Разработки уроков по ингушскому языку "Йоазув" 2 класса

                                                           Урок  №  32.

Тема:   Алап  «Г1 г1»  яздар.

Урока                алапаш  «Г1 г1» язде бераш  1омадар; дешдоакъош а дешаш а оттадер язде

декхараш:         1омадар;  предложенех бола кхетам  ч1оаг1бар; мукъеи мукъазеи оазаш -  

                            алапаш къостаде хар  ч1оаг1дар; унахц1ено кхеяр, хин хьурмат де 1омабар.

 

Урока  кхоачам:         алапий маьженаш, алапаш, сурташ.

 

                                                           Урок  д1аяхьар.

1. Урока теркам  т1абахийтар,  тема  йовзийтар.

Хоза язде нийса язде,                                  Деша харо, язде харо,

Бераш  1омалу.                                            Вай кхетам лакхбу.

- 1одеша  улга  т1ара дешаш.  Фуд цар  юкъарадар?                                                           П

- Малаг1а алап яздергда вай тахан?

Г1алат,  г1ар,  г1атта,  г1ирс.

- Уж дешаш юкъе а кхувлаш, малаг1а хьехар дергдар оаш берашта?

Яздеча хана е дешача хана  г1алат ма де. Урока г1ар ма е. Хаттар луш е хаттара жоп луш  г1атта веза. Школен  г1ирс хьай  ц1ена лелабе.  Унахц1ена хила!

 

2. Кердача тема  т1ара болх.

Фуд укх алапий тарадар?  « Г1 г1,  Г1 г1»

- Мас алапех латт из алап?

 

а) З1амига алап  «г1» яздар.

- Мас маьженах латт  з1амига алап «г1»?

Хьехархочо  д1ахьокх из яздара бокъо.  Бераша фега хьахьокх. Мкг1 бизза алап «г1» д1аязду.

б) Дешдоакъош яздар.

Хьехархочо сурташ д1ахьокх, дешархоша дош хьаоал, из дешдоакъошта декъа а декъаш, хьалхара дешдакъа д1аязду. Масала: г1амаг1а-г1а, г1оз-г1о, г1ург1аж-г1у, г1ерт-г1е, г1оаролг-г1оа(стрелка)

 

3. Сало1а  минот.
4. Кердача тема т1ара болх д1ахо бахьар.

а)  Доккха алап  «Г1» яздар.

«Галат» яха дош яздар. Доккха алап яздара бокъо кердаяккхар.

б) Суртацара  болх.  «Г1ишлонхой».

- Оттаде дувцар.  Кертера предложени малаг1а я?     ( Болхлой г1ишлош еш боахк.)

Из предложени д1аязъю бераша.  К1ал така хьокха мукъача алапашта.

в)  В1аши  духьала ма1ан дола дешаш.

Хьехархочо дош д1аоал, дешархоша царна духьала ма1андараш доаладу.

Дерста - …(г1ийла),   шорттаг1а - …(сихаг1а),  уралатта - …( ваг1а), кх. д1.

 

5. Сало1а  минот.
6. 1омадаьр  ч1оаг1дар.

а) Кепайоазон предложени хьаязъяр.   Лоамера доаг1а  Г1алми.

б) Дешаш яздар.

Даоалаш цхьайола мукъа оазаш хозаш хилац, амма язде деза деррига алапаш. Ваг1а, даг1а, яг1а,...

 

7. Урока кортабар.

- Малаг1а алапаш яздир оаш тахан хьалхера ?

- Малаг1а дешаш довз шоана цу алапашца?

 

8. Ц1аг1а бе болх балар.

Язде тетрадаш  т1а алапаш  «Г1 г1», дешаш: Г1анд, г1ар, г1айба; книжка  т1ара предложени,

оаг1о-78.

Урок  №  34.

Тема:    Алапаш  «Кх кх» яздар.

