Разработка внеклассного занятия на тему: "«Тәртіп- тәрбие бастауы, тәртіпсіздік – өміріңнің қас-жауы» "

Тақырыбы: «Тәртіп- тәрбие бастауы, тәртіпсіздік – өміріңнің қас-жауы» «Баста таза жаратты, сен таза бол, Ұқсаң анық айттым ғой, бұл – тура жол. Мақтан күйлеп, арамнан мал жинасаң, Орның – тозақ, сорлы сен, айтқаным сол» Шәкәрім 1-жүргізуші: Саламатсыздар ма, ұстаздар, оқушылар, қадірлі қонақтар! Бүгін «Тәртіп- тәрбие бастауы, тәртіпсіздік – өміріңнің қас-жауы» атты ашық тәрбие сағатына қош келдіңіздер! Азамат: Ұл жарытып ас бермес, Әке өнегесін көрмесе. Алтынай: Қыз ақылды ескермес, Ана үлгісін көрмесе ,-деген халық даналығымен тәрбие сағатымызды бастауға рұқсат етіңіздер. Тәртіп - латын тілінен аударылған – адамдардың белгілі бір қауымдастығындағы, тіршілік қарекеті саласындағы реттіліктің, жөн-жосықтылық пен ұйымшылдықтың сапалық сипаты; адам мінез-құлқының қоғамда қалыптасқан құқық, мораль нормаларына не әлдебір ұйымның жарғылық талаптарына сәйкестігі. Тәртіп тұлғаның ұстамдылығын, іштей ұйымдасқандығын, жауапкершілігін, өз мақсаттарына бағыну мен қоғамдық нұсқауларға (заңдар, әлеуметтік нормалар, қағидалар) бағынуға әзірлігі мен дағдысын қамтиды. Оқушылардың тәртібі - оқу орнында белгіленген тәртіпті қатаң және дәл сақтау, өз міндеттерін, мұғалімдер мен оқушылар ұжымының талаптарын мүлтіксіз орындау, өз борышына саналы қарау болып табылады. Азамат: Тәрбие – жеке тұлғаның адамдық бейнесін, ұнамды мінез-құлқын қалыптастырып, өмірге бейімдеу мақсатында жүргізілетін жүйелі процесс. Бесік тәрбиесі, балдырған тәрбиесі, өрен тәрбиесі, жасөспірім тәрбиесі, жастар тәрбиесі бір-бірімен жалғасып, өз ерекшеліктерімен жүзеге асырылады. Тәрбиенің мақсаты адам бойында ізгілік, инабаттылық қасиеттерін және тіршілікке қажетті дағдылар қалыптастыру болып табылады. • Адамға ғылымнан бұрын тәрбие беру керек. Тәрбиесіз ғылым зұлымдыққа апарады. • Тәрбие - адамға сапалы өмір сүргізеді. • Тәрбие - адамның жүріс-тұрысын, сөйлеу мәнері мен мәнін, ой өрісін қамтиды, адамға оң мен солды, жақсы мен жаманды танытады. • Адам дүниеге келгеннен бастап өмір сүруге, дүние тануға құқылы. Адамның ерік-тілектері, іс-әрекеттері басқа адамның құқығын бұзбауы тиіс. Алтынай: Тәртіпті бала сүйініш, Төбең бір көкке жетеді. Тәртіпсіз бала күйініш, Төмендеп басың кетеді – дегендей, оқушыларға қойылатын алғашқы сұрағымыз – «Тәртіпке бағын жасыңнан...» деген сөзді қалай түсінесіздер, тәртіп туралы ой – пікірлеріңізді айта отырсаңыздар. (Оқушылар пікірін тыңдау) Алтынай :Тәрбие тал бесіктен басталады. Әке мейірімінен құрышын қандырып, ана сүтінен нәр алып, «Әке ұлағаты» мен «Ана тағылымын» көріп өскен ұрпақ елін, жерін, халқын сүйетін, елінің болашағын, халқының қамын ойлайтын, жоғын жоқтайтын, парасатты, ой-өрісі кең, дүниетанымы жоғары, жан-жақты, білімді де білікті, ұлтжанды тұлға болып қалыптасады. Азамат: Қазіргі заманда оқыту мен