QURILISH SOHASI TARAQQIYOTINI RIVOJLANTIRISHDA DAVLAT TOMONIDAN AMALGA OSHIRILAYOTGAN JARAYONLAR.

QURILISH SOHASI TARAQQIYOTINI RIVOJLANTIRISHDA DAVLAT TOMONIDAN AMALGA OSHIRILAYOTGAN JARAYONLAR.

Fargʻona Politexnika instituti

Qurilish fakulteti dekani

DAVLYATOV SHOXRUX MURATOVICH 

Fargʻona Politexnika instituti

Qurilish fakulteti talabasi

TOSHMATOV ULUGʻBEK QODIRJON OʻGʻLI

Annotatsiya: Mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning asosi inson hayoti uchun xavfsiz va qulay muhitni shakllantirishdir.Maqolada qurilish sohasi taraqqiyotini rivojlantirishda davlat tomonidan amalga oshirilayotgan jarayonlar to‘g‘risida maʼlumotlar keltirilgan.

Kalit so‘zlar: Qurilish sohasi, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish, investitsiya,  shaharsozlik subyektlari, qurilish industriyasi, arxitektura. 

ПРОЦЕССЫ, ОСУЩЕСТВЛЯЕМЫЕ ГОСУДАРСТВОМ В РАЗВИТИИ СТРОИТЕЛЬНОЙ СФЕРЫ.

Аннотация: Основой социально-экономического развития страны является создание безопасной и благоприятной среды для жизнедеятельности человека. В статье представлена   информация о процессах, проводимых государством в развитии строительной отрасли.

Ключевые слова: Строительство, социально-экономическое развитие, инвестиции, градостроительство, стройиндустрия, архитектура.

PROCESSES IMPLEMENTED BY THE STATE IN THE DEVELOPMENT OF THE CONSTRUCTION SECTOR.

Annotation: The article provides information on the processes carried out by the state in the development of the construction industry.The basis of socioeconomic development of the country is the formation of a safe and comfortable environment for human life.

Keywords: Construction, socio-economic development, investment, urban planning, construction industry, architecture.

KIRISH:Qurilish sohasi iqtisodiyotning barcha tarmoqlarining moddiy-texnik bazasini yaratish va aholining shinam uy-joyga, ijtimoiy va muhandislik infratuzilmasiga bo‘lgan ehtiyojini qondirish, madaniy hordiq chiqarishda muhim o‘rin tutadi.

Qurilish sohasidagi davlat siyosati mamlakatimizni, hududlarni ijtimoiyiqtisodiy rivojlantirish dasturlarini muvaffaqiyatli amalga oshirishni ta’minlash maqsadida innovatsiyalar,  investitsiyalar,  mehnat va moddiy resurslardan samarali foydalanish hisobiga tarmoq salohiyatini oshirishga qaratilgandir.

Shu bilan birga, qurilish industriyasining rivojlanishiga salbiy ta'sir ko'rsatuvchi quyidagi tizimli muammolar mavjud:

-shaharsozlik faoliyatini texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar sezilarli darajada eskirgan va arxitektura-qurilish ishlarining zamonaviy usullari, energiya tejamkor texnologiyalar va energiya tejovchi materiallardan keng foydalanish imkoniyatlari hisobga olinmagan;  

-ko‘pchilik aholi punktlarining bosh rejalarining yo‘qligi yoki ularning bino va inshootlar qurilishiga mos kelmasligi hududlarni kompleks rivojlantirishga, ishlab chiqarish va infratuzilma ob’ektlarini joylashtirishga, tadbirkorlik, ishbilarmonlik va investitsiya faolligini rivojlantirishga salbiy ta’sir ko‘rsatayotganligi;

-loyiha-qidiruv ishlarining mavjud bozoridagi tendentsiyalar ko'pincha dizayn biznesining izchil rivojlanishi, yuqori texnologiyali, zamonaviy va noyob arxitektura loyihalarini yaratish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratmaydi;

-shaharsozlik faoliyati sohasida litsenziyalash tartib-qoidalarining nomukammalligi va buning natijasida qurilish-montaj ishlariga ishchilarni noqonuniy asosda (tegishli hujjatlarsiz) jalb qilish, ruxsat etilmagan binolarning ko‘payishi, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining zarur vakolatlari va malakalarining yo‘qligi qurilish tashkilotlari xodimlari qurilish industriyasining investitsion jozibadorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatsa va qurilish-montaj ishlarini olib borish hamda barpo etilayotgan bino va inshootlarni keyinchalik ekspluatatsiya qilish jarayonida xavfsizlik talablarining buzilishiga olib kelishi;

-zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etishning past darajasi investitsiya jarayonlari ishtirokchilari va shaharsozlik subyektlariga davlat xizmatlari ko‘rsatishning maksimal shaffofligi va samaradorligini ta’minlash imkonini bermayapti;

-amaliy qurilish fanining rivojlanmaganligi, oliy ta’lim muassasalarining ilmiy va moddiy-texnik salohiyatining zaifligi kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish tizimini rivojlantirish imkonini bermayapti;

Yuqoridagi muammolar qurilish sanoatining jadal innovatsion rivojlanishiga to'sqinlik qilmoqda. Shu munosabat bilan qurilish industriyasini modernizatsiya qilish, jadal va innovatsion rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqilganligi muhim ahamiyat kasb etdi.