 

Лоарх1ам:      алапаш «Кх кх» язде бераш  1омадар; цу алапашца дешаш язде  1омадар; 

                         шоаш   д1аоалаш язде хар ч1оаг1дар, предложенех бола кхетам  ч1оаг1бар;   

                         дийнаташца   къахетаме хилар хьехар.

 

Кхоачо:         сурташ, алапаш, ховли – довзалеш, ребус.

 

                                                           Урок д1аяхьар.

1. Урока безам т1абахийтар.

 

Хоза язде, нийса язде,                                 Ла а дувг1аш, нийса даг1е.

Вай кертера декхар да.                             Йоазув хоза шун хургда.

 

2. Керда тема йовзийтар.

 

- Аз байташ  1оеш, оаш  т1еххьара дош хьаоал.

1ажаг1деннад доккха дукъ                       Араяьлча яьлар саькх

Кхаьча баг1а дошо….(мукх).                   Кхалг1аж  б1аргаяйча…(маькх).

- Малаг1а оаз хоз шоана дешашта  т1ехьа?

Х1анз вай яздергда алапаш  «Кх кх».

 

3. З1амига  алап «кх» яздар.

Хьехархочо  д1ахьокх алап яздара бокъо.  Бераша фега хьахьокх шоаш мишта яздергда.

Дешдоакъош яздар:   кха, кхо, кхи,  кхе, кхоа.

 

4. Сало1а  минот.

 

5. Доккха алап  «Кх» яздар.

Хьехархочо улга  т1а язду.  Бераша муг1 бизза язду алап  «Кх».

Сурташцара болх бар.      Предложенеш д1аязъяр.   

Закхи кхала лазар.      1ан хана кхокхий кхоабар Г1убе.

 

6. Сало1а  минот.
7. 1омадаьр  ч1оаг1дар.

 

Д1а а оалаш, дешаш яздар.

Кхера,  ябакх,  дукха,  лекх,  г1алкха,  1окхосс.

Кепайоазон  т1ара яздар.

Сомий  беш  йоккха я.    Кхораш  сиха кхач.

- К1ал така хьакха мукъаза оазаш белгалъеча алапашта.  Мишта язде деза  «йоккха» яха дош?

Ловзар « Эша алап  оттаде»   ( 1,  г1,  кх).

…оал,  …оана,   …алг1а,   …ажаг1а,  …ерам,  …асилг,  …адам,   му… .

- Малаг1а дош да укхаза кхаь тайпара ала йиш йолаш?  ( му1,  муг1,  мукх).

 

8. Урока кортабар.

- Малаг1а алап яздир оаш тахан?

- Маца язду доккха алап  «Кх»?

- Кхы малаг1а керда бокъо яйзар шоана? ( йоккха,  воккха,  боккха,  доккха  -  яхача дешашка

 лоаца «о» язду,  шола – шолха алап «ккх» язду).

 

9. Ц1аг1а бе болх балар.

Дешаш, предложенеш язъе,  оаг1о – 82.        

                                                           Урок  №  35.

Тема:     Алапаш   «Ж ж» яздар.

Урока декхараш:    алапаш  «Ж ж», цу алапаца дешаш, предложенеш  язде бераш  1омадар;

                                   д1аоалаш яздари, предложени кертера дакъа къоастадар; шолха             

                                   алапаш  язде хар  ч1оаг1дар.

 

Урока кхоачам:      сурташ, алапаш, алапий  маьженаш, схемаш.

 

                                                           Урок  д1аяхьар.

1. 1омадаьр кердадаккхар.

Д1аоалаш  яздар.

- Д1аязде  доккха  алап «1», «Г1»;  з1амига алап «г1», «1»;  дешаш: даг1а, 1ехаву, г1оргва.

 

2. Кердача тема  т1ара болх.

а)  З1амига  алап «ж» яздар.

Хьехархочо  д1ахьокх сурташ:  наж,  1аж,  бож.

- Малаг1а  да укх дешай  юкъарадар?  (Алап «ж»).

- Х1анз вай яздергда з1амига алап «ж».

