Дидактикалық материал 5-9 сыныптарға

 

 

ҚАЗАҚСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

 

ҚАЗАҚ БАС СӘУЛЕТ- ҚҰРЫЛЫС АКАДЕМИЯСЫ

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІЛІМ КОРПОРАЦИЯСЫ

 

ҚазБСҚА ЖАНЫНДАҒЫ ЛИЦЕЙ

 

 

 

 

 

Қазақ тілі  мен әдебиеті пәнінен

5-9 сыныпқа арналған

дидактикалық материал

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы, 2018

 

 

 

 

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

 

ҚАЗАҚ БАС СӘУЛЕТ- ҚҰРЫЛЫС АКАДЕМИЯСЫ

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІЛІМ КОРПОРАЦИЯСЫ

 

ҚазБСҚА ЖАНЫНДАҒЫ ЛИЦЕЙ

 

 

 

 

 

 

 

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен

5-9 сыныпқа арналған

дидактикалық материал

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы, 2018

 

 

 

 

УДК  372.881.151.212.2.

 

Құрастырушы: УрустемоваЗ.К.

 

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен 5-9 сыныпқа арналғандидактикалық материал. – Алматы: ҚазБСҚА жанындағы лицей, 2018 ж. - 80 бет

 

Дидактикалық материал білім алушыларына «Қазақ тілі  мен әдебиеті» пәні бойынша 5-9 сынып оқушылардың өзбетімен оқу және зерттеу жұмыстарын дамыту дағдысын жетілдіруге көмектеседі.Сабақтардың құрылымы оқушылардың өзбетімен ізденуін, олардың теориялық білімін жәнетілдік материалдарды тәжірибеде талдау дағдыларын қалыптастырады, оқу багдарламасын терең меңгеруге көмектеседі.

Дидактикалық материалды  дайындау барысында ресми интернет-сайттағы қолжетімді ресурстар (суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио және бейнематериалдар) қолданылды.

 

 

 

Басылымға ҚазБСҚА жанындағы лицейдің Әдістемелік кеңесі ұсынған, 07.09.2018 ж.  №  2 хаттамасы

 

ҚазБСҚА жанындағы лицейдің 2018-2019 оқу жылына арналған басылым жоспарына сай басылған.

 

 

Пікір берген:филология ғылымдарының кандидатыЖакупова А.О.

 

 

 

 

 

Қазақ бас сәулет-құрылыс академиясы, 2018

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                                               

 

 

 

 

 

 

Мазмұны
Отбасы-ұлттың тірегі	5
Қазақстан- тәуелсіз мемлекет	10
Қазақстан-біздің Отанымыз	14
Астана	15
Ана тілі	19
Асхана.	24
Достық	28
Денсаулық	33
Спорт сенің серігің	38
Мектеп	43
Мен қалай оқуға барамын	46
Интернет туралы ұғым.	48
Интернеттің негізгі қосымшалары	51
Есентай Ерботин	53
Үлкенді сыйлау	57
Әбілхан Кастеев	62
Абай мұражайы	67
Компьютерде ақпараттар қалай сақталады.	72
Мамандық.	76

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.Отбасы – ұлттың тірегі

                Отбасы – табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Жеке адамның бойындағы ар – ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуге отбасы – алғашқы қадам. Отбасы – өте қажетті, басқадай еш нәрсемен өзгертуге болмайтын баспалдақ деп ойлаймын. Отбасының басты қызығы, алтын тіреу діңгегі – бала. Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының әсері мол. Отбасының әрбір мүшесі өзара сөйлесіп, не болмаса ата-ананың, баланың, міндетін атқару ғана емес, береке - бірлік, сүйіспеншілікпен араласса, босағасы берік, шаңырағы биік отбасына айналары сөзсіз.   

Ата мен ана – бала тәрбиесінің қамқоршысы, өнегесі. Ата – асқар тау, Ана – бауырдағы бұлақ, Бала – жағасындағы құрақ- деп ата – ана мен баланы табиғаттың тамаша құбылыстарына теңеген халық мақалына қайран қаларсың. Адалдық пен мейірімділік, жауапкершілік пен кешірімділік те отбасында шын ықылас пейілменен баланың көкірегінде орын тебеді.   

Қазақ отбасында әуелі әке, содан кейін ана, бұлар – жанұя мектебінің ұстаздары болады. Әке мен ананың баласына қоятын ең біріші басты талап – тілектері – баланың «әдепті» болып өсуі. Қазақ халқы отбасындағы тәрбиені ең бірінші орынға қойған. Ата – ана балаларына қандай тәрбие берсе, ертең ол бала өскенде сол тәрбие арқылы өмірдің жаңа баспалдақтарынан өтеді. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деп қазақ халқы бекер айтпаған.

 

1.Отбасы дегеніміз не?

A) бостандық

B)мекенім

C) табиғат сыйлаған кереметтердің бірі

D) тарихымыз

E) тәрбиеміз

2.Отбасының басты қазығы, алтын  діңгегі кім?

А) халық, ел

В) бала

С) көмек, жұмыс

D) қарындас, ағайын

Е) туған-туыстар

3.Мәтіндегі негізгі ой қандай?

А) отаным-Қазақстан

В) президент сайлану

С) тазалықты сақтау, шашын өру

D) туымыз,тілегіміз

Е) Отбасы – ұлттың тірегі

4.Ата мен ана  балаға кім болады?

А) қамқоршы

В) ұстаз

С) тәрбиеші

D) ақылшы

Е) заңгер

5.Әке мен ананың баласына қоятын ең біріші басты талап қандай?

А) үлкен болу

В) «әдепті» болу

С) «сабырлы» болу

D) «мықты» болу

Е) жақсы оқушы болу

 

Лексика–грамматикалық тест:

 

1. Төл дыбыстар қатысқан сөзді белгілеңіз.

А) өзен, ғарыш, қасық

В) алма, айна, адам

С) мектеп, шана, терезе

Д) электр, фильм, футбол

Е) доп, бала, ана

2. Тасымалданбайтын сөздерді белгілеңіз.

А) қала, отан

В) ауыл, дала

С) АҚШ, ТМД

Д) немере,1 см

Е) қалам, дәптер

3.  Көп нүктенің орына керекті қосымшаларды қойыңыз. Мен дәрігер...., Алматы қаласында тұра.......

А) -мін \-мын

В) -бін \ -бын

С) -пін \ -пын

Д) -мын \ -бын

Е) -пін \ -мын

4. Қай сөзге көптік жалғауы жалғанбайды?

А) кереует

В) әдемі қыз

С) сегіз қалам

Д) әдеби кітап

Е) ұлт

5. Топтау сан есімі қатысқан сөйлемді табыңыз.

А) Олар тез-тез жүре бастады.

В) Театрға  екі-екіден кірдік.

С) Айманның жасы жетіде.

Д) Олар бүгін мыңға жуық үйді аралады.

Е) Мен төртінші қабатта тұрамын.

6. Сұраулы сөйлемді белгілеңіз.

А) Түскі асқа қандай тағам түрлерін таңдаған дұрыс?

В) Таңғы асқа қою тағамдар жеген дұрыс?

С) Мен үнемі ағаммен ақылдасып отырамын?

Д) Сағат жетіден кейін тамақтанған дұрыс емес?

Е) Біздің тез арада кетуіміз керек?

7.  «У» дыбысы қай қатарда дауысты болып тұр?

А) жуа

В) ау

С) тау

Д) жау

Е) дауа

8. Септік жалғауы жалғанған сан есімді  табыңыз.

А) Алтау ала болса, ауыздағы кетеді.

В) Бірінші - байлық  денсаулық.

С) Төрттен екіні ал.

Д) Жігіттің екі сөйлегені өлгені.

Е) Екі жердегі екім төрт.

9. Заттың салмағын білдіріп тұрған сын есімді көрсетіңіз.

А) Мына көйлектің бағасы қымбат екен.

В) Түркістанның ғимараттары аласа.

С) Мына кісінің жүгі ауыр екен.

Д) Қыстыгүні дала ақ қарға оранады.

Е) Бір ұзын бойлы жігіт есіктен кірді.

10. Қай сөйлемде бір нәрсені орындауды талап етіп тұр.

А) Кітап – білім бұлағы.

В) Ақылдыдан үйрен, сұмнан жирен.

С) Кісі кірмеген үй - моламен тең.

Д) Қонағы жаман болса, үй иесі қыдырады.

Е) Уақыт - ұлы емші.

11. Нақ осы шақта тұрған сөйлемді көрсетіңіз.

А) Мен осы қалада тұрамын.

В) Асқар университетте оқып жүр.

С) Менің ағам осы университетте оқыған.

Д) Былтыр дайындық бөлімінде оқыдым.

Е) Мен қазақ тілін үйренбекпін.

