Технологическая карта урока по осетинской литературе на тему: Дзесты Куыдзæджы уацау «Фæндагсар Уастырджи».

Технологон картæ ирон литературӕйы  урокмæ 11­æм къласы Темӕ: Дзесты Куыдзæджы уацау «Фæндагсар Уастырджи». Адæймаджы ном хæссын стыр бæрн у.  Нымӕц: Къӕлиндарон пъланмӕ гӕсгӕ Ахуыргӕнӕг: Габеты Аллæ Мухарбеджы чызг Ахуыргӕнӕджы куысты нысантӕ  базонгœ кœнын фыссœджы сфœлдыстадимœ, равдисын йœ ахсджиаг бынат ирон  литературœйы,йœ уацмысты ахадындзинад чиныгкœсœджы хъомылады.Æмных кœнын  уацмысы хъайтарты авторы œмœ хи ахаст равдисынœн. ахуыр кœнын литературон уацмыс анализ кœнын,сфœлхатын темœйœ  зонындзинœдтœ,ахуыр кœнын чиныг уарзын, ахуыр кœнын бœттын историон œмœ  литературон фœзындтœ.   фыдæлты цард зæрдыл æрлæууын кæнын. Нæ адæмы æфхæрджыты зонын. Урочы тип Пъланы ахуырадон фӕстиуджытӕ Ахуыры методтӕ ӕмӕ формӕтӕ Метапредметон бастдзинӕдтӕ Техникон фӕрӕзтӕ Цӕстуынгӕ ӕрмӕг Урочы эпиграф Урок­конференци Предметон :  Ахуырдзауты фœцалх кœнын аивадон уацмысы комплексон анализыл. Метапредметон: Урочы ахуырадон хæс æмбарын æмæ йæ зæрдыл дарын, хатдзæгтæ кæнын,  архайды пълан аразын, фæстиуджытæн рагацау прогноз кæнынмæ арæхсын ,хи хъуыдыты  бындурыл иумæйаг хатдзæгтæ кæнын, иннæты хатдзæгтимæ сæ барын. Удгоймагон: ӕмбарын мадӕлон ӕвзаджы стыр ахадындзинад  интеллектуалон ӕмӕ  сфӕлдыстадон миниуджытӕ рӕзын кӕныны мидӕг,йӕ нысаниуӕг иумӕйагахуырадон  процессы;ныхасы аивдзинадыл кусын. эвристикон беседœ, проблемон фарст Литературӕ, истори    Компьютер, мультимедийон  проектор  Презентаци урокмӕ  фыссæджы уацмысты равдыст, сывæллæтты презентаци. "Адæмы уарзон хæдзар æдзæрæг комы нæ, фæлæ хохы цъуппыл куы уа, уæддæр иунæг никæд  уыдзæн. Мæгуыр уый у, бирæ адæмы  `хсæн дæр иунæг чи вæййы". (Дзесты Куыдзæг) Урочы организацион структурӕ Урочы сӕйраг этаптӕ  ӕмӕ нысантӕ Зонындзинæдтæ  райсыныл архайды  мотиваци Зонындзинæдты  актуализаци Ахуыргæнæджы архайды мидис   Презентацийы 1­аг слайд Цæгат Ирæй Хуссар Иры 'хсæн цы æфцджытæ ис, уыдонæнæ  cæ бæрзонддæртæй иу у Тырсыйы æфцæг. Хуссары 'рдыгæй  æфцæгмæ тæккæ æввахсдæр хъæу та у Гæлуатæ.