буржуазиялық   кәсіпкердің   басты   мәселесі болып, феодалдық мемлекеттің экономикадан тыс мәжбүрлеуінен сап, өзінің мүддесін жүзеге асыруы табылады. Ол өз ісіне мемлекеттің араласуынан толық еркіндік алуға тырысты.  Бұл позиция өзінің соңғы көрінісін еркін бәсеке қағидасында, яғни, нарық экономикасының шеткі тасы болған және еркін кәсіпкерлік бәсекенің негізі болған Laissez­faire, laissez­passer формуласында тапты.  19   ғасырдың   екінші   жартысынан   бастап   осы   саладағы   сапалық   өзгерістер   үрдісінде   еркін ешнәрсемен   шектелмеген   нарық   туралы,   мемлекеттің   аралуынан   еркін   бәсеке   туралы көзқарастар өзгерді, олар еркін кәсіпкерлік уақытында дәлелдеуі қажетсіз аксиома бола, енді тарих мұрасына айналды.  Нарық   өзін­өзі   реттеуші   және   өзін­өзі   түзетуші   жүйе   еместігі   айқын   болды.   Ешнәрсемен шектелмеген еркін бәсеке қағидасына негізделген ол, қоғам алдында туындайтын маңызды мәселелерді шешуге қабілетсіз. 3. Әлеуметтік инфрақұрылым. Экономика,   қоғам   және   мемлекеттің   қызметінің   шарттарын   қамтамасыз   етуде   әлеуметтік инфрақұрылымның маңыздылығы кем емес, ол жалпыға арнайы және жоғары оқу орындарын, денсаулы, сақтау, гуманитарлық ғылым мен мәдениет орындарын және т.б қамтиды. Олардың СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы жағдайы   айтарлықтай   елдің   өмір   сүру   сапасы   мен   деңгейіне   әсер   етеді.   Әлеуметтік құрылымның орталық құраушысы болып институттардың , қатынастар мен құндылықтардың, нормалардың «игілік мемлекеті» деген атау астына жиналатын жиынтығы табылады. Бұл   феномен,   бір   жағынан   нақты   социализмге   альтернатива   ретінде,   екінші   жағынан, классикалық нарық экономикасының «қателіктеріне» реакция ретінде пайда болады. 2 ­тақырып. Экономика сферасындағы мемлекеттің функциялары.  1. Мемлекеттің негізгі функциялары. 2. Заңнама – реттеуші функция. 3. Мемлекеттің тұрақтандырушы функциялары. 4. Бәсекені қорғау. 5. Мемлекеттік бөлу функциясы. 6. Мемлекеттің түзету функциясы. 1. Мемлекеттің негізгі функциялары «Қазақстан – 2030» концепциясына сәйкес рефоралаудың стратегиялық мақсаты болып жоғары дамыған әлеуметтік – бағдарланған экономика құру табылады.  Бұл   жағдайда   мемлекет   келесідей   негізгі   әлеуметтік   –   экономикалық   функцияларды орындайды: Экономикалық   және   ұлттық   қауіпсіздікті,   ұлттық   экономиканың   бәсеке   қабілеттілігін қамтамасыз ету. Заңды түрде­ұлттық экономиканың дұрыс қызмет етуін және әрбір индивидтің шаруашылық­ еңбек қызметке тең қатысуын қамтамасыз ету үшін меншік, кәсіпкерлік қызмет, тұтынушы құқын   қорғау,   туралы   заңдар   қабылдау   және   басқа   да   құқықтық   нормалар   қабылдау негізіндегі   қоғамдық­экономикалық   сферадағы   құқықтық   орын   жасаумен   байланысты реттеуші функция. Тұрақтандырушы   функция.   Нарықтық   ортаға   экономикаға   кризистік   құбылыстарды жеңу мақсатымен, өндіріс құлдырауын, инфляция мен жұмыссыздық деңгейін төмендету үшін, ұлттық   экономика   құрылымын   тұрақтандыру   үшін   әсер   ету   жолымен   тұрақты   сипаттағы шарттар қалыптастыру. Координациялық функция ұлттық экономиканың шаруашылық субьектілері тиімді қызмет ету мақсатында   экономиканы  мемлекеттік  реттеу  мен нарық  құрылымдарының   өзара  әрекетін қамтамасыз етеді. Ұлттық экономика  шегіндегі  бәсекені  қорғау мен ынталандыру  функциясы.  Әлеуметтік  – бағытталған   функция   әлеуметтік   стандарттарды   жасауды,   және   халыққа   әлеуметтік кепілдіктер   жүйесін   қоса   өндірістің   әлеуметтік   бағдарлауын   және   бөлуді   қарастыратын функция және т.б. Мақсатты бағдарланған функция ұлттық болжау жүйесін, индикативті жоспарлау мен экономикалық бағдарлауды қоса алғанда ұлттық экономиканың даму стратегиясын жасауды қарастыратын функция. Бөлу функциясы ұлттық өнім құрылымын өзгерту мақсатында ресурстарды бөлуді жүзеге асырады.  Бақылаушы   функциясы   мемлекеттік   стандарттардың   ,   үкімет   жарлықтарының, заңдардың орындалуын жүзеге асырады. Басқарушы функция қазіргі кәсіпорындардағы үлестік меншікті қоса мемлекеттік меншіктің көпбейнелі обьектілерін басқару бойынша шаралар жүргізу жүйесін қарастырады. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы Ақпараттық функция ақпараттық ресурстарға барлық экономикалық субьектілердің бірдей   мүмкіндігін   қамтамасыз   етеді.   Экономикалық   қызметтің   теріс   сипатын   (мысалға қоршаған ортаның ластануы) түзету және алдын­алу. 2. Заңнама – реттеуші функция. Мемлекет   экономикалық   қызметті   реттейтін   ережелер   мен   заңдардың   жасалуына, сондай­ақ олардың орындалуын бақылауға жауапты заңдық       негізді жасау, мәні бойынша, барлық   экономикалық   қарым­қатынастың   юридикалық   принциптері   мен   «ойын   тәртібін» бекіту. Бұл функцияның маңыздылығы, шаруашылық қызметке әртүрлі мүдделі субьектілер қатысады. 3. Мемлекеттің тұрақтандырушы функциялары. Мемлекет   кризистер,   құлдыраулар,   жоғары   жұмыссыздық,   инфляция   тудыратын жоғары   шығындарды   қысқартуға   арналған   тұрақтандырушы   саясатты   белсенді   жүргізуге арналған. Экономиканың   бірқалыпты,   тұрақты   даму   периодында   мемлекет   әлеуметтік   және экономикалық   үрдістерге   араласуын   минималдайды.   Кризистер   периодында   экономиканы қалпына келтіру үшін барлық ресурстарды мобилизациялау мәселесі бірінші орынға шаққанда мемлекет   экономиканың   алдыңғы   салаларын   сақтау   мен   қолдау   үшін   жедел   шаралар қолданады. 4.  Бәсекені қорғау. Бәсеке   тұтынушының   экономикалық   еркіндігі   үшін   әртүрлі   сауда   фирмалары шығаратын өндірушілердің тауарларын қамтамасыз етеді, тұтынушы приоритетін қамтамасыз етеді. Тек бәсеке ғана өндірушілерді обьективті түрде өндіріс шығындарын азайтуға, ҒТП жетістіктерін қолдануға итермелейді. Бәсекенің   басты   мәні   минималды   шығындар   мен   тауар   өндіру   біріншіден,   өндіріс шығындарын   жабу   үшін,   екіншіден,   пайданы   максималдау.   Сондықтан,   еркін   бәсекені қамтамасыз ету – мемлекеттің маңызды мәселелердің бірі. 5. Мемлекеттің бөлу функциясы.  Бәсекелік нарықтың артықшылығы ресурстарды тиімді бөлу қабілетінде. Бірақ өзімізге белгілі жағдайларда (сыртқы әсерлер, қоғамдық тауарлар, жетілмеген бәсеке, нарық тиімсіз қызмет еткенде) ресурстарда рационалды емес бөлу мәселесі туады, осындайда мәселені әділ шешу үшін мемлекеттің араласуы қажет. 6. Мемлекеттің координациялық функциясы. Нарықтық экономиканың қызмет етуі шаруашылық субьектілердің               жиынтық тәртібімен анықталады. Мемлекет индивидуалды кәсіпкерлер үшін құқықтық және әлеуметтік              шарттар жасайды,   себебі   оның   басты   мақсаты   экономикалық   тиімділік   пен   әлеуметтік   әділеттік арасында балансты қамтамасыз етеді. 3 тақырып. Мемлекеттік басқарудың жүйелік сипаттары. 1. Мемлекеттік басқарудың жүйесі 2. Мемлекеттік басқару жүйесіндегі тура және кері байланыстар 3. Мемлекеттік басқарудағы типтік және уникалдылық 4. Мемлекеттік басқару жүйесінің тұрақтылық динамизм шарттары. 1.Мемлекеттік басқару жүйесі. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы Мемлекеттік   басқарудың   орны   мен   рөлі   екі   өзара   байланысты   құбылыстырмен  Бұндай жүйеде басқару субьектісі (мемлекет) білдіреді: шартталады: субьектісінің мәні мен басқарылатын обьектілер спецификасымен.  Мемлекеттік басқару субьектісі болып мемлекет табылады. Мемлекеттік басқарудың әртүрлі аспектілерін ашатын үш логикалық сызбаны ерекше атауға болады. а) Басқару субьектісі (мемлекет басқарушы) ­ өзара әрекеттер (тура және кері байланыстар) – қоғамдық жүйе (мемлекеттік басқаруға бекітілген қоғам компоненттер)     Сәйкес   жақтардың   өзара   байланыс   және   өзара   әрекеттің   құқықтың   формасын   және мемлекеттік – билік сипаты. б) Басқару субьектісі ­ әсер етулер­ басқарылушы обьектілер, бұл жерде артықшылық басқару субьектілері   жағында,   басқарылатын   обьектілер   оларды   өзінің   қызмет   ету   үрдісінде қабылдайды. Бұл схемада әсер етулер өзара әрекеттен бөлініп шығады. в) Табиғат – мақсаттар – функциялар – құрылым – үрдіс – қағидалар. Басқарудың   басқа   элементтерімен   салыстырғанда   қағидалар   ғылыми   жағдайды,   белгілі теориялық шешімдерді көрсетеді. Басқа элементтер басқаруда «материалданған». Аталған мемлекеттік   басқару   жүйесінде   кезекті   және   қатаң   детерминация   бар.   Бұл   бір   элемент өзгерсе, толықтырылса жаңарса басқа өзгерулерге әкелетіндігін көрсетеді. 2.Мемлекеттік басқарудағы тура және кері байланыстар. Тура және кері байланыстар дұрыс көңіл қоюды талап етеді. Тура байланыста көбінесе басқарушы   әсерлер   ерекшеленеді.   Кері   әсерде   –   бірінші   орында   өзара   әрекет,   төменнен инициатива сәттері және т.б Мемлекеттік басқару жүйесінде кері байланыстың 2 типі ерекшеленеді: ­ обьектілі ­ субьектілі Обьектілі   –   мемлекеттік   басқару   субьектісі   компоненттерінің   басқарушылық   әсерлерін қабылдау тереңдігін, деңгейін көрсетеді. Субьектілі  – мемлекеттік басқару субьектісі қызметін жалпы және ішкі, меншік ұйымның рациональдығын,   мақсаттылығын   сипаттайды,   оның   жеке   компоненттерін,   бөлімдерін сипаттайды. 3. Мемлекеттік басқарудағы уникалдылық және типтілік. Типтілік   –   бұл   унификация   емес,   бұл   бастыдағы   құбылысты,   үрдісті   көрсететін, анықтайтын маңыздыны ерекшелеу және бастыдан нағыз маңыздыны қамтиды.  Мемлекеттік   басқаруда   типтілік   пен   бірге   уникалдылыққа,   яғни,   бірлікке, қайталанбайтынға ерекше көңіл бөледі. Уникалдылық,   сонымен   қатар,   белгілі   еркіндікпен   және   мемлекеттік   басқаруға шығармашылық   эксперементке   шығарады,   демек,   басқарудың   дамуына   әкеледі.   Типтімен салыстырғанда   жаңаның   барлығы   әрқашан   уникалды,   себебі,   ол   әрбір   қадам   сайын   өзінің рационалдығы дәлелдеп біртіндеп типтіге айналды. 4. Мемлекеттік басқару жүйесінің тұрақтылық және динамизмдік     шарттары. Мемлекеттің   басқарудың,   оның   формациялық   ерекшеліктеріне   байланыссыз   болып табылады: ­ бір бейнелік; ­ орталықтық; ­ унифицирлік; ­ бірінші тұлғалардың жауапкерсіздігі; ­ формализм Осылардың барлығы мемлекеттік басқаруға тұрақтылық пен динамизм бермейді. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы Тұрақсыздық  –   пайда   бөлу   себебі   элементтер   унифирленгеніне   қарамастан,   мемлекеттік органдар басқарушы шындықтың бір жағын ғана қамтиды, бұл уақытта басқа бейнелер қолдан жасалған   құрылымдарға,   формаларға,   тәсілдерге   сыйғызылады.   Басқару   басқарылушы обьектілерге қарсылас секілді болады. Қолдан жасалғанды  сақтау үшін мемлекеттік органға үнемі «ортаның» қарсылығын жеңіп отыруға тура келеді. Нәтижесінде мемлекеттік басқару жүйесі ішкі конфликтілік жағдайына душар болады.  Сондықтанда, бір жағынан, мемлекет қоғамдық өмірге шектеулі араласып, екінші жағынан ­ өзін­өзі басқару үрдістерін копбейнелі және бейімделуші етіп жасау керек. 4­ тақырып. Кәсіпкерліктің негізгі сипаттары мен параметрлері. 1. 2. 3. 4. Кәсіпкерлік көздері Кәсіпкерліктің мәні Кәсіпкерліктің түрлері мен формалары Кәсіпкерліктің формалары 1.Кәсіпкерлік көздері. Кәсіпкерлік   күрделі   және   көбеймелі   әлеуметтік   –   экономикалық   құбылыс   ретінде эволюциялық ұзақ даму жолынан өтті. Ол қоғамның даму кезеңінде белгілі бір пайда болған тарихи   феномен   және   капитализмнің   қалыптасуымен   сәйкес   келеді.   