Предложение и виды предложения

Сабақтың тақырыбы: Сөйлем және оның түрлері Сабақтың мақсаты: а) Білімділігі: Оқушылардың білім-білік дағдыларын қалыптастыра отырып, сөйлем, сөйлем түрлерімен таныстыра отырып, олардың айырмашылығымен топтастыру, сұраулы сөйлем, хабарлы сөйлем, лепті сөйлем туралы білімдерін толықтыра отырып, айтылу мақсатына қарай сөйлемдердің түрлерін анықтау. ІІ Дамытушылығы: Оқушылардың есте сақтау қабілетін, ой – өрісін, шығармашылығын, сөздік қорын,сөйлеу мәдениетін, өз ойын толық жеткізе білуге үйрете отырып, әрбір оқушының жеке даралығын дамыту. ІІІ Тәрбиелігі: Ұжымшылдыққа, адамгершілікке, тазалыққа, ұқыптылыққа, әдептілікке, білімпаздыққа жетелеу. а)білімділігі: Сөйлемнің айтылу жазылу мақсатына қарай сұраулы , лепті , хабарлы болып бөлінетінін еске түсіру; ә)дамытушылығы: сөздің қорын тіл байлығын дамыту , жан – жақты ойлауға үйрету ; б) тәрбиелілігі: ұйымшылдыққа , достыққа , тәрбиелеу Көрнекілігі: сызбалар , суреттер Әдіс-тәсілдері: сұрақ – жауап , әңгімелеу , ауызша сызба ,топтық, сергіту сәті Сабақ барысы: Психологиялық жаттығу Үлкенге де «Сіз» Кішіге де «Сіз» Бар адамды құрметтеп, Бас иеміз біз! -Балалар , бұл сабақтың басқа сабақтан өзгешелігі - сабағымызға қонақтар қатысып отыр. Бізде қазақ тілі сабағы. Туған тілім – бабам тілі – өз тілім, Туған тілім – анам тілі – өз тілім. Туған тілім - далам тілі өз тілім, Туған тілім – адам тілі өз тілім Сөзжұмбақ шешу Көйлек Бастапқы к әріпінің орнына с , соңғы м әріпінің орнына м дыбысын қойсақ сөйлем шығады. Сөйлем -Сөйлем неден құралады -Сөйлем сөзден құралады. - Сөз неден - Сөз буыннан - Буын ше -Буын дыбыстан -Ерте , ерте ертеде біз білмейтін бір үлкен өлкеде сөздер өмір сүріпті. Сөздердің бір тобы бір- бірімен тіркесе байланысып, жеке отау тігіпті.Бұл сөздер бір-бірінен бөлек тұрсада бір- бір-біріне бағынып , бірін-бірі толықтырып тұрыпты. Ең бірінші тұрған сөз бәріне бас болыпты. Ал ең соңғы өзінен кейін ешкімді жібермей , ойды тиянақтап тұрыпты. Тыныс белгілері . -Бұл тыныс белгісі қай уақытта қойылады -Нүктеге тоқталайық. -Сөйлем соңынан қойылады. -Ол хабарлы сөйлем деп аталады. -Хабарлы сөйлемнің соңынан нүкте қойылады. -Леп белгісі соңынан қойылады. -Лепті сөйлем деп аталады. -Лепті сөйлем дегеніміз –адамның көтеріңкі көңіл күйін білдіреді. -Сөйлем соңынан қойылады. -Сұраулысөйлем деп аталады -Сұраұлы сөйлем дегеніміз – жауап алу мақсатында айтылады. Сөйлем айтылуына қарай Хабарлы сөйлем Сұраулы сөйлем Лепті сөйлем Орындаушылық кезең Сынып жұмысы Көркем жазу Сс ссс ссс Ссс Секірді секірдің бе секір Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрастыр. 1.Сырғанақ, бірнеше бала, теуіп жүр. 2.Адамға, пайда, келтіреді, құстар көп. 3.Ол,айырылып,қалды, шанадан,абайсызда. 4.Төмен,шана,қарай,сырғанай жөнелді. 9-жаттығу 1. Сұраулы сөйлем 2. Хабарлы сөйлем 3. Лепті сөйлем -Сергіту сәті Топтық жұмыс. Графикалық диктант Келісемін Келіспеймін 1.Сөйлем тиянақты ойды білдіреді 2.Сұраулы сөйлемнен кейін сұрақ белгісі қойылады. 3.Сөйлемнің бірінші сөзі кіші әріппен жазылады 4.