тәрбиенің табысты болуы ата-аналардың тәжірибесіне, кәсіби шеберлігіне, мәдениетіне, ынтымақтастығына, отбасында бір-бірін түсінушілігіне, өзара қарым-қатынасына, көзқарастары мен мақсаттарының бірлігіне байланысты. Алтынай: Тәрбие баламен сөйлесумен, әңгімелесумен, оған ақыл-кеңес берумен ғана шектелмейді. Тәрбие – тұрмысты дұрыс ұйымдастыра білуде, балаға әркімнің өз жеке басы арқылы үлгі-өнеге көрсетуінде. Отбасындағы бала тәрбиесі халық өмірімен, қоғамның мақсат-міндеттерімен байланысты болуы керек.. Азамат: Баланың жақсылығын да, жамандығын да, жемісі мен жеңісін де көретін ата-анасы! Қай заманда болсын, ата-ананың басты арманы – баласының инабатты, ізетті, еңбексүйгіш, ержүрек, адал, қайырымды болуы. Соған өз балаларын тәрбиелейді. Баланың көп уақыты отбасымен бірге өтеді. Бала дүниеге келген күннен бастап ұлттық тәрбиені санасына сіңіре берсе, өсе келе бала зиянды нәрселерден аулақ болады. Сондықтан да, ата-ана балаға үңіле қарап, үнемі бақылап және қадағалап отырады. Алтынай: Балаңа беске дейін патшаңдай қара, он беске дейін қосшыңдай сана, он бес жастан асқан соң досыңдай бағала – деген бабалар өсиеті бүгінгі ұрпақ тәрбиесі үшін ұлттық тәрбие энциклопедиясы болып табылады. «Адам тәрбиелеу, өзінің туған ұлы мен қызын тәрбиелеу – азаматтың ең бірінші аса маңызды қоғамдық қызметі, оның азаматтық борышы» деп В.А. Сухомлинский айтқан. Келесі кезекте оқушылардың ұлағатты пікірлері: 1. Тәрбиелі – тәртіптің құлы, Тәртіпті – елдің ұлы. Б.Момышұлы. 2.Тәртіп – тән үшін, Ынтымақ – жан үшін керек. 3.Тәртіпсіз ел – ел болмас, Тәртіпке бағынған – құл болмас. (Бауыржан Момышұлы) 4.Жақсы тәртіп әдетке айналса – ырыс, Жаман тәртіп әдетке айналса – қырсық .(Ғабиден Мұстафин) 5. Тәрбиесі жаманға жақсы ұстаздан пайда жоқ. С.Сараи 6. Түріне қарама, тәрбиесіне қара. М. Қашқари 7. Тәрбие –адам тағдырын шешетін ұлы іс. Белинский 8.Жақсы жанұяда жазалау деген атымен болмайды. Ал бұл- жанұя тәрбиесінің ең дұрыс жолы. Макаренко. 9. Балаларды тәрбиелеу- еңбек әрі борыш. Достоевский. 10. Адам тағдырын тәрбие шешеді, тәрбие құралы-сөз. Олжас Сүлейменов. 11. Тәрбие беру мен білім беру-ажырағысыз ұғым. Білім бермей тұрып, тәрбиелеуге болмайды, ал берген әр білімің тәрбиелік ықпал жасайды. Толстой. 12. Кереметтің кереметі- жақсы тәрбиеленген адам. Эпиктет. Алтынай: Барлығымыз Психологиялық тренингке қатысамыз. Бойымыздағы «Жаман қасиеттерден арылайық!» Қағаз таратылады. Жаман қасиетімізді жазып, қара жәшікке жазған қағазымызды саламыз. Азамат: «Жақсы мен жаман адамның қасиеттері» өлеңін қабыл алыңыздар. Дильназ, Ақтоты, Аида, Аяжан. (мәнерлеп оқу) Алтынай: Бейнетаспадан көрсетілім көрсету. Назар аударыңыздар. Ойтолғау «Тәртіпті болу қолымнан келеді» сынып оқушыларының шығармашылығы тыңдалады. Азамат: Бейнетаспа тәртіпсіздік неге апарады? Назар аударыңыздар. Алтынай: ӘЛЕМ ХАЛЫҚТАРЫНЫҢ БАЛА ТӘРБИЕСІ туралы айтады. Дүниенің ең