12. Ауыспалы осы шақты көрсетіңіз.

А) Ол бүгін теледидардан кешкі жаңалықтарды тыңдайды.

В) Мен биыл Түркістан қаласына барсам, А.Ясауи кесенесін көремін.

С) Мен еліміздің үлкен қалаларын аралаймын.

Д) Маған өзім тұратын қала ұнайды.

Е) Ол  ертең жолға шығады.

13. Қай сөзге жіктік жалғауы жалғанбайды?

А) ақылды

В) жақсы

С) бірінші

Д) терезе

Е) жұмысшы

14. Етістікке жалғанған жіктік жалғауын табыңыз.

А) Мен балалар дәрігерімін.

В) Мен қала әкімімін.

С) Ол қалада тұрған.

Д) Мен заңгермін.

Е) Мен мектепте оқимын.

15. «Кіммен» деген сұраққа жауап беретін сөздің қай сөйлемде екенін көрсетіңіз.

А) Біз бөлмені тазаладық.

В) Дүкеннен нан, сүт сатып алдым.

С) Қыста балалар қармен ойнайды.

Д) Мен Нұргүлмен дүкенге бардым.

Е) Марат пен Асан дүкенге кетті.

Грамматикалық тапсырмалар:

1. Берілген сөздерді септеңдер.

Мінез, еңбек

2.Мәтін ішіндегі синоним сөздерді  теріп жаз.

3.Отбасы мүшелерін атап жаз.

4. Берілген сөздерге синонимдік қатар жасап, сөйлем  құраңдар.

Көркем , халық

 5.Берілген сөздерді сөз құрамына талда.

(сыйлау,қамқорлық,кішіпейлдік,отбасылық)

6.Отбасы туралы 5,6 мақал – мәтел  жаз.

7.Мақал-мәтелді аяқтаңдар.

1.Әдепті бала-арлы бала, ... (бала-жапырақ)

2.Жақсыдан үйрен, ...    (ақыл басқа бітеді)

3.Ұлдың ұяты әкеге, ...  (ұшқанда соны іледі)

4.Балапан ұяда не көрсе,...  (қыздың ұяты шешеге)

5.Қына тасқа бітеді, ...        (жаманнан жирен)

6.Ата-бәйтерек, ...                           (әдепсіз бала-сорлы бала)

 

 

Лексикалық  тапсырмалар:

1. «Отбасы» тақырыбына берілген сұрақтарға жауап беріңіздер:

А)Сенің  отбасың  қандай?

В)Отбасыңда неше адам бар?

С)Сенің  отбасыңда қандай дәстүрлер бар?

Д)Сен қандай отбасы мүшелерінің атауларын білесің?

2. «Азық-түлік дүкенінде» тақырыбына сатушы мен сатып алушының арасындағы диалогты жазыңыздар.(5-6 сөйлем)

3.Ана  туралы мақал-мәтелдерді жазыңыздар.(4)

4. «Дос» тақырыбына  байланысты   берілген   сөздермен    5   cөз тіркесті құрастырыңыздар.

(Ізетті, әдепті, адал, мейірімді, жаман, момын, сабыр).

5.Берілген  мақал-мәтелдің  мағынасын түсіндіріп, жазыңыздар.

1)Жаман достан-таяғым артық.

Glossary

Kazakh	Russia	English
ұят	совесть	conscience
мәдениет	культура	culture
қасиетті	святой	sacred museum
танымастай	неузнаваемый		unrecognizable
ұлт өкілдері	представители различн.наций		representative of different nations
болашақ	будущее		future
адамгершілік	человечность		humanity
міндет	обязанность		duty
жауапкершілік	ответственность		responsibility
жанұя	семья		family

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Қазақстан-тәуелсіз мемлекет.

 

	Қазақстан-тәуелсіз мемлекет. Бұл дүниеде біздің бір ғана Отанымыз бар. Ол – тәуелсіз Қазақстан. Мемлекеттік тәуелсіздігіміз жарияланған бері Қазақстанды әлемнің жүзден астам елі таныды. Біздің еліміз бірқатар аса беделді халықаралық ұйымдарға, оның ішінде Біріккен Ұлттар Ұйымына, Халықаралық валюта қорына мүше болып қабылданды.

Егеменді ел болып, халқымыз өз еркімен тұңғыш Президентін сайлады. Елтаңбамызды, Туымызды белгіледік.

Қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе берілді.
Біздің туымыз – тәуелсіздік, тілегіміз – бейбітшілік, тыныштық. Еліміздің тұтастығын, жеріміздің бүтіндігін, халықтарымыздың жарастығын аман сақтау-әрбір азаматтың борышы.
1.Бұл дүниеде біздің бір ғана Отанымыз бар , ол -не?

A) бостандық

B)тәуелсіз Қазақстан

C) еліміз

D) тарихымыз

E) тыныштық

2.Мәтінде қандай синоним бар?

А) халық, ел

В) жуындыру, өру

С) көмек, жұмыс

D) қарындас, ағайын

Е) ояну, шығарып салу

3.Мәтіндегі негізгі ой қандай?

А) отаным-Қазақстан

В) президент сайлану

С) тазалықты сақтау, шашын өру

D) туымыз,тілегіміз

Е) мемлекеттік мәртебе

4.Қазақ тіліне не берілді?

А) бейбітшілік

В) бостандық

С) мемлекеттік мәртебе

D) тыныштық

Е) борыш

5.Біздің еліміз қандай ұйымдарға мүше болып қабылданды?

А) мектептің ұжымына

В) қамқор, әділетсіз

С) әділет қорына

D) Біріккен Ұлттар Ұйымына

Е) халықаралык спорт қоры

 

Лексика–грамматикалық тест:

1.  Қазақ алфавитінде неше әріп бар?

A) 40

B) 41

C) 42

D) 33

E) 36

2.Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті қай жылы сайланды?

A) 1992

B) 1991

C) 1990

D) 1993

E) 1995

3.Қазақстан Республикасының қандай рәміздері бар?

A) жалау, конституция, парламент

B) елтаңба, президент, мемлекет

C) ән – ұран, сайлау, ұлттық валюта

D) елтаңба, ту, әнұран

E) жалау,  мемлекет, президент

4.Сөздің құрамына енеді?

A) жұрнақ, жалғау, буын   

B) түбір, жұрнақ, жалғау

C) есімше, көсемше, үстеу  

D) түбір, жалғау, сөз

E) жұрнақ, қосымша, зат есім

5.Көптік жалғау жалғанған сөздер қатарын көрсетіңіз:

A) балалар, әкелер, аталар  

B) колледжге, тауға, мекемеге

C) суретші, әнші, оқытушы 

D) асыл, мықты, қуаныш, табыс

E) мектепте, парталарда, үйде

6.Қазақстан Республикасының рәміздері туралы заң қашан қабылданды?

A)1992 жылы 4 маусымда

B)1991 жылы 1 желтоқсанда

C) 1993 жылы 20 қантарда

D) 1990 жылы 4 шілдеде

E) 1995 жылы 30 тамызда

7.Жіңішке сөзді белгілеңіз:

A) сабақ

B) аймақ 

C) еңбек

D) асыл

E) мейман

8.«Конституция» сөзінің аудармасын табыңыз:

A) Заң

B) Отан

C) Ата заң

D) Нұсқау

E) Мемлекет

9.Тәуелдік жалғаулары жалғанған сөздер қатарын көрсетіңіз:

А) дүкендер, шаралар, кәсіптер  

В) үйім, үйің, үйі

С)  ұстазбын, студентпін, оқушымын

D) талапқа, отбасына, дәрежеге

Е) талабым, достар,есімдік

10.Жіктік жалғаулары жалғанған сөздер қатарын көрсетіңіз :

A) еңбегі, табысы, кәсібі

B) адамсын, азаматпыз,

C) үлгілі, сыпайы, мейрімді  

D) достар, замандастар, әріптестер

E) халық, құрбы, тұрды

11.Қазақстан Республикасы қашан тәуелсіз мемлекет болып жарияланды?

А) 1990 жылы 10 қараша

В) 1991 жылы 16 желтоқсан

С) 1992 жылы 22 қыркүйек

D) 1993 жылы 4 қараша

Е) 1991 жылы 1 желтоқсан

12.Қазақ тілінде неше септік бар?   

А) 7

В) 5

С) 6

D) 9

Е) 8

13.Ілік септік жалғаулары бар сөздер қатарын көрсетіңіз:

А) ағамның, досымның, дәптердің  

В) ауылға, сапарға, жиналысқа

С) ағаммен, досыммен, дәптермен  

D) ойынға, баққа, биікке

Е) азаматты, адамды, кітапты

14.Сын есімнің сұрақтарын көрсетіңіз:

А) не қылды? не істеді? 

В) кімнің? ненің?

С) қандай? қай? 