Сөйлем буыннан құралады. 5.Далада жаңбыр мен қар жауды. 6.Сөйлем айтылуына қарай 4-ке бөлінеді. -Сызбаны толықтыр. -Ертеде тыныс белгісі деген шешейдің үш қызы болыпты. Бірінші қызы тиянақты сабырлы сөйлепті,екіншісі тек сұрағанды біліпті , ал үшінші қызы бірде ренжіп бір қуанып , бірде бұйырып сөйлейді екен. Соған қарамастан шешесі үш қызын ақылмен бір мәтіннің ішіне жұмсай алыпты. 12-жаттығу -Сәлеметсіз бе, қырғауылым , халіңіз қалай -Жақсы , өзің қалай тұрасың 1.Ертегіні тиісті дауыс ырғағымен оқу. 2.Сұраулық мағына беріп тұрған сөзді табу. 3.Бұл үзінді қай ертегіден алынған 4.Ертегіні жалғастыру Қане, ойланып шешіп көрейік. Тағы да жұмбақ жасырамын 1.Мен де сөзден тұрамын, Сұраулы ойды құраймын.(Сұраулы сөйлем, сұрау белгісі) 2.Өзім сөзден тұрамын, Хабар мен нүкте жинағым. (Хабарлы сөйлем, нүкте) 3.Қуану, ренжу, өкіну, Мақсатым соны сездіру. Ұранды да айтамын, Қарқындап барып қайтамын. (Лепті сөйлем) Рефлексия 1-тапсырма Сәйкестендіру тесті Хабарлы сөйлем жауап алу мақсатында айтылады Лепті сөйлем тиянақты ойды білдіреді Сұраулы сөйлем көтеріңкі көңіл күйді білдіреді 2-тапсырма Сөйлем жазылуына қарай Сөйлем сөздерден құралады. Сөйлемнің бірінші сөзі бас әріппен басталып жазылады. Сөйлемдегі сөздер бөлек жазылады. Сөйлем тиянақты ойды білдіреді Сөйлем соңынан тыныс белгілері қойылады. -Үйге тапсырма. Сөйлем түрлері 13-жаттығу -Бағалау. А) Әсел, айтады, ән, Отан туралы. Ә) Болат, тартады, домбыра. Б) Концерт, қоясыңдар, ма, сендер. В) Қандай,оның,даусы, керемет.Сабақтың тақырыбы: Сөйлем және оның түрлері Сабақтың мақсаты: а) Білімділігі: Оқушылардың білім-білік дағдыларын қалыптастыра отырып, сөйлем, сөйлем түрлерімен таныстыра отырып, олардың айырмашылығымен топтастыру, сұраулы сөйлем, хабарлы сөйлем, лепті сөйлем туралы білімдерін толықтыра отырып, айтылу мақсатына қарай сөйлемдердің түрлерін анықтау. ІІ Дамытушылығы: Оқушылардың есте сақтау қабілетін, ой – өрісін, шығармашылығын, сөздік қорын,сөйлеу мәдениетін, өз ойын толық жеткізе білуге үйрете отырып, әрбір оқушының жеке даралығын дамыту. ІІІ Тәрбиелігі: Ұжымшылдыққа, адамгершілікке, тазалыққа, ұқыптылыққа, әдептілікке, білімпаздыққа жетелеу. а)білімділігі: Сөйлемнің айтылу жазылу мақсатына қарай сұраулы , лепті , хабарлы болып бөлінетінін еске түсіру; ә)дамытушылығы: сөздің қорын тіл байлығын дамыту , жан – жақты ойлауға үйрету ; б) тәрбиелілігі: ұйымшылдыққа , достыққа , тәрбиелеу Көрнекілігі: сызбалар , суреттер Әдіс-тәсілдері: сұрақ – жауап , әңгімелеу , ауызша сызба ,топтық, сергіту сәті Сабақ барысы: Психологиялық жаттығу Үлкенге де «Сіз» Кішіге де «Сіз» Бар адамды құрметтеп, Бас иеміз біз! -Балалар , бұл сабақтың басқа сабақтан өзгешелігі - сабағымызға қонақтар қатысып отыр. Бізде қазақ тілі сабағы. Туған тілім – бабам тілі – өз тілім, Туған тілім – анам тілі – өз тілім. Туған тілім - далам тілі өз тілім, Туған тілім – адам тілі өз тілім Сөзжұмбақ шешу Көйлек Бастапқы к әріпінің орнына с , соңғы м әріпінің орнына м дыбысын қойсақ сөйлем шығады. Сөйлем -Сөйлем неден құралады -Сөйлем сөзден құралады. - Сөз неден - Сөз буыннан - Буын ше -Буын дыбыстан -Ерте , ерте ертеде біз білмейтін бір үлкен өлкеде сөздер өмір сүріпті. Сөздердің бір тобы бір- бірімен тіркесе байланысып, жеке отау тігіпті.