Тіл дамыту

Тіл дамыту Құрастырғандар: Бастауыш сынып мұғалімі: Алиева Қалбибі Әмитқызы. №75 мектеп­гиманзиясы Шымкент қаласы Қ.Қазиев көшесі н/з [email protected] дом.тел: 8(7252) 30­01­07 Аннотация Тіл  дамытуды  оқытудағы мақсат – оқушыларды ауызекі тілде сөйлесе білуге  үйрету, сөздік қорын байыту, сөздерді пайдалана білу, сөйлемді дұрыс айту,  мұғалімнің сұрағына түсінікті жауап беру тәсілдерін меңгерту.         Оқушылардың сөздік қорын, сөйлеу дағдыларын ескере отырып, әр  сабақта сол сөздермен сөйлем құрату, жаңа сөз үйрету, қазақ тіліне тән  дыбыстарды айыра білу, сауатты жазуға үйрету, жеңіл, қысқа мәтіндерді  оқытуға машықтандыру, түсінгенің айта білуге дағдыландыру, бір­бірімен  сөйлесе білуге үйрету, әр түрлі жазба жұмыстарын ұйымдастыру, өз ойын  жүйелі түрде айтып беруге, қазақша сөйлеуге жаттықтыру.  Тіл дамытуды  оқыту барысында оқушылардың танымдық қабілеттерін  дамыту; Сөйлеуге дағдыландыру үшін, пайдаланылатын басты материал – мәтін.  Мәтінді түсініп оқу, мазмұнын айту, сұрақтарға жауап беру. Сөздік қорын молайтуға, өз ойын дұрыс жеткізуге дағдыландыру үшін  мазмұны тартымды, тілі көркем жұмбақ, жаңылпаш, мақал, ертегі, шағын  өлеңдер мен қызықты әңгімелер оқу.  Аннотация Цель развития речи, чтобы ученики свободно разговаривали. Пополнить  словарный запас новыми словами. Употребляли новые слова в речи. На каждом уроке ученики составляли предложения с новыми словами.  Грамотно писали. Чтобы развивать устную речь, правильно донести мысль нужно  употреблять в речи загадки, скороговорки, пословицы, поговорки, сказки и  стихотворения. Научить учеников читать выразительно, и пересказывали  текст. Составляли вопросы по тексту и отвечали на эти вопросы. Түсінік  хат Қай заманда болмасын  адамзат алдында тұратын ұлы мақсат­ саналы  ұрпақ тәрбиелеу. Болашақ ұрпақ­  келешек қоғамның иесі. Сол келешек   қоғам иелерін жан­жақты  жетілген , ақыл­ парасаты мол, мәдени­ғылыми  өресі озық азамат етіп тәрбиелеу­ біздің де, қоғам  алдындағы борышымыз. Оқушының ой­ өрісін, сана сезімінің жан­жақты дамуы бастауыш  сыныптан басталады. Бастауыш мектептен бастап баланы өмірге  дайындау,  тәрбиелеу жоғарғы орынға қойылуда. Адамзат тарихының түрлі  кезеңдерінде әр өлке, әр елде өмір сүрген  атақты білімпаз, ақылгөй даналар айтып, жазып қалдырған, уақыт елегінен  өтіп, ұрпақтар зердесіне ұялаған ұлағатты нақылдар ұшан­теңіз. Сондықтан  тек сабақта емес, сыныптан тыс үйірме жұмыстарында  да ұлтымыздың асыл  мұраларын дәріптейтіндей баланың бойына озық әдет­ғұрып, салт­дәстүрлерді сіңіретіндей, имандылыққа, ізгілікке тәрбиелейтіндей шешендік сөздерді,  нақыл сөздерді, мақал­мәтелдерді  жиірек, кеңінен қолдансақ. Бастауыш сыныптарда шығарма жаздыру­тіл дамытудың басты мәселесі  болып саналады.  