ТЕСТЫ ПО ИНФОРМАТИКЕ

Olot tuman XTBga qarashli 12­o’rta umumta’lim maktabi informatika    fani o’qituvchisi Choriyev Yo`ldoshning  9­sinf informatika fanidan   bir soatlik           0 IX­sinf     Informatika. Mavzu:  Belgili va satrli miqdorlar bilan ishlash.. Darsnig maqsadi : Ta`limiy o`yinlar va interfaol metodlardan foydalanib                                        Belgili va satrli miqdorlar bilan ishlashga  doir bilim                                         ko`nikma va  malakalarni mustahkamlash .                              a)    Zamonaviy pedagogik texnalogiyalar asosida ta`limning                                        interfaol usullari  yordamida o`quvchilar bilimidagi                                        bo`shliqlarni to`ldirish .                              b)    Tarixiy masalalar, milliy o`yinlar yordamida o`quvchilarda                                      mustaqil fikr yuritishni ,eng yaxshi axloqiy sifatlarni,milliy                                       g`urur va bag`rikenglik g`oyalarini, kasb­hunarga                                       qiziqishni, iqtisodiy, huquqiy, ekalogik madanyatni tarkib                                       toptirish fazilatlarni tarbiyalash.                              v)    Teskor savollar yordamida o`quvchilarning individual­                                      psixologik xususiyatlarni, xotira,ong, mustahkam iroda ,                                         tasavvur qila olish xususiyatlarni rivojlantirish.                          g)    DTS­talablari­Paskal dasturlash tilida belgili va satrli                                      miqdorlar bilan ishlashni bilish. Dars tipi:               Umumlashturuvchi takrorlash, bilimlarni                                    mustahkamlash,bilim, ko`nikma va malakalarni  rivojlantirish. 1 Dars turi:             Izlanib  birgalikda o`rganish, mantiqiy fikrlash.  Dars metodi:         Savol­javob, bir­biriga     o`rgatish, testlar. Foydalanilgan adabiyotlar:A.B Ahmedov va Taylaqulov IX­sinf informatika                                                       kitobi va   uning metodik qo`lanmasi,R.Berdiyev ,                                                      M.Jo`rayev,N.Choriyev «Turbo­paskal dasturlash                                                      tili» kitobi va   boshqalar. Dars jihozlari :     ko`rgazmali qurollar, tarqatma materiallar, texnika                                     vositalari va kompyuterlar..                                    DARSNING  BORISHI. Tashkiliy qism . Sinf xonasining tozaligini tekshirish va o`quvchilar davomatini                                  aniqlash. O`tilgan mavzuni so`rash: Takrorlash. Quyida keltirilgan tarqatma                                                                     materiallardagi savollarga javob berish: 1. Informatika faniga qachon asos solingan? Javob: XX asrning 50­yillarida. 2. Tarmoqlanuvchi operatorning umumiy shklini yozing? Javob: if  then  else ; 3.Ekranga chiqarish operatorlari qaysilar? Javob: Write va Writeln. 4. Kiritish operatorlari qaysilar ? Javob: Read va Readln; 5. Paskal tiliga kim va qachon asos slogan? Javob: 1969 yilda N.Virt tomonidan. 6. x  ni paskal tilida ko`rinishini yozing? Javob: SQRT(x); 7.  Javob: SQR(x); 8. |x| ni paskal tilida ko`rinishini yozing? Javob: ABS (x); 2x  ni paskal tilida ko`rinishini yozing? 