Қазақ тілі сабақтарында оқытудың интерактивті әдістерін қолдану

Қазақ әдебиет сабақтарында   интерактивті тақтаны қолдану ­ оқушылардың танымдық белсенділіктерін  арттыру құралы  Мұғалім: Сейткалиева М.С. Мәселе: Қазіргі таңда мемлекеттік тілді оқытуда жаңа идеяларды әр сабақта жан­жақты қолданып, жаңаша оқытудың тиімді жолдарын тауып, жүйелі түрде қолдану   –   заман   талабы.   Көп   жайларды   зерттеп,   көңілге   түйіп,   мәселелер төңірегінде   іздену   әр   ұстаздың   міндетіне   айналды.   Сондықтан   ұстаздардың тәжірибесінде   мынадай   проблема   тууы   мүмкін:   оқушылардың   танымдық қабілеттерін,   танымдық   процестерін   (есту,көру,қимыл   және   т.б.)   дамытуда қолданып   жүрген   әдіс­тәсілдердің   заман   талабына   сай   болмауы.   Осы проблеманы шешу үшін тиімді жолдарды қарастыру қажет. Актуалдығы: Қазіргі заман талабы бойынша білім берудің ақпараттандырудың негізгі талаптарының бірі – оқу үдерісіне мультимедиалық технологиялар мен коммуникативтік   интерактивті   әдістемелердің   үйлесімді   байланысы   негізінде жасалған,   оқыту   және   тексеру   электрондық   бағдарламаларды,   оқулықтарды енгізу.      Интерактивті тақтаның келуіне байланысты оқытудың жаңаша әдісі пайда болды. Мұғалімдер өз сабақтарында мейлінше интерактивті тақтаны пайдалана отырып,   жан­жақты   ізденіп,   сабақтарын   қызықты,   әрі   тартымды,   нәтижелі өткізуге тырысуда. Интерактивті тақтаның мүмкіншілігі шексіз. Мақсат: Оқушылардың   жеке­дара   ерекшеліктерін   ескере   отырып, коммуникативтік   шығармашылық   құзыреттілігін   дамыту.   Оқушының   тілдік қорын дамыту, іс жүзінде ауызша сөйлей білуге үйрету. Міндет: 1. Қазақ   әдебиет   оқыту   әдістемесін   әлемдік   ақпараттық   білім   кеңістігінің деңгейіне   көтерудің   тиімді   жолы   –   білім   беру   саласын   толықтай ақпараттандыру. 2. Мемлекеттік тілді оқытуда– ақпараттық­коммуникациялық технологияларды оңтайлы пайдалану.         Ақпараттық   технологиялардың   бірі   ­   интерактивтік   тақта,   мультимедиялық және   он­лайн   сабақтары. Былтырғы   жаңа   оқу   жылының   ерекшелігі   – республикада алғаш рет жалпы білім беретін мектептерде Елбасының он­лайн режимінде өткен интерактивтік сабағымен басталды.           Өзім қызмет жасайтын колледжінде де жаңа ақпараттық технологияларды қолдану кеңінен қарастырылған.. Сондықтан бұл тақтамен әр сабақты қызықты өткізуді   ойластырып,   жоспарлаймын,   себебі   қолда   бар   мүмкіндіктерді пайдалану арқылы  оқушыларды  жаңа заман технологиясымен   жұмыс жасауға үйретеміз.       ХХІ   ғасыр   –   жаңа   технология   мен   ақпараттандыруғасыры. ТәуелсізҚазақстандасолғасырғаныққадамбасты. Еліміздегібарлықбілімошақтары Қазіргізаманғы, компьютер   жәнеинтерактивтіктақтаменжабдықталуда.        Соныменқатар,білім ғылыми­техникалықүрдістіңқарқыныкүннен­күнгеөсуде.   беру беру жүйесініңалдындажаңаміндеттерқойыпотыр. саласындажаңаақпараттықтехнологияныпрактикадамеңгермейіншесауатты, жан­ жақтымаман мүмкінемес. Жаңаақпараттықтехнологиянымеңгерумұғалімніңбіліміншыңдапғанақоймай, интеллектуалдық, рухани, азаматтықжәнетағыбасқакөптегенадамикелбетінқалыптастыруынаықпалжасайды . адамгершілік, кәсіптік, Білім       болу              Білім   берудің   негізгі   мақсаты­білім   мазмұнының   жаңаруымен   қатар, оқытудың   әдіс   тәсілдерімен   әртүрлі   құралдарын   қолданудың   тиімділігін арттыруды талап етеді. Осы мақсатты жүзеге асыруда ақпараттық технологияны пайдалану   әдісі   зор   рөл   атқарады.   