Разработка урока по башкирскому языку "Башкортостан - моя республика"

Дәрес темаһы

Лексик тема: «Башҡортостан республикаһы»

Грамматик тема: Сифат.

Дәрес төрө

Яңы теманы өйрәнеү дәресе.

Белем биреү маҡсаты: тема  буйынса  уҡыусыларҙың белемдәрен арттырыу; сифат  һүҙ  төркөмө темаһын нығытыу. Башҡортостан символдары менән таныштырыу.

Көтөлгән

Предмет   УУЭ   һөҙөмтәләре:   тема   буйынса   яңы   һүҙҙәр,                  һүҙбәйләнештәр          өйрәнеү,             уларҙы

һөҙөмтәләр:

бәйләнешле телмәрҙә ҡулланыу.

Метапредмет (предмет-ара) УУЭ һөҙөмтәләре:

а) регулятив: уҡытыусы, булған белемдәрен барлау, баһалау; б) танып белеү: өлгө буйынса эш итә

белеү, өйрәнеү (төркөмләп эшләй белеү, файҙалыһын һайлау); в) коммуникатив: темаға ҡарата

бәйләнешле текст төҙөй белеү, үҙ-ара аралашыу, төркөмдә хеҙмәттәшлек итә белеү.

Шәхси УУЭ һөҙөмтәләре: үҙаллылыҡ сифаттары үҫтереү, туғандарына, дуҫтарына, класташтарына

иғтибарлы, ихтирамлы булыу, этикет белеү.

Йыһазландырыу

М.Ғ. Усманова, З.З. Солтанғолова «Башҡорт теле» Башҡорт теле дәүләт теле итеп уҡытылған һөнәри белем биргән ойошмалар өсөн. - Өфө: “Китап”, 2017 й., мультимедиа проекторы, гимн.

Предмет-ара бәйләнеш

Башҡортостан культураһы һәм мәҙәниәте.

Рус теле  һәм әҙәбиәте менән туранан тура  бәйләнеш,   рус теле менән дәресте сағыштырып алып

барыу

Дәрес этаптары

Уҡытыусы эшмәкәрлеге

Уҡыусылар эшмәкәрлеге

Дәрестең һәр этабында формалаштырылған УУЭ (регулятив, танып белеү,

коммуникатив, шәхси)

I.Ойоштороу моменты.

I.- Һаумыһығыҙ, уҡыусылар! Хәйерле иртә.

Хәлдәрегеҙ , кәйефтәрегеҙ нисек?

Һеҙ әйткәс, беҙ әйткәс,

Уҡыусыларҙың яуаптары

Регулятив:   үҙҙәренең уҡыу эшмәкәрлеген ойошторалар;

Уҡыу эшмәкәрлегенә мотивация булдырыу

Бөгөн беҙҙә башҡорт теле, Яратам һине, телем!

Рәхмәт һиңә, һинең аша Алам мин яҡшы белем!

Шәхси: белем алыуға, уҡыуға ҡарата, дәрескә ыңғай ҡараш күрһәтәләр.

Танып белеү: яңы белем алыу

кәрәклеген                          аңлайҙар,

Тиҙәйткесте уҡыйҙар.

үҙҙәренең                   эшмәкәрлеген планлаштыралар.

Фонетик- орфоэпик

күнегеүҙәр.

Беҙ әйткәс, һеҙ әйткәс, Бер әйткәс, йөҙ әйткәс, Йөҙ әйткәс, мең әйткәс, Төҙәткес, тиҙәйткес.

Төрлөсә уҡыу:

-хор менән,

смайликтағы кәйеф менән,

-илап ,

-йырлап,

-көлөп,

-асыуланып....

Башҡорт теленең матурлығына , нәфислегенә көндән- көн һоҡланабыҙ.

Көндән-көн башҡорт телен нығыраҡ өйрәнәбеҙ.

Уҡыусылар уҡытыусы артынан ҡабатлайҙар.

Үҙҙәре бирелгән

 Смайлдарға таянып уҡыйҙар.

II.Уңыш

ситуацияһы тыуҙырыу

(белемдәрҙе

актуалләштереү)

-Башҡорт теле ниндәй республика- ның дәүләт теле булып һанала ?

- Ә Башҡортостан ниндәй ил ул?

-матур

-бай

-Һөйөклө

Башҡортостандың дәүләт теле.

Регулятив: уҡыу мәсьәләһен аңлау, ҡабул итеү, маҡсатҡа ярашлы эштәрҙе башҡарыу,

ҡуйылған һорауға яуап бирә белеү.

-иркен

-ҡунаҡсыл

-күп милләтле

-йомарт    (слайдта     ҡурай таждары менән күрһәтелә.)

-Был һүҙҙәр ниндәй һорауға яуап бирҙе?

-         Был нимә килеп сыҡты ,балалар?