2 Yangi mavzu bayoni : Paskalda belgi va satrli   miqdorlar bilan ishlash uchun maxsus funksiya va protseduralar kiritilgan. Bu dasturda biz ularning ba’zilari bilan tanishamiz. Concat funksiyasi satrlar ketma­ketligining  konkatsiyasini amalga oshiradi, ya’ni ularni bir­biriga ulaydi. Bu funksiyaning yozilishi quyidagicha: Concat(s1,s2,…sn); bunda s1, s2 … sn lar satri yoki o’zgarmaslar bo’lib, mazkur funksiya ularni bir­ biriga ketma­ket ulaydi. Length   funksiyasi satrning uzunligi (belgilar sonini) aniqlaydi. Uning yozilishi quyidagicha:                      Length (s) agar a=’informatika’ bo’lsa, n:=Length(a); operatori bajarilganda n ning qiymati 11 ga teng bo’ladi. Chunki informatika so’zida 11ta belgi bor. Pos funksiyasi satrdan  ko’rsatilgan belgini izlaydi. Uning yozilishi quyidagicha: Pos(b,s); bunda b­belgi, s­satr bo’lib, Pos funksiyasi s satrdan b belgini izlaydi. Agar belgi topilsa, funksiya qiymati shu   belgining satrida turgan o’rnining   son qiymatiga teng bo’ladi. Agar berilgan satrda izlanayotgan belgi bo’lmasa, Pos funksiyasining qiymati nolga teng bo’ladi. Copy  funksiyasi   satrning   ko’rsatilgan   qismidan   nusxa   oladi.   Uning   yozilishi quyidagicha: Copy(s,n1,n2); Bunda s­satr, n1 va n2­butun sonlar bo’lib, Copy funksiyasi s satrning  n1­belgisidan   boshlab,   n2   ta   belgining   nusxasini   oladi.   Bularning   qo’llanishi misollar orqali tushuntiriladi. Paskalda   belgili   va   satrli     miqdorlar   bilan   ishlashga   mo’ljallangan   bir   nechta standart   proseduralar   (amallar)   mavjud.   Quyida   ularning   bir   nechtasini   ko’rib chiqamiz. Delete protsedurasi satrning ko’rsatilgan qismini  olib tashlaydi(o’chiradi). Uning yozilishi quyidagicha: 3 Delete(s,n1,n2);             Bu yerda s­satr, n1 va n2­ butun sonlar bo’lib, Delete amali s satrning  n1­belgisidan boshlab,  n2 ta belgisini olib tashlaydi. Masalan,  a=“bajarilmadi” bo’lsa,  Delete(a,8,2);  protsedurasi bajarilgach, natija a=“bajarildi” bo’ladi. Buni sxematik ko’rinishda quyidagicha tasvirlash mumkin: (a=“bajarilmadi” >Delete(a,8,2); > “bajarilmadi”  > a=“bajarildi”) Insert  protsedurasi bir satrning ko’rsatilgan joyiga ikkinchi satrni joylashtiradi. Uning umumiy ko’rinishi quyidagicha: Insert(s1,s,n); Bunda s1 va s – satrli o’zgaruvchilar, n­butun son. Mazkur protsedura s satrga n­ o’rindan   boshlab   s1   satrni   joylashtiradi.   Bularni   ishlatishni   misollar   orqali tushuntiriladi. Savol­javob   usuli   bilan   axborotlarning     kompyuterda     tasvirlanishi,   ASCII (Amerikan Standard Code for Information Interchange) kodlar jadvali esga olinadi. Ba’zan dasturda belgilarning kodlari bilan ishlashga to’g’ri keladi. ASCII kodlar jadvalini   yodga   saqlash   esa   juda   mushkul.   Shu   bois   deyarli   barcha   dasturlash tillarida belgilarning ASCII kodlarini aniqlovchi va aksincha, ASCII kodiga mos belgini   aniqlab   beruvchi   standart   funksiyalar   mavjud.   Shunday   funksiyalar Paskalda ham qo’llaniladi. Ord funksiyasi belgining ASCII kodini aniqlab beradi. Cyr funksiyasi esa ASCII kodiga mos belgini aniqlaydi. Darsni mustahkamlash  1. Butun son raqamlari yig`indisini aniqlovchi dastur tuzing?        Var          a,b,k,I,c,d:integer;         h,j:string;        begin        write (‘ Butun sonni kiriting=’); readln (a);        str (a,h);        k:= Length(h);        d:=0;        for i:=1 to k do                 begin                 j:=Copy(a,I,1); 4 val (j,b,c);                 d:=d+b;                 end;   writeln (a,’ ‘, ning raqamlar yig`indisi=’,d);   readln; end. 2. Berilgan «Alisher Navoiy», «yilda tug`ulgan» jumlari va 1441 sonidan «Alisher  Navoiy 1441 –yilda tug`ulgan» shatrni hosil qiluvchi dastur tuzing? Var Const a:= ‘ Alisher Navoiy’; b:= ‘yilda tug`ulgan’; c:=1441; Var yil, s:string; Begin Str(c,yil); S:=Concat(a,yil,b);           Writeln(s); End. 3. Quyidagi fynksiyalar bajarilganidagi natijasini aniqlang.  