БАДИИЙ ТАЪЛИМ КЛАСТЕРИ

ЛИБОСЛАРНИ ЛОЙИҲАЛАШДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ТАҲЛИЛИ.

АНАЛИЗ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ПРОЕКТИРОВАНИЯ ОДЕЖДЫ

ANALYSIS OF INFORMATION TECHNOLOGIES IN THE DESIGN OF CLOTHING

Каримова Нодира Қахрамон қизи

К.Беҳзод номидаги МРДИ

Амалий санъат ва дизайн факультети

Дизайн: либос ва газламалар йўналиши

2-курс магистри

+998 99 272 48 12

Нодира электрон почтани ёзинг! (шу ерга)

Аннотация: мақолада либос дизайни соҳасида ахборот технологиялари ва улардан фойдаланишнинг таҳлили олиб борилган. Либос безаклари ва кийимларни яратишда турли ахборот дастурлари асосида  либослар эскизини ва безак наъмуналарини акс этили мазмунан таҳлил этилган.

Калит сўзлар: архитектура, либос, безак, SAPR, Corel draw, Illustrator,  Photoshop

Аннотация: в статье проведен анализ информационных технологий и их использования в области дизайна одежды. На основе орнаментов и различных информационных программ при создании одежды был проанализирован эскиз платья и отражение традиций украшения.

Ключевые слова: архитектура, платье, декор, САПР, Corel draw, Иллюстратор, Photoshop

Abstract: the article analyzes information technologies and their use in the field of fashion design. On the basis of desing of the clothes ornaments and various information programs, when creating clothes, the sketch of the dress and the reflection of the traditions of decoration were analyzed.

Keywords: architecture, dress, decor, CAD, Coreldraw, Illustrator, Photoshop

Технологик тараққиётнинг ривожланиши, компютер технологиялари ва янги ахборот технологияларини ҳаёт ва ишлаб чиқаришнинг барча соҳаларига жорий этиш ахборот жамиятининг ривожланиш даражасига, шу жумладан дизайн соҳасига мос келадиган мутахассисларга бўлган талабни белгилайди. Либос дизайнидаги компютер технологиялари лойиҳа фаолиятининг барча босқичларида бадиий ва техник эскизни яратишдан, намунавий дизайнни қуришдан тортиб товар рамзлари ва товар рекламаларини ишлаб чиқишгача универсал воситаси саналади.

Дизайн фаолияти учун компютер технологиялари катта аҳамиятга эга. Костюм дизайнидаги компютер технологиялари асосан кийим-кечак тузилмаларининг компютер ёрдамида лойиҳалаш тизимларида қўлланилади. Замонавий SAPR тизимлари асосий дизайнни ўлчовли хусусиятларга мувофиқ лойиҳалаштиришга имкон беради;

-         чизмани конструктив моделлаштириш; маҳсулот қисмлари нақшларини лойиҳалаш; кийим қисмлари нақшларини градация қилиш; қисмлар нақшларининг макетларини яратиш;

-         дизайн ва технологик ҳужжатларни лойиҳалаш; материаллар сарфини ҳисоблаш вазифасини бажаради.

Кўпгина замонавий SAPR тизимлари техник ва бадиий эскизни лойиҳалаштиришга, моделнинг ранг схемасини танлашга ва бошқаларга имкон беради. Ҳатто стандарт график дастурлардан фойдаланган ҳолда Corel draw, Illustrator ва Photoshop, дизайнер кийим услубларининг эскизларини, моделнинг техник расмини, кийим нақшларини қуриш ва градациясини чизиши, иқтисодий кесиш учун тувалдаги нақшларни жойлаштириши мумкин. Бундан ташқари, маҳсулот қисмлари ва услубларининг айрим турлари ва шакллари архивини яратиш мумкин.[1]

Кийимнинг янги моделини лойиҳалашда дизайнерлар, дизайнерлар, технологлар ўртасида тушунмовчиликларнинг олдини олиш мақсадида унинг тасвирининг бир неча наъмуналарини: ижодий эскиз; техник расм яратадилар.

Кийимнинг ижодий эскизи-бу нафақат кийимнинг умумий шаклини, балки унинг алоҳида элементларини ҳам батафсил чизиш билан тўплам моделларининг тасвири, аммо моделнинг техник расмидан фарқли ўлароқ, костюм тасвири ушбу эскизда муҳимдир.

