Биология ашық сабақ 7 сынып "Рефлекстік доғаны зерттеу "

Сабақтың тақырыбы:  Рефлекстік   доға:   рецептор,   сезгіш,   аралық, қозғалыс нейрондары, жұмыс мүшесі. СЫНЫП:  7 Қатысқан оқушылар  саны:   Мұғалімнің аты­жөні: Күні: 23.02   Қатыспаған оқушылар саны: 0  Сабақ  негізделген оқу  мақсаттары Сабақ   нәтижесі: Бағалау  критерийі Тілдік  құзіреттілік Ресурстар 7.1.7.5 – рефлекстік доғаны зерттеу Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және  қосымша тапсырмаларды орындайды.  Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты брлесе  орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме  ресурстармен  жұмыс жасайды. Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:  Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша  мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады. Тақырыптың   маңызын   түсіндіреді.Жеке,   жұптық,   топтық   тапсырмаларды   орындай алады. Сабақ барысында  тыңдаушының назарын өзіне аудара алады. Рефлекстікдоға: рецептор, сезгіш, аралық, қозғалыс нейрондары, жұмыс мүшесі. Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар,  топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер. Әдіс­тәсілдер Сұрақ­жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия. Пәнаралық  байланыс Алдыңғы оқу Жұлын.. Ми. Ми бөлімдерініңқұрылысы мен қызметтері: сопақша ми, артқы (ми  Музыка, қазақ тілі.  көпірі, мишық), орталық және аралық ми. Үлкен ми сыңарлары. Сабақ барысы : Сабақтың жоспары Жоспарлан ғануақыт Басталуы 5  минут  Білу Ұйымдастыру кезеңі  2 минут Hello children Good afternoon How are you  Психологиялық ахуал қалыптастыру:    «Австриялық жаңбыр» тренинг  Оқушыларды шеңберге тұрып бір­бірлерінің арқаларына жаңбырдың  сыбдырын қолмен көрсетеді. Топтарға бөлу. Фигуралар арқылы топқа бөлу  бойынша топқа   бөліну. Оқушылар әр түрлі фигуралар арқылы тоқа бөлу. Бағалау түрлері 1­топ  2­топ 3­топ Ағылшынша Nerve Grey matter White matter Myeline Carinnt dorsal brain Brain Neuron Үй тапсырмасын сұрау «Қалған сөзді тап» Орысша Қазақша Нерв Жүйке  Серего вещества Сұрзат Белого вещества Ақзат Миелин Миелин  спинной мозг жұлын  Мозг Ми  Нейрон Нейрон ­Жұлын қайда орналасқан? ­Жұлын түбірлері қалай аталады? ­Үлкен ми сыңарларының қызмет туралы кім айтады? ­Жұлын қандай заттардан тұрады? ­Ақ зат дегеніміз не? ­Сұр зат дегеніміз не? ­Жұлын қандай қызмет атқарады? Дескриптор:  1.Термин сөздерді үш тілде айта алады. 2. Жұлын туралы айта алады. 3.Үлкен ми сыңарларының құрылысын сипаттай алады. “Басбармақ” әдісі арқылы бағалау: Жаңа білім 10 минут ­Олай болса балалар жұлын қандай негізгі екі қызмет атқарады? ­Жарайсыңдар! ­Қолды бүгу мен жазу,қолды тартып алу қай қызметіне жатады? ­Олай болса балалар бүгінгі жаңа сабағымыздың тақырыбы:  Рефлекстік доға: рецептор, сезгіш, аралық, қозғалыс  нейрондары, жұмыс мүшесі. Түсіну Бейнероликті көру.  Таныстырылым:Оқушыларға видеокөрсетілім көрсетемін. Дескриптор: 1.Бейнекөрсетілімді мұқият көреді, тыңдайды.                         2.Рефлекс доғасы туралы  талқылайды. «Өкіл» әдісі Тақырып мәтінінің мазмұны бойынша, постер жасаңыздар. (Өкіл өзге  топқа ауысып, топтағы қатысушылардан мәтін, мәліметтерін алады.  