6 - сынып: Қазақстан тарихы: тас дәуірі

Сабақ жоспары       Пән: Ежелгі Қазақстан тарихы  Сынып: 6             Күні:            Сабақтың_мақсат'>Тақырыбы: §3. Тас дәуірі (Палеолит).     §4. Орта тас ғасыры (Мезолит)        Сабақтың мақсат  ­міндеттері:    Оқытушылық  –Адамзат  дамуы  тарихындағы  ең  ұзақ  тас  дәуірінің  кезеңдерін  хронологиялық  ретімен,  еңбек  құралдарымен  баяндап,  тас  дәуіріндегі Қазақстан аумағының табиғат жағдайы туралы білім беру.   Тәрбиелік  –Ежелгі   мәдениетті  сақтап­қорғауға,  адамгершілікке,  еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Дамытушылық  –  Тас  дәуірінің  әр  кезеңінде  ежелгі  адамдардың  материалдық  және  рухани   м әдениеті  үздіксіз  дамып   отыр ғанын   қорытындылап, салыстыра білу, картамен жұмыс істеу жағдыларын дамыту.   Сабақтың   түрі: дәстүрлі   Оқытудың  әдісі:  баяндау  (әңгіме,  диалог),  тәжірибелік  (ауызша жеке  фронтальды сұрау).  Көрнекілік:    «Ежелгі  Қазақстан»  картасы,  «Тас  дәуірінің  кезеңдері»  деп аталатын кесте, тас дәуірі құралдарының суреттері.  Сабақ барысы:      І. Ұйымдастыру сәті – бүгінгі сабақта қатысатын оқушылардың санын тексеру, оқушылардың сабаққа назарын аударту.   ІІ. Үй жұмысын тексеру. Өткен жылдың материалын қайталау.   ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.   А) Қазақстан аумағындағы тас дәуірі.  Тас  құралдарды  өндірген  және  пайдаланған  уақытты  тас  дәуірі  деп  атаймыз. Ерте тас ғасыры тұрақтарының ең көнелері – Маңғыстау түбегіндегі  Шақпақта, Қаратаудағы Арыстанды өзені бойындағы ескерткіштер. Бұлардан  табылған  құралдар  Шығыс  Африканың  Олдувай  сайынан  табылған  ең  көне  құралдармен  замандас.  Бұл  тұрақтардан  табылған  тас  құралдар:  жарғыш  сынатас,  бифас,  пышақ,  қырғыштар,  әр  түрлі  үшкіртастар.  Бифас  дегеніміз  екі  жағынан  да өнделген  қарапайым  шапқыш  тас құрал.  Үшкіртастарды  тас  жарықшақтарынан  жасаған,  кейде  ұштарын  ретушь  әдісімен  өндеп  өткірлеген. Ретушь әдісі дегеніміз бір қабат өнделген тас құралдардың жүзін  ұсақ керткі­ойықтар жасау арқылы өткірлеу.  В) Саналы адам.  Кеінгі  тас  ғасырында,  б.з.б.  40­12  мың  жылдықта  адам  баласы  дамуының  жаңа  кезеңі  басталды.  Адамдарды ң  ұжымдасып  еңбек  ету  барысындағы  қарым­қатынасы  тілдің  дамуына  ықпал  етті.  Ойлау  мен  тілдің  арасында  тығыз  байланыс  туындап,  мидың  дамуын  күшейтті. Қазіргі  адамға  ұқсас адамдар  қалыптасты.  Жүздеген  ұрпақтың  қажырлы  еңбегінің  нәтижесінде  бұдан  40­30  мың  жыл  бұрын  «епті  адам» «саналы  адамға»   айналды.  Адамның  жетілуіне  еңбек  шешуші  рөл  атқарды.  Адам  еңбек  арқылы жетіліп, оның қолы, сөзі миы дамыды. Саналы адамның сүйегі алғаш  рет Францияның Кро­Манион үңгірінен табылған Сондықтан саналы адамды  кроманьондық деп атайды.  С)  Рулық  қауымның  шығуы.  Бірлесіп  аң  аулау,  жыртқыш  аңдарға  қарсы  тұру,  ортақтасып  от  жағу  –  адамдарды  топтастырды.  Адамдар  тобы  бірте­бірте  туысқандардың  ұжымына  –  рулық  қауымға  айналды.  Б ұл   шамамен «саналы адамның» шығу  уақытына сәйкес келеді. Әр  руда бірнеше  рулас  адам  болды.  Алғашында  ұжымдағы  барлық  жұмыртастарды  аналар  атқарды.  Үңгірлерді  тазалап  күтті,  тамақ  дайындады,  жеуге қажетті  жеміс­ жидектерді  терді.  Бірнеше  ру  б ірігіп,  шаруашылық  мәселелерін  бірлесіп  шешті. Мұндай рулық бірлесулерді басқаратын көсемдер сайланды.  ІV. Жаңа тақырыпты бекіту сұрақтары.   А) Палеолит заманының ескерткіштері Қазақстанның қай жерінен  табылған?  В) Палеолит дәуірінің Қазақстандағы тұрақтары туралы не білесің? С) «Адамды адам еткен еңбек» дегенмен келісесіңбе?  Д) Ру дегеніміз не?     V.  Қорытындылау.  Біз  бүгін  сендермен  тас  д әуірін  өттік.  Яғни  палеолит  пен  мезолит  дәуірлерін  меңгердік.  Бұл  уақытта  болған  уақиғалар  мен  маңызды  жаңалықтар,  ерте  және  орта  тас  д әуіріне  жататын  еңбек  құралдар, жаңадан тағы да басқа көптеген мағлұматтармен таныстық.  ІV. Үйге тапсырма. Жаңа тақырыпты қайталау.