Æрмæст  фондз хæдзары уыцы иу мыггагæй. Зымæгон æфцæгыл  цæуæг­иу йе кæд 'хсæв Гæлуатæм схаста, цæмæй райсом  уырдыгæй араст уа фæсхохмæ, yæд­иу бонрухсæй  ныххæццæ Тырсымæ. Кæннод ыл баталынг уыдаид æмæ  кæнæ къæдзæхæй хауд, кæнæ та æддæ баззадаид, æмæ yæд  та сæлгæ кодта. Ардæм цыд Хуссары Цæгатæй 'чи, уыдон  дæp ма­иу æрмæст изæрдалынгты ныххæццæ сты Гæлуатæм.  Ацы хæдзары фондз кæддæpuддæp хæлар фысым уыдысты  фæндаггонтæн. Ныртæккæ Гæлуаты цæрæг нал ис. Чи дзы  цард, уыдон æрбиноныг сты Цæгат Иры хъæуты æмæ  горæтты. Презентацийы 2­аг слайд Ахуыргæнæджы ныхас: Дзесты Куыдзæджы уацмыстæй  иуæй­иутимæ мах базонгæ стæм 7­8 кълæсты æpмær  ахуыргæнгæйæ. Уацмыстæ сты нæ адæмы цæсгом æмæ  сæрыстырдзинад. Чи, дам, цы федта, банкъардта, базыдта,  уый фыссы. Куыдзæг царды бирæ федта, Ирыстоны цы нæ  къуым басгæрста, axæм, æвæццæгæн, нал ныууагъта. Ирон  удыхъæд адæймаджы, йæ царды уаг, фыдæбæттæ хорз йын  йæ кæй зыдта, уый йæ бæрæг у уацмыстыл. Йæ радзырд  «Xopxæccær» ын yæ зæрдæтæм хæстæг райстад. Абон та нæ ныхас уыдзæн Дзесты Куыдзæджы уацау  «Фæндагсар Уастырджи»­йыл.  Скъоладзауы архайды  мидис Урокмӕ цӕттӕдзинад  ӕвдисынц Универсалон ахуырадон архайд Нысан:  кӕрӕдзимӕ зӕрдӕхӕлар   ахаст Хъусынц ахуыргӕнӕгмӕ Зонадон:  ӕмбарынц   ахуырадон­ зонадон хӕс. Регулятивон: пълан кӕнынц  хъӕугӕ архӕйдтытӕн . КоммуниКоммуникативон  :ныхасы раст  пайда кӕнынц ӕрбайсгӕ  дзырдтӕй. 3. Урочы ӕрмӕгыл  бакусын Дзаххо æмæ Дзитта фæхауæггаг сты cæ райгуырæн  Æхсæйнаг хъæуы цæрджытæ суазæг кодтой Дзаххо    Таурæгъ «Фæндагсар Уастырджи»­мæ байхъусыны фæстæ  скъоладзаутæ пъланмæ ræcræ кусынц тексты мидисыл. Презентацийы 3­æм слайд 1. къонайæ. 2. æмæ Дзиттайы. 3. миниуджытæ. 4. 5. 6. 7. 8. Дзаххо æмæ Дзитта æрцардысты æфцæджы рæбын. Æнахуыр уазджытæ. Фæндагсар Уастырджи. Дзаххо æмæ Дзиттайæн се стыр бæллиц сæххæст. Фæрнджын лæг æнамонд никуы вæййы. Фæрнджын адæм. Cæ удыхъæды рæсугъд  Сывӕллӕттӕ, уӕдӕ нӕ куыст райдайӕм.  Цæмæй нæ куыст æнæкъуылымпы уа, уымæй уал дзырдуатон  куыст бакæнæм. Дзырдуат куыст:  Презентацийы 4­æм слайд Сбœрœг кœнын дзырдты нысаниуœг: Этикœ Нравственность Аудын Æмиу   Скъоладзаутӕ архайынц   дзырдты нысаниуӕг  сбӕрӕг кӕныныл Хатдзӕг кӕнынц ,царды   цавӕр уавӕры пайдагонд  цӕуынц ацы дзырдтӕ     Æхсæйнаг хъæуы  уынаффæгæнинаг  хъуыддæгтæ уалдзæджы  ралæудимæ фæфылдæр  вæййынц: стурвосæн cæ  рæгъаугæс хъæуы,  фæндæгтæ æмæ хидтæ  аразын хъæуы. Æнæфæндаг хъæу та цы  Зонадон: ахуыргӕнӕджы  ныхасӕй исынц сӕхицӕн ног  информации, сӕхи  зонындзинӕдтӕн бӕрӕггӕнӕн  дӕттынц,ахуырадон хӕстӕ  сӕххӕст кӕныныл архайынц  анализы фӕрцы ,абарсты  фӕрцы.  