-         Был ҡурай тажын ҡайҙа күргәнегеҙ бар?

Ҡурай тажы килеп сыҡты. Флагта , гербта….

Танып белеү: кәрәкле мәғлүмәтте текстан ишетеп аңлау

Коммуникатив:                    тыңлайҙар һәм диалогка инәләр, әңгәмәгә

ҡушылалар

Шәхси: уҡыу эшмәкәрлегенә мотивация булдырыу, уҡыуға, яңылыҡ белеүгә ынтылыш, ҡыҙыҡһыныусанлыҡ

сифаттары формалаша.

III.Уҡыу

мәсьәләһен ҡуйыу.

- Шулай итеп, беҙ бөгөн дәрестә нимә тураһында

һөйләшәсәкбеҙ?

- Үҙебеҙгә ниндәй маҡсат

ҡуябыҙ?

Дәүләт символдарын белеү .

Ниндәй һорауына яуап биреүсе һүҙҙәрҙе ҡабатлау.

БРСимволдары

тураһында,һәм сифаттар һөйләшәсәктәре тураһында әйтәләр.

Уҡытыусы менән берлектә дәрескә маҡсат ҡуялар.

Танып белеү: логик фекерләү (сылбырын)                  алгоритмын төҙөйҙәр.

Регулятив: уҡытыусы менән

берлектә дәрестең маҡсатын билдәләйҙәр.

IV.Яңы

1. Күптән түгел ҙур байрам булды ,

11    октябрь-        Республика көнө.

Герб   ,    флаг,           президент, конституция, гимн.

Р.Хәмитов,                     элеккеһе                       М. Рәхимов

материалды

хатта ял да иттегеҙ. Ул ниндәй байрам

өйрәнеү.

булды ул?

Нисәһе, ҡасан булды ул?

Уҡыу

проблемаһын

2.   Ә   һеҙ   Башҡортостан        тураһында шиғырҙар беләһегеҙме?

сисеү.

3. Республиканы үҙ аллы иткән ниндәй

символдарҙы беләһегеҙ?

(слайдтар)

-Гербта нимәләр төшөрөлгән?

-Президенты кем?

( слайд)

-     Флаг,байраҡ    тураһында шиғыр

тыңланығыҙ.

-    Флагта      нимәләр     төшөрөлгән,

ниндәй төҫтәр һуң?

-    Зәңгәр-         яҡты     хыялдарҙың

сағылышы,аяҙ күк йөҙө.

-    Аҡ-Тыныслыҡ,яҡты киләсәк.

-    Йәшел- азатлыҡ, байлыҡ, муллыҡ.

4.      Й.Солтановтың    шиғыры    менән танышыу.

-       Шағир тураһында ҡыҫҡа мәғлүмәт биреү.

-   Уҡытыусының уҡыуы,

-Һүҙлек һүҙҙәрен тикшереү; Ете ырыу – ете суғы,

Елберләгән, Балҡый,

-  ни өсөн 7 тажы төшөрөлгән?

-Ниндәй     инде     төҫтәре?.(     ниндәй һорауына яуап биргән һүҙҙәрҙе табабыҙ Дәреслек менән эшләү.

5.   Дәреслектәге ҡағиҙәне уҡыу.

6.төркөмдәрҙә эшләп алайыҡ әле. 1.төркөм-Башҡортостан тәбиғәте тураһында

2. төркөм-Башҡортостан халҡы тураһында.

3.   төркөм- Бәләбәй ҡалаһы тураһында Бирелгән   сифаттарҙан   кәрәген   һайлап алып һөйләм төҙөп ҡарайбыҙ.

Ҡунаҡсыл-Гостеприимный,

Бай- богатый,

Ете    ырыу-         ете         суғы н аңлаталар

Сөнки 7 ырыу булған.

Йомарт- щедрый

Тәртипле- воспитанный, Матур- красивый,

Һөйөклө- Любимый Аҡыллы – умный, Киң-широкий,

Йәшел- зеленый,

Йәмле- красивая природа Тыуған –Родной

( слайдта)

Башҡортостан тәбиғәте-….,….,…,…,….. Башҡортостан кешеләре….,….,…,….,..

Бәләбәй           ҡалаһы     һәм                        кешеләре

,…,…,…..,…..,…..,…( карточкаларҙа)

V. Ял минуты

- Уйын уйнап, ял итеп алайыҡ: Бер эйелә , бер бөгөлә, Аҡланда ҡурай елгә,

Ҡояшты ла онотмай Күҙәтә уны гел дә.

Ямғыр яуа башлағас.

Ҡурайға бит күңелһеҙ,

Уҡытыусы                               артынан ҡабатлап                 хәрәкәттәр

Ҡояш нурҙарын һипкәс, Ҡурай күтәрҙе башын.

эшләйҙәр.