Басқаша   айтқанда, кәсіпкерлік экономикалық жүйенің белгілі типімен байланысты. Оның пайда болуына және орнығуына әсер еткен факторлар мен алғышарттар атауға болады. 1) Азаматтық қоғамның және құқықтық мемлекеттің пайда болуы; 2) Тұлға   идеясының   қалыптасуы,   оның   мүддесі   мемлекет   қоғамының   мүддесімен қақтығысуы мүмкін; 3) Жеке   меншікке   құқық   идеясының   қалыптасуы   және   орнығуымен   байланысты экономикалық еркіндік немесе экономикалық таңдау еркіндігінің орнығуы; 4) Меншіктің   мемлекеттік   биліктен   бөлінуі   және   сәйкес   экономикалық   биліктің   саяси биліктен бөлінуі; 5) Өмірдің экономикалық, әлеуметтік, саяси сфераның бөлінуі.  Кәсіпкерлік бастауында Р.Кантильон, Жан­Батист Сэй тұрады.  Кантильон кәсіпкерлік ұғымын енгізді. Ол оны тәуекелмен тұрақсыз табыс табатын адам деді. Кәсіпкер өндіріс және айырбас үрдістерін жүзеге асырады. Ол тауарларды жоғары бағамен қайта сату мақсатында сатып алады.  Н.Б.Сэй (1760­1832) – саудадан үстемдікті өндіріске берді. Ол өндірістік үрдістің үш кезеңін ерекше атады: ­ ғылыми ­ кәсіпкерлік ­ өндірістік 2. Кәсіпкерлік мәні. Австриялық   экономист   Иоханс   Шумпеттер   (1883­1950)   меншік   иесі   статусы кәсіпкерлікті анықтаушы, міндетті қасиеті емес деді. Кәсіпкер ­ өндіріс факторларының жаңа комбинацияларын барлық жаңаны жүзеге асыратын агент, оның мақсаты: 1) 2) 3) жаңа өткізу нарығын игеру немесе алдыңғы нарықты кеңінен қолдану; 4) тұтынушы үшін қажетті жаңа және өзгертілген жаңа тауар ұсыну; берілген салада әлі қолданылмаған, жаңа өндіріс тәсілін енгізу; бұрыннан белгілі немесе жаңа шикізат немесе жартылай фабрикат қолдану; СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы істі   жаңа   ұйымдастыруды   енгізу   мысалға,   монопольдік   жағдай   немесе   керісінше   оны 5) жеңу. П. Друкер айтуынша, кәсіпкерлікті ғылымға да, өнерге де жатқызуға болмайды. Бұл нақты қызмет, практика, оның мәні барлық сферадағы басқаруға жаңалықтар енгізуде. Кәсіпкерліктің   мақсаты   жаңалықтар   енгізу,   сондай­ақ   оларды   өзгертуді   табысқа   жету мақсатында жүзеге асыру.  Бизнеспен айналысатындардың барлығы кәсіпкер емес. АҚШ­та кәсіпкер деп өзінің бизнесін ұсақ   бизнесін   ашушы   адамды   айтады.   Инновациялық   қызметтен   басқа   кәсіпкер   басқа   да көптеген функциялар, орындайды. 3.Кәсіпкерліктің түрлері мен формалары. Кәсіпкерлік   –   экономиканың   барлық   сфералары   мен   шаруашылық   салаларына таралатын ерекше қырлы экономикалық қызмет түрі. Ол қайта өндіріс циклы функциясымен байланысты (өндіріс­айырбас­бөлу­тұтыну) және келесі жолдарымен жүзеге асады: 1) тура   өндірістік   функцияларын   жүзеге   асырады   (тауар,   қызмет,   өнім,   ақпарат,білім өндірісі); 2) делдалдық функцияларды орындайды; 3) құнның   айырбас   және   айналымына   бағытталған   қаржылық   сферадағы   функцияларды жүзеге асыру. Аралас экономика шеңберінде келесідей шаруашылық субьектілерін бөледі: ­ индивид­жанұя; ­ ассоциация­топ; ­ институт­мемлекет. Кәсіпкерліктің кез­келген түрі белгілі ұйымдық формада жүзеге асырады: ­ индивидуалдық кәсіпкерлік; ­ шаруашылық серіктестік; ­ жауапкершілікті шектеулі және қосымша шаруашылық қоғамдар; ­ акционерлік қоғамдар­ашық, жабық; ­ өндірістік кооперативтер; ­ унитарлық кәсіпорындар – мемлекеттік және муниципалдық. 4. Кәсіпкерлік функциялары. Функция берілген қатынастар жүйесінде қандай да бір субьектің обьектісінің сырты көріну сапаларының жүзеге асу формасын көрсетеді.  Айқын   және   жасырын   функцияларды   бөледі.   Айқын   –   ұйымның,   институттың,   жүйенің мәселелері мен мақсаттарымен өзгеше уақыт өте анықталатын.  Айқын формаға келесілерді жатқызуға келесілерді жатқызуға болады: Кәсіпкерлікті ұйымдастыру, ол ­ экономикалық жағдайда бағалау; ­ әрекет жоспарын дайындау; ­ әкімшілік басқаруды ұйымдастыруды; ­ жоспардың орындалуын бақылау; ­ өзіне тәуекел алу. Кәсіпкерде өзінің өнімін өткізу жайында, нарықтағы табысы туралы ешқандай сенімі жоқ. Кәсіпкер ­ өндірістің бірліктің жетекшісі. Ол билікке мәжбүрлеуді дұрыс деңгейде өндіріс алдында   қойылған   мақсат   пен   өзінің   арасында   бірін­бірі   ауыстыратындай   бөлу   үшін пайдаланады.  Латенттік функцияларға мыналарды жатқызуға болады: ­ өндіріс факторларын тиімді араластыру функциясы; СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы ­ берілген кәсіпкерлік қызмет субьектілерінің иегіндегі ресурстарды, меншікті, жалға алынған және басқа да экономикалық ресурстарды басқару функциясы; ­ ұлттық табысты бөлуге әрекет ету және қоғамдық өнімнің        қалыптасуын қамтамасыз етуші функция; ­ көптеген формалары бар, функционалдық ұйым; ­ халықтың төлем қабілеті сұранымын толық және тиімді  қанағаттандыру функциясы. 5 тақырып. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу қажеттілігі 1. 2. Мемлекеттік араласудың шарттары мен алғышарттары Кәсіпкерлік қызметке мемлекеттік әсер ету механизмдері 3. 1.Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу қажеттілігі  Нарықтық   экономика,   өзінің   көптеген   артықшылықтарына   қарамастан   барлық экономикалық және әлеуметтік үрдістерді қоғам мүддесіне және әрбір азамат мүддесі үшін автоматты реттеуге қабілетсіз.  Жеке бизнес қоғам мен мемлекет үшін өте маңызды, бірақ жоғары табыс әкелмейтін жобалар мен   салаларға   капитал   салуға   мүдделі   емес.   Нарықтық   экономика   басқа   да   актуалды мәселелерді шеше алмайды. Осының бәрін мемлекет ойлауы қажет.  Мемлекеттің прерогативасы – елде сенімді құқық тәртіпті, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етеді, ал бұл, өз кезегінде, кәсіпкерлік пен экономиканың дамуы үшін негіз болады.  Сөйтіп, кез­келген елде экономика, мемлекет сәйкес жағдайлармен қамтамасыз етпесе дұрыс дами алмайды. 2.Мемлекеттік араласудың шарттары мен алғышарттары Тек белгілі  шарттар мен алғашарттар  болған жағдайда  ғана мемлекет  экономикаға араласуы тиіс. Шарттар позитивті және негативті болуы мүмкін. Негативті  шарттар – бұл адам  қызметінің сфераларындағы  әртүрлі  теріс құбылыстар  мен тенденциялар, олар кәсіпкерлік қызметке және жалпы елдің экономикасына теріс әсер етуі мүмкін. Мемлекеттің рөлі осы әсерлерді уақытында анықтап, дұрыс шешім қабылдау.  Позитивті шарттар – кәсіпкерлік қызметке және жалпы ел экономикасына оң әсер етеді.  3.Кәсіпкерлік қызметке мемлекеттік әсер ету механизмдері.  Мемлекет   өзінің   функцияларын   орындау   үшін   экономикалық   сондай­ақ   әкімшілік тәсілдер   қолданылады.   Дамыған   нарықтың   экономикалы   елдердің   әлемдік   тәжірибесі көрсеткендей,   экономиканы   реформалау   шарттарында   кризистік   жағдайларда   мемлекеттің рөлі жоғарылайды, тұрақтылық пен тірілу шарттарында  ­ төмендейді.  6 тақырып. Мемлекет пен бизнестің өзара әрекет ету тәсілдері мен формалары. 1. Корпорациялардың мемлекеттік органдармен түйісу нүктелері. 2. Келісімшарттық жүйе 3. Аралас жеке­мемлекеттік кәсіпкерлік  4. Мемлекеттік мүліктің концессиясы,  жалға берілуі және траст. 1.Корпорациялардың мемлекеттік органдармен түйісу нүктелері. Қазіргі уақытта мемлекеттік органдардың заңдары мен жарлықтарына жедел жауап беруге кәсіпкерлердің қабілеттілік пен дайындығы бизнестің тиімділігіне үлкен әсер етеді. Корпорациялар  мемлекеттік  экономикалық   саясатын   талдауға   және  қадағалауға   арналған, мәселелерді шешуге керекті адамдармен байланыс орнатуға, корпорация мүддесін қорғауға СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы арналған   шаралар   қабылдауды   және   т.б.   Зерттеулерге   сәйкес   корпорацияның   жоғарғы жетекшілігі өз уақытының 25­тен 50 %­ын мемлекеттік органдармен байланысты қоса алғанда сыртқы ортамен байланысқа жұмсайды.  Мемлекеттік   келісімшарттылық   аралас   жеке   –   мемлекеттік   кәсіпкерлік   нарықтың экономиканы   мемлекеттік   реттеу   жағынан   талдайды;   жалға   беру,   концессия,   траст обьектілерді   нарықтық   басқару   формасы   ретінде   қарастырылады;   мемлекеттік   мүліктің лизингі   –   кіші   бизнесті   қолдау   формасы   ретінде;   инвестициялық   әсер   ету   –   мемлекеттік өнеркәсіптік саясаттың маңызды құраушысы ретінде және т.б. 2.Келісімшарттық жүйе.  Келісімшарттылық   макро   және   микро   деңгейде   мемлекеттік   муниципалдық қажеттіліктерге арналған тауар өндірісі мен экономиканың кәсіпкерлік секторы қызметтеріне байланысты шаруашылық – келісімдік жүйедегі мемлекет пен кәсіпкерліктің өзара әрекеттесу формасы. Сауда жүйесі бұнда үштік функция орындайды. Біріншіден, тауарлар мен қызметтерді потенциалды жабдықтаушылар арасында бәсекелестік тәртібін қамтамасыз етуші, сәйкесінше, мемлекеттік   тапсырысты   экономикалық   орналастырушы   функция.   Екіншіден,   келісілген шарттарда және мерзімде оның орындалуына кепіл функция. Үшіншіден, кәсіпкерлік қызметті ұзақ мерзімді жоспарлауға арналған жағдайлармен қамтамасыз ету функциясы. 3.Аралас жеке­мемлекеттік кәсіпкерлік. Кәсіпкерліктің жеке­мемлекеттік формасы, билік пен бизнестің экономикалық өзара әрекеттесу формаларының бірі бола отырып, өтпелі экономика үшін ерекше маңызды болып табылады. Өзінің мақсаттары мен функциялары бойынша аралас жеке­мемлекеттік және жеке кәсіпкерлік арасында аралық орын алады.  Бұл   жағдай   біріншіден,   терең   инвестициялық   кризис   және   төлемқабілетсіздік жағдайында акционерлеу арқылы жекешелендірген кәсіпорындар инвестиция мен мемлекеттік тапсырыстар алу мақсатындамемлекетік құрылымдармен тура байланысты сақтауға мүдделі.  Екіншіден,   мемлекет   өндірістік   сферада   ұстамсыз   жекешелендірудің   ащы   жемісін татқан соң жағдайды одан сайын қиындатуға мудделі болмайды. 4.Мемлекеттік мүліктің концессиясы, трасты, жалға берілуі. Мемлекеттік экономикалық ресурстарды иелену және пайдалану сондай­ақ, билік пен кәсіпкерлік құрылымдардың өзара әрекеттесуінің формасы болып жалға беру табылады.  Жалға беру – шартқа негізделген жедел қайтарымды иелік және арендаторға қажетті мүлікті пайдалану. Жалға   жер   және   басқа   да   табиғи   обьектілер,   кәсіпорындар,   мүліктік   кешендер, ғимараттар, құрылғылар және басқа да пайдалану кезінде табиғи қасиеттерін жоғалтпайтын заттар беріледі.  Лизинг   ­   өндіріске   арналғани   қозғалатын   және   қозғалмайтын   мүліктерді,   көлік құралдарын, құрылғыларды, машиналарды ұзақ мерзімге жалға беру. Әдеттегі жалға беруден лизингтің айырмашылығы 3 қатысушыдан кем болмауы керек: фирма, лизингтік компания, лизинг алушы. Мүлікті   сенімді   басқаруға   өткізу   сенімді   басқарушыға   меншік   құқын   бермейді.   Сенімді басқарудың обьектілері болып кәсіпорындар, мүліктік кешендер, қағаздар, ерекше құқықтар және басқа да мүлік бола алады.  7 ­ тақырып . Кіші кәсіпорынның сипаты мен белгілері. 1. Нарықтық экономикадағы кіші кәсіпорынның орны және дамуы 2. Кіші кәсіпорынның экономикалық қызметінің сипаттамасы СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 3. Кіші кәсіпорындарды мемлекеттік қолдау формалары 4. Кіші бизнес мәселелері және оны шешу жолдары 1. Нарықтық экономикадағы кіші кәсіпорынның орны мен дамуы. Өндірістің   кіші   фирмаларының   тиімді   қызмет   етуі   олардың   ірі   өндіріспен салыстырғандағы артылықшылықтармен анықталады: клиенттер талаптарына бейімділік пен жергілікті   нарыққа   жақындық;   ірі   фирмалар   үшін   тиімсіз   кіші   партияларының   өндірісі, басқарудың артық бөлшектерін алып тастау.  