Бұл сөздер бір-бірінен бөлек тұрсада бір- бір-біріне бағынып , бірін-бірі толықтырып тұрыпты. Ең бірінші тұрған сөз бәріне бас болыпты. Ал ең соңғы өзінен кейін ешкімді жібермей , ойды тиянақтап тұрыпты. Тыныс белгілері . -Бұл тыныс белгісі қай уақытта қойылады -Нүктеге тоқталайық. -Сөйлем соңынан қойылады. -Ол хабарлы сөйлем деп аталады. -Хабарлы сөйлемнің соңынан нүкте қойылады. -Леп белгісі соңынан қойылады. -Лепті сөйлем деп аталады. -Лепті сөйлем дегеніміз –адамның көтеріңкі көңіл күйін білдіреді. -Сөйлем соңынан қойылады. -Сұраулысөйлем деп аталады -Сұраұлы сөйлем дегеніміз – жауап алу мақсатында айтылады. Сөйлем айтылуына қарай Хабарлы сөйлем Сұраулы сөйлем Лепті сөйлем Орындаушылық кезең Сынып жұмысы Көркем жазу Сс ссс ссс Ссс Секірді секірдің бе секір Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрастыр. 1.Сырғанақ, бірнеше бала, теуіп жүр. 2.Адамға, пайда, келтіреді, құстар көп. 3.Ол,айырылып,қалды, шанадан,абайсызда. 4.Төмен,шана,қарай,сырғанай жөнелді. 9-жаттығу 1. Сұраулы сөйлем 2. Хабарлы сөйлем 3. Лепті сөйлем -Сергіту сәті Топтық жұмыс. Графикалық диктант Келісемін Келіспеймін 1.Сөйлем тиянақты ойды білдіреді 2.Сұраулы сөйлемнен кейін сұрақ белгісі қойылады. 3.Сөйлемнің бірінші сөзі кіші әріппен жазылады 4.Сөйлем буыннан құралады. 5.Далада жаңбыр мен қар жауды. 6.Сөйлем айтылуына қарай 4-ке бөлінеді. -Сызбаны толықтыр. -Ертеде тыныс белгісі деген шешейдің үш қызы болыпты. Бірінші қызы тиянақты сабырлы сөйлепті,екіншісі тек сұрағанды біліпті , ал үшінші қызы бірде ренжіп бір қуанып , бірде бұйырып сөйлейді екен. Соған қарамастан шешесі үш қызын ақылмен бір мәтіннің ішіне жұмсай алыпты. 12-жаттығу -Сәлеметсіз бе, қырғауылым , халіңіз қалай -Жақсы , өзің қалай тұрасың 1.Ертегіні тиісті дауыс ырғағымен оқу. 2.Сұраулық мағына беріп тұрған сөзді табу. 3.Бұл үзінді қай ертегіден алынған 4.Ертегіні жалғастыру Қане, ойланып шешіп көрейік. Тағы да жұмбақ жасырамын 1.Мен де сөзден тұрамын, Сұраулы ойды құраймын.(Сұраулы сөйлем, сұрау белгісі) 2.Өзім сөзден тұрамын, Хабар мен нүкте жинағым. (Хабарлы сөйлем, нүкте) 3.Қуану, ренжу, өкіну, Мақсатым соны сездіру. Ұранды да айтамын, Қарқындап барып қайтамын. (Лепті сөйлем) Рефлексия 1-тапсырма Сәйкестендіру тесті Хабарлы сөйлем жауап алу мақсатында айтылады Лепті сөйлем тиянақты ойды білдіреді Сұраулы сөйлем көтеріңкі көңіл күйді білдіреді 2-тапсырма Сөйлем жазылуына қарай Сөйлем сөздерден құралады. Сөйлемнің бірінші сөзі бас әріппен басталып жазылады. Сөйлемдегі сөздер бөлек жазылады. Сөйлем тиянақты ойды білдіреді Сөйлем соңынан тыныс белгілері қойылады. -Үйге тапсырма. Сөйлем түрлері 13-жаттығу -Бағалау. А) Әсел, айтады, ән, Отан туралы. Ә) Болат, тартады, домбыра. Б) Концерт, қоясыңдар, ма, сендер. В) Қандай,оның,даусы, керемет.