тамаша туындысы – тамаша тәрбие алып шыққан адам болып табылады. Адамның жеке басының алғашқы қалыптасуы отбасынан басталады.. Отбасы бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Бала тәрбиесі ешқандай ұлт таңдамайды, тәрбие барлық ұлтқа қызмет етеді. Алайда, әр елдің балаларының бала тәрбиелеу ісі бір-біріне ұқсамайды. Австрия. Балаларды тәрбиелеу үшін жан-жақты жолдарды қарастырады. Әлемдегі ең қатал ата-аналар Австрия елінде десек те болады. Балаларына қанша қатал болса да, оларға ойыншықтарды көп қылып алып бергенді ұнатады. Азамат: Куба. Бала тәрбиесімен аналар немесе әжелер айналысады. Олардың уақыттары болмаған жағдайда көмектесетін балабақшалар бар. Ал тәрбиешілерді шақырмауға тырысады. Қыз балаларды үй шаруасына икемді етіп тәрбиелесе, ұл балаларды мықты болуға үйретеді. Балалар ата-аналарымен сыр бөліскенді ұнатады. Алтынай: Германияның балалары. Германия мектептерінде міндетті түрде экскурсиялық сабақтар ұйымдастырылады. Бұл - ежелден қалыптасқан жүйе. Мысалы, мұғалім бүгін шоколад туралы, оның құрамы жөнінде сабақ өтті ме, онда ертең балалар шоколад музейіне немесе фабрикаға саяхат жасайды. Олар фабрикада өнімнің қалай жасалып жатқанын өз көздерімен көріп, біледі. Азамат: Румын балалары. «Үлкендерге құрмет көрсету керек», «ата-ананы жақсы көріп, сыйлай білу керек», сонымен бірге «әрқашан әділ болу» керек. Мұндай өнегелі сөздерді румындықтар балаларына үнемі үйретіп отырады. Ата-әжелері немерелеріне ата-бабаларының тарихын баяндап, румын халқына тән салт-дәстүрлердің берік сақталуына, бағалануына және мұның бәрі тәрбие арқылы іске асуына күшін салады. Қорытынды: Жүсіп Баласағұнның «Құтты білегінен»үзінді оқып аяқтаймын. Ақыл керек білім таңдап аларға, Білім керек іске жақсы қарарға Ақыл шырақ, қара түнді ашатын, Білім жарық, нұрын саған шашатын Білікті тыңда ақылдың бұлағы Білімді сөз – шырын жанның құнары Тәрбиесіз бала білім ұғар ма? Олай болса, уысыңнан шығарма Тартар күйік, ет кескендей етінен Қатты тәртіп көрсе бала күнінде Өмірімен қуантады түбінде « Бір түп раушан өсіріп,алғашқы гүлдің қуанышына бөленудің,гүлді адамға беріп,сол сәттен толғанысты бастан кешудің,жаңа адамды тәрбиелеудегі маңызы,егістік жерді жыртумен,астық өсірумен,ащы тер мен алақандағы күсті және еңбек рақатын танумен бірдей»,- деген В.А.Сухомлинский. А.С.Макаренько: « Тәртіп – бұл тек қана тежелу тәртібі ғана емес, сонымен қатар ұмтылу белсенділік, жауапкершілік тәртібі. Тәртіп туралы мәселені ерік – қайратты, ерлікті, берік мінез – құлықты тәрбиелеумен тығыз байланыста қарастырады. Тәртіп ұйымшыл ұжымда дамиды және бекиді. «Тәртіп – бұл ұжымның бет - әлпеті, оның дауысы, оның әдемілігі, оның қозғалғыштығы, оның мимикасы, оның сенімділігі» - деген сөздерімен аяқтаймыз.