Открытый урок по казахскому языку "Шай ишу" (7 класса)

"Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімінің №1 мектеп­лицейі" ММ Ашық сабақ тақырыбы: "Шай ішу" Байсаматова Жұлдыз Мырзабекқызы Қостанай қаласы ­ 2014 жылПәні: қазақ тілі Тақырып: Мақсаты:  1 мектеп­лицейінің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі:  Байсаматова Жұлдыз Мырзабекқызы Күні: 19.11.2014 Сыныбы: 7 "А, Б, В" Шай ішу. Білімділік: лексикалық тақырыппен таныстыра отырып, оқушылардың  лексикалық сөздік  қорын толықтыру, сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін  дұрыс қойып қолдануға үйрету, оқулық материалдарынан тыс кең көлемде  түсінік беру. Күрделі сөздерді қайталау. Дамытушылық: оқушылардың ой ­ өрісін, ойлау қабілетін дамыту, сөйлеу  мәдениетін қалыптастыру, ізденіс жұмысын жасауға үйрету, қазақ тіліне  қызығушылығын, белсенділігін арттыру. Тәрбиелік: Шай ішу адам денсаулығына пайдасын білуге, жұрт алдында сөйлей  білуге тәрбиелеу. Аралас  сабақ Сабақтың түрі Күтілетін нәтиже  Оқушыларды сыпайылыққа, ұстамдылыққа тәрбиелейді. Өзін­өзі бағалай  алады. Өз пікірін қарсылыстарына дәлелдей алады.  Мұғалім әрекеті  1) амандасу;  2) Сыныпты түгендеу;  3) Психологиялық тренинг  "Әріптестер ретінде қол алысу" Тақтада сабақтың мақсаты мен  міндеттерін оқушылармен бірге  құрастыру.  "Бағалау  баспалдағымен"  танысу. Кезеңдері І. Ұйымдастыру  кезеңі ІІ. Оқушылар­ мен бірге  сабақтың  мақсатын  анықтау  (1 мин) Оқушы әрекеті Сынып амандасады. Сынып кезекшісі  мұғалімге сыныпта кімнің жоқ екенін  хабарлайды.  ­ Оқушылар, біз сабағымызға мақсат  қояйық. ­ Сабақта біз не білуіміз керек? ­ Тақырып бойынша жаңа сөздерді  білуіміз керек. ­ Қандай дағдыны игеруіміз керек? ­ Сұрақ қоя білуді, дұрыс сөйлем құра  білуді үйренуіміз керек. Ат 3 Талдау  ы­ мен  жө жинақтау ні 5  Барлы қ ұпай 2  Қол дану 1  Білу  мен  түсіну 4  Комм уника ция Критерий атауы  Ұпай    А Білу мен түсіну  В  Қолдану   С Талдау мен жинақтау (ғылыми зерттеулер) Коммуникация D 24 6   6   6 6 Топ спикеріне бағалау парағын  беремін. ІІІ. Білу және  түсіну. "Қалың­жұқа" сұрақтар 1.  Күрделі сөздер дегеніміз не? 2.Күрделі сөздердің түрлері қандай? 3. Біріккен сөздер дегеніміз не? 4. Біріккен сөздерге мысалдар келтір 5. Қос сөз дегеніміз не? 6. Қысқарған сөздер дегеніміз не? 7. Қысқарған сөзге мысал келтір. 8. Тіркесті сөздер дегеніміз не? Оқушылар сұрақтарға жауап береді. Сөздерге морфологиялық талдау  жасау: "жаздық, ішесің, барсаң" Сөздерді топтастыру: "Асқазан, шаңсорғыш, бір­бірден, бетпе­ бет, см, колхоз, Қазмұнайгаз, жазғым  келеді, мектеп оқушысы"ІҮ. Кіріспе.   Қызығушы­ лықты ояту. (1 мин) 9. Тіркесті сөздерге мысал келтір. 10. Тұйық етістіктің жұрнағы қандай?  Лексикалық тақырып: 1. Қазақ халқының қандай салты бар? 2. Қуырдақты қай кезде қуырады? 3.  Соғымға қандай малды сояды? 4. Соғым дегеніміз не? (қыстық мол  азық) 5. Қазақ халқының сыйлы қонаққа  сойылатын тағамы не? Мұғалім: Суретке қарайық. ­ Мұғалімнің сөзі: Балалар, біз бүгін ас туралы  тақырыпты жалғастырып, шай  туралы әңгіме жүргіземіз. Шай  бізге қайдан пайда болғанын  білеміз. Қазақ тіліндегі  жалғауларды, шылау сөздерді  қайталаймыз. Біріккен сөз, қос сөз, тіркесті сөз Оқушылар өздерінің ойларын айтады.  Суретте кімдер бейнеленген? ­ Суретте ата, әке, ана отыр. ­ Бір сөзбен қалай айтамыз? ­ Бір сөзбен айтқанда отбасы деп айтамыз. Отбасы сөзге қандай синонимдер  білесіңдер? ­ Отбасы сөзіне синонимдер жанұя, семья, шаңырақ. ­ Суретте не көріп тұрсыңдар? ­ Суретте отбасы шай ішіп отыр? ­ Шайды кім құйып отыр? ­ Шайды анасы құйып отыр. ­ Дастарқан үстінде не жасалып тұр? ­ Дастарқан үстінде табанан, бауырсақ,  құрт, сүт жасалып тұр. ­ Қалай ойлайсыңдар отбасы мүшелерінің  көңілдері қандай? ­ Отбасы мүшелерінің көңілдері жақсы  деп ойлаймын, себебі қазақтардың мақалы бар «Шай ішсек — көңіл жай». Жаңа сөздермен  жұмыс (1 мин) Ү. Қолдану (4 мин)  Мәтінмен жұмыс Мұғалім оқиды, оқушылар хормен оқиды. сусын – напиток, қою – густой,  шығарылу – заваривать, кірден  тазартатын заттар – чистящее  средство, қайнату – кипятить,  құрғақ – сухой, сіңіру –  впитывать.  