Мектеп   пәндерін   оқыту   процесінде интерактивті тақтаны пайдалану мұғалім мен оқушы қарым­қатынасы жүйесін, олардың   білімге   деген   қызығушылығының,   ізденушілікке   деген   ынтасының, сезімінің өсуіне әсер етеді. Сондықтан білім берудегі барлық оңды өзгерістер педагогтың   жаңаша   ойлау   тәсілімен,   жаңа   шығармашылық   іс­әрекеттерімен, ізденушілігіне байланысты. Ақпараттық технологияны оқыту үрдісінде екпінді түрде енгізу бағытына қолданылатын   жаңа   түрдегі   құрал   –   интерактивті   тақта   болып   табылады. Интерактивті   тақтаның   келуіне   байланысты   оқытудың   жаңаша   әдісі   пайда болды. Мұғалімдер өз сабақтарында мейлінше интерактивті тақтаны пайдалана отырып,   жан­жақты   ізденіп,   сабақтарын   қызықты,   әрі   тартымды,   нәтижелі өткізуге тырысуда. Интерактивті тақтаның мүмкіншілігі шексіз. Оны көрнекілік ретінде қарастырсақ, ол оқу нәтижесінің сапасына оң әсер етері сөзсіз. Бұл – бейнеконференциялар,   колледжде   арасында   бірлескен   сабақтар   өткізу   үшін қолданылатын   ерекше   жүйе.   Сонымен   қатар,   пәндік   көрнекі   құралдарды бейнематериалдар арқылы көрсетуге болады. Сабақ үстінде оқушының жүйелі жұмыс істеуіне мүмкіндік туғызу, сабақтың тақырыбына сай нақтылы міндет қоя білу­ ол әр қайсы мұғалімнің шеберлігіне байланысты. Өйткені   оқушыларды   терең   әрі   жинақты   біліммен   қаруландыру, олардың шығармашылық қабілетін, қызығушылық талғамын дамыту, өз бетінше білімін   толықтандыруға   дағдыландыру   сияқты   күрделі   жұмыстар   сабақ барысында   қалыптасады.   Бұл   әрбір   мұғалімді   ойландырып,   жаңаша   жұмыс істеуге,   жаңа   ізденістерге   жетелейді.   Әрбір   мұғалімнің   негізгі   алға   қойған міндеті­   шәкірттерінің   ой­өрісін   кеңейтуге,   биік   адамгершілік   қасиеттерін қалыптастыру.       Орыс   мектептеріндегі   қазақ   әдебиетін   жүргізу   мұғалімдерден   көп дайындықты талап етеді.Мұғалімнің еңбегінің табысты болуының қайнар көзі оқушының   ана   тілі   мен   қазақ   тілінің   арасындағы   әр   қилы   ұқсастарын, айырмашылықтарын есепке ала отырып, соларға негіздей оқытқанда ғана сабақ табысты да тиімді болады. Оқу тәрбие жұмысының негізі ­ сабақ. Сапалы сабақ оқу тәрбиесінің нәтижелі болуына тікелей әсер етеді. Тілді оқытып, үйретудің сапасын арттыру әр түрлі жағдайларға байланысты. Орыс   мектебінде   оқытылатын   қазақ   тілі   пәнінің   түпкі   мақсаты­   оқушыларға қазақ тілін меңгерту, ойлау қабілеті мен сауаттылығын арттыру, қазақ тілінде сөйлеп, жаза білетін дәрежеге жеткізу, қазақ халқының әдет ­ ғұрпын, тарихын танып   талаптандыру,   тілін   құрметтеуге   тәрбиелеу,   сонымен   қатар   Отанды, табиғатты,   айналадағы   құбылысты,   тыныс   ­   тіршілігімен   жан   ­   жақты   терең таныстыру.       