Коммуникативон: фӕрстытӕ  дӕттынц, иннӕты фӕрстытӕн  дзуапп дӕттынц. Удгоймагон: ӕмбарынц сӕ  зындзинӕдтӕ ӕмӕ сыл  фӕуӕлахиз кӕныныл архайынц. Зонадон:   хатдзӕгтӕ кӕнынц  Регулятивон: ӕмбарынц сӕ  зонындзинӕдтӕ фаг кӕй не сты. Коммуникативон: дӕттынц  фӕрстытӕ, цӕмӕй  райсой  хъӕугӕ зонындзинӕдтӕ Æхсæйнаг хъæуы цæрджыты тыхстдæр хъуыддæгтæ цавæртæ сты? Æнахуыр бæлццæттæ хъæумæ бахæццæ куы сты, yæд лæг йæ  усы куыд фæдзæхста? проблемӕ бахынцынмӕ.      у? Куыстытæн се 'ппæты  ахсджиагдæр фæндаг  æфцæджы. Гъе уыдæттыл дзурынц Æхсæйнаг хъæу  cæ  Ныхасы.         .................... ............. Хъусыс, не 'фсин! Куыд  бадзырдтам афтæ: Mæ  ном – Дзаххо, мæ  мыггагæй дæ хъуамæ  мачи бафæрса. Куыд  фехъуыстон, афтæмæй  адонмæ дæp ус лæджы  мыггаг фæдзуры йæ нæ,  фæлæ yæддæp мæ мыггаг Алæджыхъотæй. Дæхи  ном та – Дзитта,  мыггагæй – Дзалиан. Дæхимæ дын «не 'фсин»,  зæгъгæ, дзурдзынæн, уый  дæp дæ рох ма yæд,  бамбæрстай? Дзаххо æмæ Дзиттайæн  cæ иунæг фырт  Дзамболат æлдары  фыртæн йе 'фхæрд нæ  ныббарста. Амардта йæ  æмæ йæхи бафæсвæд  кодта. Дзамболат æлдары фырты амардта, уый куы  базыдтой Дзаххо æмæ  Дзитта, yæд фæлидзæг Дзаххо æмæ Дзитта цæмæн фæхауæггаг сты cæ Райгуырæн  къонайæ? сты æмæхсæвæджы.  Æрмæст ма сæхиуæттæй  иу адæймагæн загътой, cæ фæндаг кæуылты у, уый. Дзамболат Стъараполы  губернийы иу хъæуы  ныллæууыд æххуырсты  иу хæдзармæ. Чидæр æй  банымыгъта æмæ йæм  æвдисæндæр гæххæтт  кæй нæ разынд, уый  тыххæй йæ æрцахстой,  базыдтой йæ, чи у, уый  йæ æмæ Налцыкмæ  сластой. Стæрхон ыл  кодтой æнус каторгæ  æмæ йæ ахастой  Сыбырмæ. Уыцы  хабæрттæн Дзаххо æмæ  Дзитта ницыуал  базыдтой.   Ныхасы цы aдæm  бадтысты, уыдон сын  тынг хорз æгъдау  скодтой; Дзаххо сын  салам куы радта, yæд.  