Д)  кімдер? нелер?

Е) қалай? қайтіп? не?

15.«Отансыз адам – ормансыз бұлбул» мақалының орысша аудармасын табыңыз:

A) Родная земля – золотая колыбель

B)Человек без Родины, как соловей без леса

C) Сила есть, ума не надо

D) Чистота – залог здоровья

E) В здоровом теле здоровый дух

 

Грамматикалық тапсырмалар:

Үлгі: Отбасы+лар, жанұя+лар
Үй................................................................................
Ана .............................................................................
Ата-ана........................................................................
Дос...............................................................................
Туыс..............................................................................
1.Отан туралы 5- мақал-мәтел дәптеріңе жаз.
2. Берілген есім сөздерді жұрнақ арқылы етістікке айналдыр.
(бейне,ой,бас,би).

3. әр топ бір-біріне 3 сұрақтан қойып, жауап береді.

4.Бос орынға сұрақтар қойыңдар.

А. ... ?

Ә. Мен жері кең-байтақ, көпұлтты,тәуелсіз Қазақстан мемлекетінде тұрамын.

А. ... ?

Ә. Ол- менің кіндік қаным тамған жер, яғни туған қалам,туған ауылым.

А. ... ?

Ә. Олар:Алатау,Тянь-Шань,Іле,Сырдария,Жайық,Ертіс,Есіл.

А. ... ?

Ә. Мен осындай тәуелсіз елде ержетіп келе жатқанымды мақтаныш етемін.

А. ... ?

Ә.Қазақстан көптеген елдермен экономикалық, мәдени және дипломатиялық қарым-қатынас жасайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан — біздің Отанымыз

 

Қазақстан Республикасы — Еуразия құрлығындағы мемлекет. Қазақстанның жері кең-байтақ және өте бай. Табиғаты әр алуан. Мұнда жазық дала да, орман да, тау да, өзен де,көл де,шөлді аймақтарда кездеседі. Әлемге әйгілі тарихи ескерткіштер, табиғаты көркем қорықтар, демалыс орындары көптеп кездеседі. «Медеу» мұз айдыны халқымыздың мақтанышы болып саналады. Талай белестерді өткізген қазақ халқы егемендік алды. 1991жылы 1 желтоқсанда Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті болып Н.Ә.Назарбаев сайланды.

 I.Мәтін бойынша сұрақтар қойылады.

1. Қазақстан Республиксы қай құрлықта орналасқан?
2. Қазақстанның жері қандай?
3. Қазақстанда қандай мұз айдыны бар?
4. Қазақстан Республикасының Президенті кім?
5. Мәтінді қысқаша мазмұндау, оқушылардың түсінгендерін тыңдау.

II.Төменде берілген мақал — мәтелдердің екінші сыңарын тауып жаз.

Ел іші — ........
Отансыз адам — ......
Отан — оттан да .....
Отан отбасынан ......

Керекті сөздер: ормансыз бұлбұл, басталады, алтын бесік, ыстық.

III. Тапсырма. Бос орынға керекті сөзді қой.

Қазақстан Республикасы ...... орналасқан.

Н.Ә.Назарбаев ...... Президенті.

Қазақстанның табиғаты .....

IV. Тапсырма.Тиісті жалғауларды қойып, көшіріп жазыңдар.

1.Біздің Отан.....- Қазақстан Республикасы.

2.Біз өз Отанымыз..... сүйеміз, мақтан етеміз.

3.Қазақстан аума......-2,7 миллион шаршы шақырымдай.

4.Шекарамыз солтүстігінде Ресей ....., шығысында Қытай..... шектеседі.

V. Тапсырма.Берілген сөздерден сөйлем құраңдар.

Тәуелсіз мемлекет.....

16 желтоқсан 1991 жылы ......

Әлем таныған.......

Ұлт өкілдері.......

Шектеседі ......

Бейнеленген ......

Glossary

Kazakh	Russia	English
тәуелсіз	независимый	independent
жариялау	указ	decree
әлем	земной шар	globe
Біріккен Ұлттар Ұйымына	Организация объединенных наций		uзnited Nations
халықаралық валюта	международная валюта		international currency
егеменді	суверенный		sovereign
мәртебе	статус		status
бейбітшілік	мир		world
тыныштық	спокойствие		calm
азаматтың борышы	гражданский долг		civic duty

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Астана

 

 

Біздің Республикамыз – тәуелсіз, егеменді ел. Қазақстанның жері - кең,байтақ. Еліміз Азияда орналасқан.          Тәуелсіз Қазақстанның астанасы - Астана қаласы. Қазақстан еліміздегі ең әдемі қала. Астана қаласы бұрын Ақмола деп аталған. Астана Есіл өзенінің бойында орналасқан. Қала халқы жылдан жылға өсуде. Қалада көп ұлттар тұрады. Көптеген жаңа әдемі ғимараттар, биік үйлер салынды. Қала көшелерінде көптеген тарихи ескерткіштер бар.Астана – болашағы үлкен қала.

1. Тәуелсіз Қазақстанның астанасы  қалай аталады. ?

A) Ақмола

B)Алматы қаласы

C) Астана қаласы.

D) Қызылорда

E) Орынбор

2. Астана қаласы бұрын қалай аталған?

А) Верный

В) Ақмешіт

С) Отырар

D) Ақмола

Е) Целиноград

3. Мәтіндегі негізгі ой қандай?

А) Отаным-Қазақстан

В) Астана қаласы.

С) тәуелсіз, егеменді ел.

D) туымыз,тілегіміз

Е) мемлекеттік мәртебе

4. Астана қай өзеңінің бойында орналасқан?

А) Жайық

В) Ертіс

С) Іле

D) Есіл

Е) Сырдария

5. Астана – болашағы қандай қала?

А) әдемі

В) үлкен

С) жақсы

D) мәдениетті

Е) күшті

 

Лексика–грамматикалық тест:

1.  Мына телефон менің достарымдікі. Астанада көмек керек болса, оларға ... болады.
А) хабарласуыңа
В) хабарлауға

С) хабарлауды

Д) хабарларды

Е)хабарлама
2. Ол емтиханға ... келмеді.
А) себепті
В) себепті жағдаймен
С) себепті жағдай
D) себептілік

Е) себеппен
3. Ол ... ... үйрене алмады.
А) Астана ауа райы
В) Астана ауа райының
С) Астана ауасы
D) Астана ауа райына.

Е)Астана ауа райынан

4.  Менің достарым Астанаға ... келді.
А) апта
В) бір аптаға
С) бір аптада
D) бір аптамен

Е) бір аптаны
5. Туған жердің жуасы да ... .
А) ащы
В) тәтті
С) дәмді
D) тұщы

Е)жақсы
6.  Тұйық және бітеу буындары бар сөзді көрсетіңіз.

А) ғарыш

В) күн

С) кеше    

Д) ай

Е) аспан

7. Тұйық буынды сөзді көрсетіңіз.

А) ел, ер, үй  

В) есік, шөп, егін  

С) жел, жер, жаз  

Д) су, күн, шық  

Е) ұя, жыл, жүз

8.Көптік жалғаулы зат есімді табыңыз.

А) гүлдер    

В) өлең

С) өтірік    

Д) шын

Е) есік

9. Туынды зат есімді табыңыз.

А) дүкен    

В) жерде    

С) айна    

Д) жазушы    

Е) ән

10. Қыстың өзіне тән белгісін атаңыз.

А) жауын    

В) жел    

С) шөп    

Д) жаңбыр     

Е) қар

11.Қазіргі кезде Астана қаласының тұрғындарының саны қанша адамға жетті?

А) бір миллион

В) тоғыз жүз мың

С) бір жарым миллион

D) жеті жүз мың

Е) сегіз жүз мың

12. Астана рәмізі «Бәйтеректің» ұзындығы не себептен 97 метр?

А)  халықтың ұсынысы

В) Алматыдан Астанаға 1997 жылы көшірілуіне байланысты

С) тәуелсіздік алғанына байланысты

D)Президенттің жолдауы

Е) архитектордың жоспары

13.Астанада қандайзәулім күмбезді мешіті бар.

А) «Нұр - Астана» зәулім күмбезді мешіті бар 

В)«Алматы» мешіті бар

С)«Ақ Орда» мешіті бар  

D)«Нұр - астана» мешіті бар

Е)«Астана» мешіті бар

14. Сын есімнің сұрақтарын көрсетіңіз:

А) не қылды? не істеді? 

В) кімнің? ненің?

С) қандай? қай? 

Д)  кімдер? нелер?

Е) қалай? қайтіп? не?

15. Астананың символы не?

A) «Думан» океанариум

B)«Нұр - Астана» зәулім күмбезді мешіті

C) Хан шатыр

D) Символы-Бәйтерек.