Кіші   кәсіпорындар   түрлері   Шетелдік   мемлекеттер   нарықтағы   кәсіпорынның   мақсатына, тәртіп   стратегиясына   байланысты   келесідей   кіші   кәсіпорындар   бөледі:   коммунанттар, патиенттер, эксплеренттер. 2. Кіші кәсіпорынның экономикалық қызметтің сипаттамасы. Кіші кәсіпорын халық  шаруашылығының барлық  салалары мен сфераларында  өзінің қызметін бірнеше қызмет түрімен айналыса отырып іске асырады. Бірақ, қызметтің кейбір түрлері тек мемлекеттік кәсіпорындарға рұқсат етіледі, ал кейбір тауарлардың өндірісі тек өзінің шаруашылық қызметін жүргізуде, шығарылған өніміне, пайдасына, билік етуге ерікті. 3. Кіші кәсіпорындарды мемлекеттік қолдау формалары. Бүгінгі таңда кіші кәсіпорындардың экономиканы сауықтыруға септігі шамалы. Бұл өндірістің   жалпы   төмендеумен   және   шаруашылық   байланыстардың   бөлінуімен,   сондай­ақ, кәсіпорындарды мемлекеттік басқару даму алмағандығымен түсіндіріледі. Кіші кәсіпорындар тұрақсыз  кәсіпкерлік  құрылым  ретінде нарық толқуына  тәуелді,  сондықтан  да  жан­жақты мемлекеттік қолдауды қажет етеді 4. Кіші бизнес мәселері және оны шешу жолдары. Кіші   кәсіпорындар   өзінің   қызметінде   үлкен   кедергілерге   кездеседі.   Кіші кәсіпорындардың негізгі мәселесі – материалдық – техникалық, қаржылық ресурстық бағаның жетіспеуі.   Келесі   мәселе   –   заңдық   база,   кадрлар   күрделі   мәселе   кәсіпкерлік   қажетті әлеуметтік қорғаумен де байланысты. 8 тақырып. Қазақстанның кіші кәсіпкерлігін қолдау және дамытудың мемлекеттік бағдарламасы. 1. Қазақстандағы кіші кәсіпкерлікті қолдау және дамытудың                     мемлекеттік бағдарламасы. 2. Бағдарламаның мақсаттары мен мәселелері. 3. Кіші кәсіпкерлік спецификасы 4. Кіші кәсіпкерлікті қаржылық – несиелік және инвестициялық қолдау 5. Салық салу және кедендік саясат 6. Кіші кәсіпорындарды өндірістік және инвестициялық қолдау 7. Өндірістің инфрақұрылымын дамыту  8. Лизинг және франчайзинг 9.  Кіші кәсіпкерліктің өнеркәсіптік орталықтары  Нормативті – құқықтық базаны жетілдіру.   10. 1.Қазақстандағы   кіші   кәсіпкерлікті   қолдау   және   дамытудың   мемлекеттік бағдарламасы.  Нарықтық экономикасы бар мемлекеттерде мемлекеттік деңгейде шағын бизнесті құру және   дамыту   міндеті   қойылмаған,   өйткені   ол   табиғи   жолмен   бір­   неше   жүз   жыл   бұрын қалыптасқан.   Қазақстанда   экономиканың   бұл   секторы   негізінен   бірнеше   жыл   бұрын   ғана СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы қалыптасқан.  1992­1996 ж. аралығындағы   кәсіпкерлікті қолдау және дамытудың екі мемлекеттік бағдарламасының іске асыруы Қазақстандағы жеке кәсіпкерлікті құру мен дамытудың негізін қалауға көмектесті және бұл тенденцияны қайтарымсыз процесс етіп жасады.   Соңғы   кезеңде   шағын   бизнесті   дамытудың   жаңа   импульсін   “Кәсіпкерлік   қызмет бостандығының   мемлекеттік   кепілінің   реализациясы   бойынша   қосымша   шаралар   туралы” №3398 6­Наурыз 1997 жыл және “кәсіпкерлік қызмет бостандығына азаматтардың және заңды тұлғалардың құқықтарын қорғау туралы ” 27­сәуір 1998 жыл №3928 ҚР­сы Президентінің Жарлықтары берді.  Бағдарлама   шағын   бизнестің   тұрақты   дамуын   қамтамасыз   етуге,   экономиканың   басымды салаларындағы  оның бөлігін  ұлғайтуға  бағытталған.  Бағдарламаның  негізгі жұмыстарының тәжірибелік   реализациясы   нәтижесінде   жаңа   жұмыс   орындардың   санының   өсуі,   нақты бәсекелестік   ортаны   құру   және   қоғамның   орта     классы   негізі   ретінде   өзіндіктің   жалпы қабатын қалыптастыру қарастырылады.  2. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері.  1. Шағын кәсіпкерліктің тұрақты дамуын қамтамасыз ету . 2. Экономиканың басымды  салаларындағы шағын бизнестің бөлігін ұлғайту.  3. Жаңа жұмыс орындардың санының өсімі.  4. Нақты бәсекелік ортаны құру  5. Қоғамның орта класының негізі ретінде өзіндіктердің жалпы қабатын  қалыптастыру. Бағдарламаның     мақсаттарының   реализациясы   үшін   келесі   міндеттерді   шешу көзделеді: ­ нарықтық инфраструктураның тиімді институттарын қалыптастыру   және дамыту; ­ несиелік ресурстарға жеке сектордың00  ­ дайындау,   қайта   дайындау   жүйесін   ұйымдастыру   және   шағын   бизнестің   кадрларының квалификациясын жоғарлату; ­ қорғаудың және шағын кәсіпкерліктің дамуының құқықтық нормаларын жетілдіру; ­ өндірістік,   қаржылық,   ғылыми­технологиялық   және   басқа   орталардағы   шағын   бизнесті қолдау және дамыту;  ­ шағын кәсіпкерлікті қолдау мен қорғау сұрақтарындағы басқарушылық емес ұйымдардың рольдерін күшейту;  3. Шағын кәсіпкерліктің ерекшеліктері.  Шағын кәсіпкерлік  оны экономиканың ерекше секторы  ретінде бірнеше жіктемелік ерекшеліктер қатары бар.  Мемлекеттің оған нақты назар аударуы оның қоғам үшін позитивті экономикалық саясаттық және әлеуметтік нәтижелерге жету мақсатымен түсіндіріледі.  Шағын кәсіпкерліктің экономикалық нәтижесі мыналардан тұрады: ­ Бәсекелік ортаны қалыптастырады; ­ Нарықты отандық товарлар мен қызмеииермен толықтыруға көмектеседі; ­ Шағын және ірі бизнес үшін “жағымды орта” болып табылады. Саясаттық   нәтижелер   шағын   бизнес   қоғам   тұрақтылығының   негізі   ретінде   орта   класстық құрылуының көзі болып табылатындықтан тұрады.  Әлеуметтік   –   шарты   сонда   шағын   кәсіпкерлік   халықтың   жұмысбастылық   проблемасын шешуге көмектеседі.     4.Шағын кәсіпкерлікті қаржылық­несиелік және инвестициялық қолдау.  Мемлекет   тарапынан   кәсіпкерлікті   қаржылық   қолдау   көптеген   шығындарды   талап СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы етеді, ал мемлекеттік бюджеттің мүмкіншіліктері шектеулі.  Шағын кәсіпкерліктің жедел дамуында басты рольді тура нивестицияларды белсенді тартуы ойнайды.   Экономикалық   басымды   секторларындағы   инвестициялық   жобалардың реализациясына   бағытталған   негізгі   капиталға   10   млн.   АҚШ   доллары   көлемімен   тура инвестицилар   үшін   1998   жылдың   тамызынан   бастап,   мемлекеттік   қолдауды   көрсетудің қарапайым  тәртібі қызмет етеді. Шағын бизнестің инвестициялық  мүмкіншіліктері  туралы бағдарлама мен ақпараттық­талдаушы жұмыстар аймақтарындағы ұйым көзделген. 5.Салық салу және кедендік саясат.  Заңды экономика ортасына щағын кәсіпкерлік субъектілердің ақырындап және кезекті енуі   патенттер   мен   лицензиялардың   құнын   реттеуді   қосқандағы   қызмет   етуші   салық заңдылығының шакарасындағы бастапқы кезеңде салық салудың деңгейінің төмендеуі сәйкес келеді.  Кәсіпкерлік   қызметтің   кедендік   реттеу   ортасындағы   негізгі   бағытымен процедураларды упрощению және қарау мерзімін қысқарту бойынша ұсынысты қалыптастыру және   сыртқы   экономикалық   операциялар,   шағын   бизнес   субъектілері   үшін   кедендік тарифтерді төлеудің жеңілдік жүйесі бойынша құжаттарды рәсімдеу көзделеді.  Шағын   бизнес   субъектілері   үшін   игілікті   кедендік   саясатты   құру   кешенді   тұрғыны анықтайтын салық салу ортасындағы сұрақтарды шешумен байланысты.  6.Шағын кәсіпорындарды  өндірістік және инвестициялық қолдау.  Шағын   бизнесті   мемлекеттік   қолдау   шағын   кәсіпкерлік   субъектілерінің   қызметінің нақты тіркеу проблемаларын, салық салу, несиелендіру және басқа сұрақтардышешуде тек қатынасу   арқылы   ғана   емес   екенін   экономикасы   дамыған   мемлекеттердің   тәжірибесі   куә болып отыр, сонымен бірге   орта класстың негізін құрайтын жеке әлеуметтік қабаттардың өкілдерінің әлеуметтік­құқықтық және экономикалық жақтар қызметінің заңдық тәртіптегі реттеу арқылы қамтамасыз етеді. Осы заңдардың категорияларына мына заңдарды жатқызуға болады.   “Шаруа қожалығы туралы”, “жеке кәсіпкерлік туралы”, және Заңның күшін иеленетін Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы, “Өндірістік кооператив туралы”. 7.Өндірістің инфрақұрылымының дамуы.  Алдағы   мемлекеттік   бағдарламалар   аймақтағы   шағын   кәсіпкерлікті   қолдаудың инфрақұрылымын дамуын қарастырылуын атап айтуға тиіс. Бірақ олардың қазіріг уақытқа дейінгі   тәжірибелік   реализациясы   сәйкес   деңгейде   жүзеге   асырылмаған,   Лизингтік компанияларды,   технопарктерді,   бизнес­инкубаторларды   және   басқаларды   құру   сияқты мероприятиялар қатары бағдарламадан бағдараламаға өтеді. Шағын бизнестің тиімді қызмет етуін қамтамасыз ететін нарықтық инфрақұрылымның негізгі элементтеріне мыналар жатады: ақпараттық, аудиторлық, консалтингтік, бахгалтерлік және т.б. қызмет түрлерін көрсететін ұйымдар,   қаржылық­несиелік,   лизингтік   жэне   франчайзингтік   институттар,   сақтандыру компаниялар, оқу орындары.  8. Лизинг және франчайзинг.  Қазақстанда   шағын   кәсіпорыдарға   жабдықтарды,   қаржы   қаражаттарды, технологияларды,   сонымен   бірге   Отандық   және   шетелдік   кәсіпорындардың   өндірістік тәжірибесін тартуға мүмкіндік беретін лизингтік және франчайзингтік қатынастардың дамуы есебінен   шағын   кәсіпорындарды   қолдаудың   шетелдік   тәжірибесін   енгізу   мақсатты бағытталған.  Лизингтік қатынастарды тез арада енгізу мақсатымен оларды дамытудың мемлекеттік қолдау бойынша бірнеше шаралар қатарын қабылдау қажет. Біріншіден, Азаматтық Кодекстің ерекше   бөлімін   қабылдауын   тездету   қажет.   Екіншіден,   қазақстандық   нарыққа   дүниенің СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы алдыңғы   қатарлы   лизингтік   компанияларды   тарту   үшін   Қазақстан   1989   жылғы     “Лизинг туралы”   Дүниежүзілік   Оттавалық   конвенцияға   қол   қоюы   қажет.   Үшіншіден,   шағын кәсіпкерлікті   дамыту   Фондының   пайда   болып   жатқан   аймақтық   филиалдарын   қолдау мақсатында   2000   жылдан   бастап,   мемлекеттік   бюджеттен   қаражаттарды   бөлу   есебінен лизингтік қатынастарды дамыту үшін оларға бастапқы қаржылық қолдау көрсетілуі қажет .  Франчайзинг, ірі бизнеспен шағын кәсіпкерлік өкілдерінің қатынасының тиімді нысаны ретінде өзінің дамуының өте ірі потенциалдық мүмкіншіліктері бар.  9. Шағын кәсіпкерліктің өнеркәсіптік орталықтары.  Өнеркәсіптік   ортадағы   шағын   кәсіпкерлікті   белсендіруде   басты   рольдері   шағын кәсіпкерліктің  өнеркәсіптік орталықтарына беріледі.  Шағын   кәсіпкерліктің   өнеркәсіптік   орталықтары   түсінігі   ретінде   дүниежүзілік стандарттарға сай келетін қазіргі заманғы технологияларды қолдану жәнеөндірістің қазіргі кездегі   өнімдері   үшін   орталық   ішіндегі   шағын   кәсіпорындарды   игілікті   жағдайларымен қамтамасыз   ететін   өнеркәсіптік   объектілер   кешені   және   анықталған   қызмет   көлемі түсіндіріледі.  10. Нормативті­құқықтық базаның жетілдіруі.  Кәсіпкерлік институтын қорғау бағдарламасының   басты мақсаты болып кәсіпкерлік үшін қорғаушылықтың құқықтық жағдайларын құруы саналады.       Бағдарламаға кәсіпкерлікті қорғаудың келесі бағыттары қосылған :   ­ кәсіпкерлікті қорғау инфрақұрылымын дамыту; ­ кәсіпкерлікті қорғаудың ақпараттық қамтамасыз ету жүйесін құру; ­ кәсіпкерлікті қорғаудың нормативті­құқықтық базасын жетілдіру ; ­ кәсіпкерлікті қорғау облысында мамандырылатын кадрлардың квалификациясын жоғарлату және дайындау, қайта дайындау; ­ кәсіпкерлікті қорғау қорғау саясатының пропагандистік қолдауы; ­ кәсіпкерлікті қорғау бойынша қаржыландыру мероприятия жүйесін и       құру ; 11. Шағын кәсіпкерлікті кадрлық және ғылыми техникалық қамтамасыз ету.  