Дастурий таъминот туфайли каштадўзлик жараёни бутунлай янги босқичга ўтади, ҳам ишлаб чиқариш, ҳам бутунлай янги хусусиятларга эга ижодий. Янги тикувлар, каштадўзлик учун янги матн ўзгаришлари, янги ўрнатилган чизмалар каби кўплаб қизиқарли хусусиятлар имкониятларни кенгайтириш, самарадорликни ошириш ва ишга қизиқишни оширишга имкон беради.  

 Ахборот дунёсида дастурлар шартли равишда қуйидаги тоифаларга бўлинади:

1.     Маълумотларни кашта тикиш машинасига узатиш дастурлари

2.     Конвертер дастурлари

3.     Машина кашталари дизайнини таҳрирлаш учун дастурлар

4.     Машинада кашта тикиш дизайнларини яратиш дастурлари

5.     Тор ихтисослик дастурлари

Дастур турли форматдаги махсус файлларни яратади. Машинада нақшлар файлида машина каштадўзлик рамкаси ва игнасини қандай ҳаракатлантириши кераклиги ҳақида маълумотлар мавжуд, вектор шакллари, қопламаларнинг йўналишлари ва турлари, мустаҳкамловчи қатлам тури ва тури, ишлатилган ранглар палитраси ва бошқа параметрлар ҳақида маълумот сақланади.

Техник расм-бу маҳсулотни визуал намойиш қилиш моделини ишлаб чиқиш жараёнида ишлатиладиган расмларнинг энг муҳим турларидан биридир. У силуетни, нисбатларни, дизайн ечимини ва тафсилотларини аниқ етказади ва битта маънога эга бўлган аниқ, чиройли чизилган чизиқларни акс эттиради.

Техник чизмалар-бу дизайнер ва ишлаб чиқарувчи ўртасидаги визуал алоқа шакли. Техник расм - бу фазода модел фигурасиз кийимнинг тасвири бўлиб, дизайнни тасвирлайди ва бўлиниш чизиқларини ва декоратив тикувлар, ламерлар ёки бошқа тафсилотлар мавжудлигини кўрсатади. У тўлиқ аниқ ва схематик характерга эга бўлиши керак, уни қўлда ёки график муҳаррирлар маълум дастурлар ёрдамида бажариши мумкин. Техник расмни ишлаб чиқишда турли хил чизиқ кенгликларидан фойдаланиш мумкин.

Мавсумий коллекциядаги барча кийим чизиқларининг дизайни ва ранг схемаси тўғрисида тўғри тасаввур ҳосил қилиш учун ассортимент техник чизмалар шаклида ҳам тақдим этилади. Техник чизмалар ёки фотосуратлар нарх ёрлиғига кийим моделининг визуал кўриниши сифатида қўшилади.

Техник тавсиф, моделнинг конструкторлик ҳужжатлари ҳужжати, моделнинг спецификацияси ва техник расмини ўз ичига олади (олд кўриниш ва орқа кўриниш). Агар керак бўлса, маҳсулот нотўғри томондан, ички чўнтаклар, қанотлар ва бошқа элементлардан тақдим этилади. Техник расмда кийим-кечак ишлаб чиқариш ва назорат ўлчовлари (узунлик, кенглик, масофа) учун зарур бўлган маҳсулот қисмларининг ўлчамларини белгилаш мумкин.

Техник расмлар кўпинча узоқ муддатли тенденциялар ва кийим-кечак ишлаб чиқарувчиларининг веб-сайтларида жойлаштирилади ва қўлланилиши қулай саналади.

Кийим-кечак ишлаб чиқаришда компютер технологиялари бадиий ва техник эскизни яратишдан тортиб, товар рамзлари ва атрибутларини, товар рекламасини ишлаб чиқишгача бўлган лойиҳа фаолиятининг барча босқичларида универсал визуал алоқа воситасидир.

Либос тасвири-бу табиий тилнинг имо-ишора тизимига ўхшаш либос буюмлари ва маъноларининг график тасвири шаклида тузатиш учун ишлатиладиган белгилар тизими. Дизайн фаолияти учун лингвистик визуал фикрлаш катта аҳамиятга эга. Corel draw ва PhotoShop график дастурларида эскизларни ишлаб чиқиш ва ўзгартириш талабанинг бадиий ва конструктив-технологик тайёргарлиги даражасини, унинг ўзини ўзи баҳолаш имкониятини амалий ва объектив аниқлашга ёрдам беради.

