"Народная депортация"

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ «Бақанас аграрлы­индустриалдық колледжі»МКҚК САБАҚ ЖОСПАРЫ № Күні Топ  Пән:Қазақстан тарихы Сабақтың түрі: аралас сабақ Сабақтың тақырыбы: Қазақстандағы халықтар депортациясы Сабақтың мақсаты: Білімділік: Қазақстандағы халықтар депортациясы .Кеңес өкіметінің көші­қон  саяаты,сталиндік қуғын­сүргіннің негізгі құрамдас бір бөлігіне  айналғанын, жаппай  депортацияның ұлтына, нәсіліне, жынысына қарамай жүргізілгенін баяндау. Дамытушылық: Білім алушыларды өз бетінше қорытынды жасай білуге, әр кездегі  құбылыстарды салыстырып, оның айырмашылығын ажырата білуге, зерттеу әдістерін  меңгеруге үйрету. Тәрбиелік: Білім алушыларды Отансүйгіштікке, достыққа, ынтымақ пен бірлікке,  адамгершілікке тәрбиелеу. Сабақтың әдісі: сто элементтері, венн диаграммасы, топтық жұмыс, тест Сабақтың көрнекілігі:  Қазақстанның саяси картасы, кесте, слайд Негізгі әдебиет: Қаз. тарихы ­М.Қойгелдиев Ә.Төлеубаев, Ж.Қасымбаев,  Қаз. тарихы  С.Смағұлов; Қаз. тарихы  Қ.Сосанов «Анықтамалық құрал» ; Х.К.Ермуханова Қаз. тарихы. «Шың кітабы» Пәнаралық байланыс: география, дүние жүзі тарихы І.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, білім алушыларды түгендеу, топқа бөлу Сабақтың барысы: Сабақтың қағидалары:    Бір­бірімізді тыңдаймыз!                                           Басқаның пікірін сыйлаймыз!                                           Тақырып көлемінде ғана сөйлейміз!                                           Болжам жасай білеміз! ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: 1. Қазақстанның негізгі автохонды тұрғындары? (қазақ); 2. Ақмоладағы   Отанына   опасыздық   жасағандардың   әйелдеріне   арналған   лагерь? (АЛЖИР); 3. А.Байтұрсынов, Ә.Бөкейханов, М.Дулатов,т.б. қандай өкілдер? (зиялы); 4. Қазақ   Кеңес   әдебиетінің   негізін   салушылардың   бірі,   1930   ж   атуға   үкім   шығарған жазушы?(Аймауытов); 5. Лагерьлер жүйесі көп шоғырланған қала?(Қарағанды); 6. Тіл білімінің  негізін  салушы,  әдебиет,  саясат,  ғылым,  журналистка  салаларында  мол мұра қалдырған кім? (Байтұрсынов); 7. Қазақстан қандай ел?(Тәуелсіз); 8. Лагерьлер бас басқармасы?(ГУЛАГ); 9. Қуғын­сүргін жылдарындағы өкімет басшысы?(Сталин) ІІІ. Білімдерін тексеру: 1. 2. Дүниежүзіндегі көп ұлтты мемлекеттерді атаңдар? Депортация сөзінің мағынасы қандай? ІҮ. Мақсат қою: Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру Ү.Жаңа сабақ: А) Социалистік заманда Кеңес Одағын мекендеген халықтардың қай­қайсысы болсын  сталиндік зорлық­зомбылықтан, геноцид пен этноцидтен, саяси қуғын­ сүргіннен аман қалған жоқ. Кеңес өкіметі жылдарында жекелеген партия,  кеңес, комсомолқызметкерлері ғана емес, тұтас бір халықтар — сенімсіз де  сатқынұлттар қатарына жатқызылып,  тарихи атамекенінен күштеп жер аударылды.   Депортация латынша deportatio — «қуғындау», «көшіру» деген мағынаны білдіреді.  Халықтар депортациясын белгілі бір ұлтөкілдерінің белгілі бір іс­ әрекеттеріне байланысты елден қуылуы деп түсіну қажет. Ал шетел тіліне енген сөздер  сөздігінде «депортация»— қылмыстық және әкімшілік жаза ретінде мемлекеттен қуылу,  көшіру, жер аудару деп көрсетілген. 