Кейін өз тобына келіп, алған ақпараттарымен өз топ мүшелерін  http://bilimland. kz/kk/content/ca tegory/search#p =1&pn=6&s= %D1%80%D0 %B5%D1%84% D0%BB %D0%B5%D0 %BA Ортасы 10 минут %D1%81&lesso n=12688 http://bilimland. kz/kk/home#less on=12688 Оқулық,қабырғ аға ілінген   ватмандар,  стикер  Дәпттермен  жұмыс таныстырады)  Дескриптор: ­ мәтінді түсініп оқиды; ­ ­ ­ топпен талқылайды; постерді мазмұнды жасайды; тақырыпты таныстыра алады; Топаралық бағалау: «Смайликтер арқылы» «Стикердегі диалог» әдісі «Рефлекс», «рефлекс доғасы» деген түсініктерге анықтама  Рефлекс доғасының барлық бөлімдерін дұрыс ретпен  (Топ мүшелері стикерлердегі сұрақтарға жауап береді.) Топтарға  тапсырма:  1. беріңдер. 2. атаңдар. Олар қанша? 3.Ең қарапайым рефлекс туралы не білесің? Қолдану Дәптермен жұмыс Қазақша Рефлекс Рефлекстік доға Нейрон Жүйке орталығы Жеке жұмыс  Рефлекстік доғаның  бөліктерінің қызметіне сәйкестігін  көрсетіңдер: 1. Рецептор Орысша Рефлекс Рефлекторная дуга  Нейрон Ағылшынша reflex  Reflexarc Neuron a. Қозуды жұмыс мүшесіне өткізеді 2. Жүйкеорталығы b.Сыртқы ортадан тітіркенуді қабылдайды 3. Аралық нейрон  4. Сезімтал нейрон 5. Қозғалтқыш  жүйке талшығы c.Бір нейроннан   басқасына жүйке  импульсін береді d. Қозуды жүйке жүйесінің орталық  бөліміне өткізеді e.Орталық жүйке жүйесі     Тізе рефлексі бойынша рефлекторлық доғаның компоненттерін  анықтайды. «Бағдаршам» әдісі арқылы бағалау Аяқталуы  Сабақты  бекіту «Фишбоун»   әдісі   оқушылар   сабақтан   алғандарын   білімдерін балық қаңқасына түсіреді «Шапалақ» әдісі арқылы бағалау Балық қаңқасы Бағалау  Кері  байланыс Рефлексия  Сабақта алған қай білімді өзімен бірге аламын? Сабақта алған ақпараттың қайсысын әлде де ойлау керекпін?  Оқушылар  бүгінгі  сабақтан алған  білімдерін осы  үш затқа  стикер  жапсырады. Сыныпта нені қалдырамын? Мұғалімнің рефлексиясы. Қосымша ақпарат Саралау – Сіз қосымша Көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз? Бағалау - Оқушылардың Үйренгенін тексеруді Қалай жоспарлайсыз? Пəнаралық байланыс Қауіпсіздік жəне еңбекті Қорғау ережелері АКТ-мен байланыс Құндылықтардағы байланыс Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкес Келетін сұрақтарға жауап беріңіз. Рефлексия Сабақ / оқу мақсаттары шынайыма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердімбе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім жəне неліктен? Қорытынды бағамдау Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: 2: Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: 2: Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды Жетілдіруге көмектесетін не білдім? 1. Рецептор 2. Жүйкеорталығы 3. Аралық нейрон  4. Сезімтал нейрон a. Қозуды жұмыс мүшесіне өткізеді b.Сыртқы ортадан тітіркенуді қабылдайды c.Бір нейроннан   басқасына жүйке импульсін береді d. Қозуды жүйке жүйесінің орталық бөліміне өткізеді 5. Қозғалтқыш жүйке талшықтары e.Орталық жүйке жүйесі 1. Сезімтал нейрон 2. . Қозғалтқыш жүйке  талшықтары  3. Аралық нейрон  a. Қозуды жұмыс мүшесіне өткізеді b.Сыртқы ортадан тітіркенуді қабылдайды c.Бір нейроннан   басқасына жүйке импульсін береді 4. Рецептор  d. Қозуды жүйке жүйесінің орталық бөліміне өткізеді 5 Жүйкеорталығы e.Орталық жүйке жүйесі 1. Жүйкеорталығы  a. Қозуды жұмыс мүшесіне өткізеді 2. Рецептор b.Сыртқы ортадан тітіркенуді қабылдайды 3. Қозғалтқыш жүйке талшықтары c.Бір нейроннан   басқасына жүйке импульсін береді 4. Сезімтал нейрон 5. Аралық нейрон d. Қозуды жүйке жүйесінің орталық бөліміне өткізеді e.Орталық жүйке жүйесі 1. Қозғалтқыш жүйке талшықтары a. Қозуды жұмыс мүшесіне өткізеді 2. Жүйкеорталығы 3. Сезімтал нейрон  4. Аралық нейрон 5. Рецептор b.Сыртқы ортадан тітіркенуді қабылдайды c.