E) Президент сарайы

 

         Астана – болашағы үлкен қала.   1998 жылы  ЮНЕСКО-ның шешімі бойынша Астана қаласына «Бейбітшілік қаласы» деген жоғары атағы беріліп, медальмен марапатталды.Астана іскерлік жаңа мәдени орталыққа айналды. Астана қаласы – жаңа Қазақстанның белгісі.

 

Тапсырмалар:

1.Етістіктерді теріп жаз .

2.Мына сөзді септе: қала

3.Ашық буынды сөздерді теріп жаз.

4.Сөз құрамына қарай талда: көшесінде ,Астананың

5. Мәтіннен көптік жалғаулары жалғанған сөздерді теріп жаз:

6. «Қазақстан» туралы диалог құрастыр.

7. «Отан» туралы мақал жаз.

8.«Бәйтерек» сөзіне фонетикалық талдау жасау.

 

Glossary

Kazakh	Russia	English
кең	широкий	wide
Байтақ	просторный	spacious
ең әдемі	самый красивый	the most beautiful
бұрын	давно		long ago
ғимараттар	здания		building
тарихи	исторический		historical
ескерткіштер	памятники		monuments
марапатталды	награжден		awarded
орталық	центр		center
белгісі	знак		sign

 

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Ана тілі

         Тіл – халықтың алтын діңгегі. Өзін-өзі білетін әр халық алдымен өзінің туған тілін сыйлап, мақтан тұта білуі керек. Өйткені халықтың даналығы, жырлары, шежіресі сол халықтың тілінде жазылады. Тіл – қай ұлтта болса да қастерлі, құдіретті ұғым. Ол әр адамның бойына ана сүтімен бірге еніп, қалыптасады. Тіл – халықтың жан, сәні, тұтастай кескін-келбеті, болмысы. Адамды мұратқа жеткізетін – ана тілі. Әр халықтың, ұлттың құрмет тұтар өз ана тілі бар. Қазақ халқының ана тілі – қасиетті қазақ тілі.

Қазақ тілі түркі тілдердің ішіндегі ең таза әрі бай тілге жатады. Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі.

         Тіл – ұлттың жаны. Ал ұлттың болашағы – оның ана тілі. Тіл халықпен бірге өмір сүріп дамиды, әр ұлттың тілі – оның бақыты мен тірегі. Елбасы Н.Ә.Назарбаев халықтың болашағы туралы тереңнен толғай отырып, "мемлекеттің ең басты дүниесі тек ғана байлық емес, сонымен қатар ана тіліміздің болашағы" - деген болатын.

Ана тілі – алтын қазына, ана тілін қадірлеу, беделін нығайту біздің парызымыз.

1.Тіл – халықтың қандай діңгегі?

A) күміс

B)алтын

C) жақсы

D) тас

E) темір

2. Қазақ тілі кімнің тілдеріне жатады?

А) қыпшақ

В) араб

С) орыс

D) түркі

Е) ноғай

3. Мәтіндегі негізгі ой қандай?

А) Отаным-Қазақстан

В) тіл – қай ұлтта болса да қастерлі, құдіретті ұғым.

С) тәуелсіз, егеменді ел.

D) туымыз,тілегіміз

Е) Астана Есіл өзеңінің бойында орналасқан.

4. Ұлттың болашағы не?

А) қазақ тілі

В) орыс тілі

С) отаны

D) ана тілі

Е) халқы

5.Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі – қай тіл?

А) орыс тілі

В) ағылшын тілі

С) қазақ тілі

D) түркі тілі

Е) қыпшақ тілі

 

Лексика–грамматикалық тест:

1.Қазақстан халықтарының тілдер мерекесін көрсетіңіз

А) 22 қыркүйек

В) 22 қазан
С)16 желтоқсан
Д) 25 қыркүйек

Е)29 желтоқсан

2. Берілген мақалды жалғастырыңыз.
             Тілден артық қазына жоқ, ....
А) ұлт жоқ
В) тәрбие басы тіл
 С) қызыл тіл
Д) меңгеру керек
Е) тілден артық қасиет жоқ.

3. Көп тіл білетін адамды қалай атайтынын табыңыз.
А)ақын
В) тілші

 С)полиглот
Д)журналист
Е)маман
4. Қазақ тіліндегі үнді дауыссыздарды көрсетіңіз.
 А) к қ т с п
 В) ш щ ч х
 С) б в г ғ д
 Д) р л й у м н ң
Е) б в д ж з һ
5. Ұяң дауыссызды табыңыз.
А) к қ т с
В) б в г д
С) р л й у
Д) м н ң
Е) ж з һ й
6.Екі буыннан құралған сөзді табыңыз.
 А) талабы
В) ғалымдар
С) халық
Д) мемлекеттік
Е) шәкірттер
7. Туынды сын есімді табыңыз.
А)түркі
В) ұлттық
С) мемлекет
Д) халықпен
Е) сыйлық
8. Негізгі түбір сөзді көрсетіңіз.
А) білімділік
В) білім
С) білімпаз
 Д) шәкірт
Е) ана тілі
9. «Ұлан-байтақ» сөзінің синонимін табыңыз.
А) ұзақ, алыс
В) кең, шалқар
С)жақын, жуық
Д) көп, мол
Е) терең, таяз
10.Дұрыс әріпті табыңыз. «Тіл халық та...дыры»
А) к
В) қ
С) ғ
Д) г
Е) л
11. «Тілге бай» сөз тіркесінің синонимін табыңыз.
А) тілге шешен
В) тілі шоркақ
С) тілге кедей
Д) тілге жоқ
Е) тілге бай
12.«Көп тіл білу ... қолында»
А) менің
В) сенің
С) сіздің
Д) өзіңнің
Е) оның
13.Көмектес септігінде тұрған сөзді табыңыз.
А) шешен тілге
В) шешен тілмен
С) шешен тілді
Д) шешен тілден
Е) шешен тілде
14. Қатаң дауыссыздар қатар тұрған сөзді көрсетіңіз.
А) өнер алды
В) жақсы сөз
С) шешендік сөз
Д) қызыл тіл
Е) ұлт тілі

15. «Кіммен» деген сұраққа жауап беретін сөздің қай сөйлемде екенін көрсетіңіз.

А) Біз бөлмені тазаладық.

В) Дүкеннен нан, сүт сатып алдым.

С) Қыста балалар қармен ойнайды.

Д) Мен Нұргүлмен дүкенге бардым.

Е) Марат пен Асан дүкенге кетті.

Тапсырмалар:

1-тапсырма:Жұмбақты шеш, көшіріп жаз

Тілі жоқ өзінде,

Сөзі бар өзінде.

 

Ауызша жұмыс:
2-тапсырма:Мақалды түсініп оқы, мағынасын түсіндір:

Тіл - қаруы сөз,

Сөз - қаруы ой

3-тапсырма:Жақшадағы сөздерді қазақ тіліне аударып, сөйлемдерді көшіріп жаз.

 

1. Мен (о Родине) көп мақал-мәтел білемін. 2. Ыбырай Алтынсарин (для детей) мектептер ашты. 3. Астана қаласы (с каждым днем) өркендеп келеді. 4. Дина мен Гүлнұр (по телефону) сөйлесті.

 

4-тапсырма:Көп нүктенің орнына ілік септік жалғауларының тиістісін қойып, сөз тіркестерін көшіріп жаз. Сөздерге сұрақ қой.

 

Мұрат... кітабы, Абай... әндері, күз... ортасы, Кавказ... таулары, бұғы... терісі, Әсет... ауылы, өзен... суы, балық... майы, Асылбек... қарындасы, Ербол... дәптері, халық... мүлкі, әже... қолы, Айдар... досы, мұғалім... тапсырмасы, бөлме... терезесі.

5-тапсырма:Сөйлемдерді қазақ тіліне аудар.

1. Брат Ораза живет в Астане. 2. Цирк находится в центре города. 3. Сегодня день рождения моей бабушки. 4. Мама Кайрата работает в больнице. 5. Наш класс очень дружный. 6. Это дом моего друга. 7. Тетрадь Толеша лежит на парте.

Glossary

Kazakh	Russia	English
ана тілі	родной язык	native language
алтын діңгегі	золотая опора	gold support
сыйлау	уважать	respect
мақтау	хвалить		praise
мұрат	цель		purpose
құдіретті ұғым	бесценное понятие		priceless concept
кескін-келбеті	облик		look
болашақ	будущее		future
парыз	долг		debt
бедел	авторитет		authority

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

 

Асхана Біздің мектептің бірінші қабатында асхана бар. Асхана кең, жарық әрі таза. Мен сыныптастарыммен бірге үшінші сабақтан кейін асханаға тамақ ішуге барамын. Біз көбінесе сорпа немесе ботқа аламыз. Содан кейін тәтті нан және шай кейде шырын аламыз. Тамақ ішер алдында қолымызды жуамыз да, бір- бірімізге «Ас дәмді болсын!» деп айтамыз.

