"Көміртек және оның қосылыстары" тақырыбындағы сабаққа арналған тұсаукесер.Көміртектің химиялық элемент және жай зат ретіндегі қасиеттері мен оның аллотропиялық түрөзгерістері, қасиеттері және қосылыстары жайлы түсінікті дамыту. Олардың кристалдық торының түрлерін ажырату. Кристалдық тордың әртүрлілігіне қарай, бейметалдар қасиетіндегі өзара байланысты анықтай білу."Көміртек және оның қосылыстары" тақырыбындағы сабаққа арналған тұсаукесер.Көміртектің химиялық элемент және жай зат ретіндегі қасиеттері мен оның аллотропиялық түрөзгерістері, қасиеттері және қосылыстары жайлы түсінікті дамыту. Олардың кристалдық торының түрлерін ажырату. Кристалдық тордың әртүрлілігіне қарай, бейметалдар қасиетіндегі өзара байланысты анықтай білу.
24 жыл тәуелсіздік ырысымыз,
Болашаққа бастайды әр ісіміз.
Егемен елімізді көркейтетін,
Білім шыңына шығу
парызымыз.
Периодтық
Периодтық
жүйедегі
жүйедегі
орны
орны
Физикалық
Физикалық
қасиеті
қасиеті
Табиғаттағы
Табиғаттағы
айналымы
айналымы
Химиялық
Химиялық
қасиеті
қасиеті
–”карбонеум” деген
Көміртек –”карбонеум” деген
Көміртек
латын сөзінен шыққан
латын сөзінен шыққан
Көміртектің
Көміртектің аллотропиялық
аллотропиялық
түр өзгерістері
түр өзгерістері
алмаз
алмаз
графит
графит
фуллерен
фуллерен
карбин
карбин
(грекше allos
allos өзге
– (грекше
өзге
troops – бұрылыс, қасиет )
– бұрылыс, қасиет )
Аллотропия –
Аллотропия
жәнежәне troops
химиялық элементтердің
химиялық элементтердің
бірнеше жай заттар түрінде
түрінде
бірнеше жай заттар
болуы.
болуы.
Қазақша тұрпаттастық деп
Қазақша тұрпаттастық деп
аталады.
аталады.
А л м а з
А л м а з
Алмаздың түссіз,
Алмаздың түссіз,
мөлдіреген түрі – –
мөлдіреген түрі
бриллиант деп
деп
бриллиант
аталынады.
аталынады.
Ол ең әдемі, бағалы
Ол ең әдемі, бағалы
тас, одан әшекейлі
тас, одан әшекейлі
заттар әзірленеді.
заттар әзірленеді.
Г р а ф и т
Г р а ф и т
Графит
Графит
карандаш өзегін
карандаш өзегін
және электрод
және электрод
өндіруде
өндіруде
қолданылады.
қолданылады.
Жану реакциясы
2C+O2 =2CO
С+О2 = CO2
Көміртектің
Көміртектің
қосылыстары:
қосылыстары:
Көміртек (ІІ) оксиді
Көміртек (ІІ) оксиді
Көмірқышқыл газы
Көмірқышқыл газы
Көмір қышқылы
Көмір қышқылы
Карбонаттар
Карбонаттар
СО – түссіз, иіссіз, улы газ. Суда нашар ериді,
СО – түссіз, иіссіз, улы газ. Суда нашар ериді,
басқа заттармен реакцияға түспейді. Оны иіс
басқа заттармен реакцияға түспейді. Оны иіс
газы деп те атайды. Отын шала жанғандағы иіс
газы деп те атайды. Отын шала жанғандағы иіс
газымен адам дем алса, уланады. Өйткені иіс
газымен адам дем алса, уланады. Өйткені иіс
газы организмде гемоглобиннің оттекті
газы организмде гемоглобиннің оттекті
тасымалдауына мүмкіндік бермейді. Мұндай
тасымалдауына мүмкіндік бермейді. Мұндай
жағдайда адамды тез таза ауаға шығару керек,
жағдайда адамды тез таза ауаға шығару керек,
сонда гемоглобин өз қалпына келеді. Ал иіс газы
сонда гемоглобин өз қалпына келеді. Ал иіс газы
көмірқышқыл газына айналып тотығады да
көмірқышқыл газына айналып тотығады да
тыныс алғанда өкпеден шығады.
тыныс алғанда өкпеден шығады.
2
СО
О
2
2
СО
2
2СО
--көмірқышқыл газы
көмірқышқыл газы
СО
2
СО2
Са
СаО
(ОН
)
2
СО
2
ОН
2
2СОН
3
Н2СО3
Н2 СО3 <=>Н ++НС О3
<=> Н ++СО3
НСО 3
ά =0,17 %
– гидрокарбонат ионы
2 карбонат ионы
Сілтілермен әрекеттесіп екі қатар
тұздар түзеді:
Н 2СО 3 + NаОН=
Н 2СО3 + NаОН=
(ЭО 12демонстрация)
Көмір қышқылының тұздары
Қыздырғанда ыдырайды:
СаСО 3 =
2NаНСО3 =
Гидролизге ұшырайды:
Nа2 СО 3+НОН=
Сапалық реакциясы: ЭО (2зерт. тәжірибе)
Nа 2СО 3+2НСl=
СО 2 +Са↑
ақ тұнба
(ОН) 2 =
Есіңде сақта! Иіс газының қауіпті
шамасы2%, ол қанның
гемоглобинімен мықтап байланысып
алғанда өлім қаупі туады. Аздап
уланудың белгілері:қан ашық қызыл
түсті болады,бас қатты ауырып,
кейде естен танып қалуға да
жеткізеді. Иіс газымен уланған
адамды дереу таза ауаға шығару керек.
С
СО
СО
2
Na
CO
3
2
CaCO
3
CaCl
2
С
СО
СО
2
Na
CO
3
2
CaCO
3
CaCl
2
С
СО
СО
2
Na
CO
2
3
CaCO
3
CaCl
2
Көміртектің
1
аллотропиялық түр өзгерісі
емес:
алмаз
қате
дұрыс
көмір
графит
қате
қате
карбин
Тотықтырғыш ретінде
3
көміртек әрекеттеседі:
оттегімен
Металл
қате
қате
оксидтерімен
Көміртек металдармен
2
әрекеттескенде түзіледі:
карбидтер
дұрыс
карбонаттар
қате
оксидтер
қате
карбиттер
қате
Көміртекке тән тотығу
4
дәрежелері:
дұрыс
+2,+4,4
+3,+5, 3
қате
күкіртпен
қате
сутегімен
дұрыс
+4,+6,2
қате
+5,+7,1
қате
Көміртек.ppt
