РАБОЧАЯ ПРОГРАММА по литературному чтению на родном ( татарском) языке для обучающихся 4 класса

«Рассмотрено» Руководитель МО ___________/ Г.М.Ахтямова Протокол №  от «       »                      2017г. «Согласовано» Зам. директора по УР МБОУ «Школа № 175» ____________/Г.М.Багавиева от «       »                      2017г. «Утверждено» Директор  МБОУ «Школа № 175» ___________/ А.С.Валеева Приказ № 414 от «02 » ноября  2017 г. РАБОЧАЯ ПРОГРАММА по литературному чтению на родном ( татарском) языке для обучающихся  4в, г, д  классов Гафаровой Гульнары Галимхановны, учителя татарского языка и литературы первой квалификационной категории муниципального бюджетного общеобразовательного учреждения «Средняя общеобразовательная школа № 175» Советского района г. Казани Рассмотрено и принято на заседании педагогического совета Протокол № 4  от «02» ноября  2017 г. 2017­ 2018 учебный год Аңлатма язуы― ‖ ―  29.12.2012   Татарстан  ― ртүләр белән) 4 нче сыйныфның телне белмәүче укучылары өчен туган тел әдәби укудан эш прораммасы  түбәндәге норматив документларга нигезләнеп төзелде: ­Россия Федерациясенең  Мәгариф турындагы Законы (Федеральный закон от 273­ФЗ  Об образовании в Российской Федерации), (үзгәртүләр белән) ­Татарстан Республикасының  Мәгариф турындагы Законы (Закон Республики ­Об образовании  № 68­ЗРТ от 22 июля 2013 года), ( үзгә ­”Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын  укыту программасы. (рус балалары өчен)” 1­11 нче сыйныфлар. (Төзүче авторлары:  К.С.Фәтхуллова,Ф.Х.Җәүһәрова).  Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы, Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2010 ел.  ­Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән Рус телендә урта (тулы) гомуми белем  бирү мәктәбендә татар телен укыту программасы (рус телендә сөйләшүче балалар өчен): 1­11 сыйныфлар (Төзүче авторы: К.С.Фәтхуллова). – Казан, 2014. – 56 б.);  ­ Казан шәһәре Совет районының муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе “175 нче урта гомуми белем мәктәбенең” укыту программасы; ­ Казан шәһәре Совет районының муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе “175 нче урта гомуми белем мәктәбенең” 2016 ­2017 нче уку елына укыту планы; ­Приказ Минобрнауки России от 31.03.2014 N 253 (с изменеиями от 26.01.2016г.) "Об  утверждениифедерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при  реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ  начального общего,основного общего, среднего общего образования" ­ «2014­2020 нче елларда ТРның дәүләт телләрен һәм ТРда башка телләрне саклау, өйрәнү  һәм үстерү» буенча дәүләт программасы», 2013 нче ел, 25 нче октябрь, 794 нче карар. Телне белмәүче укучылары әдәби уку укытуның максатлары:  4 нче сыйныф укучысының аралашу даирәсен, аралашу ситуацияләрен исәпкә алып, сөйләм эшчәнлегенең   барлык   төрләре   (тыңлап   аңлау,   сөйләү,   уку,   язу)   буенча   укучыларда коммуникатив компетенция (аралашу осталыгы)  формалаштыру:  –  татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру; – сөйләм этикеты үрнәкләреннән   файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу; – “Татар теле һәм әдәбияты” фәненә карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштергә шартлар тудыру. Телне белмәүче укучыларга  туган телдә әдәби уку укытуның бурычлары: 1) татар сөйләмен тыңлап аңларга күнектерү; 2) татар этикеты тәгъбирләрен кертеп,  бирелгән ситуация буенча диалогик сөйләм төзергә өйрәтү; 3) программада күрсәтелгән лексик темалар буенча телдән яки язмача монологик сөйләм оештыруга ирешү; 4) татар хәрефләрен танып, алар белдергән авазларны дөрес әйтеп, йөгерек һәм аңлап уку күнекмәләрен үстерү; 5) өйрәнелгән фонетик,  лексик­ грамматик  күренешләрне гамәли үзләштереп, язма сөйләм күнекмәләрен камилләштерү; Сагындык   сине, Беренче сентябрь көне ничек узуы турында сөйли белү. I. Укыту курсы темалары эчтәлеге:мәктәп Туган илебез  Зоопаркта Табигатьне саклыйбыз Һөнәрләр Үзәк универмагта Татарстанның тарихи урыннары Дәрес әзерли торган эш урыны турында сөйли белү.  