2021-2025-yillarda qurilish sohasini modernizatsiya qilish, jadal va innovatsion rivojlantirish strategiyasi O‘zbekiston respublikasi Prezidenti SHavkat Miromonivich Mirziyoyevning 2020-yil 13-martdagi PF-son qaroriga muvofiq ishlab chiqilgan. 5963-son “O‘zbekiston Respublikasining qurilish sohasida islohotlarni chuqurlashtirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarorida, 2021-2025-yillarda qurilish industriyasini rivojlantirishning maqsad va ustuvor yo‘nalishlarini, xorijiy mamlakatlar qurilish sohasidagi tarkibiy o‘zgartirishlarning ilg‘or tajribasini hamda shaharsozlikni rivojlantirishning jahon tendensiyalarini o‘rganish asosida qurilish sohasini isloh qilish yo‘nalishlarini belgilab beradi.

Strategiyaning maqsadi qurilish sohasida zamonaviy boshqaruv usullarini shakllantirish, loyihalarni amalga oshirishda investitsiya jozibadorligini oshirish va innovatsion yechimlarni joriy etishga qaratilgan o‘zgarishlarni amalga oshirishdan iborat.

ASOSIY QISM:

Strategiya quyidagi ustuvor yo‘nalishlarni nazarda tutadi:

-hududlarni shaharsozlik rivojlantirish va bu jarayonda jamoatchilikning samarali ishtirokini ta’minlash;

-shaharsozlik faoliyati sifati va xavfsizligini oshirish;

-shaharsozlik sohasida ma’muriy tartib-taomillarning shaffofligi va oqilonaligini ta’minlash, shuningdek, qurilish industriyasi tashkilotlari faoliyati samaradorligini oshirish;

-shaharsozlik faoliyatini raqamlashtirish, sohaga zamonaviy axborotkommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish;

-kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini takomillashtirish, shaharsozlik sohasida ilmiy salohiyatni rivojlantirish.

Strategiyaning asosiy yo'nalishlari hududlarni shaharsozlik rivojlantirish va bu jarayonda jamoatchilikning samarali ishtirokini ta'minlash.

Hududlarning shaharsozlik rivojlanishi ularni barqaror rivojlantirish, hududdan foydalanish va rivojlantirishning iqtisodiy va ijtimoiy shartlarini muvofiqlashtirishni ta'minlash, quyidagi tamoyillarga rioya qilgan holda amalga oshiriladi:

1.                 Aholi gavjum hududlarda ham, aholi yashamaydigan hududlarda ham munosib inson hayoti uchun sharoit yaratish va saqlash;

2.                 Mamlakatning iqtisodiy, ijtimoiy va ekologik rivojlanishi uchun teng shartsharoitlarni yaratish, uzoq muddatli rivojlanish salohiyatini saqlash va to'g'ri ta'minlash;

3.                 Aholi punktlarining ko'p markazli tuzilmasini rivojlantirish, shahar vositalari yordamida shahar va qishloq o'rtasidagi aloqalarni yaxshilash;

4.Transport muhandislik infratuzilmasining atrof-muhitga salbiy ta'sirini maksimal darajada kamaytirish, boshqa kutilayotgan salbiy ta'sirlarni bartaraf etish;

5.                 Tarixiy-madaniy aloqalarni, madaniy va tabiiy landshaftlarni, ularning xarakterli belgilarini, tarixiy va tabiat yodgorliklarini muhofaza qilish va saqlash;

6.                 Muhofaza etiladigan hududlar va rekreatsiya zonalarini saqlash va rivojlantirish; tuproq, suv, o'simlik, hayvonot dunyosi va iqlimni saqlash, muhofaza qilish va tiklash;

6.                 Tegishli rejalashtirish yechimlari, muhandislik, tashkiliy-iqtisodiy chora-tadbirlar orqali aholi gavjum va aholi punktlarini tabiiy, texnogen va ijtimoiy tahdidlar va favqulodda vaziyatlardan himoya qilish;

7.                 Qayta tiklanadigan energetikani rivojlantirish uchun istiqbolli joylarni saqlab qolish, atmosfera havosidan issiqxona gazlarini singdirishga yordam beradigan fazoviy va hududiy echimlarni yaratish;

8.                 Tabiiy va madaniy landshaftlarni saqlash va barqaror rivojlantirish, xususan, qishloq xo'jaligi hududlari va ko'p funktsiyali ixcham aholi punktlarini rivojlantirish orqali;

9.                 Fazoviy rejalashtirish va shaharsozlik jarayonida seysmik pozitsiyani hisobga olish.

Inson hayoti uchun munosib muhitni ta'minlash, atrof-muhitni, tabiiy resurslarni va madaniy merosni muhofaza qilish, jamoat va shaxsiy manfaatlar mutanosibligiga erishish uchun hududlarni shaharsozlik masalasida jamoatchilik rolini oshirish ham maqsadga muvofiqdir.