Учта компания — Adobe, Corel ва Metacreations - анъанавий равишда бугунги кунгача малакали ва етук график дастурий таъминот бозорини бошқарган. 1985 йилда Maykl Kopeland томонидан ташкил этилган. Corel draw - бу матнни таҳрирлаш, жойлаштириш ва Internet нашрларини тайёрлаш билан (кўп тилли қўллаб-қувватлаш билан) векторли расмларни яратиш учун малакали тўплам саналади.

Corel draw  векторли графикалар билан ишлашга мўлжалланган ва бундай дастурлар орасида шубҳасиз етакчи ҳисобланади. Corel draw нинг машҳурлиги график тасвирларни яратиш ва таҳрирлаш учун катта воситалар тўплами, фойдаланувчиларга қулай интерфейс ва натижада олинган тасвирларнинг юқори сифати билан изоҳланади. Унинг ёрдами билан  оддий контур расмларини ва рангларнинг ажойиб тошиб кетиши ва ажойиб эффектлар билан самарали расмларни яратиш мумкин.

 Corel draw  жуда қулай дастур бўлиб, сезгирлиги ва ўта таъсирчанлиги, аниқлик, универсаллиги, ва беқиёс жозибадорлиги уни бошқа дастурлардан кўра устун туради. Бошқа томондан, ушбу муҳаррир жуда кучли, у юқори дастурий таъминот даражасида амалга ошириладиган барча малакали функциялар тўпламини ўз ичига олади, бу эса уни аксарият нашриётлар, босмахоналар ва препресс тайёрлаш билан шуғулланадиган компаниялар мутахассислари томонидан қўлланиладиган асосий дастурга айлантиради. Ушбу дастур барча фойдаланувчилар учун бўлиб, унда рус тилидаги ва бошқа тиллардан таржима қилинган адабиётлар жуда кўп.

Corel drav муҳаррири bitmap чизмаларини ҳужжатга киритишга имкон беради. Шу билан бирга, ҳар бир bitmap алоҳида объект бўлиб, бошқа объектлардан мустақил равишда та қҳрир қилиниши мумкин. Corel draw  векторли графикаларни қайта ишлаш учун мўлжалланган бўлса-да, у растрли чизмалар билан ишлаш учун кучли воситаларга эга ва улар кўплаб растрли график муҳаррирлардан кам  эмас.

Ушбу дастурда матн билан ишлаш воситалари ҳам мавжуд.

Компютер графикаси - бу компютерда график тасвирларни яратиш ва қайта ишлаш муаммолари билан шуғулланадиган информатика соҳаси саналади. Безак дизайни соҳасида компютер жараёнларини жорий этиш дизайнерга комбинаториал вариантларни реал вақтда кўришга ёрдам беради. Бу эса безак ва нақшлар ечимларини танлашни кенгайтиришга имкон яратади.

Компютер узоқ вақтдан бери дизайнернинг ёрдамчиси бўлиб келган. Дизайнерлик ва расм чизиш билан боғлиқ санъатда компютер технологияларидан фойдаланиш соҳасида икки хил ёндашув мавжуд. Биринчи ҳолда, компютер палитраси ўйнайди, у билан дизайнер турли хил тасвирларни яратади; иккинчи ёндашувда дизайнер машина учун тасвирни яратиш дастурини ўрнатади, унга амал қилади ва дизайнернинг ўзи нима бўлишини билмаслиги ҳам мумкин; унинг роли энг яхши вариантни танлаш ва материалнинг турли хил тузатишларини танлаш учун камаяди.

 Мато чизмаларини компютер ёрдамида лойиҳалаш усулларини жорий етиш ишда ва шунга мос равишда дастурни ва безак шаклини яратиш имконини беради. Декоратив композицияларни ишлаб чиқишни автоматлаштириш матолар учун янги нақшларни яратиш жараёнини тезлаштиради, тўқимачилик саноатига матолар турларини кэнгайтиришга ёрдам беради, истеъмолчилар талабидаги ўзгаришларга тезда жавоб беради.

Тўқимачилик безаклари кўпинча композицион раппорт схемаларига асосланган. Йигирманчи асрнинг ўрталарида математиклар томонидан кристаллографик симметрияни ўрганишда розеткалар, чегаралар ва тўр безаклари симметрияси тасвирланган. Компютер технологияларининг кенг тарқалиши билан биргаликда тавсифланган принциплар асосида автоматик равишда нақшлар яратиш мумкин бўлди. Баъзи жиҳатлар бадиий маълумотни компютер муҳитига таржима қилишга ёрдам берадиган чуқурроқ таҳлилни талаб қилади. Чексиз такрорланадиган раппорт билан безакларни бадиий лойиҳалашда энг қийин техник вазифалардан бири - бу раппортни жойлаштириш учун тикувларни маскалашдир. Агар дастур барча такрорланадиган элементларни дарҳол экранда кўришга имкон берса, бу муаммони тўлиқ ҳал қилиш мумкин.