Көндәлек   режимны   сөйли   белү.   Уку   хезмәтенә   карашы буенча, укучыга бәя бирә белү.     Әңгәмәдәшеңнең ничәнче сыйныфта   укуын,   нинди   өй   эшләрен   әзерләвен,   дәрестә нәрсәләр   эшләвен   сорый   белү.   Китапханәчедән   кирәкле китап турында белешмә ала белү.           Татарстанның символикаларын әйтә белү. Казан шәһәре турында сөйли белү. Татарстан шәһәрләре турында сөйләшү. Хайваннар турында сорый һәм белешмә бирә белү. Аларны тасвирлый  белү.Дүрт  аяклы  дусларыбызның   кыяфәтеләре, гадәтләре   турында   сөйли   белү.   Аларга   карата   үз мөнәсәбәтеңне белдерә  белү.Зоопаркта яшәүче җәнлекләр турында сөйли белү. Ел фасыллары билгеләрен сөйли белү. Кошлар, аларны  саклау турында әдәби әсәрләр аша сөйләшү. Балалар  шагыйрьләре, язучыларының исемнәрен, нәрсә язганын  әйтә белү. Һөнәр исемнәрен әйтеп бирү. “һөнәрләр” темасын караган лексиканы өйрәнү. Әти­әниеңнең һөнәрен әйтү. Хикәя төзү. “Үзәк   универмагта”   темасына   караган   лексиканы   өйрәнү. Монологик һәм диалогик сөйләм телен үстерү.  Татарстанның тарихи  урыннары турында мәгълүмат җыю. Проект эше үтәү. Татарстан  Республикасы  буенча читтән торып экскурсия үткәрү. Аның матурлыгын күрсәтә алу. Исәнме, җәй! Музейларга барабыз Музейлар турында мәгълүмат җыю. Казан музейлары белән танышу. Мәктәп музеена экскурсиягә бару һәм экскурсовод һөнәре ролен уйнау Җәй   көне   кая   бару   турында     сөйләшү.   Бакчада   җәйге хезмәт   турында   сөйли   белү.   Балалар   шагыйрьләре, язучыларының исемнәрен, нәрсә язганын  әйтә белү. Яратып укыган китаплар турында сөйли белү.Китапларның авторларын,исемен әйтә белү. Балачак китапларым. ЛЕКСИК МИНИМУМ 1. Мәктәптә  акыллы,   тапкыр,   сәләтле,   белемле,   сабыр,   уйларга,   тикшерергә,   санарга, кушарга, алырга (отнять), бүләргә, тапкырларга, чишәргә, мәсьәлә, чагыштырырга 2. Татарстанның дәүләт символлары Дәүләт гербы, дәүләт флагы, дәүләт гимны, дәүләт теле, барлык (бөтен), тасма, намус, тынычлык, көч, халык, матурлык, канатлы, ак барс, боҗра, калкан, кашкарый, җилфердәргә, яңгырарга, хөрмәт итәргә 3. Татарстанның   тарихы   белән   танышабыз  Болгар   дәүләте,   Казан   ханлыгы,   тарих, тарихи, хәтер, хәтерләргә, галим, ачыш, казаныш, үсеш алырга, Казан Кремле, Кол Шәриф мәчете, Благовещение соборы, Сөембикә манарасы, Спасс манарасы 4. Табигатьне   саклыйбыз  Кызыл   китап,   сакларга,   яхшыртырга,   байлык,   пычратырга, өзәргә, таптарга, агулы, зарарлы, саф һавалы, каршы, әллә, икән, йөрергә, шатланырга 5. Музейларга   барабыз  күргәзмә,   сынлы   сәнгать,   милли,   сакланырга,   корал,   шәхси әйберләр, таш, мәрмәр, алтын, көмеш, сын, сынчы, гасыр, борынгы 6. Үзәк универмагта үзәк, бүлек, сатып алырга, сатарга, өй җиһазлары, бизәнү әйберләре, баш  киемнәре,   өс  киемнәре,   аяк  киемнәре,   алка,   йөзек,  муенса,   беләзек,  киеп  карарга, килешергә (быть к лицу), игътибар, игътибарлы, ачык, ябык7. һөнәрләр  оешма, җитәкче, эш, эшче, эшкуар, рәис, урынбасар, ярдәмче, тәрҗемәче, нефтьче, хисапчы, мактарга, ихтирам итәргә, тиеш 8. Зоопаркта дөя, фил, арыслан, юлбарыс, көнгерә, ишәк, бака, ташбака, маймыл, су үгезе, елан, ишәк, ләкләк, лачын, торна, бөркет, ябалак, тукран, аккош, акчарлак, шуышырга, читлек 9. Исәнме, җәй! озакламый, күптән (түгел), яңадан, әлбәттә, бигрәк тә, ашыгырга, күңел ачарга, аралашырга, кызыксынырга, мавыгырга, рәхәтләнеп, биредә (монда), тегендә (анда) 10. Балачак   китапларым  сөйләргә,   кызыксынырга,   яратып   укырга,   халык   әкияте, тылсымлы әкият, балалар әдәбияты, мавыктыргыч, мәкаль, санамыш, табышмак, тизәйткеч, батырлык,   дуслык,   тырышлык,   намуслылык,   тынычлык,   куркаклык,   явызлык,   наданлык, көләргә, еларга СӨЙЛӘМ ҮРНӘКЛӘРЕ Хәлләр ничек? Рәхмәт, яхшы. Иртәгәгә кадәр! Кичкә кадәр! Җәен ул кая барачак (бармаячак)? Ул авылга кайтачак (кайтмаячак). Анда нәрсә бар? Анда сүзлек бар. Монда кемнәр бар? Монда балалар бар. Әнә универмаг. Менә зоопарк. Әнә анда кем бар? Анда бер кеше бар.Ул вокзалга таба бара. Яздан соң җәй килә. Без сәгать икегә кадәр укыйбыз. Без театрга кадәр җәяү бардык. Бүген сезгә кемнәр килә? Бүген безгә кунаклар кйлә. Кунаклар бүген кемнәргә килә? Кунаклар бүген безгә килә. Кунаклар сезгә кайчан килә? Кунаклар безгә бүген килә. Туган телдә әдәби укуга өйрәтүнең төп максатлары: гамәли   үзләштергән   белемнәрне   әдәби   әсәрләр   уку   аша   ныгыту   һәм   сөйләмдә әдәби   әйтелеш   нормаларын   саклап,   дөрес,   йөгерек,   аңлап,   сәнгатьле   итеп   укуны татар телендә укуга кызыксыну уяту, әдәби уку тәҗрибәсен үстерү һәм әдәби зәвык укучыларның татар телендә аралашу осталыкларын үстерү; татар балалар әдәбиятының күренекле вәкилләре, аларның иҗаты турында өстәмә 1) куллануга ирешү; 2) 3) мәгълүмат бирү; 4) камилләштерү һәм уку тизлеге нормаларын үтәргә өйрәтү; 5) тәрбияләү; әсәрнең темасы һәм төп геройның характерын, гамәлләре һәм гамәл кылырга этәргән 6) сәбәпләрне,   геройның   эмоциональ   һәм   әхлакый   кичерешләрен   аңларга   һәм   әсәрдәге вакыйгаларга, геройларга карата үз фикерләрен белдерергә өйрәтү; 7) мәсәлләрне әдәби жанр буларак танырга өйрәтү; 8) хисләре тәрбияләү. укучыларда әхлакый­эстетик сыйфатлар, төрле милләт вәкилләре арасында дуслык халык әкиятләрен һәм кече фольклор жанрларын, автор әкиятләрен, хикәя, шигырь, Туган телдә әдәби уку дәресләренең төп эчтәлеге       Әдәби һәм фәнни­популяр текстлар. Татар халык авыз иҗаты әсәрләре (табышмаклар, санамышлар, мәкальләр, тизәйткечләр, татар һәм рус халык әкиятләре).Җ.   Тәрҗеманов.  «Җепшек   көндә»,   «Кыш   бабай»;  «Апрель»;  «Маяк»,   «Чисталык   яратабыз»,   «Ял   итми   калам»;   Д. Татар балалар әдәбиятының күренекле язучылары әсәрләре: Г. Тукай. «Кызыклы шәкерт», «Яңгыр»,   «Туган   тел»,   «Умарта   корты   һәм   чебеннәр»,   «һава»,   «Су»;  М.   Җәлил. «Бакчачы»;  А.   Алиш.  «Нечкәбил»;  Б.   Рәхмәт.  «Иң   күңелле   чак»,   «Ашаганда»;  Ә. Бикчәнтәева.  М. Фәйзуллина.  Аппакова. «Шыгырдавыклы башмаклар»; Ш. Галиев. «Буш вакыт», «Авылча, бабайча ял», «Шөпшә», «Тү­тү­тү­түт»;  Р. Миңнуллин.  «Җәйне озатканда», «Отличник», «Авырып ятканда»;  Р. Вәлиева. «Туган көндә», «Сөбханалла!» Рус балалар азучыларының тәрҗемә әсәрләре: М. Пришвин. «Кеш»; А. Гайдар. «Чук һәм Тек»; Л. Толстой. «Алмагачлар». Балалар әдәбиятының дөньякүләм танылган классиклары тәрҗемә әсәрләре:  Ш. Перро. «Көлкәй»; Я. Гримм, В. Гримм. «Күңелле музыкантлар». Төрле энциклопедияләр материаллары, белешмәлек­сүзлекләр материаллары һәм балалар өчен басылган вакытлы матбугат мәгълүматлары. Программаның практик өлеше үтәлешен контрольдә тотуга каралган сәгатьләр саны 1 чирек 27 3 2 2 чирек 7 3 1 1 3 чирек 7 4 1 ­ Уку Б.С.Ү. Ятлау Тест Туган телдә әдәби укудан укучыларның арадаш аттестациясе  ­­­­­­майда биремле  тест формасында үткәрелә 4 чирек 7 3 1 1 Барлыгы 48 13 5 2 Белем дәрәҗәсен бәяләү нормалары  Укучыларның туган телдә әдәби укудан белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре. № Эш төрләре 1. Тыңлап аңлау. 2. Диалогик сөйләм. 3. Монологик сөйләм. 