Хьехархочо  д1ахьокх из алап яздара бокъо. Дешархоша кердадоакх, д1аязду.

 

б)  Дешдоакъош  яздар.

Хьехархочо  1о а дешийташ, тохка а тохкаш, схемашца  хьа а хьокхаш, д1аязду.

  Жа,  жо,  жу,   жи,   же,   жоа.

 

в) Дешаш яздар.

Хьехархочо д1ахьокх сурташ ( г1аж, жаг1а, жа1у (чабан), жа, жел), бераш д1аязду дешаш.

 

3. Сало1а  минот.

Пхьид хи чура араэккх,                              Кхувсалуш, «вакъ» ала воал.

Кхувсалуш из ловза г1ерт.                        Халхавала  «вакъ»,  «вакъ»,

Со пхьидаца ловза воал.                             Т1оараш тоха  «вакъ»,  «вакъ».

 

4. Кердача тема  т1ара болх  д1ахо бахьар.

г)  Доккха  алап  « Ж»  яздар.

- Хьажал суртага.      Фу гу шоана?      Ц1ераш тахкал  йи1игаи  к1аьнкаштеи. 

- Мишта язъю наьха ц1ераш?    Д1аязде:      Жани,  Жанета,  Жамбот.

- К1ал така хьакха мукъазача алапашта.

- Оттаел предложени. 

                    Хадижат  бож  бетташ  я.     

- Д1аязъе из предложени,  к1ал така хьакха мукъача  алапашта.

 

5. Сало1а минот.
6. Керда  тема  ч1оаг1ъяр.

а) Кица  дешар, хьаяздар, ма1анах дувцар.

                     « 1аж    1ажий  гаьна т1ара,   гаьна  божац».

б)  Дешаш  яздар. 

1ажаг1а,  г1ург1аж,   гамаж,   г1аж.

 

7. Урока  кортабар.

- Малаг1а  алапаш яздир оаш тахан?

- Малаг1а дешаш довз шоана цу алапаца?

 

8. Ц1аг1а бе болх балар.

Текст  хьаязъе,  оаг1о – 82.

                                                           Урок  №  39.

Тема:    Алапаш    «Аь аь»  яздар.

 

Урока декхараш:   алапаш  «Аь аь» язде бераш  1омадар, дешаш а предложенеш а   д1аоалаш     

                                  язъе  ч1оаг1дар; х1аман белгало хьахьокха дешаши,  х1амо  дер хьахьокха 

                                  дешаши яздар; ц1ена а нийса а язде хара болх д1ахо бахьар.

 

Урока кхоачам:    алапаш, алапа маьженаш, сурташ.

                                                           Урок  д1аяхьар.

 

1. Урока теркам т1абахийтар, тема  йовзийтар.

Алап «А» а ,к1аьда хьарак а,                     Уж шиъ цхьана массахана,

Боккха доттаг1ий ма ба.                         «Аь» аьле деша дезаш да.

- Тахан вай яздергда алапаш  «Аь аь».

- Малаг1а маьженаш еза уж алапаш язъергьйолаш?

 

2. З1амига алап  «аь»  яздар.

а)  Аьхки, аьрзи яздергдолаш,                               Цудухьа из нийса , хоза,

Алап  «Аь» вай дезаш да.                                       Язде  1омадала дезаш да.

Хьехархочо  д1ахо  з1амига алап «аь» мишта язду  д1ахьокх берашта.

б) Дешдоакъош яздар.

Ваь, саь,  даь,  1аь,  кхаь,  г1аь,  лаь,  каь,  маь.

Дешархошка дувц хьехархочо, мукъазача алапа  т1ехьа  «я» а ца яздеш,  «аь»  язду. Бераша масалаш доаладу:  ваь – ваьг1ар, саь – саьрг, даь – даьтта, иштта кх.  д1.

в) Дешаш яздар.

Аьрзи, аьла, аьшк,  1аьхар, кхаьбар.

 

3. Сало1а  минот.