Осылардың   барлығы   ақпараттық­коммуникациялық   технологиялардың дәстүрлі   әдістемеге   қарағандағы   артықшылықтарын   пайдалану   арқылы   тіл үйренушінің   білім   сапасының   артуына,   қатысымдыққұзыреттілігінің қалыптасуына ықпал етеді. Тілдік білім беруде ақпараттық­коммуникациялық технологияларды   қолдану   тіл   үйренушілерді   әлемдік   мәдени   құндылықтарға, ақпараттық   ресурстарға   жақындатып   алып   келеді,   шынайы   мәдениаралық коммуникацияға   жағдай   жасайды.   Бұл   технологияның   тіл   үйретудегі мүмкіндіктері   ғылыми­теориялық   тұрғыдан   жан­жақты   дәлелденген,   тек практикалық   тұрғыдан   жүзеге   асыруға   мамандардың   дайындығы   арта   түсуі қажет.   Алдағы   уақытта   жоғары   талаптарға   жауап   беретін   ақпараттық­ коммуникациялық технологиялардың түрлері арта беретіні сөзсіз.          Сондықтан   қазақ   әдебиетті   оқыту­үйрету   үдерісінде   бұл   технологияларды ұтымды   қолдану   үшін   оқытушылардың   өз   кәсіби   шеберліктерін,   ақпараттық­ технологиялық құзыреттіліктерін үнемі дамытып отыруы талап етіледі.      Сабақта   интерактивті   тақтаны   дұрыс   пайдалану   мазмұнды   ұғымдардың қалыптасуына   көмектеседі,   оқушылардың   логикалық   ойлау   және   сөйлеу қабілетін дамытуға, нақтылы құбылыстарды қарастыру және талдау негізінде, кейін практикада қолданылатын тұжырымдарға келулеріне көмектеседі.      Сонымен, оқуда интерактивті тақтаны пайдалану арқылы оқушылардың білімі нанымы   болады.   Сонымен   қатар   интерактивті   тақтамен   орындалатын жаттығулар   оқушылардың   білімді   меңгеруін   жеңілдетеді,   деректерді   есте сақтауға ықпал жасайды.      Оқушылардың көпшілігі естігенінің 5 % және көргенін 20 % есте сақтайтыны белгілі. Аудио – және видеоақпаратты бір мезгілде қолдану есте сақтауды 40­50 % дейін арттырады.       Интерактивті тақтада орындалатын тапсырмалар бір мақсатқа бағытталған, өзара байланысты әрекеттердің тұтастығын көрсетеді. Ол әрекеттер тілдік және ой операциясының күрделенуіне байланысты болады.      Оқу   тапсырмаларының   негізінен,   жазба   түрде   орындалуын   қажет   ететін логикалық   тілдік   жаттығулардың   арқалайтын   «жүгі»   салмақты,   өйткені   бұл жаттығулар арқылы оқушы қазақ тілі тақырыптарын грамматикалық ерекшелігін танудың нық әрі сенімді баспалдағын қалайды және оқушы үшін маңызды болып табылатын жазу, орфография ережелерін меңгереді. Білім   берудегі   интерактивті   тақтаны   қолданудың   үш   кілттік   бағытының артықшылығын қарастырайық. 1.  Презентациялар, сабақтардақолдану   демонстрациялар,   модельдеуді        осы         де       үйтапсырмасынжазыпуақыталмаймыз.   Алдын     кесте, өзіндіккүрделігі   сізгекүтуге   тура   келмейді.   диаграммалардықолдануғамүмкіндікбереді. Интерактивтітақта   –   визуалды   ресурс.   Сабаққақажеттікезкелгенсуреттер, сызбалар,   Интернет оқуматериалынқозғалмалыкүйгекелтіру, желісінеқосылыпақпараталуға, абстрактіліойлау   мен   түсінудімоделдеуге   ,обьектілердіойлау   мен түсінудімоделдеуге, обьектілерарсындағыбайланысорнатуғаболады.      2. Сабақбарысындаоқушылардыңбелсенділігініңартуы Интерактивтітақтаменжаңасабақөткізукезіндетиімдіқолдануғаболады. болады. Әрпәнніңөзерекшелігіменқатар,   күрделіктідұрысқұрастырып, Сондықтанұстаздыңміндеті Жалпыинтерактивтітақтаны  сабақтыңәрсағатынтиімдіөткізу. пайдаланаотырыпбілімінжетілдірубарысындаіскерлігіндамыту,   тапсырмаларды  орындаубарысындатеориялықбілімдерінтиімдіпайдаланабілу.