4. Уку. I Сүзләр, сүзтезмәләр 3 реплика Сыйныфлар II 0,1 – 0,2 минут III 0,2 – 0,4 минут 4 реплика 5 реплика 4 фраза 15­25 сүз 5 фраза 25 – 35 6 фраза 35­45 сүз 5. Һәр тема буенча аралаша белү  2 сүз 2 IV 0,3 – 0,5 минут 6 реплика 7 фраза 45­55сүз күнекмәләрен ситуатив  күнегүләр аша тикшерү 6. Язу: Күчереп язу. Сочинение (өйрәтү  характерында). 3 4 1 – 2 җөмлә ­ 3 – 4 җөмлә ­ 4­5 җөмлә 4 – 5 җөмлә 5­6 җөмлә  5 – 6 җөмлә 1) Тыңлаган текстның эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирүне бәяләүТыңлаган   текстның   эчтәлеген   тулаем   аңлап,   тәкъдим   ителгән   барлык   соруларга язмача дөрес җавап бирелгән, 1 орфорграфик хатасы яки эчтәлеккә бәйле 1 хатасы булган эшкә “5”ле куела.  Тыңлаган   текстның   эчтәлеген   аңлап,   тәкъдим   ителгән   барлык   соруларга   дөрес җавап   бирелгән,   әмма   2­3  орфографик,   3   пуктуацион   яки   эчтәлеккә   бәйле   2­3   хатасы булган эшкә “4” ле куела.  Тыңлаган текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, тәкъдим ителгән соруларга төгәл җавап бирелмәгән 5 орфографик, 5 пуктуацион яки эчтәлеккә бәйле 4­5  хатасы булган эшкә “3” ле куела. Тыңлаган   текстның   эчтәле   буенча   тәкъдим   ителгән   соруларга   бирелгән җаваплпрның яртысы дөрес булмаса, 6 орфографик, 6 пуктуацион яки эчтәлеккә бәйле 5тән артык   хатасы булган эшкә “2” ле куела. 2) Диалогик сөйләмне бәяләү  Өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше  ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, “5” ле  куела.   Өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әмма репликалар әйтелешендә  һәм  аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2­3 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлекле  диалогик сөйләм төзегәндә, “4” ле куела.   Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә  һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4­6­ хата җибәреп, эчтәлеген бозып сөйләнгән  диалогик сөйләм төзегәндә, “3” ле куела.  Бирелгән тема буенча диалог төзи алмаганда “2”ле куела.  3)Монологик сөйләмне бәяләү Өйрәнелгән   яки   тәгъдим   ителгән   тема   буенча   әйтелеше,   грамматик   төзелеше    ягыннан тулы, эзлекле булган монологик сөйләм өчен “5” ле куела.     Өйрәнелгән   яки   тәгъдим   ителгән   тема   буенча   эзлекле   төзелгән,   эмма   аерым сүзләрнең   әйтелешендә,   грамматик   формаларында   яки   җөмлә   төзелешендә   2­3   хатасы булган монологик сөйләм өчен ”4”ле куела.    әйтелешендә, җөмлә төзелешендә 4­7 хатасы булган монологик сөйләм өчен “3” ле куела.    Өйрәнелгән   яки   тәгъдим   ителгән   тема   буенча   эзлекле   төзелмәгән,   сүзләрнең Өйрәнелгән яки тәгъдим ителгән темага монолог төзи алмаганга,”2”ле куела. 3) Язма эшләрне тикшерү һәм бәяләү   Укучыларның   бәйләнешле   язма   сөйләм   күнекмәләре   өйрәтү   характерындагы изложениеләр һәм сочинениеләр ярдәмендә тикшерелә. Алар белән беррәттән башка язма эшләр дә куллана: сорауларга язмача җавап бирү; рус теленнән  татар теленә текстларны язмача   тәрҗемә   итү;   укылган   яки   тыңланган   текстның   эчтәлеген   язмача   сөйләп бирү(изложение); бирелгән ситуация яки тәкъдим ителгән тема буенча фикерләрне язмача белдерү(сочинение)   һ.б.   Язма   сөйләмне   бәяләгәндә,   эчтәлекнең   тулылыгына     һәм эзлеклегенә, җөмлә калыпларының грамматик яктан дөреслегенә һәм төрлелегенә, стиль бердәмлегенә   игътибар   итәргә   кирәк.   Изложение   һәм   сочинение   өчен   ике   билге   куела: беренчесе эшнең эчтәлеге өчен, икенчесе – грамоталы язуга. Ишетеп аңлау эшен(аудированиены) бәяләү     Изложение яздыру өчен хикәяләү, тасфирлау  һәм фикер йөртү характерындагы текстлар яки өзекләр алына. Алар рус телендә сөйләшүче балаларга аңлаешлы булырга, аларның   яшь   үзенчәлекләренә   туры   килергә   һәм   бәйләнешле   сөйләм   күнекмәләрен үстерүне истә тотып сайланырга тиеш.