Бүгінгі таңда көптеген кәсіпорындардың банкротқа ұшырау себептері реформалардың тұрып   қалу   негізінен   тек   инвестициялардың   жетіспеушілігі   ғана   емес,   жекешелендірілген кәсіпорындардың   тиімсіз   жұмыс   механизмі,   шағын   бизнестің   дамуының   жетіспеушілігі, сонымен қатар анықталған дәрежеде қажетті компетентті мамандардың санының жоқтығы.  9  тақырып. Шетелдегі шағын және орта бизнесті қолдау жүйесі.  1. Шағын бизнесті қолдау бойынша Канада мен АҚШ­тың тәжірибесі.  2. Шағын және орта бизнесті қолдау бойынша Малайзия үкіметінің шаралары туралы.  3. Израиль мемлекетіндегі шағын және орта бизнесті қолдау жүйесі туралы.  4. Корея  республикасындағы  шағын  және  орта бизнестің  даму  тарихы  мен  қазіргі  кездегі жағдайы туралы . 5. Германия экономикасындағы шағын және орта бизнестің орны.  6. Литвадағы шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту анализі.  7. КХР­дағы шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы.  8. Шағын   және   орта   кәсіпорындарды   әкімшілік   және   қаржылық­банктік   қолдау   бойынша Франция тәжірибесі. 1. Шағын бизнесті қолдау бойынша Канада мен АҚШ­тың тәжірибесі.  Канадада тарихи жағдай былай қалыптасты, яғни онда орман массивтерінің көптеген жерлерінің   бөлігі   мемлекеттің   қолында.   Мемлекет   темір   жолдардың   70%   бақылайды, СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы мемлекеттік   электростанцияларына   елдегі   өңделетін   электроэнергияның   70%   келеді, телеграф, телефон, су және газбен қамтамасыз ету, атомдық энергетика, көмірді өңдеудің бөлігі және қара металлургия мемлекеттің бақылауында болаып табылады.  Мемлекеттің   ірі   кәсіпорындарына   теміржол   “Канадиск”компаниясы,     “Эйр   Канада   ” авиациондық,   “Бэнк оф Канада”,   “Канада дивелопмент” және “Петро­Канада” мұнай­газ компаниялары,70­ші жылдары құрылған компаниялар жатады.  АҚШ­тың   Федералдық   статистикалық   бюросы   шағын   кәсіпорындарға   жұмысшылар саны 500 адамнан аспайтын кәсіпорындарды жатқызады.  АҚШ­тың шағын бизнес әкімшілігінің берілген мәліметтері бойынша елде 1994 жылы 22,1 млн. шағын бизнес кәсіпорындары саны анықталған. Сонымен қоса,  шағын кәсіпорындар жеке жұмыс күшінің 54%­і қолданды, олар жеке сектордың өнімдерінің  50% үшін және елдегі барлық сатулардың 52%­на жауапты болды.  АҚШ­тағы шағын бизнесті қаржыландыру келесі үш бағыт  бойынша іске асырылды – ішкі ресурстар , сыртқы ресурстар, қоғамдық нарықтар.  Ішкі ресурстарға  келесілер  жатады:  бизнесті құруға немесе дамытуға  бағытталған иесінің жинақтары;   бизнесті   қолдауға   бағытталған   ағымдық   қаражаттар;   амортизациялық   қордың қаражаттары .  Сыртқы   ресурстардың   құрамына   біріншіден   қаржылық   ұйымдардың   қаражаттары (банктердің,   әртүрлі   қаржылық   компаниялардың  ),   сонымен   қатар   бизнес   бойынша серіктестерінен, достарынан және т.б. түсетін қаражаттар.  Қоғамдық қорлар шағын бизнестен сатып алушыларға сатылатын стандартталған қаржылық әдістерді көрсетеді.  Көптеген   зерттеулердің   мәліметтері   бойынша   ірі   фирмаларға   қарағанда   шағын фирмалар   бір   жұмысшыға   келетін   жаңа   өнімдерді   екі   есе   көп   өндіреді.   Технологиялық индустрияда   25%  жуығын   орта   шамамен   500   адамнан   аз   фирмалар   алады.   Жоғары технологиясы бар фирмалар ішінде 93% саны 500 жұмыскерлерге дейін, олардың ішінде 70%­ 20 адамға дейін.  2. туралы.  Шағын   және   орта   бизнесті   қолдау   бойынша   Малайзия   үкіметінің   шаралары Малайзия   үкіметінің   экономикалық   саясатындағы   ел   экономикасының   құрылуында басымды   роль   ойнаған   шағын   және   орта   бизнестің   дамуына   үлкен   назар   аударылады. Малайзияның  статистика  Департаментінің мәліметтері  бойынша 70­ж­ң соңында елде  20,4 мың   ұсақ,   шағын   және   орта   компаниялар   тіркелген,   бұл   елдің   мемлекеттік   және   жеке кәсіпорынның жалпы санының 97%­ін құрады.  Бұның ішінде саны 43% ұсақ, 46% шағын, 11% орта компанияларға сай келді.  Өндірістік   секторда   шағын   кәсіпорындар   техникалық   жабдықтауға   үлкен   материалдық шығындарды   қажет   етпейтін   экономикалығ   секторларда   жұиыс   істейді.   Бұл   ауыл шаруашылық өнімдерді жинау және өңдеу, ағаш материалдардың жеке заготовкалары, жихаз өндіру, тоқыма бұйымдар және т.б. бойынша кәсғпорындар. Өндіріс көлемі жоғары емес және негізінен жергілікті нарыққа бағытталған.  М және СК өнеркәсіп саласында көбінесе бытовой электроника, жартылай өткізгіштер, компьютерлер,   телекоммуникационды   және   көліктік   жабдықтар,   автомобиль   өнеркәсібіне комплектующий өнімдерді өндіреді.  Сол   уақытта   да,   өндірістік   сектордағы   М   және   СК   шығарылатын   өнімдердің   20%   ғана экспортқа бағытталған.  М және СК даму проблемаларын шешу және техникалық көмек мақсатында бесінші Малайзиялық даму жоспары (1982­1987) шегінде Үкімет Дүниежүзілік Банктің займынан 234 СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы млн.   АҚШ   долларын   бөлді.   Сол   уақытта,   жеңілдіктер   мен   преференцияларды   ұсыну барысында   шетелдік   компаниялардың   инвестициялары   шағын   және   орта   бизнес   саласына 324,9 млн. Долларға 1983ж. ұлғайды.  Шағын және орта компанияларға техникалық көмек көрсету үшін 1990 ж.Үкімет алғашқы жарнасы 50 млн. рингит. (18,5млн. долл.) есебімен өнеркәсіптік­техникалық Көмек Қорын ашты.  Бұл қор жобаларды қолдауды іске асырады: ­ Кеңестік қызмет көрсету бойынша; ­ өндірісті қайтақұру және өнім дизайнын жетілдіру бойынша; ­ Өнім сапасын жақсарту және жабдықтарды жаңарту бойынша; ­ өткізудің жаңа нарығын зерттеу бойынша;  3. Израиль мемлекетіндегі шағын және орта бизнесті қолдау жүйесі туралы. Израильдің   Үкіметі   шағын   және   орта   бизнесті   жедел   дамыту   туралы   шешім қабылдайды.  1991ж.   Батыстың   индустриалды   немесе   технипарктердің   қызмет   ету   принципі   бойынша құрылған технологиялық “теплицалар” дамуының ұлттық бағдарламасы қабылданған . Қазіргі кезде елде Батыстың индустриалды немесе   технипарктердің қызмет ету принципі бойынша құрылған 26 технологиялық “теплицалар” қызмет етеді. Бұл бағдарлама жеке инвесторлар тәуекелге баруға дайын емес кезде бастаушы кәсіпкерлерге, негізінен жаңа репантрианттарға жаңа өнімдерді іске асыру кезеңдеріне жеткізуге мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта елде 550 жобаларды өңдейтін 26 технологиялық “теплицалар” қызмет етеді.  Елдің   индустриалды   инфрақұрылыымын   дамыту   мақсатымен   технологиялық   “теплицалар” өңдеу базасында жеке кәсіпкерлікті дамытуда көмекті жүзеге асыратын “бизнес­теплицалар” немесе кең тарату алды.   Корея Республикасындағы шағын және орта бизнестің даму тарихы мен қазіргі Израильде   шағын   және   орта   кәсіпорындарды   дамытудағы   маңызды   үлесті қаржыландыруда фундаментальді сияқты және қолданбалы ғылыми зерттеулер, сонымен бірге дайын өнімді өнеркәсіптік шығаруда қолдау көрсететін мемлекетаралық ғылыми­зерттеушілік ұйымдар мен қорлар қамтамасыз етті.  4. кездегі жағдайы туралы.  Корея Республикасы дүние жүзінде өзінің ірі бизнес­ көк­гламераторлармен­ чеболдарымен әйгілі. Сол уақытта да шағын және орта бизнес елдің экономикасында әрдайым аса маңызды орын алған. 1981 ж. “шағын және орта кәсіпорындардың өнімдерін жеңілдікті түрде сатып алу туралы” Заң қабылданған. 1982 ж. “шағын және орта кәсіпорындарды қолдау туралы” Заң, 1984 ж. – “Субконтрактілерді әділетті берілуі туралы” Заң, 1986 ж. – “ шағын және орта кәсіпорындарды  құруда қолдау көрсету туралы” Заң.  Берілген  заңдық  актілер  шағын және орта компаниялардың  жабдықтарын  жаңарту,  шағын және орта кәсіпорындарды қолдаудың арнайы қорларын құру, сонымен қатар ірі компаниялар үшін   жабық   кейбір   салаларда   шағын   және   орта   кәсіпорындардың   жұмыс   істеудің   соңғы құқығын қамтамасыз ету бойынша бағдарламаның жүзеге асырылуын көздеген . 1996ж. арнайы  үкіметтік құрылымы  – шағын және орта бизнес әкімшілігі  құрылды (ШОБӘ). ШОБӘ ­ бұл қазіргі әкімшілік кезінде құрылған Президент жанында Шағын және Орта Бизнес бойынша Комиссияның секретариаты сияқты қызмет ететін орталық мемлекеттік агенства. Әкімшіліктің   басты   қызметі   –   шағын   бизнес   облысындағы   мемлекеттік   саясатты   өңдеу. ШОБӘ  шағын  және  орта  кәсіпорындар,   мемлекеттік   органдар  және  қаржылық  мекемелер арасындағы   байланыс   арнасы   болып   табылады.   ШОБӘ   шарттары   11   аймақтық   офистерде СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы жұмыс   істейтін   900   аса   адамды   есепке   алады.   ШОБӘ   сонымен   қатар   Технология   және Сапаның Ұлттық Институтын бақылайды (куриерует).  Шағын және Орта бизнес облысындағы кілтті бағыттары болып: ­ ШОК­дық технологиялық дамуын қолдау; ­ ШОК­ ды жұмыс күшімен қамтамасыз ету; ­ ШОК­ ды өаржылық қолдау болып табылады. Қазақстан үшін Корея Республикасындағы шағын және орта кәсіпорындар біздің еліміздегі бірлескен инвестициялық жобаларды іске асыру көзқарасынан тәжірибелік қызығушылықты білдіреді.  5.Германия экономикасындағы кіші және орта кәсіпкерліктің алатын орны. Германияда   кіші   және   орта   кәсіпорындар   шаруышылық   әрекеттің   кең   ауқымын қамтиды.   Оларға   мына   кәсіптер     кіреді:   адвокаттар,   экономикалық   мәселелер   бойынша кеңесшілер, дәрігерлер және  т.б.  Германияда қабылданған тәжірибе бойынша кіші өнеркәсіпте жұмыскерлер саны 10­нан 99­ға дейінгі,   ал   орташаларға   ­100   ден   499   ға   дейінгі   өнеркәсіптерді   жатқызады.   Сонымен қатаржылдық   айналым   да   ескеріледі.   Ол   кіші   кәсіпорындар   үшін   1   млн   ,   ал   орташа кәсіпорындар үшін 100 неміс маркісінен аспау керек. Кіші және орта кәсіпорындар Германия экономикасына өте көп үлес әкеледі. Олардың товар айналымы үлесіне 50 %­ы тиеді. Елдің өндіретін жиынтық қоғамдық өнімінде, Германияның экономикасына салынған инвестицияларда олардың үлесі 44%­дан астам. Кіші және орта кәсіпорындар 70%­қа дейінгі жұмысбастылықты қамтамасыз етеді, соның негізінде 75% жаң жұмыс орны құрылады, 80% барлық стажерлар орта кәсіпкерлік кәсіпорындарда  оқиды,10% кіші және орта кәсіпорындар айналымы   экспортқа   шығарылады,   10%   кіші   және   орта   кәсіпорындар   шетелдерде   өз филиалдарын ашқан. Кәсіпорынды құруға қарыз капиталы («старттық капитал» 1 млн. DМ дейін) жеке капитал функциясын   атқарады.   Жоқ   дегенде   15%   инвестициялық   көлемі   өз   құралдарымен қаржылануы керек. Берілген қарыз 20 жыл мерізімде болады, оның ішінде алғашқы 10 жылы пайызсыз  жабылады.Қарызды қайтару жарты  жылдық взноста оны алғаннан кейін 11 жылдан басталады. Алдын ала жабу кезкелген уақытта болады. «Старттық   капиталға»   қосымша   ретінде     кәсіпорын   құру   үшін   «Европаны қайтақалыптастыру» бағдарламасы шеңберінде кәсіпкерлік қызметті іске асыру үшін қарыз капиталын   алуға   болады.   Бұл   қарыз   капиталы   банктік   кепілдемемен   қамтамасызх   етілуі керек. Қызмет мерізімі 10 жылды құрайды, ал құрылыс жұмысын жұргізуге­15 жыл. Барлық   қызмет   мерзімінде   проценттік   ставка   болады   және   5,5   %   құрайды.   «Аймақтық экономикалық құрылымды жетілдіру» деп аталатын біріккен мемлекеттік және федералдық жер   бағдарламасында   өндіріске,   сауда   мен   экономикалық   инфрақұрылымға   инвестицияны көбейтеді.   Олардың   мақсаты   –   соғырлым   әлсіз   құрылымды   аймақтардағы   жергілікті сипаттағы нвестициялық жетіспеушілікті реттеу.  