Писаржевский - Вальден формуласы. Қышқылдар мен негіздердің протолиттік теориясы. Бренстед теориясының негізгі қағидалары. Н.А.Измайлов, М.И.Усанович жұмыстары.

Писаржевский - Вальден формуласы. Қышқылдар мен негіздердің протолиттік теориясы.
Бренстед теориясының негізгі қағидалары.
Н.А.Измайлов, М.И.Усанович жұмыстары.

Писарзевский-Вальден ережесі - сұйық электролиттер үшін тұтқырлық пен өткізгіштік өнімі еріткіштен тәуелсіз, берілген зат үшін тұрақты шама.

Электр өрісі қолданылатын сұйық электролитте заряд тасымалдаушылар жылдамдықпен қозғалады:

Ом заңынан алынған өткізгіштік формуласына екі өрнекті де қойып, аламыз:

Қышқыл және негізге анықтама.

Швед ғалымы Сванте Аррениус 1887 жилы гипотеза ретінде электролиттік диссоциялану теориясын ұсынған.

Қышқыл- суға ерігенде суток иондарына ыдырайтын заттар, ал дәлірек айтсақ қышқылдық дәм, индикаторға әсерін, химиялық қасиеттерін сипаттайтын гидроксоний ионын түзетін заттар.

Негіз- суда ыдырағанда гидроксил ионин түзетін заттар.

Қышқылдар мен негіздердің протолиттік теориясы.

Бұл теория бойынша қышқылдар мен негіздерді протолиттер деп, ал олардың бірімен- бірі әрекеттесуін протолиттік тепе-теңдік дейді.

Бұл теорияны Бренстед- Лоури деп те атайды.

Осы теория бойынша қышқылдар дегеніміз- суток ионин беретін молекула. Ал негіздер дегеніміз- суток ионин қосып алтын молекулалар.

Льюистің теориясы. 
Алдыңғы теория мен салыстырғанда мағынасы кеңірек. Льюис ұсынған теория бойынша, қышқыл деп электрон жұбын қосып, коваленттік байланыс түзе алтын зат. Ал негіз электрон жұбын беретін зат. Қышқыл мен негіздің әрекеттесуі, бұл теория бойынша донорлық- акцепторлық тип бойынша коваленттік байланыс түзе аллоды.


 Пирсонның принципі бойынша жұмсақ және қатты негіз бен қышқыл теориясы.

Ол қышқылдар мен негіздерді қатты және жұмсақ деп екі топқа бөлді.
Қатты негіздер- электртерістігі жоғары, полюстігі төмен, оңай тотықпайтын молекулалар.
Жұмсақ негіздер- электртерістігі төмен, полюстігі жоғары, тотығуға оңай молекулалар.
Қатты қышқылдар-полюстігі төмен, электртерістігі жоғары, оң зарядтылығы босым, акцепторлық атомдардың мөлшері кішкене Льюис қышқылдары.
Жұмсақ қышқылдар- электртерістігі онша жоғары емс, оң зарядтылығы да көп емс, акцепторлық атомның мөлшері үлкен Льюис қышқылдары.

Михаил Ильич Усанович (1894-1981) –
физикохимик, Қазақ КСР Ғылым академиясының академигі (1962), Өз ССР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері. 1938 жылы ол қышқылдар мен негіздердің жалпыланған теориясын тұжырымдады.

Шешімдердің сандық теориясын жасады.
Ол аномальды электрөткізгіштік деп аталатын
ерекшелік емес, ереже екенін көрсетті және көптеген шешімдерге Оствальд сұйылту заңын қолданудың қателігін дәлелдеді. Қышқылдар мен негіздердің жалпыланған теориясын тұжырымдады. Ол химиялық өзара әрекеттесу болатын жүйелер құрамы тепе-теңдік концентрациясы арқылы өрнектелген жағдайда ғана идеалды ерітінділердің заңдарына бағынатындығын анықтады. Ерітінділердің коллигативті емес қасиеттерінің (тығыздығы, тұтқырлығы) олардың құрамына тәуелділігі үшін алынған теңдеулер.

Измайлов Николай Аркадьевич -
кеңестік физик және химик, И.И. Горький атындағы Харьков мемлекеттік университетінің профессоры. Украина КСРО Ғылым академиясының еңбек сіңірген ғылым қайраткері. Д.И.Менделеева, Украина Ғылым академиясының корреспондент мүшесі, ғылым саласындағы КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты.

Оның жетекшілігімен 280-ден астам
ғылыми еңбек жарық көрді, отыздан астам кандидаттық диссертация қорғалды.

Жұқа қабатты хроматография әдісін сипаттайтын алғашқы ғылыми жұмыстың авторы
(М.С.Шрайбермен бірге).

В.Г.Березкиннің басылымға жасаған талдауы көрсеткендей, Н.А.Измайлов пен М.С.Шрайбер келесі TLC нұсқаларының авторлары болып табылады: 1) дөңгелек хроматография, 2) маңдай TLC, 3) элюентті TLC, 4) фронтал элюентті TLC.

Измайлов статика және адсорбция процестерінің динамикасы саласында жемісті жұмыс істеді, сулы емес еріткіштердегі қышқылдық-сілтіліктің өзара әрекеттесу теориясын ұсынды, индикаторлық электродтарды (әйнек) қолдану әдістерін зерттеді, физикалық-химиялық анализ теориясын және радиоактивті индикаторларды қолдану практикасын жасады, морфиндік алкалоидты оқшаулаудың адсорбциялық әдістерін жасады көкнәр.