Укылкан   яки   тыңланган   текст   белән   эшләү   барышында   укучыларның   фикер йөртүләренә, сүз байлыгынан һәм җөмлә калыпларыннан урынлы файдалана алуларына, грамоталылыгына төп игътибар бирелә.  Тыңланган текстның эчтәлеге тулы, эзлекле һәм дөрес язылган,1 орфографик, 1  Тыңланган текстның эчтәлеге эзлекле һәм дөрес язылган, ләкин 1­2 эчтәлек ялгышы  пунктуацион яки 1 грамматик хатасы булган эшкә  “5”ле куела.    җибәрелгән, 2­3 орфографик, 2­3 пунктуацион яки 2­3 грамматик хатасы булган эшкә   “4”ле куела.    пунктуацион яки 4­5 грамматик хатасы булган эшкә  “3”ле куела.   орфографик, 5 тән артык пунктуацион яки 6 дан артык грамматик хатасы булган эшкә   “2”ле куела. Тыңланган текстның эчтәлеге өлешчә эзлекле язылган, 4­5 орфографик, 4   Тыңланган текстның эчтәлеге бөтенләй ачылмаган, эзлекле язылмаган, 6 дан артык  Сочинениеләрне бәяләү    Сочинение   укучыларның   тормыштагы   күзәтүләреннән   алган   тәэсирләрен   язмада грамоталы һәм эзлекле бирә белү, әдәби әсәрнең эчтәлеген үз сүзләре белән образлы телдә бәйләнешле итеп яза алу мөмкинлеген тикшерү максатыннан яздырыла. Алар укучыларның тел һәм әдәбият дәресләрендә алган белемнәрен ныгыту, тирәнәйтү һәм камилләштерүне күздә тотып үткәрелә.    1 пунктуацион яки 2 грамматик хатасы булган эшкә “5”ле куела.   орфографик, 2­3 пунктуацион хатасы булган эшкә “4”ле куела. Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган һәм эчтәлеге тулы ачылган, 1 орфографик,   Тәкъдим   ителгән   темага   эзлекле   язылган,   ләкин   2­3   эчтәлек   ялгышы,   2­3  Тәкъдим ителгән темага өлешчә эзлекле язылган, эчтәлеге тулысынча ачылмаган, 4­ 5 орфографик,  4­5    пунктуацион  һәм җөмлә  төзелешендә  хаталары  булган эшкә  “3”ле куела.    орфографик, 6 дан артык пунктуацион һәм грамматик хаталары булган  эшкә “2”ле куела. Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылмаган һәм эчтәлеге ачылмаган , 6 дан артык Тест эшен бәяләү    «5»  эшнең 100 ­ 90 % дөрес башкарылган;    «4»  эшнең 89 ­ 70% дөрес башкарылган;    «3»  эшнең 69­  50% дөрес башкарылган;    «2» эшнең 49% һәм аннан кимрәк өлеше дөрес башкарылган. Йомгаклау билгесе Йомгаклау билгесе чирек, яртыеллык һәм уку елы ахырында куела.Ул, беренче чиратта,  укучыларның телдән сөйләм күнекмәләре, бәйләнешле сөйләм төзи белү осталыгы, татар  телендә аралаша алу мөмкинлекләреннән чыгып, шул ук вакытта язма эшләрнең  нәтиҗәләрен исәпкә алып куелырга тиеш. Кулланылучы методлар һәм алымнар, технологияләр. Аңлы­коммуникатив, репродуктив методлар, эзләнү методы.  Мәгълүмати  технологияләр, проблемалы укыту технологиясе. Укучыларның белем дәрәҗәсенә  таләпләр Тыңлап аңлау Авазларны тыңлап, аларны белдергән хәрефләрне күрсәтү; укытучы әйткән сүзләрне, җөмләләрне тыңлап тәрҗемә итү;1,5—2 минутлык текстны тыңлап, эчтәлеге буенча сөйләшү; дәрестә катнашучыларның җанлы сөйләмен тыңлап, эчтәлегенә төшенү. Диалогик сөйләм Сорау   һәм   җавап   репликаларын   кулланып,   көндәлек   тормыш   белән   бәйле ситуацияләргә диалог төзеп сөйләү (һәр укучының репликалар саны 6 дан ким булмаска тиеш); танышу,   исәнләшү,   саубуллашу,   рәхмәт   әйтү,   гафу   үтенү,   котлау   сүзләрен,   сөйләм этикеты үрнәкләрен урынлы куллану; укылган .