6. Литвадағы кіші және орта кәсіпкерліктің дамуына талдау   Литвадағы жеке кәсіпкерлікті дамыту және оны экономикаға кіргізі 1990 жылдарда басталған көптеген мемлекеттік кәсіпорындардың жекеленуімен қайтақұрылуына байланысты болды. Қазіргі кезде кіші және орта кесіпорындар Литвия экономикасын тұрақтандырудың негізгі факторы   болып   табылады,   олардың   көмегімен   өзінің   коммерциялық   және   шаруашылық қызметінен табыс ала отырып   мемлекеттен ешқандай дотация алмайтын халықтың орташа табы құрылуда. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы Кіші кәсіпорындарға жеңілдетілген салықтық жүйесі есебі алғашқы 2 жылға табысқа салық   70%­ке   азайтылады,   ал   3­жылдан   бастап   50%   болады.Сонымен   қатар,   салықтық жеңілдікте   берілмейтін   қызметтер   бөлінген,   олар:   делдалджық   сауда   қызметтері, сақтандырудың   құқықтық   қызметі,   спиртсіз   вина   сыра   өнімдері,   таза     теріден   жасалғакн бұйымдар,   әшекей   бұйымдар,   қымбат   металлдан   жасалған   бұйымдар,   қоғамдық   сусындар сататын   кәсіпорындарға,   коммерциялық   банктер   қызметі,   қаржы   банктері   қызметтеріне, инвестициялық қоғамдар   қызметтеріне, аудио және видео көшірмелер жазу, лотереяларды ұйымдастыруға,  құмар  ойындар  мен үйлер  қызметіне, шетелдерге  туристік  жолдамаларды ұйымдастыру, эротикалық әдебиеттерді басу және шығаруға.  1997   жылдан   бері   Литва   1,392   млрд.   долл.қарыз   капиталын   алған,оның   ішінде   кіші кәсіпкерлікті   қолдауға   54   млн   долл.   бөлінген.   Әлем   банкі,   Европалық   қайта   құру   банкі, Вильнюс банкі, Литваны дамыту банкі арқылы желі, кіші және орта кәсіпкерлікті дамытудың ES  PHARE бағдарламасы құрылған.    7. ҚХР­дағы кіші кәсіпорындарда мемлекеттік қолдау туралы. Қытайдағы кіші кәсіпкерліктің көп ғасырлық тарихи тамырлары мен дәстүрлері бар. Ол   өзінің   тіршілігін   билікке   комунистік   партияның   келуімен   де   тоқтатпады,   бірақ   ресми түрде оның қолдауы болмады. Қытайдағы кіші кәсіпорындар көбінесе мемелекеттің меншігі табылады.   Мұндай   кіші   кәсіпорынлардың   мемлекеттік   активтегі   үлесі,   статистикалық берілгендер бойынша 17%, ал сандық қатынаста олардың үлесіне 85% келеді.  Мемлекеттік меншіктегі кіші кәсәпорындардан басқа, экономикалық реформалау үрдісінде, мемлекеттік   меншікті   қайта   құру   нәтижесінде   кіші   кәсіпкерліктің   коллективтік   түрі халдингтік   формадағы   акционерлік   қоғамдар,   акционерлі­кооперативті   кәсіпорындар, шетелдік капитал қатысуымен құрылған кәсіпорындар, жеке кәсіпорындар т.б. құрылды.  Ірі мәселе болып несие алу табылады. Банктік жүйенің берілгендері бойынша мемлекеттік банктердің   индивидуалдық   жеке   кәсіпорындарға   беретін   несие   көлемі   1997   ж.   Жалпы несиелеу   көлемінің   2,3%­ын   құрады.   Қалалық   несиелік   кооперативтерден   бөлінгенг   4,5% жеке және инднвидуалды кәсіпорындарға тиді. Қытайда өндіріс сферасында қазіргі уақытта қосымша құнға салықтың екі ставкасы қызмет етеді: жеңілдетілген ставка­13% және жалпы ставка­17%. Қосымша   құн   салығының   жеңілдетілген   ставкасы   бидай   өндірушілеріне,   өсімдік   майы, минералды тыңайтқыштар, ауылшаруашылық техника мен ауылшаруашылығына химикаттар өндірушілерін, сондай­ақ басылым мен коммуналды қызмет өндірушілері үшін бекітілген. Қызмет   көрсету   мен   қызмет   саласында   ҚҚС   3%­ден   (транспорттық   жеткізулер   , құрылыс, байланыс қызметтері) 5%­ге дейін (қаржылық және сақтандыру ісі, туризм, мезинг, сауда, жарнама, интеллектуалды меншікті өткізуден табыс) құрады.  Көңіл­көтеру   сферасындағы  (дискотекалар,   гольф   клуб,   ойын   автоматтар   залы   т.   б   .) кәсіпорындар   үшін   ҚҚС   ставкасы   жергілікті   билік   қарауы   бойынша   20%­дейін   көтерілу мүмкін.  Тұтынуға салық  салуға тиісті өндірістік, қайта өңдеу, товар, өнім импорты өндірісімен аналысатын барлық юридикалық және жеке тұлғаларға салынады.  Тұтынуға   салықпен   темекі   бұйымдары,   оның   ішінде   сигареттер­40%,   махорка­темекі шикізаты­30%, алкогольды сусындар ,оның ішінде бидай спирті­25%, картофель спирті­15%, сыра­22010ан тоннасына (26,5долл. ), вино­10%, косметика­30%, крем мен шампуньдар­17%, иіс сабын­5%­да салынады. 8. Әкімшілік және қаржы банктік кіші және орта кәсіпкерлікте қолдаудағы     Франция тәжірибесі. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы Елдің  кәсіптік белсенділігінің  негізінде мемлекеттің кәсіпкерлікті қолдау шаралары табылады.   Сонымен   бірге   басты   назар   кіші   және   орта   кәсіпкерліктің   дамуына   (КОК) аударылады,   олар   экономиканың   нақты   секторларының   қарқынды   агенттері.   Олао инвестицияның   тұрақты  көздері   болып   қалады   және   жиынтық   өнім,   жұмыс   бастылық   пен экспорттық.  Кіші   және   орта   кәсіпкерліктің   біржақты   анықтамасы   жоқ.   Кәсіпорынның сыныпталуының   негізгі   көрсеткіштері   болып,   көлемі   бойынша   қызметкерлер   мен   капитал айналымы табылады. Мұндай көрсеткіштерді ескере отырып 500­ден кем қызметкерлері бар кәсіпорын кіші және орта болып табылады. Француз өкіметінің саясаты, ол КОК пайдасына жүргізіліп, осы сектордағы мемлекет мүддесін көрсетеді. Әдетте, ол үкіметтің екі декретінде көрініс тапқан:  ­“КОК­тың Франциядағы даму жоспары” (1995 ж. Қараша және “КОК­тың   пайдасына 37 шара” (1997 ж. желтоқсан)).  Құжаттардың атауының өзі КОК­ге мемлекеттің жүктейтін маңыздылығын көрсетеді. Егер   бірінші   құжат   қаржы­экономикалық   қолдауды   білдірсе,   екіншісі   әкімшілік– ұйымдастыру.   Кедендік   құжаттардан   жеңілдіктер   енгізген.   Жеңілдетілген   декларация бойынша өткізудің минимум құны­700 мыңнан 1,5 млн. франк енгізілгенде 1,5 млн­3 млн франк шығарғанда. “37 шараның” маңызды баптары болып, КОК­ті құру мерзімін қысқарту 5 күннен  24 сағ­қа. Бұл КОК тіркеуі бір күнде жасалады; Қабылданған бағдармаларға қолайлы жағдай жасау үшін   КОК құру мен нақты өкілеттілік беру үшін бір қатар нақты шаралар қабылданған, олар фиксалды, банктік механизмдердің кәсіпкерлікке   көмегін   қарастырады.   Бұндай   қолдау   түрлі   көздерден   әр   түрде   жүзеге асырылады.  Тақырып 10. Өтпелі экономикадағы инвестициялық саясат.  1. Экономикалық реформалардың алғашқы жылдардағы инвестициялық жағдай.  2. Нарық экономикасындағы инвестициялық саясат.  3. Инвестициялық саясаттың Жапондық жобасы.  4. Инвестициялық аймақтағы өзара байланыс.  1.Экономикалық   реформалардың   алғашқы   жылдарындағы   инвестициялық жағдай. Экономикалық реформалардың алғашқы жылдарындағы инвестициялық жағдай өндіріс аймағындағы   ұзақ   мерзімді   салымдардың   күмән   келтіретіні,   бағаның   тез   және   біртексіз өзгеруі, жоғары инфляция жағдайында. Болашақ түсімдерді жоспарлау мен инвестициялық жобаның сұранысы мен шығындарын болжау мүмкін емес. Жоғары инфляция нақты пайыз ставкасының аяқ астынан өзгеруін тудырады – ол инвестициялық шешім қабылдаудағы басты фактор   еді,   және   капитал   тауарларына,   баға   өсу   қарқынына   да   әсері   бар.   Нәтижесінде инвестрлердің көбі инвестициялық жобалауды болашаққа қалдырды.  Маңызды   орынды   көп   елдерде   мемлекеттік   саясатта   мақсаттарды   белгілеудің болмауымен, даму мен ұлттық саясаттың нақты еместігі алады.  2. Нарық  экономикасындағы  инвестициялық  саясат Әлеуметтік сфераның көптеген қызметтері және инфрақұрылымның кейбір қызметтері қоғамдық болып саналады, яғни өздерінің экономикалық табиғаты бойынша нарықтық баға иемденбейді. Сондықтан, олардың өндірістік көлемінің тиімділігін қалай анықтау керектігі туындайды. Мұнда үш тұрғы қарастырылады. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы Біріншісі, дүниежүзілік тәжірибеде қалыптасқан нормативтерді анықтау ­ әртүрлі әлеуметтік сферадағы   капиталдық   салымдарға     жан   басына   шаққанда   қанша   құралдар   шығыны кететіндігі. Бұл арқылы қай салада құралдардың қатты жетіспеушілігін анықтауға болады. Екінші тұрғы мемлекеттік инвестициялық бағдарлама арқылы негізделеді. Бұл бағдарлама шеңберіндегі   барлық   жобалар   дың   жалпы   экономикаға   жағымды   әсерін   қарай   отырып әлеуметтік­экономикалық қайтарымы бойынша реттеледі   Содан кейін мемлекеттік бюджет қай жобаның іске асатынын нұсқайды. Үшінші тұрғыда инвестициялық бюджетті дайындау мемлекеттік әрбір шаруашылық саласы бойынша жүргізіледі. Инвестицияны жоспарлау нәтижесі орталықтандырылмаған деп аталады және салалық ерекшелікті есепке алады.Бұл тұрғының кемшілігі болып икемділіктің жоқтығы, инвестицияның жалпы эономикалық қайтарымын есептеудің  мүмкін еместігі.        3.Инвестициялық саясаттың Жапондық моделі Соғыстан кейінгі Жапон экономикасы ұзақ уақытқа дейін аяғынан тік тұра алмады. Біраз уақыттан соң үкімет елдің экономикалық өсу қуаты болып ­ машинақұрылымға,яғни шаруашылық базаның негізіне құрылымдық қайтақұру ғана табылатындығын түсінді.  Бірақ болатттың қымбаттығы машинақұрылымның бәсекеқабілетті өндірісін қамтамасыз ете алмады. Болат құю фирмалары кінәні көмір компанияларына тақты; отандық көмір бағасы өте қымбат болды; импорттық көмірді Жапон аралдарына әкелу шығыны да жоғары құнды қажет   етті.  Мұндай  үшбұрышты  түйінді  тек  үйлестірілген  жанжақты  күш  қана    шешетіні белгілі болды. Үйлестіруші рөлді 40 жылдың соңында Жапон үкіметі, жартылай сауда және шаруашылық министрлігі өз қолдарына алды.  Бұл   министрліктердің   қарамағында     шаруашылық   ұлттықсыздандыру   бойынша біріккен кеңесі құрылды. Оларға экономиканың негізгі салаларының жетекші өкілдері және жоғарғы мемлекеттік қызметкерлер кірді. Барлық   инвестициялық   міндеттер   Жапондық   даму   банкісінен   жеңілдік   несиемен қаржыландырылды. Бұл  құралдардың көздері болып банктік жүйеде жинақталған  қор болып табылды. Оны проценттік ставка бойынша орталық банк тарапынан және халық «почталық» ( көбінесе Жинақ банктеріндегі счеттерге ұқсас) арқылы қатаң қадағалауда бақылады. Барлық жобаларды құралдардың қайтарымы үшін банктен қатаң бағаланды және  бақыланды.         4 .Инвестициялық аймақтағы өзара байланыс. Шығыс   европаның   көп   елдерінде   нарыққа   көшу   кезеңінде   барлық   инвестициялық міндеттерден бас тартты, және заң шығару мен салық реформаларға жинақтап, инвестициялық жағдайды   оңтайландырады.   Бүгінгі   күнге   жинақталған   тәжірибе,   инвестициясы   нақты таңдалған стратегиясы бар елдер табысқа жеткенін көрсетеді. Мемлекеттің инвестициялық үрдістегі инвестицияның деңгей мен мемлекет белсенділігі бойынша 3 топқа бөлуге болады. Біріншісіне инвестициялар дағдарыс алдындағы деңгейге жеткен және экономикалық өсімі көрінетін елдер. Инвестиция экономикалық даму мен кәсіптік сәттіліктің “энергетикалық ресурс ”. Сондықтан сәті   инвестициялық   климаттың   болуында   билік   және   кәсіпкерлік   құрылымыда     мүдделі. Берілген саладағы байланыс, экономиканың тұрақты өсуі мен қалыптасуына әсер етеді.  Инвестициялық жағдайда құрылған себептер  : ­ информацияға қатысты жоғары несие ресурстар; ­ жинақ дефициті; ­ кәсіпорынның меншік қоры төмендеуі, мемлекеттік инвестицияларының жүзеге асыруының төмендеуі , ­ қалдық қағида бойынша федералды бағдарламаны қаржыландыру; СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы ­ мемлекеттік бағалы қағаздармен салыстырғанда бар корпоротивті бағалы қағаздардың үлес салмағының төмендеуі;       11 тақырып . Лоббизм мен коррупция.  