XULOSA:

Yuqoridagilardan kelib chiqib, davlat tomonidan quyidagi tadbirlarni amalga oshirish nazarda tutadi:

1.                 Aholi punktlarining mavjud hududlaridan foydalanishni yangilash va faollashtirish, erdan tejamkor foydalanish, shuningdek, kelajakda kosmosdan foydalanishning turli imkoniyatlarini saqlab qolish uchun afzallik beruvchi yangi yashash uchun mo'ljallanmagan hududlarni o'zlashtirish bilan solishtirganda;

2.                 Aholi yashamaydigan hududlar tizimini muhofaza qilish va shakllangan tabiiy va madaniy xilma-xillikni saqlash;

3.                 Infratuzilmasi yomon rivojlangan aholi punktini shaharlar va boshqa rivojlanish markazlari bilan hamkorlik asosida mustaqil (o‘zini-o‘zi ta’minlovchi) funksional birlikka aylantirish;

4.                 Xizmat ko'rsatish va transport/muhandislik infratuzilmasining aholi gavjum va aholi punktlari tizimiga samarali muvofiqligi, butun mamlakat bo'ylab aloqa va axborotning mavjudligi, ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish, iqtisodiy faoliyatni rag'batlantirish va engillashtirish;

5.                 Aholi punktlarida yaxlit transport tizimini shakllantirishga ko‘maklashish va jamoat transportiga ustunlik berish;

6.                 Yangi aholi punktlarini joylashtirishni birlashtirish va mavjud aholi punktlarini ijtimoiy-iqtisodiy va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning uzoq muddatli prognozlari bilan birgalikda rivojlantirish maqsadida butun mamlakat bo‘ylab ko‘chirishning bosh sxemasini hamda Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar hududlarini hududiy rejalashtirish sxemalarini ishlab chiqish. investitsiyalarni rivojlantirish;

7.                 Shahar muhiti, an’anaviy arxitektura va madaniyat elementlarining maqsadli maqsadini, shuningdek, hududning tabiiy-iqlim sharoitlarini hisobga olgan holda hududiy “Loyihaviy kodeksi”ni ishlab chiqish va amalga oshirish;

8.                 Shahar muhitini matematik (3D) modellashtirish standartlari majmuasini joriy etgan holda “Aqlli shahar” texnologiyalari elementlaridan foydalanish;

9.                 2025 yilgacha aholi punktlarini hududlarni rivojlantirish sxemalari (bosh rejalar, bosh rejalar sxemalari, hududni arxitektura-rejalashtirishni tashkil etish) bilan to‘liq qamrab olishga erishish;

10.            Aholi punktlarining bosh rejalariga shaharsozlikni kompleks rivojlantirishni strategik rejalashtirishni, shuningdek, yerdan foydalanish va aholi punktlari hududlarini rivojlantirishni tartibga solishni taʼminlaydigan davlat hujjati maqomini berish;

11.            Aholi punktlarining bosh rejalarini jamoatchilik muhokamasi natijalarini hisobga olgan holda tasdiqlash tartibini amaliyotga joriy etish;

12.            Shaharsozlik hujjatlarini ishlab chiqish va qo'llashning yagona standartlarini yaratish;

13.            Shaharsozlik sohasidagi ilg‘or xorijiy tajribani, shu jumladan ishonchli obro‘ va tajribaga ega bo‘lgan yetakchi xorijiy ekspert va tashkilotlarni jalb qilgan holda o‘rganish, arxitektura va shaharsozlik loyihalarini ishlab chiqishda ishtirok etish.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1.                 Указ Президента республики Узбекистан “об утверждении стратегии модернизации, ускоренного и инновационного развития строительной отрасли республики узбекистан на 2021-2025 годы”.

2.                 Приложение № 1 к Указу Президента Республики Узбекистан от 27 ноября 2020 года № УП-6119 ”Модернизации, ускоренного и инновационного развития строительной отрасли Республики Узбекистан на 2021 — 2025 годы”.

3.                 Постановления Президента Республики Узбекистан от 26 августа 2019 года № ПП-4427 “О мерах по дальнейшему совершенствованию процедур предоставления свободных земельных участков несельскохозяйственного назначения и осуществления архитектурно-строительных работ”.

4.                 (Национальная    база   данных       законодательства,         28.11.2020 г.,      № 06/20/6119/1570)