Қорғауға арналған жануарлар

Сабақ:  қазақ тілі  Күні:  СЫНЫП: 5 Т2 Бөлім атауы Мектеп: ВБМГ Мұғалімнің аты­ жөні: Қаирсапарова А.А. Қатысқандар: Қатыспағандар: Қазақстандағы жануарлар мен өсімдіктер әлемі Сабақтың тақырыбы Қорғауға алынған жануарлар Осы сабақ арқылы  жүзеге асатын оқу  мақсаттары Сабақ мақсаттары Бағалау критерийлері Тілдік мақсат Құндылықтар Т6.Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру. А5. Берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке  қатысу. Барлық оқушылар: Мәтінді тыңдап, мазмұның түсінеді. Көптеген оқушылар: Тақырып бойынша сұрақтарға жауап береді. Кейбір оқушылар: Қорғауға алынған жануарлар туралы қысқаша айта алады. Тыңдалым мәтінің түсініп, сұрақтарға жауап береді. Шағын диалогке қатысады. Оқушылар орындай алады: тақырып бойынша сұрақтарға жауап бере  алады. Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер: тақырыпқа байланысты  лексиканы,  тірек сөздерді меңгереді Диалог құруға/ шығарма жазуға арналған пайдалы тіркестер: жойылу қаупі, жануарларларды қорғау, қызыл кітап, қорықтар Талқылауға арналған сұрақтар:  1.Жануарлар түрлерінің азайып бара жатқаны неліктен? 2.Жануарлар түрлерінің азаймауына жол бермеу үшін қандай жұмыс  түрлерін көрсетуге болады? Жалпыға бірдей еңбек қоғамы Пәнаралық байланыс Жаратылыстану, зоология, биология Ойлау дағдыларының Білу, түсіну, қолдану деңгейі Осыған дейінгі меңгерілген білім «Крокодил» ойыны арқылы осыған дейінгі жануарлар туралы білетін  сөздерін естеріне түсіреді. Жоспар Жоспарланған Жоспарланған жаттығу түрлері Ресурстар уақыт Басы  5 мин Оқушылармен амандасу. Сыныпта жағымды атмосфера  орнату. Сергіту сәті ­ «Крокодил»  ойыны (осыған дейінгі  жануарлар туралы білетін сөздерін естеріне түсіреді).  Оқушылар жануарлардың суреттерінен пазл құрастырып,  Үлестірмелі  қағаздар топтарға бөлінеді: барыс,құлан, арқар топтары.   Пазл           5 мин. Аудиомәтін Подкаст  пайдаланып, өз  даусыммен  оқимын Оқушыларды оқу мақсатымен таныстыру. 1­тапсырма. «Түртіп алу» әдісі. Оқушылар қорғауға  алынған жануарлар тақырыбында аудиомәтінді мұқият  тыңдайды. Таныс емес сөздердің астын сызады. Жаңа  сөздердің баламасымен танысады.         1948 жылы дүние жүзінің ғалымдары Халықаралық  Табиғатты қорғау одағын құрды. Бұл одақ жойылып бара  жатқан жануарлар туралы тұңғыш кітап шығарды. Ол жануарға немесе өсімдікке төніп тұрған қауіп дәрежесін көрсету үшін  түрлі түсті жеке беттерге басылды. Ол Халықаралық Қызыл  кітап деп аталды. Қорғауға сирек кездесетін,әрі жойылып кету  қаупі бар өсімдіктер мен жануарлар алынады. Қорғауға  алынған бірнеше жануарлар бар, олар: арқар, құлан,  құарқұйрық, тянь­шань аюы, қабылан, барс, итаю, орман  сусары т.б.               Тянь­Шань қоңыр аюы. Тянь­Шань тауы мен Жоңғар Алатауында мекендейді. Ол жерлерде тиісінше 200 және 300­ дей аю тіршілік етеді. Бұл аңға тиетін негізгі қауіп – адамның тікелей аулауы және таулы аудандарды игеру барысында оны мекендейтін жерлерінен ығыстыру. Жоңғар Алатауында қорық ұйымдастырып, ал Алматы мен Ақсу­Жабағылы қорықтарында аюды қорғауды күшейту керек.           