Біздің үйіміздің қасында екі қабатты үлкен асхана бар. Мұнда салқын тағамдар, ыстық тағамдар, сүт тағамдары, тәтті тағамдар және түрлі сусындар сатады. Мен түсте асханадан тамақтанамын. Дастарқан мәзіріне қарап, біріншіге сорпа, кеспе немесе борщ, екіншіге картоп пен ет, палау немесе манты, үшіншіге компот, шырын немесе шай аламын. Салқын тағамдардан капуста немесе сәбіз салатын жеймін. Кешкі асымды кейде үйден, кейде асханадан ішемін. Екіншіге палау немесе картоп алуды ұнатамын. Үшіншіге шай, самса немесе бауырсақ аламын.

1. Асхана нешінші қабатында орналасқан?

A) төртінші

B)бірінші

C) екінші

D) бесінші

E) үшінші

2. Балалар асханада не алады?

А) сорпа немесе ботқа

В) палау

С) борщ

D) манты

Е) ет

3. Мәтіндегі негізгі ой қандай?

А) Отаным-Қазақстан

В) асханада тамақтану

С) «Ас дәмді болсын!»

D) дастархан

Е) Астана Есіл өзеңінің бойында орналасқан.

4.  Кешкі асты қайда ішеді?

А) асханада

В) кафеде

С) мейманханада

D) досымның үйінде

Е) мектеп асханасында

5. Салқын тағамдардан не алады?

А) сорпа

В) палау

С) картоп

D) капуста немесе сәбіз

Е) компот

 

Лексика–грамматикалық тест:

1. Ауыспалы мағынада қолданылап тұрған сөзді табыңыз.

А)күн сәулесі нұрын шашады.

В) терезеден күн түсіп тұр.

С)күнсіздерге күн болған.

D)күнде-күнде осы жаттығуды қайталайды.

Е)кешегі күн ыстық еді.

2. “Биік” сөзінің тура мағынада қолданғанын белгілеңіз.

A) биік сезім.
B) биік тау.
C) биік ой.
D) биік тұлға.
E) биік сөз.

3. Ауыспалы мағынада қолданылған сөзді көрсетіңіз.

Ниетің қисық болса, ағайынға өкпелеме.

A) ниетің.
B) қисық.
C) болса.
D) ағайынға.
E) өкпелеме.

4. Көп мағыналы сөздің анықтамасын белгілеңіз.

A) затты атап білдіретін мағынасы.
B) бір келкі дыбысталып айтылатын сөз.
C) мағынасы басқа-басқа сөздер тобы.
D) сөздің екі я одан да көп мағынаға ие болуы.
E) мағыналары бір-біріне жақын сөздер тобы.

5. Омонимдес сөзді көрсетіңіз.

A) Гүлнәр мектепке барды.
B) Ол ақылды бала.
C) Айт болды.
D) Уақытты бағала.
E) Айгүл – зерек оқушы.

6. Антоним бола алмайтын сөзді табыңыз.

A) қара
B) ірі
C) сары
D) осал
E) қас

7.«Сұлу», «көркем», «әдемі» сөздер екенін анықтаңыз.

А) антоним сөздер.

В) омоним сөздер.

С) синоним сөздер.

D) қыстырмасөздер.

Е) қаратпасөздер.

8. Сөз құрамы нешеге бөлінеді?

А) 2;

В) 3;

С) 4;

D) 5;

Е) 6;

9. Тәуелдік формада тұрған сөзді көрсет.

А) оқушы

В) дәрігерсің

С) дәптерім

D) терезелер

Е) қалада

10.Мақалды толықтыр «Отансыз ... – ормансыз бұлбұл»

А) адам

В) кісі

С) ел

D) жер

Е) аспан

11. Сын есімнің сұрақтарын белгіле.

А) кім? не?

В) қалай? қайдан?

С) қашан? кімде?

D) қандай? қай?

Е) кімдер? нелер?

12. «Көп тіл білу ... қолында»
А) менің
В) сенің
С) сіздің
Д) өзіңнің
Е) оның
13.Есімдіктерді тап.

А) оқушы, мен, олар

В) мен, сен, сіз

С) дәрігер, олар, сол

D) міне, неше, бала

Е) сынып, сендер, өзім
14. Иелік формадағы сөзді көрсет.

А) оқушынікі

В) ұстаздың

С) Наташаға

D) сыныпта

Е) досыммен

15. Қаратпа сөзді белгілеңіз.

А) Шіркін, мына жердің кереметін-ай!

В) Иә, ол дәрігерге көрінді.

С) Меніңше, сенің бұл ісің дұрыс емес.

Д) Арман, тақтаға шық.

Е) Әдемі, сұлу, көрікті қыздар көп екен.

 

Тапсырмалар:

1-тапсырма: Көп нүктенің орнына жалғаулық шылауларды қойып жазыңдар.

Мен асханадан ... шай ішсем, ... шырын ішемін.

Мұғалімдер ..., сыныптастарым ... асханадан тамақтанады.

Маған ботқа ... палау беріңіз.

 

2-тапсырма:Шығармашылық жұмыс:

 Өз мектептеріңдегі асхананы суреттеңдер.

 

3-тапсырма: Көп нүктенің орнына септік жалғауларын қою.
Салқын тағамдар....капуста немесе сәбіз салатын жеймін. Ал түсте асхана.... тамақтанамын. Біз... асханамыз таза, жарық және кең. Мен таңертеңгі асымды үй.... ішемін.

4-тапсырма: Кестедегі сөздерді пайдаланып, сөйлем құраңдар.
Адамдар ,лимон, пияз, сәбіз, қызанақ, сүт, картоп, ет, қияр, нан, котлет, шырын, қымыз, бұрыш, қант, тұз, жұмыртқа, күріш, айран, қаймақ, палау, мәнті, кеспе, ұн, кофе, ботқа, балық, печенье, салат, дүнген кеспесі, бауырсақ, торт, балмұздақ, қуырдақ, шай, лағман, кәмпит қуырады, пісіреді,кеседі,жейді,ішеді,сатып алады,құяды.

5-тапсырма: Кестедегі сөздерді пайдаланып «Не жегіңіз келеді? деген тақырыпқа ауызша әңгіме құрастырыңдар.
Адамдар,біріншіге,екіншіге,үшіншіге,салқын тағамдардан,ыстық тағамдардан,ет тағамдарынан,тәтті тағамдардан,сүт тағамдарынан қой еті, салат, торт, қарта, шырын, шай, балық, май, сиыр еті, сорпа, айран, су, нан, лимон, кәмпит, сәбіз, ботқа, қазы, картоп, сүт, өрік, палау, шабдалы, борщ, кофе, лағман, қаймақ, ірімшік, кеспе, шұбат, жұмыртқа. алады.
Жазба жұмысы:

6-тапсырма: Тиісті сөздерді қойып жазыңдар.
1. Етті майға............................................................. қазанға
2. Шай ішу үшін суды.................................................. қуырады.
3. Сүтті ......................................................................... тұз
4. Тамақ тәтті болу үшін .................................... салады. Қайнатады
5. Тамақты ............................... пісіреді. ұн
6. Салат жасау үшін қызанақ пен қиярды............... қабығын.
7. Картопты қуыру үшін........................ аршиды. пісіреді.
8. Бидайдан........................ жасалады. жуады.

Glossary

Kazakh	Russia	English
бірінші қабат	первый этаж	ground floor
тамақ ішу	кушать	eat
тәтті	сладкий	sweet
салқын тағамдар	холодные блюда		cold dishes
ыстық	горячий		hot
сусындар	напитки		drinks
дастарқан мәзірі	меню		menu
жұмыртқа	яйцо		egg
күріш	рис		rice
кеспе	лапша		noodle

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Достық

Достық – адамдардың бір-біріне адал, қалтқысыз сеніп, бір мүдделі, ортақ көзқараста болатын қасиеті. Достық өзара жауапкершілік пен қамқорлықтың, рухани жақындықтың белгісі. Нағыз достық кісіге шабыт беріп, өмірде кездесетін түрлі сәтсіздіктерге мойымауға, басқа түскен қайғы мен қиыншылықты бірге көтеруге жәрдемдеседі. Дос-жарандардың мінездері әр түрлі болып келуі мүмкін.