1920—1950 жылдары тұрғындарды күштеп көшіру — сталиндік қуғын­сүргіннің негізгі  құрамдас бір бөлігіне айналды. Жалпы КСРО­ да депортацияға ұшырағандардың  саны 1920 жылдан 1949 жылға дейін 3,2 млн адамға жетті. КСРО­да ең көп орын алған  жаппай қуғын­сүргіндік көші­қондардың төмендегідей түрлері қолданылды:    этностың белгілері бойынша депортация («жазаланган  халықтар», «шекараларды тазалау»,«сенімсіз халықтар»). әлеуметтік­таптық белгілері бойынша депортация (1934 жылға дейінгі  кулақтарды жер аудару) кезінде келгендерді арнайы көшірілгендер (спецпереселенцы) деп атады. саяси мүдде негізіндегі 1934—1944 жылдары көшірілгендерді«еңбек  қоныстарындағылар» деп атады. 1944 жылдан  бастап«арнайы қоныс аударылғандар» деген атау қолданылды. Б)Топтық жұмыс (сипаттама беру, постер қорғау) 1­   топ. Соғысқа дейінгі кезеңдегі халықтар депортациясы 2­   топ.  Соғыс жылдарындағы халықтар депортациясы Оқытушының  сөзі: Жоспарлы көші­қон саясаты деген не?  Оның мақсаты қандай? Пікірсайыс түріндегі шығармашылық жұмыс   Тың және тыңайған жерді игерумен  Одақтық өнеркәсіп құрылыстарын салу  Қазақстан үшін тиімді болды Тың және тыңайған жерлерді игеру мен  Одақтық өнеркәсіптік құрылыстарын салу  Қазақстан үшін тиімсіз болды   Венн диаграммасы :Патшалы Ресей мен Кеңестік Ресейдің көші­қон саясатындағындағы  ұқсастықтар мен айырмашылықтары Көшбасшыларға сұрақ: 1. 2. Ұлт мәселесінің шешу жолдары қандай болу керек деп ойлайсың? Қазақстанды мекендеген ұлттардың мәдениеті қалай дамыған? ҮІ.Сабақты бекіту: Тест 1.Депортация қандай мағынаны бідіреді? А)Қуғындау, көшіру       В)Қоныстану,жер аудару       С)Уақытша көшіру       Д)Жер  ауңдару 2.Күштеп көшіру кімнің саясаты? А)Брежнев            Б)Горбачев                   С)Сталин                   Д)Хрущев 3.Депортацияға ұшыраған адамдар саны: А)3,2млн                  Б)1,2млн               С)3­5млн                    Д)1млн 4.Жоспарлы көші­қон қай жылдар аралығында болды? А)1930­1960                 Б)1920­1950                      С)1935­1945                     Д)1915­1965 5.Депортация кезінде қанша отбасы көшірілді? А)5000                  Б)2000                  С)1500                        Д)5500 6.Қазақстанға күштеп қоныс аударылғандар қандай өңірлерге қоныстандырылды? А) шағын қалаларға               Б) орталықтар мен кеңшарларға С)кеңшарлар мен игерілмеген жерлерге                            Д) өз қалауларымен 7. «Кіші қазан» науқаны кезінде босап қалған жерлерге қандай ұлттыр қоныстанды? А)орыстар, поляктар,украиндар                    Б)Кавказ халқы,немістер С)немістер,украйндар                Д)корейлер, поляктар, немістер 8.Арнай қоныс аударылғандардың тұрмыстық мәселерерін шешу кімдерге жүктелді? А) НКВД (Ішкі істер Халық Комиссариатына) Б) Жергілікті билік ұйымдарына     С)көші қон ұйымдастырушыларына Д)орталық басқару ұйымдарына VIІ. Қорытынды: білімін бағалау VIII.  Үйге тапсырма: §45 оқу, мазмұнын айту Рефлексия кезеңі: Бүгінгі сабақта........