яки тыңланган текстның эчтәлеге буенча сөйләшү үткәрү. Монологик сөйләм Тасвирлау   һәм   хикәяләү   элементларын   кертеп,   лексик   тема   буенча   эзлекле   сөйләм оештыру (җөмләләр саны 7 дән ким булмаска тиеш); укылган   яки   тыңланган   текстның   эчтәлеген   сөйләгәндә,   төрле   җөмлә   калыпларын урынлы куллану һәм фикерне эзлекле белдерү. Уку Хикәяләү һәм тасвирлау элементларын үз эченә алган әдәби текстларны сәнгатьле  уку; тексттагы яңа сүзләрнең мәгънәләрен контексттан чыгып аңлату; татар балалар язучылары әсәрләреннән алынган өзекләрне укып, эчтәлеген сөйләү; шигырьләрне яттан сөйләү. Укытуның көтелгән нәтиҗәләре (предмет, предметара, шәхси) Башлангыч   гомуми   белем   бирү   мәктәбендә   телне   гамәли   үзләштерү   нәтиҗәсендә укучыларда татар теленең күп мәдәниятле дөньядагы роле һәм әһәмияте турында беренчел күзаллаулар формалаша. Татар мәдәниятенең балалар өчен булган катламы белән танышу башка мәдәниятләргә карата ихтирам хисе уятып, укучыларга үз мәдәниятләрен тирәнрәк аңларга мөмкинлек бирә, ватанпәрвәрлекне үстерә. Башлангыч   гомуми   белем   бирү   баскычында   татар   теленә   өйрәтүнең   программада күрсәтелгән күләмдә гомуми нәтиҗәләре түбәндәгеләрдән гыйбарәт:    беренчел   коммуникатив   компетенция,   ягъни   татар   телендә   сөйләшүчеләр   белән телдән яки язмача аралашуга әзер булу; коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват аралашуның вербаль һәм вербаль   булмаган   чараларыннан,   сөйләм   әдәбе   үрнәкләреннән   файдалана   алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу; «Татар   теле   һәм   әдәби   уку»   предметына   карата   уңай   мотив   һәм   тотрыклы кызыксыну   булдыру,   шулай   ук   тиешлегомуми   һәм   махсускүнекмәләр формалаштыру һәм, шулар нигезендә, белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштерүне тәэмин итү. Туган телдә әдәби укудан башлангыч мәктәп программасын үзләштерүнең шәхси нәтиҗәләре:  шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар телен куллануга уңай караш булдыру;  туган  телгә  карата   ихтирамлы   караш   булдыру   һәм   аны   яхшы   өйрәнү   теләге формалаштыру. Туган телгә өйрәтүнең предметара нәтиҗәләре: Төп   белем бирү баскычында  татар теле һәм әдәбиятын укыту, танып белү чарасы буларак,  укучыларның фикер йөртү,  интеллектуаль һәм иҗади сәләтләрен үстерүгә, шулайук,  реаль   тормышта   туган   проблемаларны   хәл   итү   өчен   кирәк   булган  универсаль   уку гамәлләрен (танып белү, регулятив, коммуникатив) формалаштыруга хезмәт итә.  фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп­нәтиҗә иҗади һәм эзләнү характерындагы    проблеманы   билгеләү,  аларны   чишү   өчен  объектларны  чагыштыру, классификацияләү  өчен уртак билгеләрне  билгеләү; төп мәгълүматны  аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә тиешле   мәгълүматны   табу  өчен,  энциклопедия,   белешмәләр,   сүзлекләр,   электрон Укучыларда   мәгълүмати   җәмгыятьтә   яшәү   һәм   эшләү   өчен   кирәкле   күнекмәләр үстерелә. Укучылар текст, күрмә­график рәсемнәр, хәрәкәтле   яисә хәрәкәтсез сурәтләр, ягъни төрле коммуникацион технологияләр аша тапшырыла торган мәгълүмати объектлар белән эшләү тәҗрибәсе ала; презентацион материаллар әзерләп, зур булмаган аудитория алдында  чыгыш  ясарга   өйрәнә;   укучыларда,   компьютер  яисә   ИКТ   нең  башка  чаралары белән   эш   иткәндә,   сәламәтлеккә   зыян   китерми   торган   эш   алымнарын   куллана   алу күнекмәләре формалаша. Танып белү нәтиҗәләре: – бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү; – алгоритм булдыру; – – белү;  – ресурслар куллану. Регулятив нәтиҗәләр: – – – – – – – – үстерү.  