Оқушының оқуға деген мотивациясының артыуына не
істеуге болады? Қарапайым мұғалім білім беру саласындағы көтеріліп
жатқан осы өзекті мәселені өзгерту үшін не істей алады? Деген
сұрақтардың жауабын алуға тырыстым. Оқушылардың оқуға деген
мотивациясының жоғарлауына, сыныптағы көңіл күйдің жақсы болуын
қамтамасыз ету.
������� ���� ������ ����� � ������
���� �
������ ������ ������������
?
���� � ��
�� ������� � ��� �
?
?
,
?
����� ������
��� ������ ���� �
?
������
?
?
?
.
.
?
? ?
�� �������
?
?
����� �������
?
��� ������ �����
��� ���� ����� ������ ��� ��
? .
�����
?
�����
������
? ? ?
� � �������
����� ������ ������� ����� ������ � ��� ���� �� ���
� ������� ������
��� �� �� ����� �� ��� ������
?
?
?
�� �
? 8 ? ?
������
?
?
. s
,
?
��� ���� �����
?
�� ������
?
.
?
� ��� �
?
?
?
?
?? ?
? ?
� ������
�� ��������
�
10 20
� ������
?
?
# # #
��� �����
#
?
����
��� ���� ����� ���� � �� ����������� ����� ���
?
������
.
���� ����� � ���� ��� ��������
?
������������
��� �������� �������
����� ��� ����� �� ���������� ����
?
��� ������ ������ � ����
?
������� ������ ������
����
?
�
? ?
? ?
� ������� �����
� �
1. ? ?
������
������ �����
?
2.
� ������� ���� ������
3. ?
�����
.
���
�� � ������
�� ���
?
��
?
? ? ?
. ?
�
� �����
:
. s ?
? ?
?
�
?
��
?
?
,
?
?
?
�� �� �����������
:
??
? ?
?? ? ?
? , ? ?
����
?
? ? ?
������� �� �����
;
� �� ���� ����������
������ �� ������ ���� � � ���
?
?
���� ������ ������� ������
��
?
?
���� ��� � �� � � �� � � ����
?
����
;
� � �� ����� ����� ������ ������� ������� � ���� �����
? ?
;
� ��������
?
������
?
, ?
����� � ���
?
.
��
���� ������� � ��
?
������ ����� �����
;
�� ������ ����� �� �����
;
, ?
� �������� ���� ��� �� ����
?
�� ���� ������ �����
? ? ?
?
?
? ?
���
? ?
?
?
.
?
�
�� �� ����
?
, ? ?
� �����
? ?
�� � ���� ���� �� �� �
? ? , ?
� �� ����
������ ��� � ����������
?
?
����
?
?
?
? ?
��������
:
?
������
������� ���� �
� �� � �������
?
���������
���
? ?
?
����������
� �� � �
���������
? ?? ? .
����� �� ��
���� ������
.
?
��������� � ���������
����
?
?
����� ���
� ��� �
� ������ ���� �� ������ ������ �� ���� ������
? ?
?
( ??
��
����� � ������
����� ��� � ����������
?
?
?
? ?
�� �������� �������
;
� ����
? ?
?
��� � ������� ������
��
?
���� ������ �����������
?
��������� � �����������
�����
���������
����� � ��
? ;
? ?
(
?,
,
���������
���������
� ��� ���������
���� ������
;
���������
����
������
,
? ?
? ??
? ,
?
?
���
?
?
?
?
?
,
?
?
?
?
).
?
���������� � � ��������
);
��
, ?
� �� � ��� ����� ��������
,
���� �
?
?
������� �
?
��� ��������
?
����
? ? ?
�
���
? ?
�� � ����� � ����� � ���� ������� ���
?
?
������ � �� ��
? ?
?? ? ?
�� � � �������
?
?
?
?
? ?
, ?
������ ��������� ������������
�� �����
���
���� ����� ����������
������ �������� �
� �������� �� �
? ?
������� ����� �� ��� � �������
?
?
��� ��������
�����������
, ?
�� ����� �� �����
?
, ? ?
� �������� ���� �� �� � ��
? , ?
?
� � ��� ������ � ���
������
?
� ����� �����
.
?
, ?
���� ���� �� ����
�� � ��� ���� ��
, ?
������� ��
? .
? ,
� �� � ���� � ����������
??
������� ��
�� � �� ���������� ����
? ??? ?
�������� ����
��� ���������
1.