Шығармашылық  жазба жұмысы оқушыны  ізденуге,   ойлануға, қоршаған ортаны тереңірек тануға, ойын жүйелі баяндауға үйретеді. Байланыстыра сөйлеуге, ауызекі және жазба тілді  дамытуда оқушылардың  жас ерекшеліктері мен психологиялық ерекшеліктері үнемі еске алынып  отырылуы тиіс Мақсаты: 1.Оқушының ой­өрісін, сана­сезімін жан  жақты  дамыту. 2.Баланың бойына озық әдет­ғұрып, салт­дәстүрлерді сіңіретіндей,  имандылыққа , ізгілікке тәрбиелеу. 3. Оқушының сөздік қорын байытып, жақсыдан үйреніп, жаманнан жиренуге  тәрбиелейді. 4. Сабаққа ынталандыру, тарихи танымдылық, шығармашылық қабілеттерін  дамыту. 5.Сөз  өнерін қастерлей білуге, өз білімін көтеруге , тіл дамытуға,  сауаттылыққа тәрбиелеу. 6. Тіл дамытудың өзіндік ерекшелігін дамыту. 7. Ұлттық сөз саптау ерекшелігін үйрету. Міндеті: 1 Оқушының пәнге сүйіспеншілігін арттырып, келешек мамандық таңдауына  көмектесу. 2 Оқушыларды  тапқырлыққа,  шешендікке  баулып, мейірімді болуға  тәрбиелеу.  3 Оқушыларды адамгершілікке баулу, ойын нақты айтуға, тапқыр сөйлеуге,  ақылды, салмақты ой айтуға баулу. 4 Оқушылардың туған жерге,елге  сүйіспеншілігін ояту. 5  Қазақстанның келешекте өркендеп өсуіне өз үлесін қосатын жеке тұлға  тәрбиелеу. 6 Пікірталас жүргізуге қажет білік­дағдыларды қалыптастыру. Тіл дамыту арқылы  шығармашылық әдіс­тәсілдерді меңгерту Тіл дамыту. 2­сынып Тақырыбы Сағ Мерзі мі р/ с 1 2 3 4 5 6 7 Түсінік хат .Тіл  дамыту. Суреттер сыр шертеді.  «Кел,балалар, оқылық!» Ы. Алтынсарин. Табиғат туралы өлеңдер.Жыл мезгілдері. Адам болам десеңіз... А. Құнанбаевтың өлеңдері Қой атасы­Шопаната. Жылқы атасы­Қамбар ата. Сиыр иесі –Зеңгі баба. Түйе атасы­Ойсылқара. Ешкі иесі­ Сексек ата. 8 Мақал­сөздің мәйегі. 9 Жұмбақтар. Санамақтар. 10 Жаңылтпаштар.  11 Өтірік өлең құрастыру. 12 Ертегі­тәрбие құралы.Қиял­ғажайып ертегілері. 13 Тұрмыс­салт  ертегілері. 14 Хайуанаттар туралы ертегілер. 15 Батырлар туралы жырлары. 16 Ер қаруы­бес қару. 17 Сурет бойынша әңгіме жазу. 18 Би шешендер туралы ұғым. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 19 Төле би. 20 Әйтеке би. 21 Қазыбек би. 22 Билердің сөздері 23 Тірек сөздер арқылы өлеңдер құрау. 24 Қ. Мырза Әли  өлеңдері. 25 Шығарма. «Құстар қайтып келеді...» 26 Әңгімелер. Өз мүмкіндігіңше жалғастыр. 27 Ұйқасын тап.  28 Бірлік пен мұрат. Әңгіме. 29 Үш арсыз, үш ғайып, үш жетім. 30 31 32 33 Қорытындылау.  «Мен өз қаламды сүйемін» пікірталас. І.Жансүгіровтің өлеңдері. «Табиғат –менің өз үйім» әңгіме,өлең құрастыру   Тіл дамыту. 3­сынып Тақырыбы Түсінік хат .Тіл  дамыту. Туған ел табиғаты.Сурет бойынша әңгіме. Қазақ ақын­жазушыларының шығармалары туралы. Өсиет әңгімелер. Береке басы­Алтын күз. Өлең құрастыру. Салт­дәстүр туралы жырлар. Бесік жыры.Тұсау кесу жыры. р/ с 1 2 3 4 5 6 7 8 Мың бір мақал. 9 Жеті жүз жетпіс жеті  жұмбақ. 10 Жаңылтпашты жатқа айтайық. 