Қабылан.   Бұрын   Қазақстанда   Үстірт   пен   Қызылқұмда мекендеген, бүгін де бұл жерлерде жойылып кетуі де мүмкін. Өйткені,   70­жылдардың   ортасынан   бастап   республика шеңберінде   бұл   жыртқыштың   кездескені   жайында   анық деректер жоқ. Негізгі себеп – қабыланды және оның ең басты қорегі   қарақұйрықтарды   тікелей   аулап,   сандарын   азайту. Қолда   өсірілген   жыртқыштарды   табиғи   ортаға   қайтадан жіберіп,   оның   санын   қалпына   келтіру   жұмыстарын   бастау керек.       Қарақұйрық. Ертеде шөлді аймақта көптеп кездескен, бірақ қасақылыққа байланысты оның саны 200 мыңнан (30­жылдары) 10   мыңға   (70­жылдары)   дейін   кеміді   және   көп   жерлерде   ол кездеспейтін болды. Түрді Қызыл кітапқа тіркеген соң оның саны   тұрақталып,   жан­жақты   қорғалатын   жерлерде   өсе бастады.   Қазір   Қазақстанда   30­50   мыңдай   қарақұйрық   бар. Қорғалатын жаңа территориялар ашу керек.       Қызыл кітап шыққаннан кейін көптеген елдерде қорықтар құрылды.   «Қызыл   кітапқа»   енген   жануарлар   қорықтар   мен хайуанаттар бағында қорғалады. Қазақстанда осындай 9 қорық бар.Олар:   Қорғалжын,   Наурызым,Батыс   Алтай,   Марқакөл, Алакөл,Алматы,   Үстірт қорықтары.  Дескриптор: ­Аудиомәтінді тыңдайды ­Таныс емес сөздердің астын сызады ­Жаңа сөздердің мағынасын түсінеді   Ақсу­Жабағылы,   Барсакелмес, Оқушыларды смайликтер арқылы бағалаймын. 2­тапсырма. «Қабырғадағы рөль» әдісі. Бірінші топ тянь­ шань аюы туралы, екінші топ­қабылан туралы, үшінші  топ­ қарақұйрық туралы білетін ақпараттарды сұлбаның  ішіне жазады, сұлбаның сыртына сабақ тақырыбы  бойынша сұрақтар жазады. Орындап болған соң, әр  топтың жұмысын келесі топ қорғайды, жазылған  ақпаратқа дәлел айтып, сұрақтарға жауап береді. Сабақтың  ортасы 10 мин Постер Түрлі түсті  қарындаштар От шашу арқылы  топ ішінде бағалау. Дескриптор: ­Постердегі сұлбаның ішіне тақырып бойынша  білетін  ақпараттарды жазады ­Сұлбаның сыртына сұрақтар дайындайды ­Басқа топтың жұмысын қорғайды 3­тапсырма. «Ғажайып алаңы» ойыны. Әр топ барабанды  айналдырып, сұрақтарға жауап береді. Соңында жеңген  топты  марапаттаймын. Сұрақтары: 1) Халықаралық Табиғатты қорғау одағы қашан  құрылды? 2) Қорғауға қандай жануарлар алынады? 3) Халықаралық Табиғатты қорғау одағы қандай кітап  шығарды? 4) Қызыл кітап деген не? 5) Қазақстанда қандай қорықтар бар? 6) Қорғауға алынған қандай жануарларды білесің? барабан 7 мин. 4­тапсырма. (Саралау). «Телефон әдісі». Жұптық жұмыс.  Оқушыларға қызыл, көк, сары түсті телефондар беріледі.  Жұптарымен диалог құрайды.  Қызыл түсті телефондар мына сұрақтарды негізге ала отырып,  диалог құрайды. 1.Жануарлар түрлерінің азайып бара жатқаны неліктен? 2.