Коммуникатив нәтиҗәләр: – – – – – – уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;  эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба  белү; уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү; билгеләгән  критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү; укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;  ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;  дәрескә кирәкле уку­язу әсбапларын әзерли һәм  алар белән дөрес эш итә белү; дәрестә   эш   урынын   мөстәкыйль   әзерли   белү   һәм   тәртиптә   тоту   күнекмәләрен әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү; әңгәмәдәш  белән  аралашу калыбын төзү; аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре); парларда һәм күмәк эшли белү; мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш  башкару; әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү. Башлангыч мәктәптә туган телдә әдәби укуга өйрәтүнең предмет нәтиҗәләре:    татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләренә ия булу; телдән яки язма сөйләм күнекмәләренә ия булу өчен кирәкле беренчел лингвистик белемнәрне үзләштерү; татар балалар әдәбияты һәм халык авыз иҗаты үрнәкләре белән танышу.Туган телдә әдәби укудан тематик план Сыйныфлар: 4в,г,д Укытучы: Гафарова Гөлнара Галимхан  кызы      Сәгатьләр саны: 53 сәгать; атнага 3 сәгать­ 1 нче чирек, атнага 1 сәгать­2­ 4 нче чирек Программа: “Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм  әдәбиятын укыту программасы (  рус телендә сөйләшүче балалар өчен) :1­11 сыйныфлар /  К.С.Фәтхуллова, Ф.Х.Җәүһәрова. – Казан: Мәгариф, 2010 Өстәмә әдәбият : 1 .И.Л.Литвинов, Э.Р.Садыйкова, Л.И.Гарипова ”Татар теле.Рус телендә белем бирүче  дүртьеллык мәктәпнең 4 нче сыйныфы өчен   дәреслек”. ­ Казан: “Мәгариф” нәшрияты, 2014 2 И.Л.Литвинов,Э.Р.Садыков,Л.И.Гарипова "Рус телендә гомуми белем бирү  оешмаларында татар теле укыту.1­4нче сыйныфлар"Казан,Тат.кит.нәшрияты,2014. 3. Татарча да яхшы бел. Контроль   тестлар һәм текстлар: Рус телендә урта гомуми белем   бирүче мәкт. укучылары өчен ярдәмлек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). – Казан: Мәгариф, 2006. – 143 б. 4  .   Г.Ф.   Гәрәева   “Уйный­уйный   укыйбыз”(Рус   һәм   татар   мәктәпләренен   татар   теле   һәм әдәбияты укытучылары өчен) ­Казан: “Яңалиф” нәшрияты, 2007.5.   Татар   орфографиясенең   кыен   очракларына   материаллар/   Сафиуллина   Ә.Н.   –   Казан: “Гыйлем” нәшрияты, 2008. – 112 б. 6  .   З.Н.   Хәбибуллина   К.Х.   Фәйзрахманова   “Татар   теленнән   мөстәкыйль   эшләр”   2­11нче сыйныфлар–Казан: “Мәгариф” нәшрияты   7 Р.Н. Насибуллина “Татарский язык в табли   начальных классов  ,   2010.   )­ Казан     Электрон ярдәмлекләр. https://edu.tatar.ru/mbdoo3/page2593.htm/cors/ ,  tatartele  2010.ucoz.ru   tugan­tel.blogspot.com,   portalschool.ru­  mon.@ tatar.ru  ц  ах и схемах”( для русскоязычных уч  ,   2008.    ь:    “Гыйлем”    ащихся    ,                                                                                                        календарь – тематик план№ Дәреснең темасы Сәг  саны үткәрү вакыты  план факт             Искәрмә 1нче чирек (27сәгать) БСҮ“Яңа уку елы” .З.Туфайлова  “Яңа мәктәп”. СТУ. Бари Рәхмәт “Чәчәкләр  тотып кулга”. Габдулла Тукай "Кызыклы  шәкерт" Л.Лерон “Әтәчтән дә иртәрәк”. Ә.Исхак “Сөмбелә”. “Яңа уку елы” тексты. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 БСҮ "Белем көне" 10 Вакытның кадерен белү турында  әңгәмә.Муса Җәлил "Сәгать" 11 Г.Тукай. “Туган тел” 12 СТУ.Мөҗәһит "Туган телгә  өйрәттек" 13 Хәй Вахит"Без­бәхетле..". Шәүкәт Галиев  “Безнең безләр” “Татарстан” тексты 14­ 15 16 17 18 И.Юзеев “Татарстаным”.  