1. Мүдделі топтар 2. Лоббирлеу, оның институционалды түрлері мен әдістері 3. Мемлекет пен кәсіпкерлік арасындағы коррупция  4. Саяси қызмет коммитеттері 1. Мүдделі топтар Мүдделі топтар   ұйымдық форманы дайындайды және әртүрлі түрдегі талаптар мен мүдделерді реттеу мен жүйеледуде  кәсіптік тәжірибе жинайды. Олар әртүрлі қоғамдық­саяси маңызды   қызметтерді   орындайды  :   1)  Ақпараттық,   кәсіпкерлікті   қоса   алғанда   ауқамды қаражаттарды қажет етеді;  2) әлеуметтік­психологиялық (белгілі бір әрекет бағдарламасын қабылдауда топ мүшелерін сендіру);  3) Реттеушілік және басқарушылық (сәйкес билік органдарына жоьаларды, бағдарламаларды, ақпараттарды, талаптарды бағыттау).  Қызығушылық   топтардың   саяси   өмірдегі   орны   мен   ролі   мыналар   арқылы   анықталынады, жоғарыда   айтылып   кеткендей,   үкімет   өзінің   қызметін   қоғамның   жеке   алынған   мүшелері арқылы   емес,   ал   топтар,   ұжымдар,   сол   сияқты   кәсіподақтар,   қожалық   шаруашылығы, мұғалімдер   және   т.б.   арқылы   жүзеге   асырылады.   Өзінің   функцияларын   ойдағыдай   жүзеге асыру   үшін,   ол   негізгі   қоғам   орталарымен,   бизнесті,   өнеркәсіпті,   кәсіподақты,   ауыл шаруашылықты, дінді, білім беруді, бұқаралық ақпарат құралдарды қоса алғанда барлығымен тығыз   қарым­қатынасты   орнату   қажет.   Сонымен   қатар   әрбір   қызығушылық   топ   сәйкес ресурстарды   иеленетін   болса,   онда   ол   саяси   процестерге   қатынаса   алады.   Сөз   болып отырғаны, рационалды құрылған бюрократиялық құрылымның, кәсіби тәжірибесі және билік құрылымдарымен   байланысты   құруға   қабілеттілігі   бар   тұрақты   қызмет   етуші   штатының, тұрақты   ағымды   және   мүшелер   массаларын   сақтауды   қамтамасыз   ететін   ортақ қызығушылықтың және басқа параметрлердің болуы.  Қызығушылық топтарды әртүрлі етіп, класификациялауға болады. Кәсіподақтармен, діни сенуші адамдармен, қожалық шаруашылығымен, бизнесмендермен, этникалық топтармен, қоршаған ортаны қорғаушылармен және тағы басқалармен құрылған қызығушылық топтары ажыратылады.   Бұл   сонымен   қатар   әлеуметтік   қамтамасыз   ету   ортасындағы   қызмет етушілердің   кәсіби   ассоциациялары,   дәрігерлер,   білім   беру   саласындағы   жұмыскерлер, азаматтық   авиация   ұшқыштармен   қамту   ұйымдары,   мүгедектер, гомосексуалистер және т.б.    ардагерлер, 2. Лоббирлік, оның институционалдық формалары мен әдістері.  Лоббизм   институты  (ағылш.  lobby­кулуарлар)  мемлекеттік  билік  органдарына  және басқаруына   әртүрлі   қызығушылық   топтардың   ықпал   ету   құралы   ретінде,   әсіресе кәсіпкерлердің немесе кәсіпкерліктің және билік құрылымның әрекеттестік құралы ретінде жиі кездесетін құбылыс болып тұр және мемлекеттік органдардың және бизнестің арасындағы қатынасында аса қажетті звеносы болып табылады. Осындай жағдайдағы лоббизм институты кәсіпкерлік   орталарының   мемлекеттің   реттеушілік   ролін   танудағы   көрсеткіш   қызметін атқарады. Бұқаралық әлеуметтік құбылыс ретінде ол белгілі бір саяси қызметтің формасын, әмбебап   саяси   құбылысты,   белгілі   бір   әлеуметтік   общностейдің   қызығушылығын   жүзеге асырумен және көрсетумен байланысты саясаттың әртүрлілігін көрсетеді. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы Лоббизм   әдетте   3   аспектіден   қарастырылады:   лоббизм   әлуметтік   құбылыс   ретінде; қаратып алу (лоббирование) саяси қмет түрі ретінде ; Лобби қызығушылық тұлғалардың саяси ұйымдық формасы ретінде. Бұл саясат заңдылықтарға сәйкес жүзеге асырылатын болса, онда ашық болуы мүмкін немесе скрытой, егер лоббистік қызметті реттеуші заңдылық болмаса.  3. Мемлекеттің және бизнестің әрекеттестік жүйесіндегі сыбайлас жемқорлық.  Сыбайлас   жемқорлық   (латын   тілінен  corruptio  сатып   алу,   порча,   упадок)   отандық анықтама   әдебиеттерінде   сатып   алу,   қоғамдық   және   саясит   қызметкерлердің,   өкілетті тұлғалардың сатылып кетілуі, яғни саяси, экономикалық, әскери және басқа сфераларындағы өкілетті тұлғалардың өз билік мүмкіншілігін және қызмет   жағдайын қолдану арқылы жеке баю мақсатын көздейтін қылмыстық қызмет ретінде айтылады.  “Мемлекеттік   міндеттерді   атқаратын   адамдардың,   сондай­ақ   соларға   теңестірілген адамдардың лауазымдылық өкілеттілігін және соған байланысты мүмкіндіктерін пайдалана отырып,   жеке   өзі   немесе   делдалдар   арқылы   заңда   көзделмеген   мүліктік   игіліктер   мен артақшалақтар алуы, с.с бұл адамдарға жеке және заңды тұлғалардың аталған игіліктер мен артықшылықтарды құқыққа қарсы беру арқылы оларды сатып алуы” сыбайлас жемқорлық ұғынылады.  Сыбайлас   жемқорлыққа   сол   қайнар   көзідері   келесілерді   жатқызады:   чиновниктерді және барлық рангтегі мемлекеттік қызметкерлерді сатып алу, көрсетілетін игіліктер немесе артықшылықтар   үшін   взяточничеств,   жеке   берілгендік   принцип   бойынша   жұмыскерлерді, туыстық   байланыстарды,   жолдастық   қатынастарды,   протекционизмдеу.   Амеикандық есептеулеру   бойынша,   мемлекеттік   құрылымдағы   ықпалды   чиновниктерді   сатып   алу   үшін Ресейдің ірі қылмыстық топтары өз табысының 30­дан 50%­ға дейін жұмсайды. Украинада взяткалардың сомасы жыл сайын екі ай ішінде елдің сауда айналымына жетеді.  4. Саяси іс­әрекет комитеттері.  6. Семинар (тәжірибелік) сабақтардың жоспары 1­ тақырып.  Мемлекеттің экономикалық өміріндегі орны мен ролі  1. Мемлекет пен биліктің мәні және сипаттамасы 2. Экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесінің қалыптасуыжәне эволюциясы.  3. Әлеуметтік инфрақұрылым.  Тапсырмалар мен сұрақтар: 1. Мемлекеттің қоғамдағы арнайы статусы мәні неде? 2. Мемлекеттің “Легитимді монополиясы” сөзде не ұғынылады?  3. Мемлекеттің  функциялары мен сипаттамасы немен айқындалады?  4. Мемлекет эволюциясының және оның қалыптасуының негізгі этаптарын айқындаңдар.  5. Әлеуметтік инфрақұрылым өзімен не көрсетеді? 6. Әлеуметтік нарықтық экономикасының Германдық мектебі.  7. Әлеуметтік парнерство әлеуметтік нарықтың экономиканың беделді принципі ретінде. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 1 тапсырма: АҚШ үкіметімен кәсіпорындардың кәсіпкерлік қызметін реттеуіндегі мысалды келтіріңдер.  2   тапсырма:   Мемлекеттердің   өз   типологиясы   бар,   олардың   әртүрлі   түрлерін класификациялауға болады. Класификацияның негізгі прзнактар келтіріңдер. 3 тапсырма: Макродеңгейде жүзеге асатын әлеуметтің заңдарды мысал ретінде келтіріңдер.  4 тапсырма:  “Экономикадағы мемлекеттік сектор ” атты тақырыпқа рефератты талқылауға қатысу  (Бір баяндаушы  және екі қарсылас) .  Әдістемелік   талаптар:   Оқу   материалын   үйрену   мен   зерттеу   қоғамда   орын   алатын   нақты құбылыстар, заңдар, процестер түрінде қорытындылануы керек. 2 тақырып. Экономика ортасындағы мемлекеттің функциялары: 1. Мемлекеттің негізгі функциялары; 2. Заңды­ реттеушілік функция; 3. Мемлекеттің тұрақтандырушы функциялары; 4. Бәсекелестікті қорғау; 5. Мемлекеттің бөлу функциясы; 6. Мемлекеттің координациялайтын функциясы; Тапсырмалар мен сұрақтар.  1. мемлекеттің негізгі функцияларын атаңдар. 2. Заңды­реттеушілік функцияның қажеттілігі немен анықталынады? 3. В чем заключается задача государства в период спада и кризиса. 4. Қандай мақсатта тұрақтандырушылық саясаты жүргізіледі? 5. Адал емес бәсекелестіктің түрлерін атаңдар.  6. Бәсекелестікті қорғау қажеттілігін айтыңдар.  7. бұзушыларға қолданылатын санкциялар.  Мемлекет не үшін құқықтық және әлеуметтік жағдайларды қалыптастырады.  1 тапсырма: Адал емес бәсекелестіктің нақты мысалдарын келтіріңдер.  2   тапсырма:   Нарқтық   қатынастарға   өту   жылдарындағы   Қазақстан   тарихында   орын   алған кризистерді келтіріңдер.  3 тапсырма:  Мысал ретінде кәсіпкерлік қызметті реттейтін заңдарды келтіріңдер.  4   тапсырма:     “Нарық   жағдайындағы   мемлекет   ”   тақырыбындағы   рефератты   талқылауға қатысу (Бір баяндаушы және екі қарсылас).  Әдістемелік   талаптар:   Оқу   материалын   үйрену   мен   зерттеу   қоғамда   орын   алатын   нақты құбылыстар, заңдар, процестер түрінде қорытындылануы керек. 3 ­ тақырып Мемлекеттік басқарудың жүйелік сипаттамасы. 1. Мемлекеттік басқару жүйесі 2. Мемлекеттік басқару жүйесіндегі тура және кері байланыс 3. Мемлекеттік басқаруындағы типтілік және уникалдылық 4. Мемлекеттік басқару жүйесінің динамизм және тұрақтылық  жағдайы  Тапсырмалар мен сұрақтар: 1. Мемлекеттік басқару жүйесі өзімен не көрсетеді? 2. Мемлекеттік басқарудағы объектілері мен субъектілері арасындағы арақатынас сипаты  немен анықталынады 3. Мемлекеттік басқару жүйелігін қамтамасыз етуіндегі тура байланыстың маңызы. 4. Мемлекеттік басқару жүйелілігін қамтамасыз етуіндегі кері байланыстың маңызы.  5. Мемлекеттік басқаруындағы уникалдылық және типтілік дегеніміз не? 6. Олардың арасындағы тәелділігі қандай? 7. Мемлекеттік басқару жүйесінің динамикасы мен тұрақтылығын қалай келтіруге болады? СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 8. Уникалдылық­типтілік бола ала ма ? 1 тапсырма: Кең және тар мағынадағы жүйені сипаттайтын схеманы көрсетіңдер. 2   тапсырма:   “Мемлекеттік   басқару   жүйесінің   динамизм   және   тұрақтылық   факторлары   ” тақырыбындағы рефератты талқылауға қатысу (Бір доклад қорғаушы жэәне екі оппонент). 3 тапсырма:. Кері байланыстың екі типін атаңдар. Оларға развернутую  сипаттама беріңдер.  4 тапсырма: Менеджменттің көптүрлі құрылымына тән құбылыстар парадигмасын  келтіріңіз. 5   тапсырма:   “Жұмсақ”   басқару   жүйесінің   мәнін   ашыңдар.   Осындай   басқару   жүйесіндегі қалыптасқан әрекеттестік схемасын көрсетіңдер.  Әдістемелік   талаптар:   Оқу   материалын   үйрену   мен   зерттеу   қоғамда   орын   алатын   нақты құбылыстар, заңдар, процестер түрінде қорытындылануы керек. 4­ тақырып. Кәсіпкерліктің негізгі парметрлері және мәнділік сипаты 1. Кәсіпкерліктің бастауы  2. Кәсіпкерліктің мәні 3. Кәсіпкерліктің түрлері мен формалары 4. Кәсіпкерліктің функциялары Тапсырмалар мен сұрақтар : 1. Кәсіпкерліктің пайда болуына және қабылдауына ықпал тигізетін негізгі факторлар мен  предпосылки атаңдар.  2. Жан­Батист Сей өндірістік прцессте қандай үш стадияны бөліп көрсетті? 3. Кәсіпкерліктің анықтамасын беріңдер.  4. АҚШ­та кәсіпкерлерді қалай сипаттайды? 5. Аралас экономика жағдайында шаруашылық субъектілердің қандай түрлерін бөлір  көрсетеді? 6. кәсіпкерліктің түрлерін атаңдар.  7. Кәсіпкерлік формаларын сипаттаңдар. 8. Кәсіпкерліктің явным функциясына не жатады? 1 тапсырма: Нақты кәсіпорын, ұйым мысалы негізінде, кәсіпкерліктің мақсатын сипаттаңдар.  2 тапсырма:“Қазақстан Республикасындағы және шетелдегі шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың   ерекшеліктері”   тақырыбындағы   рефератты   талқылауға   қатысу   (бір   доклад қорғаушы және екі оппонент). 3 тапсырма: Нақты мысал негізінде Қазақстандағы кәсіпкерлік формаларын сипаттаңдар. Әдістемелік  талаптар   :  Оқу  материалын  үйрену   мен  зерттеу  қоғамда  орын  алатын   нақты құбылыстар, заңдар, процестер түрінде қорытындылануы керек. 5   тақырып. Кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу 1. Кәсіпкерлік қызметті мемлекетттік реттеудің қажеттілігі. 2. Мемлекеттік әсердің  шарттары. 3. Кәсіпкерлік қызметке мемлекеттік әсердің механизмі Тапсырмалар мен сұрақтар: 1. Кәсіпкерліктің қалыпты қызметтеу жағдайы үшін нені жатқызуға болады? 2. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеудің  қажеттілігі неде? 4. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу үшін қалыпты жағдайды атаңыз? 5. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеудің жағымсыз алғышарттарын атаңыз? 