Открытые уроки по родному языку и литературе

Уруок   темата: Антоним, омоним, синоним  тыллар Уруок   аата:  Тереебут тылбыт  эмиэ тыынар тыыннаах. Уруок керунэ: Билэри чинэтэр оонньуу­уруок Уруок сыала: ­ предметнэй: Антоним, омоним, синоним, ес хоьооннорун, сомо5о домохторун туьунан билиини чинэтии Антоним, омоним, синоним тылларынан тыл баайын саппааьын ханатыы Таба суруйарга, санарарга, санааны этэргэ уерэтии Тереебут  тыл, тулалыыр айыл5а  кэрэтин, баайын  харыстыы уерэнэргэ  иитии Уерэх дэгиттэр уеруйэхтэрэ (УУД): Тус санааны, сыьыаны сайыннарар уеруйэх (Личностные УУД):     антоним, омоним, синоним тыллар этиини онорорго ылар оруолларын ейдееьун ;  бэйэ сыьыанын, санаатын иэйиилээхтик этэргэ кыьаныы;  атын о5о эмоциятын ейдееьун, тэннэ уерсуу; Бэйэни салайынар, дьаьанар уеруйэх (Регулятивные УУД):    уруокка уерэтиллэр матырыйаалы учууталы кытта тэннэ уерэтии;  учуутал этэр былаанынан уерэнэ уерэнии; биир  эрчиллииттэн атынна сепке кеьен уерэнии; Билэр, керер уеруйэх (Познавательные УУД):     тыллары кэтээн керерге уерэнии;  сана тыллары толкуйдуу уерэнии; таба санара, суруйа уерэнии;  толоруллубут   улэ   тумугунэн   (группанан   улэ,   учууталы   кытта   улэ,   бэйэ   улэтэ) санааны сайа этэргэ  уерэнии. Бодоруьар уеруйэх  (Коммуникативные УУД): – тус бэйэ санаатын тылынан , суругунан (этии, тыл, уруьуй) этэргэ уерэнии; – атын о5о санаатын, этиитин толору истии, ейдееьун; – хоьоону дор5оонноохтук аа5арга уерэнии; – группанан улэлииргэ уерэнии, кэпсэтэргэ, субэлэьэргэ уерэнии; Уруокка туттуллар тэрил: дуоска, слайдалар, уруьуй, сорудахтаах карточкалар Уруок хаамыыта Уруок тэрээьин чааьа  (Мотивация  к учебной деятельности, целеполагание). 1. Дорооболоьуу 2. Уруок сыалын быьаарыы:  Бугунну уруокка биьиги урут билэрбитигэр оло5уран лексиканы чинэтиэхпит, билиибитин тургутан керуехпут, оонньуохпут, тылы таба санарарга, суруйарга, сатаан тутта уерэнэргэ эрчиллиэхпит. Тереебут сахабыт тыла баайын, кэрэтин туьунан кэпсэтиьиэхпит.        3. Турукка киирии:  Тула еттугутун керун эрэ? Биьигини сибилигин ханнык еннер тулалыылларый? Билигин экраны керуеххэйин. Манна ус ен бэриллибит. Бу эьиги санаа5ытыгар   тугу бэлиэтиирэ буолуой? Ким этиэ5эй?  Сеп:   ара5ас – кун, халлаан куех –халлаан, от куех – от­мас,  Биьиги бу еннербутун бугунну уруокпутугар сыьыарабыт. Ол курдук:   Ара5ас ­ антоним,   халлаан куех   – омоним, от куех – синоним. Билигин 2 хамаанда5а хайдабыт. Тус­туьунан олоробут. Билигин мин эьиэхэ лиистэри тунэтэбин. Манна эьиги бу уруок устата улэлиэххит. Сеп эппиэт аайы айыл5а кестуулэринэн фишкалар тиксиэхтэрэ, ону эьиги бу лиискитигэр килиэйдээн иьэ5ит. Тумугун уруок бутуутэ керуехпут.  