Язучы Фаил Шәфигуллинның тууына 78 яшь тулу уңаеннан әдәби-музыкаль кичә. “Якташларны онытмыйк”.

Язучы Фаил Шәфигуллинның тууына 78 яшь тулу уңаеннан                                   әдәби­музыкаль кичә.                         “Якташларны онытмыйк”. Алып баручы. Кадерле тамашачылар, әдәбият сөючеләр, килгән кунаклар! Без бүгенге   кичәбезне –   безнең күрше авыл егете, язучы, диңгезче – Фаил Шәфигуллинның якты истәлегенә багышлыйбыз.       Әгәр   үзе   исән   булса,   аңа   быел   ,   18   майда   78   яшь   тулган   булыр   иде. Кызганычка каршы, 1982 нче елның 7 октябрендә көтмәгәндә­уйламаганда, бик серле һәм фаҗигале рәвештә һәлак булды. Аның үлеме  барлык кешене гаҗәпкә калдырды. Аның кебек таза, сау­ сәламәт кеше үлмәскә тиеш иде. 43 яшендә иҗат юлының   яртысын да җитмәгән килеш, арабыздан мәңгелеккә китеп барды.     Кыска гына иҗат юлында онытылмаслык шигырьләр , хикәяләр, повестьлар, сәхнә әсәрләре язып өлгергән.         (Фаил   Шәфигуллинга   багышланган   фәнни­эзләнү   эше   белән таныштыралар, презентация күрсәтелә.)     Хәзер сезнең игътибарыгызга Ф. Шәфигуллинның туган авылына багышлап язылган  шигырен тәкъдим итәбез.                               Карашәм                                             Ф.Шәфигуллин. Синдә калган истәлекләрне Гомер буе сагынып сөйләрлек... Кызларыңа айлы кичләрдә Без тик юкка шигырь сөйләдек­ Без сөйгәннәр безне сөймәде, Сөйгәннәрен үзебез сөймәдек... Хур күрмибез кая барсак та –  Йөрәккә дәрт бирә бер аһәң; Җилләр чыга, куба давыллар, Сүнми  барыбер, сүнми яна шәм; Дәртләндереп, җанны яктыртып Торучы син, син ул, Карашәм. А.Б.   Шәфигуллинның   чишмә   башы   Яшел   Үзән     районының   Карашәм авылыннан башлана.Бу яклар ­ үзенең табигате белән искиткеч матур яклар. Урман –сулар,әрәмә­күлләр, таулар­инешләр­ гади кешене дә шагыйрь итәр кебек. Ул гомеренең һәр көнендә күңеле белән туган ягына омтыла, туган авылын сагынып яши. Аның шушы сагыну хисләре  җыр булып ташып чыга.                 Җыр “ Яшьлегем тугае “   А.Б.  Туган   авылы   белән   бергә  балачак   еллары,  онытылмас   яшьлек   еллары сагындыргандыр   язучыны.   7   еллык   мәктәпне   тәмамлагач,   ул   колхоз кырларында эшли башлый. Ул башта атта, аннары тракторда эшли. Ә аннары хыяллары һәм теләкләре туган як кырларына гына сыймый. Иртыш ярларына ук барып җир сөрә, иген игә егет. Тормыш китабының кызыклы битләре әле шактый. Казах далалары, Себер тайгалары һәм төзелешләре, ниһаять, илнең чиге   –   ерак   Көнчыгыш   диңгезләре.   Кем   булып   кына   эшләми   ул?!     Чирәм җирләрне дә күтәрә, урман да кисә. Кайда кара эшче, кайда  слесарь, кайда матрос. Нәкъ үзе язганча: А.б.                           Җиңелен сайлап күтәрмәдек йөкнең                                    Үпкәләмәс туган ил безгә.                                    Иген иктек җирдә, көтү көттек,                                    Зур кораблар йөрттек диңгездә.        “Диңгез эскизлары” дигән шигырен тыңлагыз. А.Б. 6 ел буенча дөнья күреп йөргәннән соң, 1962 елда туган якларына кайтып төшә. Яшеп Үзән шәһәрендә заводка эшкә керә. Эшли дә, укый да. Читтән торып башта 10 ны, аннары Казан   Дәүләт университетының  журналистика факультетын тәмамлый. А.Б.                                Читтә тормыш яхшы диләр,                                Ышанмагыз, авылдашлар,                               Кызыкмагыз, авылдашлар,                                Киткәннәргә авылын ташлап                                Кайда да бер кояш, диләр.                                Ышанмагыз, авылдашлар,                                Безнең авыл өстендәге                                Кояш якты бар кояштан,­дип язды ул чит җирләрдән әйләнеп кайткач.                    