19 Татарстан Республикасы  1 1 1 1 1 3 1 1 1 1 1 2 2 1 1 4в­4,09 4г­4,09 4д­2,09 4в­4,09 4г­4,09 4д­5,09 4в­6,09 4г­6,09 4д­7,09 4в­8,09 4г­8,09 4д­9,09 4в­11,09 4г­11,09 4д­12,09 4в­13,09 4г­13,09 4д­14,09 4в­15,09 4г­15,09 4д­16,09 4в­18,09 4г­18,09 4д­19,09 4в­20,09 4г­20,09 4д­21,09 4в­22,09 4г­22,09 4д­23,09 4в­25,09 4г­25,09 4д­26,09 4в­27,09 4г­27,09 4д­28,09 4в­29,09 4г­29,09 4д­30,09 4в­2,10 4г­2,10 4д­3,10 4в­4,10 4г­4,10 4д­5,10 4в­6,10 4г­6,10 4д­7,10 4в­9,10 4г­9,10 4д­10,10 4в­11,10 4г­11,10 4д­12,10 4в­13,10 4в­4,09 4г­4,09 4д­2,09 4в­4,09 4г­4,09 4д­5,09 4в­6,09 4г­6,09 4д­7,09 4в­8,09 4г­8,09 4д­9,09 4в­11,09 4г­11,09 4д­12,09 4в­13,09 4г­13,09 4д­14,09 4в­15,09 4г­15,09 4д­16,09 4в­18,09 4г­18,09 4д­19,09 4в­20,09 4г­20,09 4д­21,09 4в­22,09 4г­22,09 4д­23,09 4в­25,09 4г­25,09 4д­26,09 4в­27,09 4г­27,09 4д­28,09 4в­29,09 4г­29,09 4д­30,09 4в­2,10 4г­2,10 4д­3,10 4в­4,10 4г­4,10 4д­5,10 4в­6,10 4г­6,10 4д­7,10 4в­9,10 4г­9,10 4д­10,10 4в­11,10 4г­11,10 4д­12,10 4в­13,104 нче сыйныф  өчен әдәби укудан арадаш аттестация эше Кояшның нурлары      Матур кояш иртә белән , кызарып, күк йөзенә күтәрелде. Җир йөзен татлы йокысыннан  уятыр өчен, алтын кебек сары нурларын төрле якларга җибәрде.      Башта бер нур очты. Ул сабан тургаеның өстенә төшкән иде, сабан тургае йокысыннан  уянып тирбәнде, чыгып, күк йөзенә күтәрелде. Шуннан матур тавышы белән сайрап  җибәрде.      Икенче нур очты. Монысы татлы йокыда яткан бер куян өстенә барып төште. Куян,  урыныннан торып,озын колакларын селкетте. Шуннан сикерә­сикерә яшел тугай эченә  төшеп, йомшак үләннәрне керт­керт өзеп ашый башлады.      Янә бер нур, очып, тавык кетәгенә кергән иде, өлкән әтәч, күзләрен ачып, канатларын  язып, гайрәт белән тилпенде. “Кикри­и­ии­кү­ү­ү­ к!” – дип кычкырып җибәрде. Тавыклар  кунакчаларыннан очып төштеләр. Кытыйклашып, төрлесе төрле якка җим эзләргә таралды.      Дүртенче нур, килеп, умарта өстенә төшкән иде, бал корты, балавыз сараеннан чыгып,  канатларын төзәтте. Шуннан “Без­з­з­з!” китте очып хуш исле чәчәкләрдән татлы бал  җыйнарга.      Бишенче нур, балаларның йокы бүлмәсенә кереп, бер кечкенә ялкауның түшәгенә, туп­ туры күзенә төште. Я Рабби, кыздыра! Әмма кечкенә ялкау, әйләнеп, икенче ягына ятты да  тирән йокыга талып китте. (160 сүз) Дәрдемәнд       Хикәяне укыгыз. Дөрес дип табылган җавапны билгеләгез. 1.Тексттагы  вакыйга кайчан булган? (1балл) а) кыш көне  ә) яз көне  б) җәй көне  в) көз көне. 2. Иртә белән иң беренче нәрсә уяна? (1балл) а) кояш  ә) үлән  б) бал корты  в) малай. 3. Кояш нинди кошны уята? (1балл) а) карлыгач  ә) сабан тургае  б) сыерчык  в) песнәк.4.Тургайдан соң нәрсә уяна? (1балл) а) тавык   ә) куян   б) әтәч   в) кояш. 5. Бал кортын ничәнче нур уята? (1балл) а) беренче  ә) икенче  б)өченче  в) дүртенче. 6. Бишенче нур кая төшкән? (1балл) а) бакчага   ә) кунак бүлмәсенә  б) урманга   в) йокы бүлмәсенә. 7. Әтәчне ничәнче нур уяткан? (1балл) а) икенче  ә) өченче  б) дүртенче  в) бишенче. 8. Малай нинди булган? Акыллы, ялкау, саран  (2балл) 9.Хикәя ничә кисәктән тора? (1балл) а) өч   ә) дүрт    б) биш    в) алты. 10.Табышмакны укы. Җавабын яз. (1балл)     Ул булса, көн була,     Ул булмаса, төн була   Җаваплар А) Хикәяне укыгыз. Дөрес дип табылган җавапны билгеләгез. 1.Тексттагы  вакыйга кайчан булган? (1балл) а) кыш көне  ә) яз көне  б) җәй көне  в) көз көне. 2. Иртә белән иң беренче нәрсә уяна? (1балл) а) кояш  ә) үлән  б) бал корты  в) малай. 3. Кояш нинди кошны уята? (1балл) а) карлыгач  ә) сабан тургае  б) сыерчык  в) песнәк. 4.Тургайдан соң нәрсә уяна? (1балл) а) тавык   ә) куян   б) әтәч   в) кояш. 5. Бал кортын ничәнче нур уята? (1балл) а) беренче  ә) икенче  б)өченче  в) дүртенче. 6. Бишенче нур кая төшкән? (1балл) а) бакчага   ә) кунак бүлмәсенә  б) урманга   в) йокы бүлмәсенә. 7. Әтәчне ничәнче нур уяткан? (1балл) а) икенче  ә) өченче  б) дүртенче  в) бишенче. 8. Малай нинди булган? (1балл)    Акыллы, ялкау, саран   9.Хикәя ничә кисәктән тора? (1балл) а) өч   ә) дүрт    б) биш    в) алты. 10.Табышмакны укы. Җавабын яз. (2балл)     Ул булса, көн була,     Ул булмаса, төн була.(кояш) Бәяләү : “5”­10­12бал “4”­8­10 бал “3”­5­8бал“2”­4 балдан кимрәк булса