Сатқындық, екі жүзділік, өтірікшілік, өзімшілдік достықпен сыйыспайды. Қазақтың дәстүрлі әдеп жүйесінде достыққа үлкен көңіл бөлінеді. Халық арасында достық туралы мақал-мәтелдер жеткілікті: “Дос жылатып, дұшпан күлдіріп айтады”, “Досы жақсының, өзі де жақсы”, “Дүниеде адамның жалғыз қалғаны — өлгені, қайғының бәрі соның басында”. Достыққа қарама-қарсы ұғым — қастық пен күншілдік. Мұндай сезімге ерік алдырғандар басқаның қуаныш-қызығын, ырыс-бағын көтере алмайды, дос дегеннің не екендігін білмейді. Дұрыс дос таңдай білу — өмірлік мақсаттардың бірі;

Достық – бұл өмірдегі ешнәрсемен бағаланбайтын құндылық. Дос табу оңай, ал оны сақтау одан да қиын. Достық қатынасқа нәзіктікпен қарап, берік сақтау керек. Өйткені ол да баптауды қажет ететін нәзік өсімдік сияқты. Біздер достықты сақтау үшін жан-тәнімізбен еңбектенбеуіміз керек. Қайтарымын қажет етпей, берудің жолдарын үйрену керек. Сенім мен жарқын көңіл – достықты берік ететін тірек саналады. Өзі шынайы дос бола білген адамның достары да көп болады және жер бетінде өзін жалғыз сезінбейді.

1.Достық – адамдардың бір-біріне адал, қалтқысыз сеніп, бір мүдделі, ортақ көзқараста болатын несі?

A) тірегі

B)мақсаты

C) қасиеті

D)мүддесі

E) достары

2. Қазақтың дәстүрлі әдеп жүйесінде достыққа қандай көңіл бөлінеді?

А) жоғары

В) үлкен

С) мықты

D) жауапты

Е) кіші

3. Мәтіндегі негізгі ой қандай?

А) дұшпандық

В) достық

С) азаттық

D) сыйластық

Е) жауапкершілік

4. Халық арасында достық туралы қандай  мақал-мәтелдер кең тараған?

А) “Досы жақсының, өзі де жақсы”

В) “Отансыз адам-ормансыз бұлбұл”

С) “ Ыдысын көріп асын іш”

D) “Өмір-үлкен мектеп”

Е) “Ұстаздан шәкірт озар”

5. Дос табу оңай, ал оны сақтау .... ?

А) жеңіл

В) ауыр

С)жақсы

D) қиын.

Е) жаман

 

Лексика–грамматикалық тест :

1.Тілдің ең кіші бөлігі не?

А) дыбыс

В) әріп

С) буын

Д) үн

Е) тіл

2.«Ә» әрпін қай сөзге жазуға болады?

А) ш...ңғы

В) к...сіп

С) тұм...р

Д) дост...қ

Е) ж...ңбыр

3.Тек бітеу буындардан тұратын сөзді табыңыз:

А) ұран

В) өмір

С) бағбан

Д) аналық

Е) қалалық

4.Үнді дауыссыз дыбыстан құрылған сөзді көрсетіңіз:

А) дүкен, ақыл

В) егіс, мезгіл

С) білім, білгіш

Д) өзен, ыстық

Е) ұлан, маймыл

5.Буынға дұрыс бөлініп тұрған сөзді табыңыз:

А) ең-бек-те-ну

В) ең-бек-тен-у

С) ең-бе-кте-ну

Д) ең-бе-кт-е-ну

Е) еңбек-те-ну

6.Қатаң дауыссыз дыбыстарды көрсетіңіз:

А) ф, к, қ, ж

В) т, с, м, п

С) с, т, л, к

Д) ш, п, х, ц

Е) х, к, с, г

7.Қазақ тілінде қанша дауысты дыбыс бар?

А) 15

В) 25

С) 13

Д) 12

Е) 26

8.«У» әрпінің жуан түрін анықтаңыз:

А) тігу

В) келу

С) жинау

Д) теру

 Е) беру

9.Үндестік заңына бағынбайтын қосымшаны көрсетіңіз:

А) -дің

В) -ден

С) -мен

Д) -лер

Е) -тен

10.Қосымша түрлерінің қатарын белгілеңіз:

А) септік, үстеу

В) жіктік, есімдік

С) негізгі, туынды

Д) жұрнақ, жалғау

Е) дара, күрделі

11.Туынды сөзді табыңыз:

А) еңбекпен

В) еңбекті

С) еңбекте

Д) еңбегің

Е) еңбекші

12.Табыс септігіндегі тұрған сөзді табыңыз:

А) оқытты

В) келді

С) балалы

Д) бұтақты

Е) ашты

13.«Аспан» сөзінің синонимдерін көрсетіңіз:

А) көкшіл, көгілдір

В) бұлт, көк

С) әуежай, арыстан

Д) көл, аспап

Е) әуе, көк

14.Мақалды жалғастыр: Еңбек - адамның көркі, адам-... .

А) заманның көркі

В) өмірдің көркі

С) үйдің көркі

Д) шешенің көркі

Е) әкенің көркі

15.Антонимдық жұп қайсысы?

А) оқиды-тоқиды

В) қарға-көкек

С) жолдас-адам

Д) өмір-өлім

Е) көкөніс- өзгеріс

 

Тапсырмалар:

1-тапсырма:Сөздерді оқыңдар. Сөздерді буынға бөліп, көшіріп жазыңдар. Соңғы буындағы дауысты дыбыстардың жуан немесе жіңішке екенін айтыңдар.

Достық, етікші, мұздай, шеберлер, құрылысшы, қаздар, ауылда, көшеде.

 

2-тапсырма:Сөздерді қазақшаға аударып, буынға бөліп жазыңдар. Буынның түрлерін анықтандар.

Воспитание, в мире, качество, значение, хозяйство, поколение, соединяющий, ответственный, издревле, понятие, кормилец, положение, последний, глубокий, будущее, рассказ, как железо.

 

3-тапсырма:Жаңа мағынаны тудырып тұрған қосымшаларды (жұрнақтарды) анықтаңдар.

Оқушы, әнші, басшы, үйшік, жолдас, бастық, қалашық, жұмысшы, етікші, хабарлас, қалалық, дәрілік, малшы, баяндама, сақшы, сөйлем, сенім, озат, сайлаушы, білім, білгіш, замандас, түйіншек.

Glossary

Kazakh	Russia	English
көзқарас	мнение	opinion
жауапкершілік	ответсвенность	responsibility
қамқорлық	защита	protection
рухани	духовный		spiritual
қиыншылдық	трудности		hardship
оңай	легко		easily
нәзіктік	нежность		tenderness
берік	сила		force
шынайы дос	настоящий друг		true friend
дұшпан	враг		enemy

 

 

 

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

 

Денсаулық

Денсаулық – зор байлық. Денсаулық – адам өмірінің бағалы заты. Сондықтан, адам күнделікті өзін – өзі күту, дұрыс тамақтану, тыныға отырып қажетті дене жаттығуларын жасап, дене тұлғасының дұрыс жетілуін қадағалау қажет. Сонда ғана сұлу да сымбатты болып өсесіңдер. Оқушылардың салауатты өмір салтын насихаттауға қосқан үлестері мен спорттық жарыстарда жеткен жетістіктері туралы айтып, мадақтау.

«Президентіміз Н.Назарбаевтың «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Қазақстан халқына Жолдауынан: Жастар біздің болашағымыздың тірегі. Мемлекет жаңа буынның алдында барлық есіктер мен жолдарды ашып отыр. Біздің креативті ырғақты жастарымыздың күш – жігер жұмсап, құлаш сермейтін тұсы осы!» - деген болатын. Денсаулықтың қадірін ауырмай тұрып бағалай білейік.

 

1.Денсаулық – ол не ?

A) байлық

B)мақсаты

C) қасиеті

D)мүддесі

E) бағалы зат

2. Адам күнделікті  не істеу керек?

А) дұрыс тамақтану

В)дұрыс сөйлеу

С) мықты

D) ойлау

Е) дұрыс отыру

3. Мәтіндегі негізгі ой қандай?

А) дұшпандық

В) денсаулық – зор байлық

С) азаттық

D) сыйластық

Е) жауапкершілік

4.  Президентіміз Н.Назарбаев  Қазақстан халқына Жолдауының аты ?

А) «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол»

В)«100 нақты қадам»

С) «Қазақстан-2030»

D) «Нұрлы жол»

Е) «ЭКСПО-2017»

5. Оқушылардың салауатты өмір салтын насихаттайтын не ?