1­т. Сөйлемдерді дұрыс құрастыруға тапсырма. Шай. Шайдың Отаны ­ Қытай. Ол Еуропаға кофемен бір ғасырда әкелінген. Шай көп  елдерде аса сүйікті сусынға айналады. Қою шығарылған шай ағзаға кофе  сияқты әсер етеді. Шаймен бірге қант, конфеттер, лимон, кілегей беріледі. Олардан кейін  бутербродтар, кекс, печенье, жемістер береді. Қонаққа шай беру үшін арнаулы ыдыс керек. Шай құюға бәрінен де фарфор,қышпен бірге күміс ыдыс та жарайды. Ыдысты сода салып, тек қана ыстық таза  сумен жуады, химиялық кірден тазартатын заттардың ешқайсысы  қолданылмайды. Шай қайнату үшін шәйнекті алдын ала ыстық сумен шайып  алу керек. Құрғақ шайға қатты қайнаған ыстық су құяды да, дастарқанға  әкелерден бұрын 5 минуттай шығарып қояды. Шайды жабылатын ыдыста  сақтау керек, өйткені ло иісті оңай сіңіріп, дәмінен айырылады. Бірінші топ екінші топқа сұрақтар қояды. Сергіту сәті  (1 мин) Синтаксис­тік  талдау (2 мин) Видеодан сергіту қимылдарын  жасау.  Септеулік шылаулары бар  сөйлемдерді дұрыс құрастырып,  бастауыш пен баяндауыштын астын  сызыңдар. Талдау  (7 мин)  ­Оқушылар, "Алты қалпақ" ойлау  жүйесі бойынша жұмыс жасаймыз.  "Алты қалпақ" ойлау жүйесі.  1) Ақ қалпақ ­ шай туралы басты  ақпарат 2) Қара қалпақ ­ шайдың зияны 3) Қызыл қалпақ ­ шайдың  қызықты жағы 4) Сары қалпақ ­ шайдың пайдалы  жағы 5) Жасыл қалпақ ­ шығармашылық 6) Көк қалпақ ­ бағалау. Критерий  Білу, түсіну  Қолдану  Жинақтау, талдау  Шынайылылығы, дәлдігі  қорытындалау  А/   3    Мәселенің қойылуы  Әдіс­тәсілдерді қолдану  Түйінді идеяның   ашылуы Баяндау ретінде  Мәселенің толық  шешілуі 2­тапсырма.  Сөйлемдер: 1­топ Шаймен бірге қант, конфеттер, лимон,  кілегей беріледі. 2­топ Қонаққа шай беру үшін арнаулы ыдыс  керек. 3­топ Шай құюға бәрінен де фарфор, қышпен  бірге күміс ыдыс та жарайды. 1) Шайдың Отаны ­ Қытай. Ол Еуропаға  кофемен бір ғасырда әкелінген. Шай көп елдерде аса сүйікті сусынға айналады.  Оны батыста «ти» деп, Шығыста «шай»  деп атайды. Бірқатар тарихи деректер  бойынша, шайдың алғаш шыққан жері  Қытай, Вьетнам. 2)   Қою   шығарылған   шай   ағзаға   кофе сияқты әсер етеді. Шайды көп ішсең ол адамға зиян әсері болады. Бірнеше рет қайнатылған шайды ішпейді. Үш – төрт рет   қайнатқаннан   кейін   шай   жа­ пырақтарынан ештеңе қалмай­ды. Шайды  тым  қою етіп  дайындап  ішсең, оның   құрамын­дағы   кофеин   жүйке жүйесінің қызметін қоздырады, қан қы­ сымын күшейтіп жібереді. 3) Шаймен бірге қант, конфеттер,  лимон, кілегей беріледі. Олардан кейін  бутербродтар, кекс, печенье, жемістер  береді. 4) Қонаққа шай беру үшін арнаулы ыдыс керек. 5) Шай ішсең ­ көңілің болады жай  дейді. Сол себепті қазіргі кезде әртүрлі  шөптерден шайлар жасайды. Олар адамШығармашылық  тапсырма.  (10 мин) Коммуникация  ­ Оқушылар, сендер шай туралы  жақсы арпарат бердіңдер, енді  сендер бизнесмен ретінде өз  шайларыңды жарнамалайтын  боласыңдар.  Әр топқа шай атауларын беремін.  Олар сол шай туралы жарнама  жасаулары керек.  демсаулығын жақсартады. 6) Әр пікірді бағалау. І топ. "Ассам" шайы ІІ топ. "Пиала" шайы ІІІ топ. "Рахмет" шайы. Бағалау критерийлері: 1) мазмұны 2) әдемілігі 3) шығармашылық Сабақты қорыт­ лау (5 мин) Бағалау Үй жұмысын беру "Еркін әңгіме" ойыны Оқушылардың белсенділігіне,  біліміне қарай бағаланады,  түсіндіріледі.  сөздер, ереже жаттау. "Қымыз"  тақырыбына ақпарат жинау Оқушылар тақырып бойынша не білгенін әңгімелеп айтады.  Жиынтық бағаны топ спикері айтады.