Ныхасы бадджытæ  фæсабыр сты cæ  хъæлæбайæ, сыстадысты  æмæ «Æгac цу!» ­ загътой cæ бæлццонæн, æрбадын  æй кодтой. Сылгоймаджы Æхсæйнаг хъæуы цæрджытæ куыд суазæг кодтой Дзаххо  æмæ Дзиттайы?. Лæджыгаты Гæвди цæмæй бафиппайдта йæ уазджытæ  ардыгон не 'сты? Регулятивон: скъоладзаутӕ  ӕрцӕуынц хатдзӕгмӕ цы  бамбӕрстой, уымæн   аргъ кӕнынц сӕйраг хъайтары  архайдӕн та Ныхасмæ хæстæгдæр  цы хæдзар уыд, уырдæм  бахуыдтой. Бæрæг уый уыд  фыццаджыдæр  Дзаххойæн йæ  дзыхыныхасæй, стæй йæ  дарæсæй. Хуымæтæджы  худ фысдзарм, сау  куырæт, йе ранæй стæнхъ – рæтты кæмæн фегом  axæm хъама, фæсмын  зæнгæйттæ æmæ  æрчъитæ. Лæгæн йæ дapæc сæрæй  къæхтæм афтæ æнгом  бадтысты йæ уæнгтыл,  æмæ цыма уыдон дæp йæ  буарæй уыдысты. Ус poгдæp арæзт уыд.  Стыр кæлмæрзæн, даргъ  мopæ къаба æмæ cæpaк  дзабыртæ. Дзаххо йæ куыстмæ  æрæвнæлдта зæрдиагæй.  Куырдæн саразын кодта  къахæн бел, æндон сарт,  иу цалдæр æфсæн цурчы  æмæ дыууæ дзæбуджы.  Сбæлвырд кодта фæндаг  ногæй аразинаг кæмыты  у, уыдæттæ. Æппæты Гæвдийымæ аныхасгæнгæйæ Дзаххо сфæнд кодта Æхсæйнаг  хъæуы баззайын, уымæн æмæ йæм хъæуы цæрджытæ  фæкастысты хæларзæрдæ, уазæгуарзон, цæсгом æмæ  лæгдзинадæй æххæст чи сты, axæм. Гæвди дæp Ныхасы  адæмæн бамбарын кодта йæ уазæг чи у, кæцон у æмæ йæ  фæнды фæндагаразæгæй бакусын кæй. Адæмæн тынг æхсызгон уыд, цы хъуыди лæг cæ, уый cæм  йæхи къахæй кæй æрцыд, уый. Куыд æрæвнæлдта Дзаххо йæ куыстмæ? Æхсæйнаг хъæуы цæрджыты зæрдæмæ цæмæй фæцыдысты  Дзаххо æmæ Дзитта? Стæй сын yæxægær gæp куыд аргъ  кæнут cæ удыхъæды миниуджытæн? фыццаг сарæзта тæссаг,  бырынцъаг бынæттæ кæм  уыд, уыдон. Стæй yæд  æппæты райдыдта бынæй  уæлæмæ, cæpmæ  æфцæджы, фæндаг  yæpæxдæp кæнын. Дзаххо æmæ Дзитта  уыдысты тынг уæздан,  æгъдауджын,  куыстуарзаг,  хæларзæрдæ. Дзаххо  æрмæст фæндаг арæзта  нæ, фæлæ ма фæндагыл  Хуссарырдæм дæp æмæ  Цæгатырдæм дæp цы  бæлццæттæ цыд,  уыдонæн уыд стыр  æххуыс. Йæхи цардæн  дæp­иу тæссаг кæй уыд,  уый дæp­иу зонгæйæ  цыфæнды хъызт боны  араст æфцæджы cæpmæ. Тынг бирæты сласта  Дзаххо мæлæты дзыхæй.  Бæлццон адæмæн  фæндагамонæг у, axæm  xæc ыл ничи æрæвæрдта.  Фæлæ адæймагæн йæхи  цæсгом цы xæc æвæры йæ разы, уый та? Уыцы xæc  куы нæ æххæст кæна,  yæд ма цæй лæг у?  Бæлццæттæн бæрц  æххуыс уый уыд, æmæ  ма­иу ын куыд  кодтаиккой раарфæ, уый  дæp­иу зыдтой нал.  