Компютер графикаси дастурлари жуда хилма-хилдир. Ҳар бир йўналиш учун график дастурлар деб аталувчи махсус программа ёки график пакет яратилади.

Асосий йўналишлари:

* Илмий графика. Мақсад-илмий тадқиқот объектларини визуализация қилиш, ҳисоблаш натижаларини график қайта ишлаш; уларнинг натижаларини визуал равишда намойиш етиш билан ҳисоблаш тажрибаларини ўтказиш.

* Бизнес графикаси. Турли муассасалар ishida бир мунча вақт ишлатиладиган расмларни яратиш учун мўлжалланган.

* Дизайн графикаси (САПР).

* Тасвирий графика. Иллюстратив графика учун энг оддий дастурий воситалар график муҳаррирлар деб аталади.

* Бадиий ва реклама графикаси.

* Компютер анимацияси-дисплейда ҳаракатланувчи тасвирларни олиш.

Компютер графикаси билан ишлаш учун дастурий таъминотнинг кўплаб синфлари мавжудлигига қарамай, компютер графикасининг атиги уч тури мавжуд:

* Растрли.

* Вектор.

* Фрактал.

График дастурлардан фойдаланиш кийим-кечак дизайнерининг малакасига қўйиладиган талабларни камайтирмайди.

Дизайнерлардан ахборот технологиялари ёрдамида либос яратиш жараёнида эса қуйидаги кўникмалар талаб этилади:

1. шакл бериш усуллари, кийимнинг турли кесимларини ечишнинг конструктив воситалари, шунингдек тўқимачилик материаллари хусусиятларининг маҳсулот шакли ва дизайнига таъсири тўғрисида аниқ билимларга эга бўлиш;

2. инсон қоматининг ўлчам хусусиятларини ва шакл ўлчамидан кийим ўлчамига ўтиш хусусиятларини билиш;

3. елка ва бел кийимларининг асосий дизайнини ҳисоблаш ва қуриш, ҳар қандай моделнинг асосий дизайнини ўзгартириш учун конструктив моделлаштириш усулларини қўллаш;

4. билим ва буюмлар нақш ишлаб чиқариш кўникмаларини эга ва ҳажми ва кесилган турли мураккаблиги модели баландлиги кўра нақш градация амалга

Corel draw ва Photoshop каби график дастурлардан фойдаланган ҳолда дизайнер кийим услубларининг эскизларини чизиши мумкин,  моделнинг техник чизмаси, конструкцияси ва кийим нақш градация  ҳамда асос устига нақш тартибини қилишда фойдаланилади. Бундан ташқари, маҳсулот қисмлари ва услубларининг айрим турлари ва шакллари архивини яратиш мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар 

1.                  Қодирова Т.Ф. Ўзбекистоннинг истиқлол йиллари меъморчилиги. Тошкент, 2004.

2.                  Горбачева Л.М. Костюм ХХ века: От Поля Пуаре до Эммануэля Унгаро. – М.: Изд-во «ГИТИС», 1996 – 120 с., ил.

3.                  Гутнов А.Э., Глазычев В.Л. Мир архитектуры: Лицо города. – М.: Мол. гвардия, 1990. – 350[2] с., ил. – (Эврика).

4.                  Иванцова А.А. Параллельные практики в моде и архитектуре // Молодой ученый. – 2017. – №6. – С. 495–497.

5.                  История моды. Иллюстрированная энциклопедия от древности до наших дней / [пер. с англ. Е. Воронкиной при участии И. Ильина]. – Харьков: Фактор, 2014. – 56 с.: ил.

6.                  Попов С. А. Роль компьютерных технологий в дизайне костюма // Актуальные исследования. 2020. №9 (12). Ч.I.  С. 108-111. URL: https://apni.ru/article/760-rol-kompyuternikh-tekhnologii-v-dizajne-kost

7.                  https://allfreefoto.ru/23736-kollektsiy-mirovyih-modnyih-dizaynerov.

8.                  http://sinref.ru/000_uchebniki/02600_kroika_i_shitio/004_modelirovanie_i_hudojestv enoe_oformlenie_odejdi/071.htm.

Скачано с www.znanio.ru