А) оқу

В) білім

С)спорт

D) театр

Е) кино

 

Лексика–грамматикалық тест:

1. Қазақстанда әлемдік деңгейде дамыған спорт түрі? 
А) тоғызқұмалақ 
В) бокс 
С) қазақша күрес 

Д)шахмат

Е)футбол
2. Қазақтың ұлттық ойыны? 
А) қазақша күрес 
В) бокс 
С) жеңіл атлетика 

Д) ауыр атлетика

Е) волейбол
3.Д.Тұрлыханов қай спорт түрімен шұғылданды? 
А) күрес 
В) волебол 
С) бокс 

Д)шахмат

Е)футбол
4. Пекин олимпиадасында ауыр атлетикадан алтын медаль алған Қазақстандық спортшы? 
А) Ж. Үшкемпіров 
В) И. Ильин 
С) Б. Сәрсекбаев

Д)О.Шишигина

Е)Б.Саттарханов 
5.Бірінші байлық не? 
А) денсаулық 
В) ақша 
С) бақыт

Д) еңбек

Е) жұмыс 
6.Денсаулыққа зиянды әдеттер? 
А) шылым шегу 
В) спортпен айналысу 
С) таңертеңгілік жаттығу

Д) жаттығу жасау

Е)жүгіру 

7.Антонимі бар қатарды белгілеңіз.

А) Өмірдің ащысы мен тұщысын қатар көріп келе жатқан бір бейбақ.

B) Қос жирен бастарын шұлғып, қайта-қайта пысқырынады.

С) Бүгін түн бойы ол баласын бауырына қысып жатты.

D) Бірақ миына сіңіп қалған дағдыдан әлі арыла алмай жүр.

E) Сөйтіп дар мен ар арпалысқа түсті.

8.Тұрақты тіркесті анықтаңыз.

А) Халық мұнша жиылады деген есте жоқ.

B) Ойын басталмай-ақ жұрт қымызға бас қойып жатыр.

C) Хорымыз жамырап жақсы шықпады.

D) Сауыққа өз әлімізше жақсы даярланғанбыз.

E) Әмірқан шығысымен шапалақ шартылдады.

9.Синонимнің анықтамасын көрсетіңіз.

А) Мағыналары жақын сөздер.

В) Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер.

С) Жазылуы бірдей, бірақ мағыналары басқа сөздер.

D) Заттың атын білдіретін сөздер.

Е) Заттың сынын білдіретін сөздер.

10.«Сұлу», «көркем», «әдемі» сөздер екенін анықтаңыз.

А) антоним сөздер.

В) омоним сөздер.

С) синоним сөздер.

D) қыстырмасөздер.

Е) қаратпасөздер.

11.Антонимдерді анықтаңыз.

А) биік - аласа.

В) әдемі - сұлу.

С) жаман - нашар.

D) ұстаз - оқытушы.

Е) қайратты - жігерлі.

12.«Үлкен» сөзінің антонимін белгілеңіз.

А) биік.

В) қысқа.

С) жаман.

D) кіші.

Е) сұлу.

13.«Ұзын» сөзінің антонимін белгілеңіз.

А) биік.

В) қысқа.

С) аласа.

D) төмен.

Е) қара.

14.Мағынасы бір-біріне қарама-қарсы сөздердің атауын белгілеңіз.

А) синоним сөздер.

В) біріккен сөздер.

С) қысқарған сөздер.

D) омоним сөздер.

Е) антоним сөздер.

15.Мақалдың жалғасын табыңыз.

Қыстың қамын ...

А) ойлау керек.

В) қыста жина.

С) күн сайын еске түсір.

D) жазда ойла.

Е) атадан үйрен.

 

Тапсырмалар:

 

1- тапсырма :
Жақшаны ашып, сөйлемдерді аударып, жазу. 
1.(Күнде, таңертең) я занимаюсь гимнастикой. 
2. (Сенбі күні) с семьей выезжаем в горы. 3. (Аптасына екі рет ) хожу в спортвный зал на тренировки. 
4.Тренировки (5-6сағат) проводятся. 5.Заниматься спортом(ұнатамын).

 

2 - тапсырма:Диалогты төменде берілген сөз тіркестерімен толықтырып сөйлесу. 
Сен ертеңгілік жаттығумен күнделікті шұғылданасың ба? 
- ...................................................................................... 
- Спорт туралы бағдарламаны қашан көресің? 
- .................................................................................................. 
- Спорт үйірмелеріне қашан барасың? 
- .................................................................................................. 
- Туристік базаға қай кезде барып тұрасың? 
- ................................................................................................... 
- Жақсы демал, денсаулығың мықты болсын! 
Керекті сөз тіркестері: әр таңда, апта бойы, бос уақытымда, жолдастарымен келіскен күні. 

3- тапсырма:Мәтіннен түбірлес сөздерді тауып жазыңдар, сөз құрамына қарай талдаңдар.

 

4- тапсырма:Өз достарын туралы әңгімелеңдер.

Жадыра –оқушы. Ол жақсы оқиды. Жадыра оқулықтарын таза ұстайды. Оны мұғалімдер мақтайды. Жадыра- мектептегі үлгілі оқушы.

 

5- тапсырма:Берілген сөздерді қосымшалардың түріне қарай бағанаға бөліп жазыңдар.

Сұрама, өнеріне, жаратылған, сіңірген, алғысым, ризашылық, мұрагеріміз, уақытша, жақсылыққа, өнерпаз, көйлекшен, байланыс, танымал, жолдастық, тәрбиеленуші, көркемдік, шығыстың, жан-жақтымын,тапқыр, бақытты, көргішпін.

Glossary

Kazakh	Russia	English
күнделікті	каждодневно	daily
дұрыс тамақтану	правильное питание	proper diet
тынығу	отдыхать	rest
жаттығулар	упражнения		exercises
зиянды әдеттер	вредные привычки		pernicious habits
ауру	заболевание		disease
ұрпақ	поколение		generation
қоғам	общество		society
салауатты өмір салты	здоровый образ жизни		healthy lifestyle
жетістіктер	достижения		progress

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

 

Спорт сенің серігің

Бірінші байлық - денсаулық, денсаулық адамның ең қымбат дүниесі. Сондықтан біз денсаулығымызды нығайту үшін спортпен айналысуымыз керек. Футбол ойнауда, шаңғы тебу де де, гимнастикамен айналысу да т.б. спортпен айналысу жатады. Тіпті, қар күреу, ағаш жару секілді үй шаруасын атқаруда спортпен шұғылданғандай пайда болады. Ал қыздардың үй сыпырып, терезе сүртіп ыдыс-аяқ жуғаны әрі анасына көмек, әрі денсаулығына пайдалы мұның бәрі қимылын қозғалысқа салауатты өмір салты үшін маңызды екенін көрсетеді. Спорт сенің серігің- Жанға дауа, қолға күш. Сергітетін адамды- Қимыл менен қозғалыс, - дегендей жазғы демалыс күндерінде спортпен айналысуды ұмытпаңыз. Спорт денсаулықты жақсартады.Салауатты өмір салтын қалыптастыруда спорттың маңызы зор.

Спорт бүгінде елімізде жақсы дамып келеді.Спорттың қай түрін алып қарасақ та, барлығы да денсаулыққа пайдалы.Спорттың күнделікті қолданыстағы мынадай түрлерін атай аламыз:коньки,шаңғы тебу,қолкүрестіру,футбол,волейбол,баскетбол,бокс,еркін күрес,жеңіл атлетика,ауыр атлетика,тайэквондо,дзюдо,велоспорт,жүзу,т.б.

Егер адам осы спорт түрлерінін бірімен айналысса,өмірде маңызды жетістіктерге жетеді. Тәуелсіз Қазақстанның болашағы жарқын болуға үлес қосамыз.

1.Спорт – ол не?

A) байлығың

B) серігің

C) қасиетің

D)мүддең

E) бағалы затың

2. Спорт денсаулықты  не істейді?

А) сергітеді

В) жақсартады

С) байытады

D) күшейтеді

Е) дұрыс отыру

3. Мәтіндегі негізгі ой қандай?

А) Отансыз адам-ормансыз бұлбұл

В) Денсаулық – зор байлық

С) Азаттық

D) Спорт сенің серігің

Е) Жауапкершілік

4. Салауатты өмір салтын қалыптастыруда спорттың маңызы қандай ?

А)үлкен

В)мықты

С) керемет

D) жақсы

Е) ауыр

5. Оқушылардың салауатты өмір салтын насихаттайтын не ?

А) оқу

В) білім

С)спорт

D) театр 

Е) кино

 

Лексика–грамматикалық тест:

1.Ойлауды қажет ететін ойын түрін атаңыз.

А) футбол

В) баскетбол

С) тоғызқұмалақ

D) волейбол

Е) теннис

2. Мен шахмат үйірмесіне қатыса... – керекті жалғауды жалғаңыз.

А) -бын            

В) -мен          

С) -сіз           

D) -мын                 

Е) –мыз

3. Асық қолданатын спорт түрі.

А) баскетбол

В) ханталапай

С) футбол

Д)шахмат

Е) тоғызқұмалақ

4. «Біз мектепте спорт үйірмесіне қатысамыз» - деген сөйлемдегі есімдік түрін анықтаңыз.

А) сілтеу

В) өздік

С) сұрау

Д) жіктеу

Е) белгісіздік

5. Қазақ халқының ұлттық ойынын белгілеңіз.