Алтынай: Бейнетаспадан көрсетілім көрсету. Назар аударыңыздар. Ойтолғау «Тәртіпті болу қолымнан келеді» сынып оқушыларының шығармашылығы тыңдалады. Азамат: Бейнетаспа тәртіпсіздік неге апарады? Назар аударыңыздар. Алтынай: ӘЛЕМ ХАЛЫҚТАРЫНЫҢ БАЛА ТӘРБИЕСІ туралы айтады. Дүниенің ең тамаша туындысы – тамаша тәрбие алып шыққан адам болып табылады. Адамның жеке басының алғашқы қалыптасуы отбасынан басталады.. Отбасы бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Бала тәрбиесі ешқандай ұлт таңдамайды, тәрбие барлық ұлтқа қызмет етеді. Алайда, әр елдің балаларының бала тәрбиелеу ісі бір-біріне ұқсамайды. Австрия. Балаларды тәрбиелеу үшін жан-жақты жолдарды қарастырады. Әлемдегі ең қатал ата-аналар Австрия елінде десек те болады. Балаларына қанша қатал болса да, оларға ойыншықтарды көп қылып алып бергенді ұнатады. Азамат: Куба. Бала тәрбиесімен аналар немесе әжелер айналысады. Олардың уақыттары болмаған жағдайда көмектесетін балабақшалар бар. Ал тәрбиешілерді шақырмауға тырысады. Қыз балаларды үй шаруасына икемді етіп тәрбиелесе, ұл балаларды мықты болуға үйретеді. Балалар ата-аналарымен сыр бөліскенді ұнатады. Алтынай: Германияның балалары. Германия мектептерінде міндетті түрде экскурсиялық сабақтар ұйымдастырылады. Бұл - ежелден қалыптасқан жүйе. Мысалы, мұғалім бүгін шоколад туралы, оның құрамы жөнінде сабақ өтті ме, онда ертең балалар шоколад музейіне немесе фабрикаға саяхат жасайды. Олар фабрикада өнімнің қалай жасалып жатқанын өз көздерімен көріп, біледі. Азамат: Румын балалары. «Үлкендерге құрмет көрсету керек», «ата-ананы жақсы көріп, сыйлай білу керек», сонымен бірге «әрқашан әділ болу» керек. Мұндай өнегелі сөздерді румындықтар балаларына үнемі үйретіп отырады. Ата-әжелері немерелеріне ата-бабаларының тарихын баяндап, румын халқына тән салт-дәстүрлердің берік сақталуына, бағалануына және мұның бәрі тәрбие арқылы іске асуына күшін салады. Қорытынды: Жүсіп Баласағұнның «Құтты білегінен»үзінді оқып аяқтаймын. Ақыл керек білім таңдап аларға, Білім керек іске жақсы қарарға Ақыл шырақ, қара түнді ашатын, Білім жарық, нұрын саған шашатын Білікті тыңда ақылдың бұлағы Білімді сөз – шырын жанның құнары Тәрбиесіз бала білім ұғар ма? Олай болса, уысыңнан шығарма Тартар күйік, ет кескендей етінен Қатты тәртіп көрсе бала күнінде Өмірімен қуантады түбінде « Бір түп раушан өсіріп,алғашқы гүлдің қуанышына бөленудің,гүлді адамға беріп,сол сәттен толғанысты бастан кешудің,жаңа адамды тәрбиелеудегі маңызы,егістік жерді жыртумен,астық өсірумен,ащы тер мен алақандағы күсті және еңбек рақатын танумен бірдей»,- деген В.А.Сухомлинский. А.С.Макаренько: « Тәртіп – бұл тек қана тежелу тәртібі ғана емес, сонымен қатар ұмтылу белсенділік, жауапкершілік тәртібі. Тәртіп туралы мәселені ерік – қайратты, ерлікті, берік мінез – құлықты тәрбиелеумен тығыз байланыста қарастырады. Тәртіп ұйымшыл ұжымда дамиды және бекиді. «Тәртіп – бұл ұжымның бет - әлпеті, оның дауысы, оның әдемілігі, оның қозғалғыштығы, оның мимикасы, оның сенімділігі» - деген сөздерімен аяқтаймыз.