Урок по родному татарскому языку " Кошлар" Птицы

Кошлар­канатлыдусларыбыз. Бөречукларыбелән, Сыерчыклары белән Яз килә,яз килә. Яз тәрәзәдән көлә, Яз ишекләрдән керә. Яз ләйсән булып ява, Язны һәркем ярата. Исәнмесез, хәерле көн дуслар. Бүгенге бәйрәм иртәсен канатлы дусларыбызга  багышлыйбыз. Сезнеязбәйрәме­кошларкөнебеләнкотлыйбыз! Апрель –  кошларае. Аларныңкүпчелегебезгәшушыкөннәрдәочыпкайта.  Кошларданбашкатабигатьҗансыз. Кошларбезнеңөченбиккадерлеләр, алар –  гүзәлтабигатьнеңберөлеше. Күңелле, моңлытавышларытабигатьнеяшәртә,  күңелләребезгәдәртһәмшатлыкөсти.  Кошлар – безнеңдусларыбыз, ярдәмчеләребез.  Аларигенкорткычларынашыйлар,  үсемлекләрнеһәртөрлекорткычлардансаклыйлар. Кошлартабигатькүрке.  Шуңакүрәшагыйрьләребезаларгабагышлапшигырьләриҗатитәләр.  Кошлартурындабиккүпҗырларҗырлана.  Тургай – очкандасайрыйторгансирәккошларныңберсе.  Аныңҗырыөстән , зәңгәркүккиңлегеннән,  әлегөрләвекләрчелтерәве,  әлекыңгырауларзеңелдәвебулыпяңгырый. Тургай канат  кага – кагаөздерепсайравыбеләнһәркемнетаңкалдыра,  шулайитеп ,улигенченекыргачакыра.  Чыпчыклар –  төрлешартлардаяшәргәҗайлашканкошлар.  Аларкөньякта да ,Себердәдә , Африка һәмАмерикада да  яшиләр. Ояларынтәрәзәбашында , йорткыегында, абзарда , ярдагытишекләрдә , агачкуышында,  ташландыксыерчыкоясындакоралар.  Песнәк – файдалы кош .Берпеснәкҗәйгеайлардакөненә 500 – 600 зарарлыбөҗәкашый.  Кошларның 90 проценткаякыныбөҗәкләрбеләнтуклана.  Әйтик , берсыерчыксемьясы бала үстерүчорында 6  меңчамасы май коңгызынһәмаларныңличинкасынашый. Ә берөер карга исәкөненә 6 га  чамасыбасуныбөҗәкләрдәнарындыра.  Безнеңиң  яраткан, көтеп  алган кунагыбыз – сыерчык.  Ул  матур сайравы беләнсокландыра, басу –  бакчаларныкорткычбөҗәкләрдәнчистартыпфайдакитер ә. Шуңадыринде 18  нчегасырдауккешеләрсыерчыкларөченояларясыйбашла ганнар. Аларныагачкурчакформасында да,  бизәкләпэшләнгәннәнийортформасында да ясаганнар.  Буталганхәрефләрдән кош исеме табу.  Сандугач с д н а г ч а у  Тургай т а г р й у  Сыерчык с р ы к е ч ы  Рәхмәтукучылар!  1.Язҗырчысы (сыерчык)  2.Урман докторы (тукран)  3.Сазлыктаяши (торна) 4.Санитар кош (кара карга)  5.А.Алишнынмактанчыккошы (чыпчык)  6.Ялтыравыкәйберләргәкызыгучы кош (саескан)  7.Иңматурсайраучы кош (тургай)  Чыпчык­ кыюһәмсакланучан,тапкырһәмүткен,аралашучанкош.Кешеләрг әмөмкинкадәрякынракяшәргәярата.Җылыярата.Оясытүгәрәк. Чыпчык оясында көн саен 1000гә якын бөҗәк юк ителә. Чыпчык­безнең якларда бер җәй эчендә өч тапкыр бала чыгара  торган бердәнбер кош. Үрмәләч(үрмәкош)­кәүсә буйлап башы белән аска таба төшә  алган бердәнбер кош.Бөҗәкләр белән туена,урман  корткычларын аулый.Кышын үрмәкош көнбагыш,карбыз, Кабак орлыклары белән сыйланырга ярата.