2. ?
3. ?
4.
5. ?
6. ?
7.
���
8.
����� ��
���
?
? ? ?
���� ��������
�������� ����
�����������
,
, ?
� �����
��� � �� �� ����
���������
?
(?
�������� � ������� �� ���� � �� � �
??? ? ?
), ?
?
������������ � ��
? ?
),
�������� �� ����
? . .),
? (?
��������
� ���� � �� � � ��
? ? .
���
? : ?
� �������
?
?
? ?
? ,
? ?
? ?
?
?
),
??
,
?
?
�� ���� �����
������� ��
?
?
��������
, ?
� ����
. ?
� � �����
��� ���������� ����� ����
? (
�����������
�����������
?
����������
?
� ����� ������
���
?
� ���� ����
? ( ?
,
���� �������� �
?
?
, ?
?
� �� �������������?
?, ?
?
?
,
:
?
?
?
,
?
?
?
? ?
?
�
, ?
?
?
,
?
�
, ?
?
?
,
?
,
20
? ?
?
?
,
?
??
?
?
, ?
.
?
?
? ? ?
?
?? ?
, ? ?
? ?
? ?
?
.
?
, ??
, ?
����� �
?
�����
?
? .
? ?
�� � ����
. ҳ
�� ������
�����
?
��� � � �����
����������
? ?
�� � ���
?
���
.
?
20
�� ���� �
?
.
� �� � � � ������������
�� ��� ��������� ����� �����
���� ������ �� ������� ������
?
����� ����������� ������ �����
��� �
������� � � ��
?
?
����� �� �� � �
? ?
.
����������
, ??
? ? ?
?
��� ������ �� ��
�����������
,
��� ��������
?
��������� ���� �
?
?
����� ���
?
���������
?
����������� ��� ��������
? ?
??
������� ����� ��� � ������� �������
� �����
� �����
? ,
����� ���������
?
�� �� ���� � ��
?
, ? ?
� ���� � ������� � ���
� �
���� �������
.
������ ����� �� ����
�������
���
? ?
, ?
���� ��� ��� � �����
� �� � �� ���� ������ � � �����
?
���� ��� ��� � ��
��� � �� � � �����������
,
?
?
�������� ������� �� ��������
? ?
. .
?
��� ������� �������� ��
?
?
?
����� ����� � ���� �����
?
, ?
?
������ ���� ���� �� ������ � � ���
��� ����
�� ��� ���� �����
?
?
60
� ���� ��
����� ������� ��� ���� �����
.
�� �
? 8 ? ?
���������� ������� �� �� ����� �� ����
��� ������ ����
? ?
?
, ??
��� ������� ��� ������ �������� ��� �� ������ � �����
� ������
������������� ��������
� �� �
. ? ?
?
�������� ������� ������� � ����� ��� ��� �
.
?
?
? ?
����� ��� �������� ������
�������
������
������� ������� � ���� ����������
�� � ������ ����
? ? ?
1
?
������
����� � �����
? ?
?
��� ������ ��� ���� �� � �
?
?
?
.
� ������
�������� �����
?
?
�����������
� ��
, ? ?
?
?
��� ����
���� ��� ���� � � � ����
?
.
���
? ?
� ��� �
?
�����
���� ����
���
?
?
������� ����
?
� ����� �������
?
����� ��
� �
? .
������ ���� � ����������
������
������� � �����
, 1950
̳��
��� ����� � �������
? ? ?? ?
������ �� ������ ����� �� ���� �� ���
?
������� � �����
?
���������
?
����
? ,
������ � ����� ����� ����
�� ��� ������
�������
, ??
�����������
�� ������
?
������� ������ � ��� �� ���� �����
����
?
�����������
�������
? ?
?
������� ��� ��� ������� �������� � �������
?
� � ��� ������� �
?
? ?
? ?
������ ������� ������ ������
���������
?
� �� ������
?
����������
:
������ �������� � ������ � ������ ����������� ��� ��� ���
�� �������� ��� ������� ��� ���������
�� �������
?
��������
�������
?
?
���� � � ����� � ��
� ����
?
?
������������ ������� ������ � ��
�� ����� �� ������ � �������� �����������
��� �� ������ ��� ����� ���� ����
?
? ?
������
��
? ?
(?
���
�����
? ?
? ?
������
�
� ������
? ?
??
? ??
, ?
������ ���
�� � ������ �� �� �� ��� ��������
?