a) Concat(’o’,’na’); operatori bajarilganida ‘ona ‘ hosil bo’ladi. b) Concat(’ya’,’sha’,’sin’); operatori bajarilganida ‘yashasin ‘ hosil bo’ladi. d) a:=’dunyo’;Length(a); operatori bajarilganida 5 soni ga teng bo’ladi. e) Pos(‘o’, ‘bahor’); operatori bajarilganida 2 soni ga teng bo’ladi. f) Copy(‘kino’,1,2)+ Copy(‘oftob’,3,3). operatori bajarilganida ‘kitob’ ga teng bo’ladi. 4. Kiritilgan so’z palindrom bo’lishini tekshiruychi dastur  tuzing. Program palindrom;   var m: String;   n,i,j:integer;   label 1,2;   Begin   writeln(' so’zni kiriting');   Readln(m);   n:=length(m);   For i:=1 to n do   Begin   j:=n;   Repeat   if copy(m,i,1)= copy(m,j,1) then goto 2;   writeln(' soz palindrom emas'); Goto 1;   j:=j­1;   Until j>n; 5 end;   2:writeln (' so’z palindrom');    1:end. Testlar . 1.Informatika faniga qachon asos solindi a) XX asrning 50­yillarida        b) 1996 yilda                               c) IX asr oxirida                      d) 986 yilda                             e) XX asrning 80­yillari boshlarida          2. Informatika o`rganadigan tushunchalarni sanab bering. a) Matematik model’, EHM, programma                  b) Axborot, algoritm, matematik model’               c) Axborot, algoritm, programma                      d) EHM, sanoq sistemalari, programma, axborot.         3. Informatika   ­   bu   fanning   shunday   tarmog’iki,   u   ilmiy   axborotlarning tarkibi   ,   umumiy   xossalarini  o`rganadi   va   ularni   .........   ....       masalalari   bilan shug’ullanadi          a) yig’ish, saqlash, axtarish, qayta ishlash, uzatish.         b) to`plash, ko`rish, o`rganish, saqlash, tarmoqlash.            c) tashqi xotirada saqlash, arifmetik amal bajarish.     d) bilish, shug’ullanish, topshirish.          4. EHMlar rivojlanishi qisqa muddat ichida nechta avlod yo`lini bosib o`tdi. a) birta                                      b) oltita                                    c) to`rtta                                    d) ikkita                                                5. Birinchi avlod EHMlarning asosiy element bazasini nimalar tashkil etadi. a) tranzistorlar              b) elektron lampalar              c) yarim o`tkazgichlar               d) integral sxemalar         6. Ikkinchi avlod EHMlarning asosiy element bazasini nimalar tashkil etadi.  a) yarim o`tkazgichlar b) tranzistorlar c) elektron lampalar d) integral sxemalar 7. Uchinchi avlod EHMlarining  element  bazasini  nima  tashkil qilar edi. 6 a) tranzistorlar            b) elektron lampalar              c) yarim o`tkazgichlar               d) integral sxemalar      8. To’rtinchi avlod EHMlarning asosiy element bazasini nimalar tashkil etadi. a) tranzistorlar              b) elektron lampalar              c) yarim o`tkazgichlar               d)katta integral sxemalar         9. Informatika fani nimani o`rganadi a) axborotlarni o`lchash va uzatish       b) axborotni  qabul  qilish,   saqlash,  qayta   ishlash   va   uzatish  qonun­ qoidalarini c) axborotni saqlash va qayta ishlash  bilan shug’ullanadi d) hamma javoblari to`g’ri              10. Axborot texnologiyalari bu ...                    a) axborotlarni yig’ish, saqlash, uzatish, qayta ishlash usul va vositalari majmuasidir.                           b) komp’yuter  va uning  qurilmalari ishlash tamoyillarini   o`rganadigan fan                                         c) fayl                                     d) to`g’ri javob yo`q.              test javoblari 1 a 2 c 3 a 4 c 5 b 6 a 7 d 8 d 9 b 10 a                                              Uyga vazifa:   № 3        Kiritilgan so’zdan “ona” so’zini hosil qilish imkoniyatini aniqlovchi   dastur tuzing. Program misol; var x,y,k1,k2,k3:string; n,i:integer; begin writeln ('so’z kiriting'); 7 readln (x); n:=length (x); for i:=1 to n do begin if copy (x,i,1)='o' then k1:='o'else begin if copy (x,i,1)='n' then k2:='n'else begin if copy (x,i,1)='a' then k3:='a'; end;end; end; y:=concat (k1,k2,k3); if y='ona' then writeln ('natija  ­  ',y) else writeln ('kiritilgan so’zdan ona sozi hosil bo’lmadi, afsus'); end. 8