11 Эпикалық жырлар.Қобыланды батыр. 12 Алпамыс батыр. 13 Ер Тарғын жыры. 14 Шығарма «Батыр болсаң еліңе пайдаң тисін...» 15 М. Мақатаев өлеңдері. 16 Абайдың қарасөздері. 17 Туған жерге қыс келді. Суретпен жұмыс. 18 Халық даналығы. 19 Шығарма. «Қазақстан­ менің өз елім» 20 Еңбек­ қуаныш, жалқаулық –айырылмас азап. 21 Өзіңді танығың келсе, тегіңді біл. 22 М.Шахановтың өлеңдері. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 Сағ Мерзі мі 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2 2 2 2 2 2 2 «Таза бұлақ » сахыналық көрініс. 23 Ата­баба аманаты. 24 25 Қарлығаштың құйрығы неге айыр? пікірталас 26 Ертегі. «Қаңбақ шал» 27 М.Әуезовтің әңгімелері «Көксерек» 28 Б.Соқбақбаев «Менің атым Қожа» 29 Эссе «Анамның тілі­ аяулы үні» 30 31 Сырым батыр  шешендік сөздері. 32 Жиренше шешеннің  шешендік сөздері. 33 Қазақ  халқының  хандары. 34 Қорытындылау.  «Аталар сөзі­ ақылдың көзі» Тіл дамыту. 4­сынып Тақырыбы р/с 1 2 Түсінік хат .Тіл  дамыту. Абай  шығармаларындағы  шешендік пен  парасат. Аңыз әңгімелер «Тазша бала», «Қырық өтірік» Қазақтың хан сайлауы. Сөзжұмбақтар құрастыру. 3 4 Майқы бидің шешендік сөздері. 5 6 7 Жақсы сөз­ жақсы тілек. Батаменен ел көгерер... 8 Даналардан шыққан сөз. Халық даналығы  9 мақал­мәтел. 10 Қазыбек бидің толғауы. 11 Алдаркөсе мен Шықбермес Шығайбай» көрініс 12 Отбасы­шағын қоғам. 13 Мен қазақпын мың өліп,мың тірілген. 14 Қазақтың үш бәйтерегі. 15 Қазақтың бес арысы. 16 Шығарма «Ақсақ құлан» мультфильмінен . 17 Домбыра –дастан. 18 Ребус  құрастыру. 19 М.Мақатаевтың лирикалық өлеңдері. 20 Жалқың емес, жалпың қымбат. Алтын емес,  салтым қымбат. 21 С.Мұқанов әңгімелері. 22 Тыйым сөздер. 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Сағ Мерзімі 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2 2 2 2 2 2 2 «Қыз Жібек» жыры. 23 Парызымды қайтсем,анам, өтермін. 24 25 Шығарма «Доссыз өмір­ тұзссыз ас» 26 Ш.Құдайбердіұлының шығармалары. 27 Жамбыл Жабаев өлеңдері. 28 Айтыс түрлері. 29 Б. Момышұлы естеліктері. 30 Ш.Мұртазаның шығармалары. 31 Бесік жыры. Қаз,қаз,балам,қаз, балам... 32 М. Өтемісов жырлары. 33 «ХХІ ғасыр көшбасшысы»интелектуалды   ойыны. 34 Қорытындылау. Әдебиет,  тарих  Пәнаралық байланыс: 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Пайдаланған әдебиеттер: 1.Халық мұрасы. С.Мұханов. 2.Халық даналығы. Мектеп баспасы. 3. Қазақтың  шешендік өнері . 1997 Алматы. 4.Билер сөзі. Шешендік толғау. Арнау .Дау. Алматы.1992 Қазақтың   билері.  Алматы.2004 ж. 5.Ел аузынан .Алматы.Жазушы.1989 ж. 6.Абай афоризмі.Қ.Өміралиев.Алматы.1999 ж. 6.Бес ғасыр жырлайды.Алматы.Жазушы.1989 ж. 7. Бастауыш сыныпты оқыту журналдары.  8. Қазақтың жүз шешені.Төреқұлұлы Нысанбек. 9. Қазақ  балалар  әдебиетінің  хрестоматиясы. Алматы. 2004 ж. 10.Алтын сақа. Ертегілер жинағы. 11.Халық тағылымы.