Разработка занятия по химии

Сабақтың тақырыбы Алкандар

Сабақтың мақсаты:  Алкандар,жалпы формуласы,  гомологтық  қатары, изомерлері, атаулары ,алкандарды  алу және химиялық қасиеттері мен  қолданылуы туралы жалпы түсінік беру   Көмірсутектер туралы білімдерін,ойлау,  есте сақтау дағдыларын дамыту  Тапсырмаларды орындай отырып ,  ұқыптылыққа, жауапкершілікке  тәрбиелеуге ұмтылу

Алкандар. (қаныққан көмірсутектер.  Парафиндер..) Алкандар – көміртектің барлық  атомдары дара (σ­) сигма  байланыспен  байланысқан жалпы  формуласы мынандай көмірсутектер      CnH2n+2

Метанның гомологтық қатары Гомологтар – құрылысы мен қасиеті ұқсас ,бір немесе  бірнеше СH2. тобына айырмасы бар жалпы формуласы  бірдей заттар СН4          метан          С2H6        этан C3H8        пропан C4H10      бутан C5H12      пентан C6H14      гексан C7H16      гептан C8H18      октан C9H20      нонан C10H22    декан

Радикалдар – жұптаспаған электроны  бар бөлшектер. Саны Сан атауы Радикалдың  формуласы Радикалдың  атауы 1 2 3 4 5 Моно­ Ди­ Три­ Тетра­ Пента­ ­СН3 ­С2Н5 ­С3Н7 ­С4Н9 Метил Этил Пропил Бутил ­С5Н11 Пентил

Алкандардың Изомериясы және  номенклатурасы Құрылымдық: CH3 – CH ­ CH2 ­ CH3                                 │                                 CH3 Алгоритм. 1. Негізгі тізбекті таңдап алу: CH3 – CH ­ CH2 ­ CH3                                │                                CH3

Алкандардың Изомериясы және  номенклатурасы 2. Негізгі тізбектегі атомдарды  нөмірлеу және радикалдың орнын  анықтау                  1         2      3        4 CH3 – CH ­ CH2 ­ CH3                            │                            CH3

Алкандардың Изомериясы және  номенклатурасы 3. атау:                  1        2       3       4 CH3 – CH ­ CH2 ­ CH3                             │                             CH3     2 ­ метилбутан

Метанның құрылысы • алкандарға sp³­гибридтену тән; • байланыс ұзындығы С­С = 0,154 нм • орбиталдар арасындағы бұрыш= 109° 28´ c сурет 3. c c c c c c 0,154 нм Гибридтелген орбиталь сурет 1. + s р сурет2. .көміртегі және сутегі  орбитальдарының қабысуы 109°28´ Метан

Метан қатары гомогтарының  құрылысы

Алкандардың құрылысы

Метанның кеңістік пішіні

Этанның пішіні

Физикалық қасиеттері СН4…C4Н10 –  С5Н12…C15Н32  С16Н34…ары  қарай қатты заттар T қайнау:  287,5 °C T балқу:  20 °C газдар Tқайнау:  T балқу: –сұйықтар T қайнау:  Tбалқу: ­161,6…­0,5 °C 36,1…270,5 °C  ­182,5…­138,3 °C  ­129,8…10 °C Салыстырмалы молекулалық массаларының  өсу ретіне қарай қайнау, балқу  температуралары артады

Алынуы 1) Өнеркәсіпте    а) мұнай өнімдерін крекингілеу :        C16H34   2) Зертханада:  C→ 8H18 + C8H16 а) карбидті гидролиздеу: Al4C3 +12 H2O = 3 CH4 + 4 Al(OH)3↓    б) Вюрц реакциясы: C2H5Cl + 2Na   C→ 4H10 + 2NaCl СН3СООNa + 2NaОН → СН4  ↑ + Nа2СО3 в) карбон қышқылының натрий тұздарын декарбоксилдеу

Метанды алу

Химиялық қасиеттері

Химиялық қасиеті 1. Орын басу реакциялары Реакция радикалды механизм бойынша жүреді.    t 1) Галогендеу реакциясы СН4 + Сl2        CH3Cl + HCl + Q б) Нитрование  2) Нитрлеу  (Коновалов): Н Н С      Н + НО    NO2  t СН3 NO2 + H2O + Q  Н  в) Сульфирование 3) сульфирлену: Н Н С      Н + НО    SO3H  СН3 SO3H   + H2O + Q t  Н      Этан

СН3         СН2        СН2        СН2        СН3    t, катализатор СН3       СН    СН2        СН3 СН3 СН4 + Н2О              СО + 3Н2 800°С   синтез­газ 1500°С  2СН4         Н     С ≡ С    Н + 3Н2  + Q СН3    СН3                        Н2С=СН2 + Н2 + Q  Қаныққан көмірсутектер оттегі жеткілікті болғанда  көмірленбей жанады) С3Н8 + 5О2 3СО2 + 4Н2О + Q Катализаторт қатысында тотығады: СН4 + О2              Н     С + Н2О + Q  500°С, катализатор     О    Н 2СН3(СН2)34СН3 + 5О2 4СН3     (СН2)16СООН +2Н2О + Q

6. Жану тотығу: CH4 + 2O2   CO→ 2 + 2H2O + Q

алкандардың қолданылуы Отын ретінде  кеңінен  қолданыла ды, іштен  жанатын  двигатель дердің  отыны

қолданылуы 1­3 – өндірісте күйе (1 – картрижи; 2 – резина; 3 – типографиялықбояу) 4­7 – органикалық заттар (4 – еріткіштер; 5 – тоңазытқыштарда;  6 – метанол; 7 ­ ацетилен)