VI.Белемде

(Әңгәмә. Күнегеүҙәр аша белемдәрҙе

3 төркөмгә бүленеп эштәр башҡаралар .

Әңгәмәлә ҡатнашалар.

Бирелгән эште башҡаралар.

Шәхси: тасуири уҡыу күнекмәләре                 формалаша,

уҡыуға ҡарата ҡыҙыҡһыныу

Регулятив: уҡыу мәсьәләһен (биремен) аңлау, ҡабул итеү, үҙҙәренең              эшмәкәрлеген

планлаштырыу, ҡуйылған һорауға яуап бирә белеү.

Коммуникатив: диалог төҙөйҙәр, һорауҙарға яуап бирәләр, башҡаларҙы тыңлай

белеү, әңгәмәгә ҡушыла белеү

формалаша

нығытыу(Яңы

нығытыу.

белемде

практикала

7. Сифаттарҙы урынына ҡуй (таҡтала)

ҡулланыу)

Яҡшы һүҙ балдан татлы.

Яман кешенең теле әсе.

Көслө берҙе еңер, белемле меңде еңер.

Аҫыл таш ерҙә ятмаҫ.

Батыр егет-ил күрке.

Һөнәрле кеше - ҡораллы кеше.

Ялҡау аҙ эшләй, аҙ эшләһә лә, күп тешләй.

Башланған эш - бөткән эш.

8. Тыуған ер , Ватан                               тураһында ниндәй

мәҡәлдәр беләбеҙ?

·         Иле барҙың – көнө бар

·         Данлы егет ил өсөн үлер.

·         Ерһеҙ кеше — илһеҙ кеше.

·         Сит ерҙә үҙ иледең эте лә яҡын.

·         Халыҡ әйтһә, хаҡ әйтә.

·         Тыуған ерҙең туҙаны ла ҡәҙерле.

·         Ил ҡәҙерен белмәгән – башын юғалтҡан,

-Бына ошондай бөйөк илдә йәшәгәнгә күрә лә композитор Ф. Иҙрисов ағайығыҙ Р.Бикбаев, Р.Шәкүр һүҙҙәренә музыка яҙған .Был гимн була ла инде . Беҙ һеҙҙең менән өйрәнә башланыҡ, әммә әлегә өйрәнелеп бөтмәгән.                            Йырлап ҡарайбыҙмы?

Гимнды ҡушылып йырлап ҡарайбыҙ

Танып белеү: анализлау, сағыштырыу, алған мәғлүмәтте дөйөмләштереү

VII. Өйгә эш

-   Гимнды ятларға.

-         35-се   биттәге   34-   се           күнегеүҙе башҡарырға.Сифаттарҙың

аҫтарына һыҙырға.

-         Башҡортостан    темаһына Һүрәт төшөрөргә.

Көндәлеккә өй эшен яҙалар.

Танып белеү: кәрәкле мәғлүмәтте һайлап алыу, анализлай, һайлай белеү.

Регулятив: яңы уҡыу мәсьәләһен ҡабул итә белеү, үҙҙәренең              эшмәкәрлеген

планлаштырыу.

VIII.Дәресте

- Шулай   итеп,   бөгөн           дәрестә           нимә белдегеҙ?

-  Нимәгә өйрәндегеҙ? Дәрес                      башында

ҡуйған маҡсаттарға ирештекме?

-       Алған белемдәрегеҙ тормошта кәрәк булырмы?

Мин нимәләр белдем? Миңә дәрестә оҡшаны… Иң ҡыҙыҡлыһы булды.....

Уҡыусыларҙы баһалау.

1.   Ҡул күтәреп яуап бирҙем- 1балл

2.    Дәфтәрҙә тиҙ, дөрөҫ һәм бөтә эштәрҙе башҡарып өлгәштем.-1 балл

3.   Таҡтаға сығып яуап бирҙем -1 балл

4.   Мәҡәлдәр әйттем - 1балл 5Шиғыр һөйләнем - 1балл

-       Дәрестә     алған      белемдәрегеҙҙе

Уҡыусыларҙың яуаптары. Нимәгә           өйрәнеүҙәре тураһында әйтәләр

.Дәрес башында ҡуйған маҡсатты иҫкә төшөрөү,

Уҡыусылар үҙҙәренә балдар ҡуялар,баһалау битендә үҙҙәренә баһалар

ҡуялар.

йомғаҡлау.

Эшмәкәрлеккә

рефлексия.

Регулятив:          үҙҙәренең эшмәкәрлегенә                         баһа                      биреү,

уҡытыусының баһаһына

адекват ҡараш формалаша.

Шәхси:      үҙүҫеш, баһалау

тормошта ла ҡулланырһығыҙ, тип ышанам. Рәхмәт. Дәрес бөттө.                                                                          

Һау булығыҙ!

һәләте үҫә.