Ә хәзер җыр   “Арышлар”. ( Фаил Шәфигуллин сүзләре, Сәлимә Шәмсина көе ).                                        А.   Б.   1970   нче   елда   Ф.Шәфигуллин   Казанга   күчеп   килә.Профессиональ язучы   булу   белән   беррәттән   ул,  җиңен   сызганып,  вакытлы     матбугатта   да эшли.   Башта   “   Казан   утлары”   журналында     әдәби   хезмәткәр,”   Идел альманахында”   баш   мөхәррир,  соңыннан  “Чаян”    журналында   әдәби   бүлек мөдире, шулай ук бик күп кенә газета – журнал редколлегия әгъзасы. А.б   Бу елларда Ф.Шәфигуллинның тагын 6 китабы дөнья күрә. “Әлфинур” (повесть­хикәяләр),   “Дулкынга­дулкын”   (шигырьләр),   “   Күзгә   карап” (юмористик хикәя), “Ак яллы аргамаклар”  (повесть­хикәяләр). Әйдәгез   хәзер   “Дулкынга­дулкын”   дигән   шигырьләр   җыентыгына   кергән берничә җыр арасыннан “Мин гармун булыр идем” дигән җырны тыңлап үтик. (Ф.Шәфигуллин сүзләре, Фасил Әхмәтов көе).      Сафура, бәкер һәм трактор.                      А.   Б.   Менә   Фаилнең   1979   елда   чыккан     “Күзгә   карап”   дигән   юмористик хикәяләре.       Автор күзгә карап, юморга хас булганча, үз итеп көлә. Үз итеп көлсә дә оялтырлык, кызартырлык итеп, көлә белеп көлә.      Китаптагы күп хикәяләр мәхәббәт темасына карый. “Сафура,Бәкер һәм трактор” хикәясе аерым игътибарга лаек.            Ә хәзер шушы хикәяне тыңлап китик. А.Б. ”Китү һәрвакыт кыен, сагышлы,үкенечле.Туган йортыңнан ераклашкан , үзе кечерәя бара сыман тоела. Кайтканда кеше үсә. Кайтканда кешенең башы болытларга  тия, күңеле дәрьялар сыярлык булып киңәя.Юлдан язган кешеләр дә кайчан да булса туган йортларына бер әйләнеп кайталар, кайтмаса да , кайтасы килә, кайтасы килмәсә дә оныта алмый туган җирен. Туган әнисен онытканнар да туган җирен онытмый. Оныткан дигәнгә ышанмагыз! Онытмый, беркем дә туган җирен онытмый. Караклар да, хыянәтчеләр дә, дезертирлар да, хәтта тормышка битараф кешеләр дә онытмыйдыр туган җирен. Ә менә туган җирнең хәтере кеше хәтере кебек түгел, туган җир үзенә лаек булмаган балаларын оныта”, дип яза Ф.Шәфигуллин “Өй салуның ние бар?” әсәрендә. А.б.   Язучының   күңел   түрендә   кайчан   туган   соң   бу   уй­фикерләр?   Кеше язмышы   газиз   туган   җир...   Бәлки   17   яшьлек   ир   бала   вакытында   туган авылыннан   еракларга   китеп   Тын   океан   дулкыннарында   тибрәлгәндәдер?   Ә бәлки,   соңрак,   үзенең   кыска   гына   гомере   азагында   Кара   диңгезнең   шаулы дулкыннар тавышын тыңлаганда тугандыр? А.б. “Шагыйрь булырга да, галим булырга да, уйлаган юк иде, егетләр!.. Мин үзем нидән башладым? Кәгазь җыюдан.  Язучы кәгазьдән башка беркайчан да чын язучы була алмый. Минем күңелемдә   кәгазьгә мәхәббәт бик иртә уянды. Бишектә ятканда ук кәгазь белән уйнарга яратканмын.Ата­ана күңеле сизгер була,  алар   гөнаһсыз   сабыйлыгымның   зәңгәр   таңында   ук   миңа   олы   киләчәк юрап куйганнар.” А.б. Бу юлларны Ф.Шәфигуллин, әлбәттә, көлеп яза. Ләкин , чынлап та, ул олы киләчәкле, халык тарафыннан танылган, кызыклы язучы. Дуслары Фаил Шәфигуллинга “ Син дөньяны төрлерәк күрәсең”,­ дип әйткән булган. Әйе, язучының дөньяга үз карашы булырга тиеш тә. А.б.              Томыш кадерле һәркемгә,                      Барыбыз  да гашыйк аңа                      Мәйданнарда шуны раслап,                      Мәңгелек утлар яна.                      Һәрбер йөрәктә сөю бар,                      Карасаң әгәр ачып.                 Берәү йолдызлы төннәргә Берәү кояшка гашыйк.                  Берәү ярата кырларны,                 Берәүне тарта таулар                 Ә берәүнең күңелендә                  Мәңге дулкыннар шаулар...” (Ф.Шәфигуллин “Гашыйк”).