Табиғат және біз.

Табиғат және біз.                                                                                                                           «Табиғат — тал бесігің, аяла,                                                              қорғай біл, тазалығын сақта!                                                             Келешек сендердің  қолдарыңда!»                      Табиғат! Осы бір жүрекке жылы, көңілге көтеріңкі сезім сыйлайтын  салиқалы да салмақты сөзде қаншама терең тұжырым, ұлағаты мол ұғым,  мағыналы да мазмұны ауқымды ой жатыр десеңізші!         Табиғат – барлық тіршілік атаулының құтты қоныс­мекені, алтын ұя­  бесігі, бар байлықтың ырыс, қазынасы. Ал, адам үшін табиғат ең қасиетті  де, қастерлі ұғым!  Өйткені адамның өзін дүниеге алып келген аяулы да  ардақты Анасы, сондықтан да адамның табиғатты «Ана» деп  құрметтеуінде де өте терең танымдық та, тағылымдық және тәрбиелік  мәні зор ұғым жатыр. Туған жерді Анам демей не дейін, Туған жерді панам демей не дейін. Туған жермен асқақ менің ән­жырым, Туған жермен асқақ менің мерейім.         Жұбан Молдағалиев Табиғат – адамзатпен біртұтас дүние. Табиғат, Жер­ана, Туған жер,  Атамекен ­ құлаққа жылы естіліп, шаттық сезімін ұялататын ұлы ұғымдар. Табиғат ­ адамның бойына қуат, көңіліне шабыт, сезіміне ләззат шапағатын ұялататын сұлулық пен әсемдік әлемі. Табиғат ­ адам денсаулығының  сақшысы, жанға дауа, шипагер. Ертеден қалған  «Көзіңді қалдыр – бұлақ көзін аша жүр,  ізіңді қалдыр – жақсы істен мұра шаша жүр,  өзіңді қалдыр – бақша өсіріп жаса нұр»   ­ деген сөздерде өмірдегі өзіңнен  кейінгі ұрпағыңа өлмейтін мұра қалдыр, сонда «сенің қолдан көзін ашқан  бұлағың, жақсы істерің – шырағың, ал жасыл орман – құнарың болмақ» деп өсиет қалдырған. Халқымыздың мақтанышы, ғалым Шоқан Уәлиханов та:  «Табиғат пен адам! Өзіңіз айтыңызшы, тіршілікте одан ғажап, олардан  құпия не бар? Қазақтар киеге үлкен мән береді. Табиғатты, кейбір  жануарлар мен құстарды, көшпелі тұрмысқа қажетті заттарды киелі деп  қастерлейді. Осы аталғандарды құрмет тұту, ырым ­ жорасын жасаттыру  адам баласына бақыт пен байлық, құт әкеледі» деп, атап көрсеткен. Адам – табиғаттың ажырамас бөлігі. Сондықтан халқымызда «Жер­Ана»  деген егіз ұғым қалыптасқан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей  қастерлеу Ата қостаған салтымыз. Сол кезде­ақ қазақ «Су ішкен құдығыңа түкірме», «Бұлақ көрсең, көзін аш», ­ деп, жас ұрпақтың бойына табиғатты қорғауға тәрбиелеген.   Адамзат болашақта бейбіт, таза ғаламшарда өмір сүруі тиіс. Демек,  ғаламшардың қауіпсіздігі ­ біздердің қолымызда ! Табиғатқа жаны ашитын жанашыр жандар аз емес. Міне, көктем де келді.  Жуанның жіңішкеріп, жіңішкенің үзілер шағы көктемде табиғат жаңа  түлеп, қайта туғандай күйге енеді. Бұл мезгілде табиғат та, Жер ­ Ана да,  жан­жануар да түлейді, жаңарып, адамзаттың бойында қан жүгiрiп, тал  ­теректер бүршік жарып, даланың төсiнде қызғалдақтар құлпыра өсіп,    бел­белестерге қызылды­жасылды кілем төселеді. Сол сәттегі табиғат  сұлулығын көрегенде көкірегімнен еріксіз жыр ағылады: Көктем келді.. Көктем келді, қандай ғажап, тамаша, Жандар едік ойнап өскен балаша. Қырдағы шалғын әсем гүлге оранып, Құлпырады, құлпырады ­ ау жаңаша      Көктем келді, о табиғат, жер ана      Көзіңді сал айналаңа, маған да.      Қыс түссін, мейлі, күз түссе де бұл көктем,      Сайрап тұрар бұлбұлша менің санамда.         Адам табиғатқа мейірімділікпен, сүйіспеншілікпен, қамқорлықпен  қарап, үйлесімділік сақтағанда, адамзат баласы үшін табиғат – кең сарай,  мәңгі тозбас құтты қоныс болады. Жер бетіндегі барлық тіршілік атаулы  табиғат­анаға қарыздар. Адам баласы Табиғаттың ең ұлы перзенті болумен бірге, ең ұлы қамқоршысы да екенін ешқашан естен шығармауымыз керек. Адамның екі анасы бар: бірі­туған анасы, екіншісі­табиғат.  Егер маған біреу" Дүние дидарындағы ең сұлуды,ең қымбатты, адам  баласына ең жақынды,ең қаталды, ең дананы, қара қылды қақ жарған ең  әділді аташы" десе,мен соның бәріне де "Табиғат" деп бір ғана сөзбен  жауап берер едім деген екен ұлы жазушы А.Сейдімбек.  Түсіне білгенге табиғат жаюлы кітап сияқты.Керек десеңіз жұмыр жердің  бетіндегі тіршілік атаулыны бір ғана өз заңдылығына бағындырып, ұлы  тұтастыққа қозғалысқа келтіруші де Табиғат.  Табиғат өзінің қайталанбас сұлулығымен, таусылмас қызығымен, мың сан  жаратылысымен, асқақ та өрлігімен, өрең жетпес шексіздігімен, ал кейде  мизамдай нәзіктігімен қайран қалдырады. Тек қайран қалдырып қана  қоймайды, өз бауырындағы тіршілік атаулыға жайылып төсек, иіліп  жастық болып, ең асылын солардың аузына тосады.  "Балыққа­су,құсқа ауа,аңға­орман­тоғай, тау­дала қандай қажет болса,  адам баласы үшін Отан деген ұлы ұғым сондай қажет.  Ал табиғатты сүю­­Отаныңа қамқор болу деген сөз"  "Қазақстан­­2030"бағдарламасында Елбасы Н.Ә.Назарбаев: "2030 жылы  Қазақстан мөлдір сулы, жасыл желекті, ауасы таза аймаққа айналады.  Өндіріс қалдықтары мен радиация бұдан былай біздің үйіміз бен  бақтарымызға енбейтін болады",­­деп атап көрсеткен еді.  Адам баласы Табиғаттың ең ұлы перзенті болумен бірге ең ұлы  қамқоршысы да екенін ешқашан естен шығармауымыз керек.  Табиғат ... тіршіліксің тұнып тұрған! Сен – күнсің! Көтерілген күліп қырдан . Сен – көлсің! Сен – орман! Сен – бұлақсың! Адамды сұлулыққа құнықтырған! № Оқушының аты­жөні Cыны бы Байқау аты 1 Джунаев   Алишерхож а 3 Табиғат және біз Мектептің толық мекен жайы Облысы/қаласы/а уданы/ ауылы ОҚО Түркестан  қаласы Ататүрік  атындағы №17  мектеп­ гимназиясы Пән мұғалімі Тел номері, эль почтасы Сайдуганиева Назакат  Хасановна aliyev_sultonmurod@mail.ru 87016316308