Бір нейроннан   басқасына жүйке импульсін береді d. Қозуды жүйке жүйесінің орталық бөліміне өткізеді e.Орталық жүйке жүйесі Орталық жүйке жүйесінің негізгі қызметі­ рефлекс.Рефлекс сөзін тұңғыш рет  қолданған францу философы Рене Декарт 1664 ж. Оған ғылыми сипаттама берген  шех ғалымы Прохаска 1817ж. Рефлек туралы ілімді одан әрі дамытып,рефлекстік  теорияны пайымдағандар орыс ғалымдары И.М.Сеченов, И.П.Павлов,П.К.Анохин Рефлекс дегеніміз орталық жүйке жүйесінің сыртқы және ішкі тітіркендіргіштерге қайтаратын күрделі жауабы.Рефлекстің морфологиялық негізі – рефлекстік  доға,яғни қозуды рецепторлардан жүйке орталығына,онан шеткі ағзаға жеткізетін  жол Ол бес бөлімнен тұрады: 1 Қабылдауыш құрылым­рецептордан; 2 қозуды  орталыққа жеткізетін афференттік жүйкеден; 3 аралық нейрондардан тұратын  орталықтан; 4қозуды орталықтан эффекторға апаратын эфференттік жүйкеден; 5  жауап беретін құрлымы ­ эффектордан тұрады. Рефлекс доғасы, жүйке доғасы — рефлекс процесіне қатысатын жүйкелік  құрылымдар жиынтығы. Бұл терминді 1850 жылы ағылшын ғалымы М.Холл  ұсынған. Рефлекс доғасы жүйке жүйесінің функциялық негізі болып табылады;  қарапайым (екі нейронды, жалғыз синапсты) және күрделі (көп нейронды, бірнеше синапсты) болып бөлінеді. Рефлекс доғасының күрделілігі оның құрамына енетін  аралық нейрондар санына байланысты. Ең қарапайым доға бес буыннан: рецепторлар, орталыққа тепкіш жүйке, жүйке  орталығы, орталықтан тепкіш жүйке және атқарушы орган — эффектордан  тұрады. Рефлекстік доға бүтін болған жағдайда ғана рефлекстің қызметін  атқарады,яғни доғаның бүтіндігі бұзылса рефлекс бір жола жоғалып кетеді.Соңғы  кезде рефлекстік доға мен қатар рефлекстік шеңбер деген ұғым  қолданылады.Рефлекстік шеңбердің доғадан бір бөлімі артық болады. Рефлекс доғасы, жүйке доғасы — рефлекс процесіне қатысатын жүйкелік  құрылымдар жиынтығы. Бұл терминді 1850 жылы ағылшын ғалымы М.Холл  ұсынған. Рефлекс доғасы жүйке жүйесінің функциялық негізі болып табылады;  қарапайым (екі нейронды, жалғыз синапсты) және күрделі (көп нейронды, бірнеше синапсты) болып бөлінеді. Рефлекс доғасының күрделілігі оның құрамына енетін  аралық нейрондар санына байланысты. Ең қарапайым доға бес буыннан: рецепторлар, орталыққа тепкіш жүйке, жүйке  орталығы, орталықтан тепкіш жүйке және атқарушы орган — эффектордан тұрады.  Орталық жүйке жүйесінің негізгі қызметі рецепторлар мен эффекторлар арасын  шапшаң және тиімді түрде байланыстыру, яғни сыртқы орта мен организмнің жауап  реакциясының арасындағы үйлесімдікті қалыптастыру. Кез келген рефлекс дұрыс  өту үшін Рефлекс доғасының тұтастығы қажет. Егер бұл тұтастық бұзылса, рефлекс туындамайды. Кез келген рефлекс атқарушы органның тітіркеніске қайтарған  жауабымен ғана шектелмейді. Тітіркенуге жауап берілгеннен соң эффектордан  орталық жүйке жүйесіне афференттік сигналдар, қайтарымды импульстар  жіберіледі. Осы импульстар арқылы орт. жүйке жүйесі эффектор қызметінің  тітіркеніс сипатына сәйкестігін анықтап, оның әрекетін бақылап, қажет болса  қосымша импульстер жіберіп, түзетулер енгізіп отырады. Осыған байланысты соңғы кезде Рефлекс доғасы деген ұғым рефлекс сақинасы деген ұғыммен алмастырылып  жүр. Рефлекс сақинасы Рефлекс доғасынан қосымша буындардың болуымен  ерекшеленеді. Сақина қосымша афференттік жолмен аралық нейрон арқылы  тұйықталады. Бұл құрылымдар арқылы тітіркеніс мүшенің өзіндегі рецепторлардан  қозғағыш нейрон орталығына қайта оралуын қамтамасыз етеді.[1]