Оаха яздаьд, оаха яздаьд,                          Оаха  х1анз сало1аргда,

Оаха дукха, хоза яздаьд,                            Т1аккха юха яздергда.

 

4. Доккха  алап  «Аь»  яздар.

а) «Аь» яздара бокъо  д1ахьокх хьехархочо.

б)  - Маца язду доккха алап? Дешаш яздар.   Аьсет,  1аьла.

в)  Суртах предложенеш оттаяр.

Аьрзи – сиха оалхазар да.  Цо  1аьхар айбе а тарлу.  Аьрзе б1аргаш сийрда да.

Сигалара  з1амига  дахка  а гу  цунна.

 

5. Сало1а  минот.
6. Керда  тема  ч1оаг1ъяр.

а)  Улга  т1ара хьаяздар.

Аьшк тохаш йоалл Аьсет.    1аьлас  аьшк гулдаьд.

- К1ал така хьакха мукъача алапашта.   – Мишта декъа деза дош сехьадоаккхаш?

- Хьаала, х1ара предложени хаттара хургйолаш.

б)  Д1аоалаш яздар.

Саг лаьтто кхоаб.  Даде сона  1ад даьд.  Бешара  1ажаш кхаьчаб.

- К1ал така хьакха шолха алапашта.

 

7. Урока кортабар.

- Маца язду «я» хозача «аь» яха алап?

- Малаг1а дешаш довз шоана цу алапаца?

 

8. Ц1аг1а бе болх балар.

Текст хьаязъе,  оаг1о – 89.

                                                           Урок  № 

Тема:    Алапаш  «П1 п1» яздар.

Урока декхараш:   алапаш «П1 п1» язде бераш  1омадар; шолхача алапех бола кхетам  

                                  ч1оаг1бар; предложенех бола кхетам шербар,  ч1оаг1бар; камаьрша хилар    

                                  хьехар.

Урока кхоачам:     алапаш,  сурташ,  схемаш.

 

                                                           Урока никъ.

1. Урока кийчо яр, теркам т1абахийтар.
2. 1омадаьр кердадаккхар.

Алапаш  кх, къ, к1, хь, т1 -  яздар;     К1, Къ, Кх, Хь, Т1 – яздар.

Дешаш яздар:  кхаьра, къора,  к1ома,  хьовла,  т1орми.

 

3. Кердача тема  т1ара болх.

а) З1амига  алап  «п1»  яздар.

Ребус ( Сурташ).     П1ЕЛГ ”           ” Г1АНД   -  П1ЕНД.

- Малаг1а дош лачкъад укхаза?  (П1енд).

- Мас дешдакъа да укх деша?   Мас мукъа алап да?   Мас мукъаза алап да?

- Малаг1а оаз хоз шоана деша хьалха?

- Оаз [ п1 ] белгалъю,  д1аязъю шин алапаца  «П1»

б)  Алапаш  «п1»,  «п1» в1аши дистар.

в)  Хьехархочун  хьокхамга хьежжа, муг1 бизза  «п1»  д1аязду бераша.

 

4. Доккха алап  «П1» яздар.

- Маца язду доккха алап?

- Хьажал алапашка  «П1», «П1»,  фуд цар тара, фуд тайп – тайпара?

Хьехархочо  д1ахьокх алап мишта язде деза, бераша  д1аязду.

 

5.  Сало1а  минот.

6.  Дешдоакъош  яздар.

П1а, п1о, п1е, п1аь, …  .

7. Дешаш яздар.

П1елг,  п1енд,  хумп1ар( кабура),  п1аьраск.

- Малаг1а дешаш шин дакъа декъа йиш яц?

- Малаг1а дешаш декъалу?  Мишта?

- Мас  ма1ан да  «п1енд» яхача деша?

 

      8.  Предложенеш  язъяр.

П1аьраска дийнахьа саг1а лу.

Хьехархочо  д1а а оалаш  д1аязъю предложени бераш.

Юкъерча  п1елгах б1аьха  п1елг оал.