6. Кәсіпкерлік қызметке экономикалық әдістер әсерінің  мәні неде? 7. Кәсіпкерлік қызметке әкімшілік әдістер әсерінің мәні неде? 8. Дағдарыс уақытындағы  мемлекеттік рөлі қандай?  9. Тұрақтылық уақытындағы мемлекеттің әсері?  1 тапсырма: АҚШ  (20 ғас. 30 ж ) және КСРО ­ ның (20 ғас. 90 ж. басы) тарихында болған СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы қандай   жағдай   экономиканы   және   кәсіпкерлікті   мемлекеттік   реттеудің   қажетті   екенін түсіндірді. 2 тапсырма: «ҚР­да кәсіпкерлікті мемдлекеттік реттеу» атты рефератты талқылауға қатысу. (2 баяндаушы 2 қарсылас) 3   тапсырма:   Қазақстан   территориясындағы   әртүрлі   ұйымдастыру   формасындағы   табысты кәсіпкерлікке нақты мысал келтіріңіз.   Әдістемелік   нұсқау:   Оқу   материалын   үйрену   мен   зерттеу   қоғамда   орын   алатын   нақты құбылыстар, заңдар, процестер түрінде қорытындылануы керек. 6 тақырып. Мемлекетпен кәсіпкерліктің өзара әрекеттестігінің формасы мен әдістері 1. Корпорациялардың мемлекеттік органдармен түйісу нүктелері. 2. Келісімшарттық жүйе 3. Аралас жеке­мемлекеттік кәсіпкерлік  4. Мемлекеттік мүліктің концессиясы,жалға берілуі және траст Тапсырмалар мен сұрақтар:   1. Мемлекеттік органдармен байланысты сыртқы ортаға қатысты сұрақтарды шешуде  корпорацияның жоғарға басшылығы қанша уақыт (%) жұмсайды? 2. Кәсіпкерліктің мемлекеттік органдар билігі және басқаруымен  әрекеттестігінің тиімді  қозғалыстағы   экономикалық  құралдарымен  формаларын айтыңыз? 3. Сауда жүйесі қандай функцияны атқарады?    5. Келісімшарттың мәні. 6. Жеке­мемлекеттік кәсіпкерліктің мақсатыне? 7. Жеке­мемлекеттік кәсіпкерліктің функциясын түсіндіріңіз? 8. Лизингтің мәні? 9. Мемлекеттік  мүлік трастысының  артықшылығын атаңыз? 1 тапсырма: Қазақстандық аралас жеке­мемлекеттік кәсіпкерлікке нақты мысал келтіріңіз. 2 тапсырма: «Кәсіпкерлік пен мемлекеттің өзарақатынасының әдістемелері мен формалары» атты рефератты талқылауға қатысу. (Бір баяндаушы екі қарсылас). 3 тапсырма: Лизингтік қызметті іске асыратын ұйымға мысал келтіріңіз. Әдістемелік  нұсқаулар:  Оқу материалын  үйрену  мен зерттеу қоғамда  орын алатын  нақты құбылыстар, заңдар, процестер түрінде қорытындылануы керек. 7 тақырып: Кіші кәсіпкерліктің сипаты мен белгілері 1. Нарықтық экономикадағы кіші кәсіпорынның орны және дамуы 2. Кіші кәсіпорынның экономикалық қызметінің сипаттамасы 3. Кіші кәсіпорындарды мемлекеттік қолдау формалары 4. Кіші бизнес мәселелері және оны шешу жолдары. Тапсырмалар мен сұрақтар: 1. Кіші кәсіпорындардың түрлерін атаңыз? 2. Қазақстан нарықтық экономикасындағы кіші кәсіпорындарыды дамыту деңгейі қандай? 3. Кіші кәсіпкерлік өз қызметін экономиканың қандай саласы мен сферасында іске асырады?  5. Қандай қызмет түрлерін мемлекеттік кәсіпорындар  асыруға рұқсат беріледі?  6. Кіші кәсіпорындардың мүдделерді  қолдаудың қандай формалары бар?   7. Экономиканың қуаттануына кіші кәсіпорындардың рөлі қандай? 8. Нарықтың ауытқуына кіші кәсіпорындардың  ықпалы бар  ма? 9. Кіші кәсіпорындардың негізгі проблемаларын атаңыз?  1   тапсырма:   Қазақстандағы   кіші   кәсіпкерлік   проблемаларын   шешудің     нақты   жолдарын көрсетіңіз. 2 тапсырма: «Кіші кәсіпкерліктің экономикалық мазмұны мен критериясы» атты рефератты СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы талқылауға қатысу ( бір баяндаушы екі қарсылас). 3 тапсырма: Кіші кәсіпорынның нақты мысалында оның экономикалық қызметіне сипаттама беріңіз. Әдістемелік  нұсқаулар:  Оқу материалын  үйрену  мен зерттеу қоғамда  орын алатын  нақты құбылыстар, заңдар, процестер түрінде қорытындылануы керек. 8 тақырып. Қазақстандағы шағын кәсіркерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік  бағдарламасы. 1. Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы 2. Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттері 3. Шағын кәсіпкерліктің ерекшеліктері 4. Шағын кәсіпкерлікті қаржылық­несиелік және инвестициялық қолдау 5. Салық салу мен кеден саясаты 6. Шағын кәсіпкерлікті өндірістік және инвестициялық қолдау 7. Өндірістің инфрақұрылымын дамыту 8. Лизинг және франчайзинг 9. Шағын кәсіпкерліктің өндірістік орталықтары 10. Нормативті­құқықтық базаны жақсарту 11. Шағын кәсіпкерлікті кадрлық және ғылыми­техникалық қамтамассыз ету. Тапсырмалар мен сұрақтар: 1. Қазақстанда шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы  қандай мақсаттар өз алдына қояды? 2. Қазақстанда шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың бағдарламасының міндеттерін  қарастырыңыз. 3. Экономиканың ерекше секторы ретінде бөлетін шағын кәсіпкерліктің арнайы  ерекшеліктерін атаңыз. 4. Шағын кәсіпкерлікті дамытуда маңызды рольді не ойнайды? 5. Шағын бизнес субъектілердің салықтық және кедендік ортасын қалыптастырудың  факторларын атаңыз. 6. Шағын бизнестің тиімді жұмыс істеуін қамтамассыз ететін нарық инфрақұрылымның негізгі элементтеріне не жатады? 7. Франчайзингтің потенциалды мүмкіншілікті атаңыз, шағын кәсіпкерлік өкілдерінің ірі  бизнеспен қатынасының тиімді әдісі ретінде. 8. Кәсіпорын бакроттылығының бүгінгі күнде не себеп болады? 1 тапсырма: Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік  бағдарламасының негізгі приоритеттерін атаңыз. 2 тапсырма: " Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік  бағдарламасы" тақырыбына рефератты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі  оппонент). 3 тапсырма:   Шағын кәсіпкерлік экономиканың ерекше секторы ретінде арнайы  ерекшеліктері бар. Оларды атаңыз. 4 тапсырма: Қазақстанда шағын кәсіпкерлікті қамтитын нормативті­құқықтық базаны  талдаңыз. Оларды іске асыру жолдарын ұсыныңыз. Әдістемелік кеңестер: Түсініктердің мәнін әдебиеттер арқылы оқылу қажет (мемлекет, шағын кәсіпкерлік) және материалды міндетті бекіту үшін қоғамда орын алатын құбылыстар,  үдерістер, заңдар мысалдарында көрсете алу. 9­тақырып.  Шет елде шағын және орта бизнесті қолдаудың жүйесі 1. Шағын бизнесті қолдаудың Канада және АҚШ тәжірибесі СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 2. Шағын және орта бизнесті қолдаудың Малайзия Үкіметінің шаралары туралы 3. Израиль мемлекетінде шағын және орта бизнесті қолдаудың жүйесі 4. Корея Республикасында шағын және орта бизнестің дамуы мен қазіргі жағдайы туралы  тарих 5. Германияның экономикасында шағын және орта бизнестің орны 6. Литвада шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың анализі 7. КХР­да шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы 8. Шағын және орта кәсіпорындарды әкімшілік және қаржылық­банктік қолдау бойынша  Франция тәжірибесі Тапсырмалар мен сұрақтар: 1. Канададағы ірі кәсіпорындардың қайсысы мемлекетке жатады? 2. Малайзия Үкіметінің экономикалық саясатында қандай назар аударылады? 3. Израиль Үкіметінің шағын және орта бизнесті дамытуды тездету бойынша бағдарламаның  приоритеттері не болады? 4. Корея Республикасында шағын және орта бизнес облысындағы басты бағыттар қандай? 5. ҚХР ­ да шағын кәсіпкерліктің жағдайы 6. ҚХР­да кәсіпкерліктің ірі мәселесі не болып табылады? 7. Францияда  МСП­ні ынталандыратын жағымды жағдайларды қалыптастыру мен оның  нақты толуына не жатады? 8. Литва экономикасында мемлекеттік сектордың үлесі. 1 тапсырма: АҚШ пен Канадада шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау арнайы шараларының  ерекшеліктері неде? Мысалдар келтіріңіз. 2 тапсырма: "Шағын кәсіпкерлікті дамытудың мемлекеттік саясаты" тақырыбына рефератты  талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тапсырма:  Қытайда өндіріс аумағында қазіргі таңда қосымша құн салығына екі ставка  салынады: ­ 13 % көлеміндегі жеңілдік ставкасы және 17% көлемінде жалпы ставка. Бұл  ставкалардың қолдану аумақтарын атаңыз. 4 тапсырма: Шағын және орта кәсіпкерлікті қамтитын Франция Үкіметінің екі  декреттеріндегі негізгі талаптарды қарастырыңыз: "Франциядағы МСП дамуының доспар"  Әдістемелік кеңестер: Түсініктердің мәнін әдебиеттер арқылы оқылу қажет (мемлекет, шағын кәсіпкерлік) және материалды міндетті бекіту үшін қоғамда орын алатын құбылыстар,  үдерістер, заңдар мысалдарында көрсете алу. 10­тақырып. Өтпелі экономикада инвестиционды саясат. 1. Экономикалық реформаларды іске асырудың алғашқы жылдарында инвестициялық хал­ ахуал 2. Нарықтық экономикада мемлекеттің инвестиционды саясаты 3. Инвестициялық саясаттың жапондық моделі 4. Инвестиция аумағында байланыс. Тапсырмалар мен сұрақтар: 1. Өндіріс аумағына ұзақ мерзімді салымдарды салуды күдікпен қоятын күрделі факторларға  не жатады? 2. Жоғары инфляцияның салдарын атаңыз. 3. Өндірістің экономикадық тиімді көлемін атау үшін тұрғылар қандай кемшіліктерге ие? 4. Өндірістің экономикадық тиімді көлемін атау үшін тұрғылар қандай кемшіліктерге ие? 5. Инвестиция аумағында нормальді, тұрақты экономикалық өсімнің мәні қандай? 1 тапсырма: Алғашқы жылдардағы экономикалық реформалармен қазіргі инвестициялық  жағдайды салыстырыңыз. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 2 тапсырма: "Шағын бизнесте инвестициялық проектілер" атты рефератты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тапсырма: Көпген әлеуметтік орта мен инфрақұрылымның қызметтер саны қоғамдық, яғни  экономикалық табиғатта нарықтық бағасы жоқ болып табылады. Өндірістің экономикалық  тиімді көлемін анықтау үшін қажетті үш тұрғыны атаңыз. 4 тапсырма: Мемлекеттің инвестициялық үдерісінде инвестиция мен белсенділік деңгейі  бойынша елдердің үш тобын көрсетуге болады. Оларды атаңыз. Әдістемелік кеңестер: Түсініктердің мәнін әдебиеттер арқылы оқылу қажет (мемлекет, шағын кәсіпкерлік) және материалды міндетті бекіту үшін қоғамда орын алатын құбылыстар,  үдерістер, заңдар мысалдарында көрсете алу. 11 тақырып. Лоббизм және сыбайластық (коррупция). 1. Топтың қызығушылығы 2. Лоббирлік, оның институционалды түрлері мен әдістер 3. Мемлекет пен бизнес қатынасының жүйесіндегі сыбайластық 4. Саяси ықпалды комитеттер Тапсырмалар мен сұрақтар: 1. Қызыққан топтар қандай қызметтер атқарады? 2. Қызыққан топтардың саяси өмірдегі орны мен ролі немен анықталады? 3. Лоббизм қандай аспектілерде қарастырылады? 4. Сыбайластықтың көрінісіне не жатады? 5. Саяси ықпалды комитеттер неге назар аударады? 6. "Көлеңкелі" бизнес өкілдерінің өсуші экономикалық және қаржылық мүмкіндіктері неге  алып келеді? 1 тапсырма: Көлеңкелі экономикамен күресетін орган, ұйымдарды атаңыз. 2 тапсырма: "Лоббированиенің институционалды түрлері мен әдістері" атты рефератты  талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тапсырма: Американдық баға бойынша, мемлекеттік құрылымдағы беделді шенеуніктерді  сатып алу үшін Ресейдің қылмысты топтары өз табысын 30­дан 50% мөлшерінде шығындайды. Украинада жыл сайын алымдардың көлемі  елдегі тауар айналымының екі айындағындай.  Қазақстанда қандай жағдай? Әдістемелік кеңестер: Түсініктердің мәнін әдебиеттер арқылы оқылу қажет (мемлекет, шағын кәсіпкерлік) және материалды міндетті бекіту үшін қоғамда орын алатын құбылыстар,  үдерістер, заңдар мысалдарында көрсете алу. 7. Пәнді оқыту бойынша әдістемелік нұсқаулар Студенттердің өзіндік жұмысының құрылымы оның жоспары мен мазмұнынан тұрады. Егер   жұмыс қолмен жазылған болса, онда өзіндік жұмыс кем дегенде 12­15 беттен тұруы СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы керек. Бірінші кезеңде кіріспеден, содан кейін тараулардан, ең соңында қортындыдан тұрады. Студенттердің   өзіндік   жұмысының   кіріспесінде   тақырыптың   мәні,   маңызы,   актуальділігі анықталады.   