Уруок сурун чааьа (Актуализация знаний, закрепление материала) 1. Антонимнары ситэрии  (анарын учуутал, анарын – о5олор этэллэр) Урун­хара Ыраах­чугас Уеруу­хомолто Баай­дьаданы Куьа5ан­учугэй Куйаас­серуун Аьыы­ньулуун Илин­кэлин Кэл­бар 2. Сомо5о домохторго   (хас биирдии о5о5о сорудах), антонимнары булуу Барар сирэ ба5ана уутэ, кэлэр сирэ кэлии уутэ буолла. Биир  кун ат уор5атыгар, биир кун ат ере5етугэр. Быста­быста сал5анар, тимирэ­тимирэ куерэйэр, еле­еле тиллэр. А5ыйахтан а5ыйах, угустэн угус охтуо. Илини­ар5ааны билбэт буолла. Илин­кэлин туьус. Иннин­кэннин билбэт Ириэнэхтэн  иннимэ, тонтон толлума. Иьэ­таьа биллибэт. Кун – ый буол. Кэннэ уьаан, иннэ кылгаан иьэр. Сиртэн халлаанна диэри. Сырдыкка­харана5а киллэр. Тердугэр­тебетугэр тиий. Тон суолун тордоо, ириэнэх суолун ирдээ. Урун –хара суурук. Урун­хара тылын этиттэ. Урдэ уус бэргэьэ, анна адьыр уу. Уеьэ­аллара турун. Ый баьыгар­ата5ар. Ый­кун ыьыа5а онор. Этап тумугэ: Антонимнар диэн хайдах тылларый? (о5олор санаалара) 3. Омонимнары бэлиэтээн (слайданан улэ) Остуолга ас тардыллыбыт.  О5урсуубут сана ас биэрэн эрэр. Куйааска серуун утах абырыыр.  Хас да утахтан быа тахсар. Уеьэнэн хаас уерэ ааста.  Дьэ хойуу хаастаах кыыс эбит. Эбэм быа хатта.  От­мас олус да хатта. Биир кетех маста киллэр.  Кетех келенен олох ырааппаккын. 4. Омонимнарынан таабырын таайыыта. (слайд) Этап тумугэ: Омонимнар диэн хайдах  тылларый? (о5олор санаалара) 5. Синонимнарга холобурдар (о5олор бэйэлэрэ булаллар) 6. Синонимнары бул: Абырах Беден  Ичигэс  Кердес  Кундулээ  Кыра  Улахан  Ааттас  Самалык  Маанылаа  Оччугуй  Сылаас  7. Синонимнары тылынан ситэрии, тылынан этии оноруу: Ейдеех – тебелеех, толкуйдаах Киэргэнэр – маанымсыйар, симэнэр Куутэбин – кэтэьэбин, кеьутэбин Сымыйалыыр – албынныыр,  Этап тумугэ:  Синонимнар диэн хайдах тылларый? (о5олор санаалара) Уруок тумугэ (Рефлексия) (слайданы кер) ­ Слайда5а  ойуу:  Кун              ­  ара5ас  Халлаан      ­ халлаан куех Сир ийэ        ­ от куех ­ Бу ойууга туох итэ5эс баарый? Саамай сеп: дьон, мас, кыыл, сибэкки ­ Билигин хамаандалар ойууларбытын кердеребут.  Ким айыл5ата саамай кэрэ буолла?  Бу айыл5абыт туох тумугунэн маннык кэрэ буолла? Тыл баайын кеметунэн. ­ Тыл эмиэ тыынар тыыннаах, тыл олус баай, кыраьыабай, кэрэ керуннээх эбит. Бу икки ойууттан хайатын талыа этигитий? ­ Баай айыл5а кестуутэ  –  баай тыллаах –естеех киьи холобура. Онон, о5олоор баай тыллаах­естеех киьи кестер кестуутунэн хайдах буолар эбитий?  Ийэ  айыл5абыт ситэн­тупсан турарын курдук кэрэ, кыраьыабай буолар эбит.  ­ Айыл5а харыстабылын туьунан кылгас кэпсэтии ­ Тереебут тыл харыстыырга бэйэ санаатын этии Уруок тумугунэн о5олор санаалара (рефлексия) Барар сирэ ба5ана уутэ, кэлэр сирэ кэлии уутэ буолла. Биир  кун ат уор5атыгар, биир кун ат ере5етугэр. Быста­быста   сал5анар,   тимирэ­тимирэ   куерэйэр,   еле­еле тиллэр. А5ыйахтан а5ыйах, угустэн угус охтуо. Илини­ар5ааны билбэт буолла. Илин­кэлин туьус. Иннин­кэннин билбэт Ириэнэхтэн  иннимэ, тонтон толлума. Иьэ­таьа биллибэт. Кун – ый буол. Кэннэ уьаан, иннэ кылгаан иьэр. Сиртэн халлаанна диэри. Сырдыкка­харана5а киллэр. Тердугэр­тебетугэр тиий. Тон суолун тордоо, ириэнэх суолун ирдээ. Урун –хара суурук. Урун­хара тылын этиттэ. Урдэ уус бэргэьэ, анна адьыр уу. Уеьэ­аллара турун. Ый баьыгар­ата5ар. Ый­кун ыьыа5а онор.