Жануарлар түрлерінің азаймауына жол беремеу үшін қандай  сужұмыс түрлерін көрсетуге болады? Көк түсті телефондар тірек сөздерді пайдалан отырып, диалог  құрайды. Тірек сөздер: табиғатты қорғау одағы, жойылып кету  қаупі , жануарларларды қорғау, қызыл кітап, бірнеше  қорықтар. Сары түсті телефондар дайын диалогті қажетті сөздермен  толықтырып, диалог құрайды. Суреттер Оқушыларды жұлдызшалар арқылы бағалаймын. Үлестірмелі  қағаз Пәнаралық байланыс­ Денсаулық және  қауіпсіздік,  АКТ­мен байланыс.  Құндылықтармен  байланыс (тәрбие  элементі). Пәнаралық байланыс­ Жаратылыстану, зоология,  биология Интерактивті тақта сабақ  материалдарын  демонстрациялау  мақсатында қолданылады. СОҢЫ           3 мин.          Саралау­ оқушыға мейлінше  қолдау көрсетуді қалай  жоспарлайсыз? Қабілетті оқушыға тапсырманы қалай түрлендіресіз? Қосымша ақпарат Бағалау­ оқушы білімін  тексеруді қалай  жоспарлайсыз?   Оқушыларды бағалауға  жұлдызшаларды, смайликтерді  қолданамын. От шашу, 5 шапалақ арқылы  қалыптастырушы бағалау жүзеге  асады. Оқушыларға қызыл, көк, сары  түсті телефондар беріледі.  Жұптарымен диалог құрайды.  Қолдауды аз қажет ететіндер  қызыл түсті телефондарды алып,  мына сұрақтардың негізінде  диалог құрайды. 1.Жануарлар түрлерінің азайып  бара жатқаны неліктен? 2.Жануарлар түрлерінің  азаймауына жол беремеу үшін  қандай жұмыс түрлерін көрсетуге  болады? Қолдауды барынша қажет  ететіндер көк түсті  телефондарды алып, тірек  сөздерді пайдалана отырып,  диалог құрайды. Тірек сөздер:  табиғатты қорғау одағы, жойылып кету қаупі , жануарларларды  қорғау, қызыл кітап, бірнеше  қорықтар. Қолдауды көп қажет ететін  оқушылар сары түсті  телефондардағы дайын диалогті  қажетті сөздермен толықтырып,  диалог құрайды. Рефлексия Сабақтың мақсаты  мен оқу міндеттері орындалды ма? Бүгін оқушылар не үйренді? Сабақ қалай өтті, қандай деңгейде өтті?  Жоспарланған саралау жақсы іске  асты ма? (тапсырмалар сәйкес  болды ма?) Уақытты қалай  пайдаландым? Жоспарыма қандай  өзгеріс енгіздім және неге? Өз сабағыңызда талдау үшін осы бос орынды пайдаланыңыз. Сол  жақта берілген сұрақтарға жауап берініз.  Сабақтың мақсаты мен оқу міндеттері орындалды. Оқушылар  берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап бере отырып,  шағын диалогке қатысты.Жоспарланған саралау іске  асты.Уақытты ұтымды пайдаландым. Қорытынды бағалау  Ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты) 1:Топтық жұмыстағы бірлестік 2:Саралау тапсырмалары Қандай екі нәрсе немесе тапсырма сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (оқыту мен  оқуға қатысты)? 1: Оқушылардың сабаққа қатысты өз ойлары, 2:Топтық жұмыста бір­біріне сұрақ қойып, толықтырулары. Осы сабақтың барысында барлық сынып немесе жекелеген оқушылар жөнінде келесі сабағыма қажет  болуы мүмкін қандай ақпарат білдім? 1: Әр сабақ сайын қайталанбайтын әдіс­тәсілдерді ойластыру 2: Оқушыларға сабақтың бағалау критерийлерін естеріне түсіріп түру