Иуахæмы мæлæты  дзыхæй сласта фондз  адæймаджы. Уыдон  бахаудысты ауыгъд  цъитимæ, aдæм Дадойы  цъысым кæй хуыдтой,  уырдæм. Бæлццæттæ  фæдисы хъæр ныккодтой  «Kæм дæ, цы фæдæ  Уастырджи!». Уалынмæ cæм Дзаххо  ныхъхъæр кодта: «Мæнæ! Мæнæ дæн!». Дзаххо цыд фæтагъддæр  кодта æмæ йæ  бæлццæтты стыр  фыдбылызæй фервæзын  кодта. Гъе æмæ йæ уыдон схуыдтой Фæндагсар  Уастырджи. Дзаххо  мæгуыртæй,  сидзæргæстæй æхца нæ  иста. Хъæуы фæкæсын  кæмæ хъуыд, уыдонæн  æххуыс кодта. Aдæm хос  кæрдынмæ куы  ацыдысты, уыцы фыццаг бон Æхсæйнаг хъæуы иу  сидзæргæс усы  уыгæрдæнмæ ссыд æмæ  йæ кæрдын райдыдта.  Бон Цыргъисæн алчи  йæхи уыгæрдæнмæ  фæцæуы, æмæ кæй  хосдзау хæдзары нæй,  ахæмы уыгæрдæны  æрлæууыд, цæмæй  хосгæрдæны фыццаг бон  уый дæp афтид ма уа. Дзиттайæн дæp йæ  фæлмæн ныхас, йæ  рæвдыд, йæ хæрзиуæгæй  алы хайджын уыдысты,  уыцы фæндагыл цы aдæм  цыдысты, уыдон. Æгac  хохбæсты Дзиттайы  хуызæн ничи арæхст  нæлгоймаджы дapæc  хуыйынмæ. Йæ куысты  мыздмæ иста ницы, фæлæ йæ йын aдæм фыдæбонæн аргъ кодтой. Мæнмæ  гæcгæ Куыдзæг ирон  адæймаджы удыхъæды  цыдæриддæр ссардта  хорзæй, уыдон бавæрдта  Дзаххо æмæ Дзиттайы  фæлгонцты. Дзитта бакатай кодта уый тыххæй, æмæ уыцы  æдзæрæг комы иунæгæй куыд цæрдзыстæм,  зæгъгæ. Дзаххо йын  Фæлæ загъта, зæгъгæ  адæмы уарзон хæдзар  хохы цъуппыл куы цæра,  yæддæp иунæг никуы  уыдзæн. Aдæмuмæ цæрын чи нæ apæxca, уый иунæг  уыдзæн. Huкæмæ  цæудзæн, ничи цæудзæн  йæм. Дзаххо кæм цардис,  уырдæм хæстæг æрбынат  кодтой æнахуыр  уазджытæ. Дзургæ дæp  æнахуыр æвзагæй кодтой. Ceмæ ма уыд ирон  тæлмацгæнæг дæp. Æнахуыр уазджытæ  Дзаххойæн «дæ бон хорз» кæй нæ загътой, уый  тыххæй cæм фæхъыг.  Ацы комы Дзаххойы  йеддæмæ цæрæг нæй,  æмæ уыдоны нымадта йæ  уазджытыл. Йæхæдæг  cæм бацыд «æгac цæут»  сын загъта. Геологты хистæр  Никъала Иванофф  Дзаххойæ хатыр  ракуырдта, æрбадын æй  кодта, æмæ нæхимæ   Дзаххо æфцæджы рæбын хæдзар аразын фæнд куы скодта,  yæд Дзитта цæй тыххæй бакатай кодта? Дзаххо цæмæн фæхъыг дардбæстаг уазджытæм? Рефлекси. Урочы хатдзӕгтӕ. Фæндагсар  Ирыстоны цыты уазæгæн  цы гъдау скæнынц, axæм  æгъдау ын скодтой.  Cæxuмæ куы рацыд, yæд  Дзиттайæн æппæлыд: • Уастырджийыстæн, фсин  не ', axæм хицау дзы  никуыма федтон. Афтæ  мæм кæсы, цыма  нæхирдыгон æгъдауджын  лæгыл чидæр уырыссаг  дapæc скодта... Тынг бахæлар Дзаххо  Никъала Иваноффимæ.  