Кіріспе   1­2   беттен   тұруы   керек.   Өзіндік   жұмыстың   негізгі   бөлімі   берілген тақырыпқа   сай   кішігірім   тарауларға   бөлініп,   соңғы   басылымдар   мен   әдебиеттер   бойынша жинақталып, тақырыптың мазмұнын талдау сұрақтары бойынша студенттің пікірі ашылады. Егер   студент   мысал   ретінде   бір   шаруашылық   субъект   бойынша   нақты   мәліметтер   алып, зерттеу   объектісіне   қаржылық   бақылау   жүргізсе,   оның   заңдылыққа   сәйкестігін   тексеріп, бақылау қорытындыларын жазуы тиіс. Өзіндік   жұмыс   1­2   беттік   қорытындымен   аяқталуы   керек.   Қолданылған   әдебиеттер тізімінде өзіндік жұмысты жазуға пайдаланылған барлық материалдар көрсетілуі тиіс. «Экономика   және   өндірісті   жоспарлау»   пәнінен   студенттердің   өзіндік   жұмыстарды (СӨЖ)   орындауға   арналған   әдістемелік   нұсқаудың   мақсаты   –   студенттердің   өз   бетінше экономикалық   әдебиеттер   мен   қаржылық   мәселелерді   шешу   мақсатында   алған   білімдерін тереңдетіп, нығайту және практикалық даярлығын қамтамассыз ету түрлерімен танысу; Осыған   байланысты     «Экономика   және   өндірісті   жоспарлау»   пәнінен   студенттердің өзіндік жұмысын орындау реферат түрінде орындалып, қорғалады. Студенттердің өзіндік жұмысын орындауды ұйымдастыру. С.Ө.Ж. орындау бірнеше сатылардан тұрады. Жұмысты орындауға берілген мерзім мен сағат  көлем  «Мемлекет  және бизнес» пәнінің  жұмыс  бағдарламасына  сәйкес  орындалады. Әрбір   модуль бойынша студенттердің білім деңгейін рейтингтік тексеру бойынша С.Ө.Ж. сағаттар көлемі үлестіріледі. 8. Білім алушының өздік жұмысына арналған материалдар: әр тақырып бойынша өзін­ өзі бақылау материалдары, орындалу тапсырмалары. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 1 тақырып. Экономикалық өмірдегі мемлекеттің орны мен ролі Тапсырмалар: 1 тапсырма. АҚШ Үкіметінің кәсіпорынның кәсіпкерлік қызметін реттеу мысалдарын атаңыз. 2 тапсырма. Мемлекет өз типологиясын иемденеді, олардың түрлерін жіктеуге болады. Жіктеудің негізгі белгілерін атаңыз. 3 тапсырма. Макродеңгейде әлеуметтік заңдарға мысал келтіріңіз. 4 тапсырма. «Экономикадағы мемлекеттік сектор» атты рефераты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 2 тақырып. Экономика аумағында мемлекеттің қызметтері Тапсырмалар: 1 тапсырма. Адал емес бәсекенің нақты мысалдарын атаңыз. 2   тапсырма.   Қазақстан   тарихындағы   орын   алған   нарықтық   қатынастарға   өтуде дағдарыстарды атаңыз. Мемелекет олармен күресу үшін қандай шараларды қолданды? 3 тапсырма.  Кәсіпкерлік қызметті реттейтін заңдардың мысалдарын атаңыз. 4 тапсырма. «Нарықтық экономикадағы мемлекет» атты рефераты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тақырып. Мемлекеттік басқарудың жүйелі мағынасы Тапсырмалар: 1 тапсырма. Кең және тар мағынада жүйені сипаттайтын кестені көрсетіңіз. 2 тапсырма. «Мемлекеттік басқару жүйесінің тұрақты және динамикалық факторы» атты рефераты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тапсырма. Кері байланыстың екі түрін атаңыз. Оларға толық сипаттама теріңіз. 4   тапсырма.   Менеджменттің   көптеген   құрылымға   сай   қарапайым   жағдайлардың парадигмаларын атаңыз. 5 тапсырма. Басқарудың «жұмсақ» жүйесін түсіндіріңіз. Басқарудың бұндай жүйесі кезінде қалыптасқан байланыстардың кестесін көрсетіңіз. 4 тақырып. Кәсіпкерліктің негізгі параметрлері мен мәндік сипаттамасы Тапсырмалар: 1   тапсырма.   Нақты   бір   кәсіпорын,   ұйым   мысалында   кәсіпкерліктің   мақсатын анықтаңыз. 2   тапсырма.   «Қазақстан   Республикасы   мен   шет   мемлекеттерде   шағын   және   орта кәсіпкерлікті дамытудың ерекшеліктері» атты рефераты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тапсырма. Қазақстанда кәсіпкерліктің түрлерін нақты мысалдарда сипаттаңыз. 5 тақырып. Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау Тапсырмалар: 1 тапсырма. АҚШ тарихында қандай оқиғалар (20 ғ. 30­шы жылдары) болды және ТМД (20 ғ. 90­шы ж. басында) экономиканы мемлекеттік реттеу мен кәсіпкерлікте де қажеттілік. 2 тапсырма. «ҚР­ғы кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу»   атты рефераты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тапсырма. Қазақстан территориясында әр түрлі түрдегі кәсіпкерлік, бизнестің нақты мысалдарын атаңыз. СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 6 тақырып. Мемлекет пен кәсіпкерлік байланысының әдістер ментүрлері Тапсырмалар: 1   тапсырма.   Қазақстандық   аралас   жеке­мемлекеттік   кәсіпкерліктің   нақты   мысалын көрсетіңіз. 2 тапсырма. «Мемлекет пен кәсіпкерліктің байланысының әдістері мен түрлері» атты рефераты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тақырып. Лизингтік қызметті іске асыратын ұйымдардға иысал келтіріңіз. 7 тақырып. Шағын кәсіпкерліктің мағынасы мен белгілері Тапсырмалар: 1   тапсырма.   Қазақстан   Республикасында   шағын   кәсіпкерлік   мәселелерінің   шешу жолдарына мысал келтіріңіз. 2 тапсырма. «Шағын кәсіпкерліктің экономикалық мағынасы мен критерийлері» атты рефераты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тапсырма.   Нақты бір шағын кәсіпорын мысалында оның экономикалық қызметіне сипаттама беріңіз. 8 тақырып. Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы. Шағын кәсіпкерлікті техникалық қамтамассыз ету. Тапсырмалар: 1 тапсырма. Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік бағдарламасының негізгі приориттерін атаңыз. 2 тапсырма. «Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы» атты рефераты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3   тапсырма.   Экономиканың   ерекше   секторы   ретінде   бөлетін   шағын   кәсіпкерліктің арнайы ерекшеліктерін атаңыз. 4   тапсырма.   Қазақстандағы   шағын   кәсіпкерлікті   қамтитын   нормативті­құқықтық базаны талдаңыз. Оларды іске асырудың жолдарын ұсыныңыз. 9 тақырып. Шет елдерде шағын және орта бизнесті қолдау жүйесі Тапсырмалар: 1   тапсырма.   АҚШ   пен   Канадада   шағын   және   орта   кәсіпкерлікті   қолдаудағы шаралардың ерешелігі неде? Мысалдарды атаңыз. 2 тапсырма. «Шағын кәсіпкерлікті дамытудың мемлекеттік саясаты» атты рефераты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3   тапсырма.   Қытайда   өндіріс   аумағында   қазіргі   таңда   қосымша   құн   салығына   екі ставка салынады: ­ 13 % көлеміндегі жеңілдік ставкасы және 17% көлемінде жалпы ставка. Бұл ставкалардың қолдану аумақтарын атаңыз. 4   тапсырма.   Шағын   және   орта   кәсіпкерлікті   қамтитын   Франция   Үкіметінің   екі декреттеріндегі негізгі талаптарды қарастырыңыз: "Франциядағы   МСП   дамуының   доспар"   (қараша   1995   ж.)   және   "МСП­ға   көмек   37 шара" (желтоқсан 1997 ж.) 10 тақырып. Өтпелі экономикада инвестициялық саясат Тапсырмалар: СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 1   тапсырма:   Алғашқы   жылдардың   экономикалық   реформалардың   қазіргі инвестициялық жағдайды салыстырыңыз. 2 тапсырма: "Шағын бизнесте инвестициялық проектілер" атты рефератты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3 тапсырма: Көпген әлеуметтік орта мен инфрақұрылымның қызметтер саны қоғамдық, яғни   экономикалық   табиғатта   нарықтық   бағасы   жоқ   болып   табылады.   Өндірістің экономикалық тиімді көлемін анықтау үшін қажетті үш тұрғыны атаңыз. 4   тапсырма:   Мемлекеттің   инвестициялық   үдерісінде   инвестиция   мен   белсенділік деңгейі бойынша елдердің үш тобын көрсетуге болады. Оларды атаңыз. 11 тақырып. Лоббизм және сыбайластық Тапсырмалар: 1 тапсырма: Көлеңкелі экономикамен күресетін орган, ұйымдарды атаңыз. 2 тапсырма: "Лоббированиенің институционалды түрлері мен әдістері" атты рефератты талқылауға қатысу (бір баяндамашы және екі оппонент). 3   тапсырма:   Американдық   баға   бойынша,   мемлекеттік   құрылымдағы   беделді шенеуніктерді   сатып   алу   үшін   Ресейдің   қылмысты   топтары   өз   табысын   30­дан   50% мөлшерінде   шығындайды.   Украинада   жыл   сайын   алымдардың   көлемі     елдегі   тауар айналымының екі айындағындай. Қазақстанда қандай жағдай? СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 9. Білім  алушының  оқу жетістіктерін  бақылау  және бағалау  материалдары  (өзін­өзі тексеру сұрақтары) 1. Экономикадағы мемлекеттік сектор 2. Экономикалық реформалардың стратегиясы 3. Бюджетті­салықтық жүйенің реформасы 4. Бюджет тапшылығы: себептері, деңгейі, қаржыландыру көздері 5. Мемлекеттің нарықтық экономикада инвестициялық саясаты 6. Бәсекені қорғау мен нарықтық билікті шектеудің саясаты 7. Монополияға қарсы саясаттың мәні 8. Әлеуметтік ортадағы реформалар 9. Жұмыспен қамту саясаты 10. Кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу 11. Кәсіпкерлік: мәні, түрі, қызмет аясы 12. Мемлекет пен кәсіпкерлік байланысының әдістер мен түрлері 13. Шағын бизнес: мәнді мағынасы 14. Шағын бизнесті қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы 15. Салықтық және кеден саясаты 16. Шағын кәсіпкерлікті қаржылық­несиелік және инвестициялық қолдау 17. Коммуникация – шағын бизнестің тиімді қызметінің негізі 18. Жеке кәсіпкерлік 19. Шағын бизнестің нормативті­құқықтық базасы 20. Шет елде шағын бизнесті қолдау жүйесі 21. Мемлекет пен бизнес байланысының дамуының жаңа бағыттары 22. Бизнес этикасы 23. Бизнес және тәрбиелілік 24. Шағын кәсіпкерліктің инфрақұрылымын дамыту 25. Қазақстанда шағын кәсіпкерліктің эволюциясы 26. Шағын кәсіпкерліктің экономикалық мағынасы мен критерийі 27. Шағын кәсіпкерлікті дамытудың мемлекеттік саясаты 28. Нарықтық экономикада мемлекет 29. Мемлекеттің экономикалық функциясы 30. Мезо және микроэкономика деңгейінде шағын кәсіпкерліктің қалыптасуы 31. Инвестициялық жобаны бағалау 32. Шағын кәсіпкерлік аумағында лизингті қолдану 33. Шағын кәсіпкерлікте франчайзингтік қатынастарды дамыту 34. Шағын кәсіпкерліктің инновациялық потенциалы 35. Шағын бизнестің орталықтары мен олардың потенциалы 36. Шағын кәсіпкерлікте бизнес­жоспардың ролі 37. Шағын кәсіпкерлік жұмыспен қамту мәселесін шешуде 38. Корпоративизм және трипартизм кәсіпкерлік қызметке ықпал ретінде 39. Кәсіпкерлік қызметке мемлекеттік ықпал механизмі 40. Шағын кәсіпкерлікте тәуекелділіктерді басқару 41. Қазіргі нарық пен бизнестің қызмет етуінің құрылымдық жүйесі 42. ҚР мен шет елдерде шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың ерекшеліктері 43. Шағын және орта бизнестің қазіргі жағдайы СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы 44. Шағын бизнесте инвестициялық жобалар 45. ҚР мен шет елдерде шағын бизнеске салық салудың ерекшеліктері 46. ҚР мен шет елдерде жанұялық бизнес 10. Арнайы кабинеттер, кеңселер мен зертханалардың тізімі уди тория №  512/3 Кабинет атауы Құрал­жабдық атауы Салық және салық салу Қызмет көрсетілетін мамандықтар Мемлекеттік  және жергіліктік  басқару Оқу пәндері Мемлкет және бизнес СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы Қосымша А КЕЗЕҢДІК ТЕКСЕРУЛЕРДІ ЕСЕПКЕ АЛУ ПАРАҒЫ Тексеру Тексеруді атқарған күні 1 тұлғаның Т.А.Ә. 2 Тексеруді атқарған тұлғаның қолы 3 Ескертулер мазмұны 4 СМЖ 3 деңгейлі құжаты Пәннің оқу­әдістемелік кешені ПОӘК 2/5/1.11­2016 1­басылымы Қосымша Б ТОЛЫҚТЫРУЛАР МЕН ӨЗГЕРТУЛЕРДІ ТІРКЕУ ПАРАҒЫ Өзгеріс нөмірі Өзгеріс туралы ескертпе нөмірі өзгер тілге ні Парақ (бет) саны ауыстыр ылғаны жаңа сы жойылғ аны Барлы қ беті (өзгері стен кейін) Енгізі лген күні Өзгеріс енгізуді іске асырған тұлғаның Т.А.Ә. Өзгеріс енгізушін ің қолы