үйрендім Бүгінгі сабақта.......... білдім Бүгінгі сабақтан кейін .......білуім керек Оқытушы________________ Директордың оқу­ісі жөніндегі орынбасары ____________________                                                                                                                                      ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Бақанас аграрлы­индустриалдық колледжі САБАҚ ЖОСПАРЫ № Күні Топ  Пән:Қазақстан тарихы Сабақтың түрі: аралас сабақ Сабақтың тақырыбы: Кеңес өкіметінің көші­қон саясаты. Халықтар депортациясы Сабақтың мақсаты: Білімділік: Кеңес өкіметінің көші­қон саяаты­­­­сталиндік қуғын­сүргіннің негізгі  құрамдас бір бөлігіне  айналғанын, жаппай депортацияның ұлтына, нәсіліне, жынысына  қарамай жүргізілгенін баяндау. Дамытушылық: Білім алушыларды өз бетінше қорытынды жасай білуге, әр кездегі  құбылыстарды салыстырып, оның айырмашылығын ажырата білуге, зерттеу әдістерін  меңгеруге үйрету. Тәрбиелік: Білім алушыларды Отансүйгіштікке, достыққа, ынтымақ пен бірлікке,  адамгершілікке тәрбиелеу. Сабақтың әдісі: сто элементтері, венн диаграммасы, топтық жұмыс, тест Сабақтың көрнекілігі:  Қазақстанның саяси картасы, кесте, слайд Негізгі әдебиет: Қаз. тарихы ­11.қ.г.б; М.Қойгелдиев Ә.Төлеубаев, Ж.Қасымбаев,  Қаз.  тарихы С.Смағұлов; Қаз. тарихы  Қ.Сосанов «Анықтамалық құрал» ; Х.К.Ермуханова Қаз.  тарихы. «Шың кітабы» Пәнаралық байланыс: география, дүние жүзі тарихы І.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, білім алушыларды түгендеу, топқа бөлу Сабақтың барысы: Сабақтың қағидалары:    Бір­бірімізді тыңдаймыз!                                           Басқаның пікірін сыйлаймыз!                                           Тақырып көлемінде ғана сөйлейміз!                                           Болжам жасай білеміз! ІІ. Үй тапсырмасын тексеру Қазақстанға басқа ұлт өкілдерінің қоныстану кезеңдерін атаңдар Әскери­казактық отарлаудың Қазақстан халқы құрамына тигізген әсері қандай? Орыс шаруаларын қоныстандыру қандай заң актілері негізінде жүргізілді? Патша өкіметінің көші­қон саясатының мәні неде? ІІІ. Білімдерін тексеру: .Дүниежүзіндегі көп ұлтты мемлекеттерді атаңдар? Депортация сөзінің мағынасы қандай? 1. 2. 3. 4. 3. 4. ІҮ. Мақсат қою: Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру Ү.Жаңа сабақ: А) Социалистік заманда Кеңес Одағын мекендеген халықтардың қай­қайсысы болсын  сталиндік зорлық­зомбылықтан, геноцид пен этноцидтен, саяси қуғын­ сүргіннен аман қалған жоқ. Кеңес өкіметі жылдарында жекелеген партия,  кеңес, комсомолқызметкерлері ғана емес, тұтас бір халықтар — сенімсіз де  сатқынұлттар қатарына жатқызылып,  тарихи атамекенінен күштеп жер аударылды.   Депортация латынша deportatio — «қуғындау», «көшіру» деген мағынаны білдіреді.  Халықтар депортациясын белгілі бір ұлтөкілдерінің белгілі бір іс­ әрекеттеріне байланысты елден қуылуы деп түсіну қажет. Ал шетел тіліне енген сөздер  сөздігінде «депортация»— қылмыстық және әкімшілік жаза ретінде мемлекеттен қуылу,  көшіру, жер аудару деп көрсетілген. 