Дыууæйæ uyмæ  тæлмацгæнæг дæp ceмæ,  хæхтæм цыдысты,  кæмттæм æмæ æмбырд  кодтой алыхуызон дуртæ. Tæccar ранмæ куы  бацæуынц, рацæуы yæд  быцæудзинад cæм: • дæ æмæ уал æз бахизон  разæй, кæннод ды куы  фæцудай! – фæзæгъы  индзылер. Дзаххо та  yæддæp хæххон  фæндæгтыл фæлтæрд  адæймаг йæ фæнд атæры  æmæ бацæуы разæй.  Кæсæнцæстытæ йæ  зæрдæмæ тынг  Ды мæнæй хистæр фæцыдысты, кæсыны cæp æй kæдæм нæ хъæуы,  уырдæм дæp уыдонæй  фæкæсы. Дзаххо тынг  бæллыди уырыссагау  базонынмæ, цæмæй  Никъалаимæ дзурынæй  бафсæда. Уæдæ Никъала  йæхæдæг Иванофф дæp  афтæ, латинаг, бердзенаг  æмæ францаг æвзæгты  бæсты ирон æвзаг куы  зонид, yæд «зонды  къæбиц» кæй хоны, уыцы  Дзаххоимæ бафсæдид  ныхас кæнынæй. Дзитта  дæp тынг лæггад кодта  геологтæн, мады рæвдыд  cæ кодта. Куы цыдысты ,  yæд сын Дзаххо кусарт  акодта. Никъалайæн хъыг уыд, фæлæ йæ Дзаххо  æрсабыр кодта. • хъæуæй дapддæp  никæдæм хъуысы хорзæй  дæp æмæ æвзæрæй gæp.  Фæлæ мын ды мæ  худинаджы кой Стыр  Уæрæсейы куы  айхъуысын кæнай, yæд  уый мын мæ сæныччы  аргъæй зынаргъдæр  слæудзæн. Райсомы куы раст  Mæ кой ацы  Кæронбæттæн  Хатдзæгтæ кодтой, yæд Никъала йе  æмæ Иванофф 'мбæлттæ  бирæ фæкуывтой Ирон  Фæндагсар  Уастырджийæн. Никъала  систа йæ кæсæнцæстытæ  æмæ cæ бахаста  Дзаххомæ. Дзаххо  фефсæрмы, cæ куымдта  нæ, фæлæ йын куы загъта, мах кæдæм цæуæм, уым  та балхæндзыстæм, yæд  ницыуал загъта. Cæ  хæринаггæнæн  мигæнæнтæ та  ныууагътой Дзиттайæн. Дзаххо хорз зыдта, цы  адæмы 'хсæн æрцард,  уыдон куыд кадыл мард  сты, уый, æмæ­иу  искæмæн хорздзинад куы  кодта, yæддæp ­иу  ахъуыды кодта, йæ  хæрзиуæг уыцы  адæймагæн йæ кад æмæ  куыд нæ йæ ном  фæкъæмдзæстыг кæна,  афтæ. Уæдæ йæхи ном  дæp, цы aдæм æй зыдтой,  уыдон æхсæн хæхтæй  бæрзонддæр схызти. Царды Дзаххо алцæмæй бæрзонддæр цы æвæры: исбон æви  адæймаджы бæрзонд рæсугъд ном?    Цавæр стыр хæрзиуæг æрцыд Дзаххо æмæ Дзиттайыл? Дзаххо æмæ Дзитта  Хуыцаумæ куывтой,  цæмæй cæ иунæг фырт  сæрæгасæй сæмбæла йæ  ныййарджытыл. Æмæ cæ  бæллиц сæххæст. Иу фæззыгон изæр та  Дзаххо йæ  кæсæнцæстытæй скаст  æфцæгмæ æмæ федта иу  бæлццоны. Уый кæуылты  рауырдыг кодтаид, уый  нал зыдта æмæ­куы иу иу  ранæй æркаст бынмæ,  куы иннæ. Æнхъæлмæ  кастысты Дзаххо æмæ  Дзитта бæлццонмæ, æгæp цыд æpæгмæ фæлæ. Уæд  