Урок по башкирской литературе на тему "Башкирские блюда"

«62би2т д2ресе (6 синыф) Туймазы районы ;афур урта м2кт2бе у7ытыусы3ы Х2мзина Р2йл2 Р2мил 7ы6ы т060н0 Тема: Баш7орт аштары. Ма7сат: - баш7орт хал7ыны8 аштары ха7ында белешм2 бире1; - 316 байлы4ын арттырыу, 30йл21 телм2рен 19тере1; - халы7 традицияларына 7ы6ы73ыныу, и4тибар к16аллау, зауы7лылы7 т2рби2л21. Йы3азландырыу: «Баш7орт аштары» видеокассета, папка-раскладушка, 31р2тт2р, аш-3ыу 26ерл2нг2н 09т2л, китаптар к1рг26м23е, актив 7улланыу 0с0н 31662р. Техник саралар: видеомагнитофон, телевизор, компьютер. Д2рес барышы. Ойоштороу м2ле. I. - №аумы3ы4ы6 у7ыусылар! 1. Психологик минутлы7. - №аумы3ы4ы6 к1662р, 3е6 уянды4ы6мы? - №аумы3ы4ы6 7улдар, 3е6 уянды4ы6мы? - №аумы3ы4ы6 ая7тар, 3е6 уянды4ы6мы? - №аумы 7ояш, 3ин уянды8мы? - Мин уяндым! - ?улдар мен2н 7ояш7а ынтылабы6. Бе6 эшл21 0с0н 7ояштан к0с, д2рт алабы6. 2 х26ер бер-беребе6г2 йылмаяйы7, у8ыштар, х2йерле к0н тел2йек. - У7ыусылар б0г0н бе66е8 д2реск2 7уна7 килг2н, 2 уны белер 0с0н 3е6г2 йома77а яуап 2йтерг2 к2р2к Алы9 – алы9 офо7та ?ы64ылтлана 7ы6ыл шар, №2р ауыл, 32р 7алала Уны8 ме8-ме8 ду9ы бар. (7ояш) - ?ояш апай б0г0нг0 д2рест2 16ене8 нур6арын с2с2 32м 3е66е8 белемеге66е тикшер2. Кем к1бер2к 7ояшты8 нурын йыя, д2рес а6а4ында билд2 ала.(?ояш 31р2те 32м уны8 нур6ары) 2. )й эшен тикшере1 (м272лд2р6е ятлар4а, м242н2л2рен асы7лар4а, - У7ыусылар, 2 х26ер 3е6г2 0йг2 бирелг2н эште тикшер2бе6. - Компьютер6а м272лде8 башы бирелг2н, 3е6 яттан 2йтерг2 а8лата белерг2). тейеш. 1) У84ан эшл2шерг2 килер, Ял7ау ашашыр4а килер. (бер у7ыусы 7улын к1т2реп яттан 2йт2 32м м242н23ен а8лата). У84анды8 яланын 7ар ба9ыр, 2) Ял7ау6ы8 аранын 7ар ба9ыр. Ял7ау4а эш 0йр2т328, 3) Ул 3и82 а7ыл 0йр2тер. 4) - Ни 0с0н 7ал4ан эшк2 7ар яуа тип 2йтк2н халы7? 5) 6) - Был м272лде8 м242н23ен 3е6 нисек а8лай3ы4ы6? Тырыш7ан табыр, таш7а 7а6а7 7а4ыр. Эше ю7ты8 ашы ю7. ?ал4ан эшк2 7ар яуа. 1 - Нинд2й тема4а арнап я6ыл4ан был м272лд2р? - Эйе, был м272лд2р бары3ы ла эшс2н, эште 30йг2н кешел2рг2 арнал4ан. Эшл232 ген2 кеше б2хетле. “Эше ю7ты8 ашы ю7”, “Кем эшл2м2й шул ашамай” эшл2п тап3а8 4ына ашты8 т2ме була. Я8ы теманы а8латыу. II. - Б0г0нг0 д2рест2 баш7орт хал7ыны8 милли аштары, улар6ы8 исемд2ре 32м 26ерл21 ысулдары мен2н танышып 1т2с2кбе6. 