.?
? ?
? ?
�� �� ��� ������� �������
�������� ���� �� ������
����
� �� �������
?
).
( ?
�� ���� ���������� ���� ����� � �� �� ����
������ ���������� ������ ��������
������ ��������
�����
���� �����
.
?
�����
������ ��������� ��� ������ �������
�����
.
?
��� �� ����
�� ����� ����
��������
?
� ������
: ?
�� �� ���������
������
���
?
������������
������ �����
?
;
� �� ��� ���� ����� � ���������
?
?
����� ���� ������
� ���� ������
? ?
� ���� ������
�� �� ��������� ��� � ���� ����������
?
? ?
����� �� ��� �������
?
� ���� ��� ����� ������ ����������� ������
� ��
?
� ��� �� ���� � ��������
� ����
?
?
��� � �� � ���� � ���� ����������� � �� ������� ���� �� � ���
?
? ?
��� ���� �
?
� ���� � � � ���� ������� �� ����� ��� ���������� �������
���
?
�������� ��
�����
?
�����
� ��
,
������ ���� � �� �����������
�� ���� ���
?
?,
����� � ����� ��� ������� ������
?
?
��
. ?
�������� ������� ��
��� ����
� ���
,
�� �� ����� ��
?
?
� ��� ��������
. ?
?
���� ������
,
������ � ��
?
���� �� �� ���� ���
?
��� �������
?
?
� ���� ��� � �����
�� ��� � ��������
? ?
?
���� ���
� ��� ����
?
? ?
�� �� �������
�� ��������� �������
?
?
� �� ���� � �������
�����
)
���� � ��� ���� � �����
? ?
� ����� ��� �������
?? ?
���� � ��� � ������
??
.
� ������ �� ���� � �
?
� � ��������� ������
? ?
������ ����� ������
.
������
?
������ ������ �� �
(
������
? , ?
;
�� ��� �� ����� �������
? ?
? ?
?
���� ���� �
� � �
, ? ?
��� ������� ������������ �����
���� �����
?? ?
�� ��� ��� ���� �� ������� ����� �� ���������� ������
������ ������
� ���� ��������� ����� �
?
?
?
���� �����
? ?,
?
������ � � � ��� �����
�������
? ?
������
���� ���������� � ������� ������
?
?
���� �����
?
?
?
?
���
����
����� ��
? ?
?
��� ������
?
?
?
� �������
?, ??
? ?
��
. s ? ?
?
?
���
, ?
� �� ����������
���� ������� ��
) ? ?
? ? ?
? ,
?
: ?
?
�������
����
?
��������
,
?? ?
� ������
������
;
?
?
?
�������
, ? ?
?
, ??
?
. (2
? ?
??
? ?
?
?
?
?
? ?
?
...
?
?
?
?
?
?
??
? ?
?
?
?
?
?
?
,
?,
?
?
?
,
? ?
?
?
,
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
);
?
?
?
?
?
;
??
? ,
?��� ���� � ������ ��� ������� �
? ?
? , ? ?
�� �� ����
���� �������
,
��� �� �
? ?
� ���
?
;
����
� ��� ������
?
� ��� �
?
? ?
?
�� ���������� ���
����� ����� �������� ������� ����
���������
?
��
.
? ;
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
? .
??? ?
, , ??
??
?
? ? !
�� �� ����
? .
.
��� ���� ������ ��
� � ���
?, ?
���� � �� ���� ����� � ��� ����
?
�������� �� ��� � ��������
?
?
��� � ������ � �� ��
? ?
� ��
? ?
������ � ��� ���� ��
��� ���� � �� � ����� �� ����� � ��� �� ��
?
? ? ?
� � ��� ����� ���� ��� ��
? ?
� ������ ���
.
?
����� ���� ����
?
?
��� ����� ������
� � ���
s ?
? ? !
? ? ?
?
? ?
?
����� �������
���������� �� ��� ����� �����
�����
?
?
i
���� ��� ��������� ����� ���������
��� ����
� � �� ���� �� ��� ��
?
?
?
�������
� ����� � ����� ����
�
i?i
?
� ����
?
? ? ? ?
i
��������
� �� ��������� ����� ��
������� �� �� �� � ����
?
? ?
?
��� ����� ��� ����
, ? ?
? i ?
� ����� ������� � ��
� � ������� ������ ��� ���� �� �������� ��� �������
,
������ ������� � ������ ����� ����������
������ � ��� ����
,
.