Дзаххо фанар райста  æмæ ацыд бæлццоны  размæ. Бæлццонæн йæ  къах фездыхст æмæ  дæргъæй хуыссыд йæ иу  фарсыл. Дзаххо сыстын  кодта бæлццоны, йæ  дæлармы бацыд, йæ  дзæкъул ын райста æмæ  хæрз сындæггай араст  сты дæлæмæ. Дзаххо  бæлццонæн йæ къах тæвд  хуырхы нывæрдта æмæ  дзы иу дзæвгар куы  фæци, yæд æй Дзаххо  ныссæрфта æмæ йæ иу  Удгоймагон УАА:  зонындзинӕдтӕм тырнын. риуыгъд ракодта  йæхирдæм, фадхъул йæ  бынаты абадт. Дзаххо  æмæ Дзиттайæн cæ уазæг  разынд cæ фырт  Дзамболат. Мæнмæ ræcræ, Дзаххо  æмæ Дзитта  æнæзæрдæхудтæй кæй  фæцардысты,  фæкуыстой, cæ хъару цас амыдта, уый бæрц кæй  фæлæггад кодтой  адæмæн, уый стыр  арфæйаг хъуыддаг у.  Стыр Хуыцау дæp сын  axæм хæрзиуæг уый  тыххæй ракодта. Фæндагсар Уастырджи у  æппæты кадджындæр  æмæ адæмæн уарзондæр  ирон дзуар мифологийы.  Нæлгоймæгтæ,  бæлццæттæ æмæ  хæстонтыл ayдæг  бардуаг. Дзаххо дæp арæзта  фæндаг æмæ ма æххуыс  кодта, уыцы фæндагыл  цы бæлццæттæ цыдис,  уыдонæн дæp. Цыма­иу æй йæ зæрдæ  базыдта, кæмдæp та фæндагыл бæлццæттæ  тыхст уавæры сты,  уыйау­иу cæ уæлхъус  алæууыд. Алкæмæн дæp  уыд тынг хæлар фысым.  Хонгæ дæp æй уымæн  скодтой Фæндагсар  Уастырджи. Дзахойыл  тынг сфидыдта уыцы ном. Темсыр æмæ Доди дæp  хор хæссынмæ ацыдысты  уыцы фæндагыл.  Æфцæджы cæpмæ  схæццæ куы сты, yæд  Темсыр дардыл  фæкуывта æфцæджы  дзуæрттæн фæндараст  куыд фæуой, дзæбæхæй  cæ хæдзарыл куыд  сæмбæлой. Темсыр цал  цыртыл æмбæлд, алкæй  хабар дæp дзырдта  Додийæн. Дзаххо дæp,  æвæццæгæн, уыцы  цыртытæ федта. Стæй ма  ноджы Темсыр æмæ Доди цы ауындзæг цъитийæ  ахаудтой, Дзаххо дæp  фондз лæппуйы мæлæты  дзыхæй уыцы ранæй  фервæзын кодта. Цæмæн схуыдтой Дзаххойы Фæндагсар Уастырджи, исты сын иумæйагæй ис адæмы уарзондæр Уастырджиимæ.    Дзесты Куыдзæджы радзырд «Xopxæccær» æмæ йæ уацау       « Фæндагсар Уастырджи»­йы æмхуызонæй исты ис? Дзаххо цы фæндаг арæзта, уый абоны бон та цы уавæры ис? . Абоны бон уым арæзт  æрцыд æппæт дунеон  нысаниуæг кæмæн ис,  axæм фæндаг. Ис æм хорз хъусдард. Сæрдæй  зымæгæй йыл машинæтæ  цæуынц дыууæрдæм. Kæд æм тынг стыр хъусдард  ис, yæддæp зымæджы  æмæ уалдзæджы тæссаг  вæййы зæйтæ  рацæуынæй. Ныртæккæ  дæp уыцы фæндагæн  тудджын схонæн ис,  уымæн æmæ куы зæйтæ  рацæуынц, yæд бирæтæ  бабын вæййынц уыцы  фæндагыл. Раздæрау  уалдзæгмæ баззайынц нал зæйты бын. Ис сæрмагонд ирвæзынгæнджыты къорд æмæ уыдон рæстæгыл  фæзынынц æххуысмæ Уацау фыст у рæсугъд  хъæздыг æвзагæй.  