2 х26ер д2фт2рг2 б0г0нг0 датаны 32м д2ресте8 тема3ын я6ып 7уябы6. “Милли аш – милли й06”ти халы7 м272ле. - - Милли аш7а 7арап халы7ты8 7уна7сылы4ы, хужа мен2н хужабик2не8 о9талы4ын, йортто8 байлы4ын билд2л2й62р. Йортобо66о8 хужабик23е ул - бе66е8 2с2йебе6. 2с2й62рг2 ба4ышлан4ан нинд2й байрамдар бар?   (8 март – 7атын-7ы66ар к0н0, 1 – се октябрь 7арттар к0н0, 0л2с2й62р к0н0, 28 ноябрь 2с2й62р к0н0).  - Д21л2тебе6 тарафынан  2008   –   се  йыл нинд2й йыл тип и4лан ителде? (;аил2г2 социаль яр6ам йылы). - ;аил2не8 ниге6е кемд2р62н тора? (атй мен2н 2с2й62н) ;аил2не8 йылылы4ын, матурлы4ын, я7тылы4ын 3а7лаусы кем? - (2с2й). - №е6 м2кт2пт2н 7айтыу4а т2мле аштар бешереп, я4ымлы й060 мен2н 7аршы алыусы ла – 2с2й. - 2с2й62реге6 3е66е8 7айтыуы4ы64а нинд2й ризы7тар бешер2? (б2леш, 3урпа 3.б.) - №е66е8 ярат7ан ашы4ы6 нинд2й? (32рбер у7ыусынан 3орап сы4ыу) - ?арап тор4аны8 бармы, унда ним2 3алалар? (м292л2н: б2лешк2) - №е6 3анап сы7ты4ы6, д0р09, былар б0т23е л2 баш7орт аштары. - Эйе, 2 7ай3ы бер62ребе6 улар6ы8 нисек 26ерл2нг2нен, 2) – 2 улар6ы8 26ерл21 ы9улдарын х26ер видеота9манан 7арап 1т2йек. - Кассетаны и4тибар мен2н 7ара4ы6, улар6ы8 исемд2рен, нисек 26ерл2нг2нд2рен х2тереге662 7алдыры4ы6. ?арап б0тк2с мин улар6ы 3е662н 3орайым (видеокассетаны 7арау). 3) – 2й62ге6 х26ер баш7орт аштары мен2н ошо “09т2лебе66е” би62йек, 7ояш форма3ында уны к1р32т2йек. (09т2лде Штейнберг система3ы ке1ек я3ап, у4а баш7орт аштары т0р62рен беркетеп ризы7тар6ы б1ле1). 09т2лебе6г2 нисек килг2нен белм2й. ­  )9т2лебе66е би62г2н ризы7тар6ы 3е6 д2фт2реге662 ике ба4ана4а б1леп я6ып т0ш0р3еге6 . 2 я6а. 2с2й62реге6 26ерл2г2н ризы7тар6ы, 3анап сы4айы7. - Был 09т2лг2 ни62р 7уйыр3ы4ы6, исеге6г2 видеоя6маны т0ш0р0г06, - Бишбарма7 (Слайдта к1р32ттек, элеп 7уй6ы7) ­ Был нинд2й аш? (элеп 7уй6ы7, я6ып 7уй6ы7)  Ял минуты.  – 2 бына бишбарма7ты бешере1 ысулы тура3ында Л2йс2н, 16ене8 “Бишбарма7” бейе1енд2 бейеп к1р32тер (бейе1). 