Из предложени  улга  т1ара  хьаязъю бераша кулгайоазон алапашца.

 

9.  Сало1а  минот.

Ловзар  «Сона  хов».

Шин дешархочо улга т1а  д1аязду хьехархочо  д1аоала дешаш.

Т1ум,   т1орми,  к1ориг,  къоалам,  шиъ,  пхиъ.

 

10. Урока  кортабар.

– Малаг1а алапаш яздир оаш тахан?

-  Малаг1а дешаш довз шоана цу алапашца?

 

11. Ц1аг1а бе болх балар.

Ши предложени  хьаязъе,  оаг1о – 105.

                                                           Урок  № 

Тема:    Алапаш  «Ю ю»  яздар.

Урока декхараш:  алапаш «Ю ю» язде бераш  1омадар; дешаш д1аоалаш язде а   

                                 дешдоакъошта декъа а хар  1омадар; суртех предложенеш увттаяр;   

                                 Даьхенца безам совбаккхар.

Урока кхоачам:    алапаш, сурташ, схемаш, алфавит, юрт т1айола сурт, алапа маьженаш.

 

                                                           Урок  д1аяхьар.

1. Урока теркам т1абахийтар, тема йовзийтар.

Юв, юв, ира юв.                               Лестаю, кхестаю,

Иккий пхьаро ловзаю,                    Айрах дукха  1ургаш ду.

-  Малаг1а оаз хезар шоана дукхаг1а, аз йийшача байта чура?  ( Оаз «ю»).

- Тахан  вай  яздергда из оаз  д1аязъю алапаш.

 

2. Кердача  тема  т1ара болх.

а)  З1амига  алап  «ю»  яздар.

- Мас маьженах латт  з1амига  алап «ю»?

- В1аши дистал  кулгайоазони  кепайоазони алапаш «Ю ю».

- Хьажал улга т1а, мишта язде деза из алап. (Хьехархочо  д1ахьокх).

- Мишта яздергда оаш алап хьахьокхал? ( Показ в воздухе).   Д1аязде алап «ю» муг1 бизза.

б) Доккха алап  «Ю» яздар.

- Малаг1а дош лечкъад укхаза?

ЮХК(пенёк)  ”  СИБАЗ ”’   -  ЮСИ.

- Мишта язде деза «Юси» яха дош?  Х1ана?

- Хьажал улга т1а, доккха алап  «Ю» мишта язду.  ( Хьехархочо  д1ахьокх).

- Доккха алап «Ю» шин маьженах латт.  Цкъа хьалхаг1а  з1амига муг1ара арара лакхе гоамо хьалъхьокх лоаца г1ажилг,  т1аккха из зуло  1ок1алъяхь  з1амига муг1ара  к1алхарча шувна кхаччалца. Цул  т1ехьаг1а, аьрдехьа хьа а ерзаей, гоамо ураг1а хьокх.Т1аккха боккха голг бу.

Дешархоша хьахьокх фега.  Д1ахо  бераша бизза  муг1  1оязду  доккха алап  «Ю».

 

3. Сало1а  минот.

Нанас  х1амаш иштта ютт.                 Коартолаш  сиха  т1аювл.

Нанас пхьег1аш иштта юлл.                  Аз нанна новкъостал ду.

Нанас  коартолаш  д1аюв.                        Аз цунца оасар а ду.

 

4. Дешаш яздар.

- Хьажал улга т1арча схемага?   Малаг1ча дешашта еза из?  (Юси, Юни, юхе, юте).

- Д1аязъе  к1аьнкаи  йи1игаи ц1ераш.

Юси,  Юни,  Аюб,  Ювназ,  Люба,  Люда, …  .

- Декъа улга т1а уж дешаш дешдоакъошта.

- Мишта сехьадаккха деза  х1ара дош?

- Малаг1а  г1алат де йиш я  укхаза?

 

5. Предложенеш  язъяр.

Суртех предложенеш оттаяр.  Шиъ – кхоъ д1аязъяр.