белсенділіктаныты птапсырмалардыұқыптыорындағаноқушылардың ой­өрісінжан­ жақтыжетілдіруіне, шығармашылыққабілетінарттыруына, белсенділігіндамытуынаықпалызор.       3. .Уақытұтымдығы   Мысалы, Егерсіздеинтерактивтітақтаболса, жаңатақырыпты, ала дайындалғанматериалдардықолдауарқылытіптіқиынтақырыптыоқушыларғамеңг еругеоңайболады. Қолданылғанматериалдардысақтапқоюғаболады. Тіптішетелдікоқытуәдісіндесабаққакелмейқалғаноқушығадайынматериалдыбері пжіберіп, меңгеріпалуынқамтамассызетедіекен.       Интерактивті тақтаны кез келген елде, кез келген білім беру саласында кез келген пәнді оқыту үшін қолдануға болады. Интерактивті тақтаны қолданудың негізгі әдістері: (Ұлыбритания педагогтарының ұсынысы бойынша) ­ Экранда көрсетілетін сурет туралы  ақпаратты жоғары жаққа жазу; ­ Интернеттен алынатын ақпаратты тікелей оқушылармен бірге іздеу; ­ Топпен тығыз жұмыс жасау; ­ Конференциялар өткізу үшін баска мектептермен байланыс орнату; ­ Интерактивті тақтаны компютердің көмегінсіз басқару; ­ Қолданылған материалды  кейін пайдалану үшін файл түрінде сақтап отыру; ­ Видеороликтер  көрсету , электрондыоқулықтарпайдалану; ­ Сабақкезіндесақталған  файлдыоқушыларға беру. Интерактивтітақта :       1. Оқушыларғажаңаматериалды (иллюстрациялар, фотографиялар, бейнелік, дидиактикалықматериалдар) көрнекітүрдекөрсетуқұралыболатынболса, екіншіжағынанматериалдыдайындаудыжәне оны қолданупроцесіндежеңілдетеді. Алдын жүргізілгентәжірибеліпрезентациаларды  пайдаланубалалардыңоқуғадегенынталығынарттырып, ала ала     Компьютерлік   сауаттыболудыталапетеді. мұғалімніңөзі сабақтыңқызғылықтыөтуінқамтамасызетіп, оғандайындалумерзімінеңбастысымұғалімніңуақытынқысқартады.      2. Өйткенісабаққақажеттіоқуматериалдарыналдын  дайындапқояды.      3. Интернет желісінен ақпарат іздеп, оны жүктеп алу  жұмыстарын жасауды үйренеді.      4. СD, DVD және электронды оқулықтарды пайдалана білуінің арқасында, мұғалім жан­жақты біліммен қаруланады. Білімін шыңдайды, шығармашылығы артады. Ақпараттық технологияны еркін меңгереді, бәсекеге қабілетті оқушы тәрбиелейді.      Флипчарт   –   бұл   бірнеше   қажетті   беттерден   тұратын   негізгі   жұмыс аймағы     «Активті   экран»   кешені   білім   үрдісінде   қолданылатын   ақпаратты көрсетуге   және   оны   компьютермен   басқаруға   тағайындалған   әмбебап интерактивтік жүйе болып табылады.      Білім   берудің   кез­келген   саласында   электрондық   оқулықтарды   пайдалану оқушылардың   өз   бетінше   жұмысын   және   олардың   жоғары   танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен   еңбек   етуіне   жағдай   жасайды.Сапалы   электронды   оқулық қашықтықтан   оқытуға,   тіл   үйренушінің   өздігінен   оқып   үйренуіне   мүмкіндік береді.      Қазақ тілінің қоғамдық қызметін кеңейтіп, оның маңызын, қажеттілігін табиғи түрде   арттыру,   жан­жақты   дамытудың   бірден­бір   жолы   –   тілді   үйретудің сапасына   қатаң   талап   қою,   тіл   үйренушілердің   өздігінен   білім   алуын ұйымдастырумен   бірге   оның   нәтижелеріне   тұрақты   бақылау   жасау.   