2 3е6 уны8 артынан элементтар6ы 7абатлап бары4ы6. к1р32тте. - С2к-с2к - Был т2мле ризы7ты 7ай3ы б1лекк2 7уябы6? (7амыр ашы) У7ытыусы бауыр3а7 316ен та7та4а й2бештер2. У7ыусылар д2фт2р62 - №урпа - 2 был аш ним2н2н бешерел2? (итт2н) - Уны итле аштар б1леген2 7уябы6 32м уны д2фт2р62реге6г2 (№урпа 316ен й2бештер2бе6) 3.б. III. 1). Баш7орт аштары тура3ында халы7 16ене8 бейе162ренд2 ген2 т1гел, йыр6арында ла к1р32тк2н. Б0г0нг0 д2рест2 бе6 “Баш7орт 7ымы6ы” тип атал4ан ши4ыр мен2н танышабы6 (156 битте асыу). Д2реслек мен2н эш. - Ши4ыр6ы и4тибар мен2н ты8лап ултыры4ы6, а8лашылма4ан 31662р6е там4алап бары4ы6 3у8ынан 3орар3ы4ы6. (У7ытыусы ши4ыр6ы тасуири у7ып к1р32т2). Х26ер 316лек д2фт2р62рен асы4ы6, а8лашылма4ан 31662р6е я6абы6. я6ы4ы6. 2) 3) бей2 – лошадь №а7мар – йыл4а исеме (был нинд2й исем) 3ыу3ын – жажда бойо7 – грустный 4) У7ыусылар 16 аллы у7ып сы4алар. Бер-ике у7ыусынан у7ытыу. - У7ыусылар кем ши4ыр6ы д0р09, тасуири у7ып к1р32тер? )й эше. IV. - Бер баш7орт ашыны8 рецептын я6ып 31р2тен т0ш0р0рг2, й2ки г2зит-журналдар6ан ябыштырып 7уяр4а ла м0мкин. Ши4ыр6ы тасуири у7ыр4а 0йр2нерг2. V. - Та7тала м272л я6ыл4ан. М272лде8 бер 316е т0ш0п 7ал4ан, шул 3166е табыр 0с0н баш7орт аштарын и9к2 т0ш0р0п кроссвордты сисерг2 к2р2к. Йом4а7лау. Кроссворд сисе1. Ашап ____________ ялап туйма93ы8. 7 а 3 7 о 3 а л б и ш б 7 а й р а т ы 7 у р п а й м а 7 м а а р м а 7 4 а 6 ы н 3 д 0 г 0 ы м ы 6 7 - №аубулы4ы6! 1. Й2й к0н0 таба7 мен2н, ?ыш к0н0 7ала7 мен2н? 2. Ит3е6 аш? 3. Шыйы7 итеп 7амыр6ан, ны7 итеп бол4атып. К1бекл2теп, 7абартып, ним2 шыжлай табала? 4. Т182р2к к1лг2 япра7 яуа? 5. Элина бе6г2 нинд2й бейе1 бейеп к1р32тте? 6. ?уна7тар4а беренсе ултыртыл4ан а6ы7? 7. Бештем, бештем д2 икег2 айыр6ым, Бере3ен 8ой6ом, бере3ен 7алдыр6ым. 8. Ул былау6ы8 т0п ризы4ы. 9. ?олон ашын 7ойоп эстем. - Тим2к, нинд2й 316 т0ш0п 7ал4ан? М272лде8 м242н23ен 3е6 нисек а8лай3ы4ы6? Ба3алау. VI. - У7ыусылар х26ер 7ояш апай6ы8 тарат7ан нур6арын 3ана4ы6. - Баш7орт аштарына ба4ышлан4ан д2ресебе6 тамам. )й62 2с2й62реге6, 0л2с2й62реге66е8 726ерен, улар6ы8 бешерг2н ризы7тарыны8 726ерен белеп, 3ау – с2л2м2т булып 19е1еге66е тел2йем. Б0г0нг0 д2ресебе662н 7уна7тар4а и9т2лек 0с0н кеск2й ген2 б1л2к. 4