Куыдзæг уацау кодта йæ  фысгæйæ спайда  æмбисæндтæй, арфæтæй, сомытæй.   Уацауы æцæгдæр бирæ  арфæйы ныхæстæ ис: дæ  фæхъхъау фæуон, дæ  цæгаты хурæй бафсæд,  дæ цæрæнбон бирæ, yæ  фæндаг раст, дæ нывонд  фæуон, дæ сæрыл хаст  фæуон, дæ рын бахæрон. «Гуыргæ чи ракæны, уый  мæлгæ дæp акæны»,  «Уазæг – Хуыцауы  уазæг», «Адæймаг цал  æвзаджы зоны, уал  лæджы у». «Адзалæн нæй мадзал,  уый йеддæмæ цæмæн нæй амал, axæм ницы ис». «Æхсæны кæнд хæдзар  нал цы кæны, уый  хæдзарыл нымад нал  вæййы». «Фыдбон æмæ фыдлæг  бирæ нæ хæссынц». «Ме 'дзард  æфсымæрыстæн». «Фæндагсар  Уастырджийыстæн». «Фæлтау мæxu дыууæ  Цавæр æвзагæй фыст у уацау? Цавæр рæвдауæн дзырдтыл æмбæлæм уацауы? Æмбисæндтæ та?   Уацауы ма сомытыл дæp æмбæлæм, нæ зæрдыл cæ æрлæууын кæнæм.   цæсты рахауæнт». . Уыцы таурæгъ фыййау  радзырдта Дзиттайæн  бузныг зæгъыны тыххæй Фæндагсар Уастырджи,  Тыбаууацилла,  Дауджытæ, Цыргъисæн  бон. Фыссæг пайда кæны  олицетворенитæй (зæхх  хурæй бафсæст; фæндаг  бафсæддзæн;  къæдзæхвæндаг рахид  кæны; нал фефсæрмы  мит; мигъ æрбадт  хæхтыл...). Абарстытæй (фынджы  хуызæн; дзуары бадæн). Метафорæтæй (урс  мигъы къуымбилау  ахæлиу сты фосы дзуг).   Скъоладзаутӕ радыгай  дзурынц сӕ хъуыдытӕ. ныстуан Уацауы ма æмбæлæм цыбыр таурæгъыл. Фыййау æй кæй  тыххæй ракодта? . Цавæр мифологон дзуæртты кой ис уацауы? Цавæр аивадон мадзæлттæй пайда кæны фыссæг йæ уацауы? Куыд баст у нæ уацмысимæ? Цæуыл у нæ уацмыс? Хуым фæндагаразæджы куыстытыл? Цавæр адæймаджы миниуджытыл цæуы ныхас? Ахæм миниуджытæй хайджын адæймаг ис схонæн æцæг  адæймаг? Йæхимæ стыр бæрн чи райста – адæймаг уæвын? Цæмæ бантыст Куыдзæгæн ахæм ирд фæлгонц саразын? Ацы уасмыс у йæ фæстаг уацмыс. Цы йæ ис схонæн? Хъæуынц нæ царды йæ фæдзæхсæнтæ:? Адæмæн зæрдæбынлæггад кæнын. Æппæтыл арм дарын Хæлар æмæ зæрдæхорз уæвын. Дзырд æмæ архайд æмиу кæнын. Бӕрӕггӕнӕнтӕ сӕвӕрын Абон тынг хорз бакуыстат иууылдӕр! Аргъ кæнынц сæ кæрæдзийы кустæн Хӕдзармӕ куыст  .  Хӕдзармӕ куыст уын уыдзӕн ныффысын цыбыр нывæцæн иртæстгонд фарстатæй иуыл.