Бақылау жасау   –   адамның   өзінің   алдына   қойған   мақсатына   қарай   жүзеге   асырылатын әрекетінің дұрыстығын қадағалау, тексеру. Компьютер тіл үйренушінің жауабын бағалайды, келесі кезекте қандай материал ұсынылуы қажет екенін анықтайды. Оқу   үдерісінде   компьютер   оқытушы,   электронды   интерактивті   тренажер, эксперт,   іс­әрекет   серіктесі,   құралы,   үйретуші,   тексеруші,   бағалаушы қызметтерін атқарады.      Қазақ   әдебиетін   оқытуда   қолданылатын   бақылау,   бағалау   тапсырмаларын, аралық, қорытынды сынақтарды компьютерлік жолмен автоматтандыру кезінде тексеруге   кететін   уақыт   мөлшерін   бірнеше   есеге   үнемдеуге,   бақылау   мен тексеруде   объективтілікке   қол   жеткізіледі.   Компьютердің   мультимедиалық ерекшелігі тест тапсырмаларын  алуан түрлі етіп, сөйлесім әрекетінің барлық түрін қамти отырып, қатысым әрекетіне негіздей құруға мүмкіндік береді. Қазақ әдебиет ғаламтор арқылы оқыту жүйесінде қолданылып жүрген онлайн­тестілеу жүйесінің диагностикалық мақсаты – бақылау, тексеру, бағалау, статистикалық мәліметтерді талдау, қорытынды жасау арқылы тіл үйрету үдерісінің нәтижесін, тіл үйренушінің қатысымдыққұзыреттілігінің деңгейін анықтау болып табылады, ол   өз   кезегінде   кемшіліктер   мен   жетістіктердің   себептерін   айқындауға,   тіл үйрету үдерісінің әрі қарай даму болжамдарын жасауға ықпал етеді. Сабақтың тиімді жағының бірі – ол заман талабына сай сабақты электронды оқу   құралдарын,   интерактивті   тақтаны   пайдалана   отырып   жүргізу.   Тіл үйренушіге мәтінді электронды оқу құралдарынан компьютер көмегімен тыңдап, сұрақтарға жауап беріп, мәтін негізінде бірнеше грамматикалық тапсырмалар орындауға  мүмкіндік  берілген.  Ең  бастысы –  тапсырмалар  күнделікті  өмірде кездесетін   жағдаяттарға   негізделіп   берілген,   яғни   бұл   тіл   үйренушінің   тілді жеңіл түсініп, тез меңгеруіне көмектеседі. Ұсынылған сабақ жоспары тиімді, кезеңдері байланыстырыла, түрлі тапсырмалармен толық түрде ұсынылған. Егер әр сабақты мұғалім аталған сабақтай жоспарлап,  Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Павлодар технологиялық колледжі Министерство образования и науки Республики Казахстан Павлодарский технологический колледж БЕКІТЕМІН Дир. ОІ жөніндегі орынбасары _________ Ш.У.Бектұрғанова 2016 ж. «_____» ________________ Қазақ әдебиет сабақтарында   интерактивті тақтаны қолдану ­оқушылардың танымдық белсенділіктерін  арттыру құралы әдістемелік баяндама Дайындаған:Сейткалиева М.С Тілдер циклдік - әдістемелік комиссиясында қаралған «_____» ___________________ 2016ж/г.  Хаттама\ Протокол   № __           Комиссия төрағасы\Председатель комиссии ____________________ И.М. Ганиева Қазақстан Республикасы білім  және ғылым министрлігі Павлодар технологиялық колледжі Министерство образования и науки Республики Казахстан Павлодарский технологический колледж Мұқағали  ­  мәңгілік ғұмыр  (Мұқағали Мақатаевтың 85 жылдығына арналған музыкалық ­ әдеби кеш)                                                                                    Әзірлеген:Сейткалиева М.С Тілдер циклдік ­ әдістемелік комиссиясында қаралған «_____» ___________________ 2016 ж/г. Хаттама\ Протокол   № __ Комиссия төрағасы\Председатель комиссии ____________________ И.М. Ганиева мүмкіншіліктерді,   жаңа   технологияларды   толық   пайдаланып   жүргізсе, мемлекеттік тілді меңгерген азаматтар санының өсері сөзсіз.