���� � � �� �� ���
?
? ?
.
? . s
. i
?
?
?
����
,
.
?
?
.
,
?
���
.
� � �� �� ������
? ?
���� ��� �� ����
?
, ?
�� ��� ������ � �� ��
?
?
! ?
��� ����� �
?
� ���� ����� �� �������
?
�� � � � � � ������
?
�����
?? ?
ʳ���� � ��������� �����
�� �� � ����� ������ ����� ���� ����
���� � �� � ������ � �
i ?
��
i
?
����� �� ��������
? . ? ? ?
? ?
.
? ?
������� ���������
���������� �����
.
?
,
?
? ?
�����
? ? ?
�� � ����䳻, ��
? ? .
�� ����
�� � ��
� ���� ���� �� ��� � ���� ������ �������� � �� ��
� �� �� � ������ � ��� ������ ��
�� ����
, ?
���� �� �����
, ? ? , ?, ? ?
?
? . ҳ
� � ��� � �� �����
? ?
?
������
.
?
? ?
? ?
� ��� ���� �����
.
� �� �����������
?
������ � � ���� ����� ����� ��� � ������ ���� ��� ��
?
����
��
? ?
��� ��
?
������� �����
���� ��� �� �� ��
? . ?
�� �� ���������
�����
�� ���� ���� ����
? ? ?
? ?
�� �����
�������
?
? ?
���
���
? ?
?
.
?
?
?
?
?
?
,
?
? ?
, ?
? ?
?
?, ? ?
, ?
?
���
?
?
? ? ? ?
?
�����
, ?
?, ?
?
������
?
?
?
, ?
��������
?
����� ���
, ?
?
? :
��� ����� � ���
?
?
��� �� ������ ��� �����
�� �� ������ �
?
,
?
����
?
?
���������
??
?
��� � � ����
?
�� ��� ���� ��
?
���������� ����
. ?
�����������
? ?
����� ����� �� � ������ ��� ���
� ����
?
, ??
�����
?
��� ������� ������� � �����
? , ?
��� ������ ������ ���� ������ �� ��
?,
�������� ��� �� �� ���� �
� ��� ����
?
,
ѳ� �� ������
������ ��� ��� ������
���
?
����
??
� ��� ��� ��� � ���� �� ���
?
�����
.
,
�����
.
� �����
�������
������� ������ ������� � ���� � �� �������� ���
����
� �����
�� ����� � ��� ������� � �����
? ?
??
??
�����
��� ���� � �� ���� ����
?
� ���� � �� ����
?
?
?
��� ���� ����� �� � ������ ������
� ��� ���� � ���
? ?
��� �� ���� ���� �� ��� ������� �������������� �� ������
?
�����
��� ������ ���� �� �������
,
����� �� ���� ������ �� �������
? ?.
����
�� �� ������
��� � �� � � ��� � � �� ���� �
��� ����
?
�������
,
??
������� ��������� ������
���� � � �� � ���� ���� � ��� ��� �����
? ? ?
������� ������
, ?
�� � ���� ����
?
� ���� ����� ��� ��
?
���
�����
����� ���
?
.
��� �
��
?? , ? ? ?
, ?
������ ���
?
������
���������� � ������� � ����
�� ����
?
?
?
?
�����
?,
? ?
���� ���� � ������� ������ ���
��
,
� �� � ���������� �� ������ �� ��
?
? ?
?
�� ���� �������� �
� ��������� ���� ��������
,
?
��������
������ ��������� �����
������� � ������
?
,
? ? ?
� ������
. ?
������
��� ����
,
� ����
? ?
?
����� ���������� �������
,
�� � �� ����
?
������ ���� �� �
?
? ? ?
?
����� � ������
�������
?
?
. ?
,
��� ��
?
������
? , ?
? ? ? ?
?! ?
?
? ?
?
?
?
?
.
?
?
?
?
?
?
??
���������
?
�� ��������� ��������� �� � �������� ������ ���� ��
? ?
� � ����� �� ���������
?? ?
?
?
?
?
�����
,
� �� �� ������� �
�����
?
�������
, ?
������ �� ����
. ?
�����
?
������������ ���������� ���
?
����� ���������� ���� �������
��� ���� �� �� ��������� �
?
��� ����� ����� ����� ���� ��� ������ �
?
��������
?
? ?
?? ,
����������
��������
,
���� �� ������
?
��
��� �������
?! ,
?