1920—1950 жылдары тұрғындарды күштеп көшіру — сталиндік қуғын­сүргіннің негізгі  құрамдас бір бөлігіне айналды. Жалпы КСРО­ да депортацияға ұшырағандардың  саны 1920 жылдан 1949 жылға дейін 3,2 млн адамға жетті. КСРО­да ең көп орын алған  жаппай қуғын­сүргіндік көші­қондардың төмендегідей түрлері қолданылды:    этностың белгілері бойынша депортация («жазаланган  халықтар», «шекараларды тазалау»,«сенімсіз халықтар»). әлеуметтік­таптық белгілері бойынша депортация (1934 жылға дейінгі  кулақтарды жер аудару) кезінде келгендерді арнайы көшірілгендер (спецпереселенцы) деп атады. саяси мүдде негізіндегі 1934—1944 жылдары көшірілгендерді«еңбек  қоныстарындағылар» деп атады. 1944 жылдан  бастап«арнайы қоныс аударылғандар» деген атау қолданылды. Б)Топтық жұмыс (сипаттама беру, постер қорғау) 1­   топ. Соғысқа дейінгі кезеңдегі халықтар депортациясы 2­   топ.  Соғыс жылдарындағы халықтар депортациясы Оқытушының  сөзі: Жоспарлы көші­қон саясаты деген не?  Оның мақсаты қандай? Пікірсайыс түріндегі шығармашылық жұмыс   Тың және тыңайған жерді игерумен  Одақтық өнеркәсіп құрылыстарын салу  Қазақстан үшін тиімді болды Тың және тыңайған жерлерді игеру мен  Одақтық өнеркәсіптік құрылыстарын салу  Қазақстан үшін тиімсіз болды Венн диаграммасы :Патшалы Ресей мен Кеңестік Ресейдің көші­қон саясатындағындағы  ұқсастықтар мен айырмашылықтары   Көшбасшыларға сұрақ: 3. 4. Ұлт мәселесінің шешу жолдары қандай болу керек деп ойлайсың? Қазақстанды мекендеген ұлттардың мәдениеті қалай дамыған?   ҮІ.Сабақты бекіту: Тест 1.Депортация қандай мағынаны бідіреді? А)Қуғындау, көшіру       В)Қоныстану,жер аудару       С)Уақытша көшіру       Д)Жер  ауңдару 2.Күштеп көшіру кімнің саясаты? А)Брежнев            Б)Горбачев                   С)Сталин                   Д)Хрущев 3.Депортацияға ұшыраған адамдар саны: А)3,2млн                  Б)1,2млн               С)3­5млн                    Д)1млн 4.Жоспарлы көші­қон қай жылдар аралығында болды? А)1930­1960                 Б)1920­1950                      С)1935­1945                     Д)1915­1965 5.Депортация кезінде қанша отбасы көшірілді? А)5000                  Б)2000                  С)1500                        Д)5500 6.Қазақстанға күштеп қоныс аударылғандар қандай өңірлерге қоныстандырылды? А) шағын қалаларға               Б) орталықтар мен кеңшарларға С)кеңшарлар мен игерілмеген жерлерге                            Д) өз қалауларымен 7. «Кіші қазан» науқаны кезінде босап қалған жерлерге қандай ұлттыр қоныстанды? А)орыстар, поляктар,украиндар                    Б)Кавказ халқы,немістер С)немістер,украйндар                Д)корейлер, поляктар, немістер 8.Арнай қоныс аударылғандардың тұрмыстық мәселерерін шешу кімдерге жүктелді? А) НКВД (Ішкі істер Халық Комиссариатына) Б) Жергілікті билік ұйымдарына     С)көші қон ұйымдастырушыларына Д)орталық басқару ұйымдарына VIІ. Қорытынды: білімін бағалау VIII.  Үйге тапсырма: §25 оқу, мазмұнын айту Рефлексия кезеңі: Бүгінгі сабақта........үйрендім Бүгінгі сабақта.......... білдім Бүгінгі сабақтан кейін .......білуім керек   Оқытушы________________ Директордың оқу­өндірістік жұмысы жөніндегі орынбасары ____________________