����� ��� �� �����
?
.
�� �� ��������� ����������
�
? ?
?.
?
.
?
?
?
����� � ���� ��������� �� � ���� ������
� �� ������
. ?
���������� ��
�������
?.
���� ���
?
? ?
?
?
.
� ��
?
?
��� ���� �� ��� �������
.
������ ��� ���� ���� ����
? ?
�� ��� ��� � �����
�������
�� ������ ����� ��
�����
���� ��� ��� �����
���� ������ ����� �
?
??
?,
? ??
?
.
??
?
?,?
? ?
??
,
? ?
?
? ?
?. ?
?
? ?
. ?
?
? ? ?
?
?
.
,
?
��� ��
? ?
�� ����
,
����
� �
, ? ?
�����
.
�� ������
?
? ?
����
?
? ?
�� � �� ��� �� ����������
?
��
? ?
? (? ?
?
�������� ����
� ���� ���
?) ?
?
?
. ?
��� ��������
?
������ ������� � ����� �� �������
� ��� � ������
.
?
�����
?
� ������ ��� ������� ��� ����������� � � � ��� ���� �������� ��� ��� �
?
����
,
��� ��
?
������� � ������ ������� � �� �� ��� ������� ��
?
���� ��� ������ ���
��� ��
� ������ �������� ����� ����
? ?
?
���������
?
� ��������
, ?
? ?
?
��� �������
�����
?
?
�������� ����
�������
� ����
? ?
�������� ���� ��������� ���������� ���������
.
??
������ ���������
���������
.
? ?
�����
���������
�����
,
?
?
������ ������ ����������
� � � ����
. ? ?
������ ������ ������ ��� ������
?
����� � ���� �����
?.
���� �
��� ������
����� ��������
?
? ?
?
?
��� �� ����� ������
���������� ����� ��
���������
��� �������
?
?
���������
��������
� ����� ����� ��
?
? ?
? ,
��������
�� �� ���� � � � ������
���
?
? ?
��
�� �� �������� � ������ ���������� ���� � ��� ����� �����
�������
,
. ? ? ? ?
� ������
������ ����� ��� ��
��������� �� � � ���
? ?
?
����������
�� � � � � � ���� ��� �����
����� ����� ��������� � ��������
���������
?
?
?
� �� ��� �������� ��� �������
��������
�������� � ���������� � ��� � ���
? ?
?
�� �� � �� � ����� � ��� ��������� ��� ������ ������ �� ��� ���
���� �����
?
?
??
? ? ?
������������ �� �� � ��� ������� ������
���� �� ����
� � � ������ �� ����
.
?
? ?
,
������� �
�� ���� � � �� ������ �
�������
�
. ?
������
?
?
���� � � � ������ � ���� ����
.
�����
�����
? ,
?
����
�� �����
?
? ? ?
���
���
? ? ? ?
����� ���� ������ ��� �����
?
���
. ??
?
?
� ������
� �����
?
�� �� ������� �� ���������
���� �� ��������
������
?
�������������
� �� ��� ��� ������� �� ������������
� ���
, ?
,
?
.
������� �� ������ ����
��� ����� �
? ?
�� ����
?
?
� ���
?
��� � ����� ��� ��� ����� �����������
? ?
�� ������� �
? ? ?
?
�� ������� ������ �� ���� ���
, ?
?
��� ������ � ���� ����� � ����
,
�� ����� ������� ��
,
?
������
���� ����� ���
����� �����
�� ��� ��� �� ������� �������� ���
?
�
? ??? ?
������ �� ��������
?
����� ����
?
?
������ ��� ��
?
�� � ������
. ? ?
����� ��
?
?
������ ���� ����������
?
? ?
�� � ��� � � � ����
?
�����
? ?
? ?
������� ����� �� �� �����
�������� ��
?
, ?
? ?
���� �� �� ������
?
� ������� �������
? ? ?
.
� � � ��� ��������
? ? ?
? , ? ?
������ ���� ���
?? ?
?
? ?
?
,
�� ��� �����
������ ���
?
� ��� ����� �� �������
��� ������ �� � � �
? ?
?
?
?
?
,
?
������
?
��
? ? ?
���
.
����
? ?
� ������ �����
.
������� �� ����
������ ��
? ?
����� �����
? . ? ?
? .
�������
?
? ?
, ?
?
?
?
? ?
?, ?
?
?
?
?
?
?
?
,
?
?
?