А) лото

В) дойбы

С) баскетбол

Д) тоғызқұмалақ

Е) шахмат

6. Заттың қимылын білдіретін сөз табын табыңыз.

А) зат есім

В)сын есім

С)есімдік

Д)етістік

Е) сан есім

7. Буынға дұрыс бөлінген сөзді табыңыз.

А) то- ғыз- құм-ал-ақ

В) то-ғыз-құ-ма-лақ

С)тоғ-ыз-құма-лақ

Д) то-ғыз-құма-лақ

Е)тоғыз-құ-малақ

8.Мектеп спортзалында балалар.....

А) кітап  оқиды

В) футбол ойнайды

С) шахмат ойнайды

D) сурет салады

Е) би билейд

9. «Әдемі», «сұлу», «көркем», «көрікті» деген сөздер қандай сөздер.

А) синоним

В) антоним

С) омоним

D) көп мағыналы

Е) сөз құрамы

10. Табанына байлап, қолға қос таяқ ұстап жүру қандай.
спорттың түрі?
А) шаңғы

В) коньки

С) велосипед

Д) доп

Е)дөңгелек
11. Шаңғы спортының Отаны қай ел болып есептеледі?
А) Испания

В) Норвегия

С) Англия

Д) Швеция

Е)Қазақстан
12. Шаңғышы қандай арнаулы киім кию керек ?
А) қалың әрі суық өтпейтін киім
В) жеңіл әрі жел өтетін киім
С) ыңғайлы әрі жел өтпейтін киім
Д)жылы емес   

Е)ыңғайлы әрі ауыр

13. Қазақстанда әлемдік деңгейде дамыған спорт түрі? 
А) тоғызқұмалақ 
В) бокс 
С) қазақша күрес 

Д)шахмат

Е)футбол
14. Қазақтың ұлттық ойыны? 
А) қазақша күрес 
В) бокс 
С) жеңіл атлетика 

Д) ауыр атлетика

Е) волейбол
15.Д.Тұрлыханов қай спорт түрімен шұғылданды? 
А) күрес 
В) волебол 
С) бокс 

Д)шахмат

Е)футбол
16. Пекин олимпиадасында ауыр атлетикадан алтын медаль алған Қазақстандық спортшы? 
А) Ж. Үшкемпіров 
В) И. Ильин 
С) Б. Сәрсекбаев

Д)О.Шишигина

Е)Б.Саттарханов 

Тапсырмалар:

1- тапсырма:Спорт ойындарының атауларын теріп жазып, әрқайсысы бойынша білетін мәліметтеріңді дәптерге жазыңдар.

 

2 - тапсырма:Бір-біріне қатысы бар сөздерді ілік септігі жалғауы арқылы байланыстырыңдар.

 1.Қазақстан                              1.спорт шеберлері

 2.Алматы                                  2.әйелдер волейбол командасы

 3.Қызылорда                            3.тұрғындары

 4.Волейболшылар                   4.халықаралық одағы

 

3 - тапсырма:Өздеріңе ұнайтын спорт ойыны туралы бір-біріңмен сөйлесіңдер.

 

4 - тапсырма:Берілген сөздерді дұрыс байланыстырып, сөйлем құрап жазыңдар.

Меценат/ ұғым/ қазақ халқы/ бар/ бұрын.

Дәулет адамдар/ әнші, ақын, өнер адамы/ көмек/ көрсету.

Шүлен/ дәстүр/ Тәуелсіз Қазақстан/ жалғасын/ табу.

Жыл сайын/ өнер, әдебиет, ғылым/ үздік табыс/ жету/ азамат/ «Тарлан» сыйлығын беру.

 

5 - тапсырма:Көп нүктенің орныны тиісті жалғауларды қойып жазыңдар. Көмекші есімді табыңдар.

Қала... іші., ауыл... сырты, көпір... үсті, аялдама... алды, аялдама... арты, төсек... жаны, базар... маңайы, орман... жаны, жол... қасы.

 

Glossary

Kazakh	Russia	English
спортпен айналысу	заниматься спортом	do sport
шұғылдану	увлекаться	addict
қимыл	движение	movement
сергіту	отдыхать		rest
күрес	борьба		struggle
еркін күрес	вольная борьба		freestyle wrestling
жеңіл атлетика	легкая атлетика		athletics
ауыр атлетика	тяжелая атлетика		weightlifting
жүзу	плавать		swim
жетістік	победа		victory

 

               Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

 

Мектеп Адам қанша жыл өмір сүрсе де, қандай іспен айналысса да, өмірдегі ең ұмытылмас сәттер болып мектепте өткізген уақыт қалатын шығар. Мектеп-білім үлкен кеме. Осы кемеде он бір жыл уақытты әр бала өткізеді. Мектеп табалдырығын тарыдай болып аттап, он бір жыл бойы білім алып, таудай болып шығамыз. Алғашқыда мектепке келіп әрбір әріпті, әрбір санды жазып үйрену қиынға соққан еді.Мектепте оқу қандай қызық!  Мектепте қазақ тілі, орыс тілі, математика т. б кабинеттері бар. Олар кең, жарық. Мұнда бір асхана, спорт залы, емдеу кабинеті бар. Оқушылар кітап оқиды, дәптерге жазады, сурет салады. Мектеп - білім ордасы. Біздің мектепке қош келдіңіздер!

1. Мәтін не туралы?

А. Адам туралы

В. Уақыт туралы

С. Өмір туралы

Д.Спорт туралы

Е. Мектеп туралы

2.Кемені немен салыстырған?

А. Санмен

В. Адаммен

С.Мектеппен

Д.Уақытпен

Е. Біліммен

3.Сөйлемді аяқта

Мектеп-білім ............

А.Үлкен ортақ

В.Үлкен бала

С.Үлкен тары

Д.Үлкен әріп

Е.Үлкен кеме

4 Мектепте біріншіден үйренуге не қиын болды ?

А. Адамды, мектектепті

В.Кемені, тарыны

С.Әріпті, санды

Д.Баланы, білімді

Е. Жақсыны,жаманды

5. Өмірде мектепте өткізген уақыт қалады ма?

А. Ия

В. Жоқ

С Білмеймін

Д. Қиын жауап беруі

Е.Қалмайды

                                  Лексика–грамматикалық тест:

1. Ілік септіктің жалғауы бар сөзді көрсет.

А) оқушыны,баланы.

Б) оқушының,баланың.

С) оқушыға,балаға.

Д) оқушыда,балада.

Е) оқушыдан,баладан.

2. Барыс септіктің жалғауы бар сөздер.

А) қаламға,дәптерге.

Б) мұғалімде,үстелде.

С) борды,терезені.

Д) өшіргішпен,сөздікпен.

Е) қарындашпен,кітаппен.

3. Көмектес септікте тұрған сөзді тап.

 А) кітапты.

Б) жолға.

С) мектеп.

Д) бормен.

Е) оқушы.

4. Ашық буынды сөзді тап.

А) білім.

Б) терезе.

С) пияз.

Д) картоп.

Е) достар.

5. Қай септікте тұрғанын көрсет: спорттан.

А) барыс септік.

Б) шығыс септік.

С) атау септік.

Д) ілік септік.

Е) табыс септік.

6. Ненің? сұрағына жауап беретін сөзді тап.

А) дәптердің.

Б) бағасы.

С) қабырғаны.

Д) күнделікті.

Е) кітаппен.

7. Шығыс септіктегі зат есімді  белгілеңіз.

А) еттің.

Б) бағаны.

С) өшіргішпен.

Д) қаламды.

Е) баладан.

8.Тура мағыналы сөзді табыңыз.

А) Құлақ салды.

Б) Құлақ етін жеді.

C) Баспасөз – қоғамның құлағы, тілі.

D) Құлағым ауырып жүр.

E) Ақпа құлаққа айтсаң, ағып кетеді.

9.Көп нүктенің орнына қай дауыстыны қойғанда мағыналы сөз шығатынын белгілеңіз.

Оқул...қ.

А)у

В)а

С)о

Д)ы

Е)и

10.Бас әріппен жазылатын сөзді анықгаңыз.

А) Тараз

В) Таразы

С) Ақпан

Д) Шілде

Е) Дәптер

11.Синоним болатын қатарды табыңыз.

А) Еріншек, сараң.

B) Ауыл-аймақ, ағайын.

C) Күйзелу, сүйсіну.

D) Келемеждеу, мазақтау.

E) Тоңу, шаршау.

12.Қазақ тіліне тән дыбыстардың санын анықтаңыз.

А) 5.

B) 6.

C) 7.

D) 8.

E) 9.

13.Қазақ тіліне тән дыбыстар топтастырылған қатарды белгілеңіз.

А) Ә, ғ, қ, к, ң, ө, ү, ұ, і.

B) Ғ, қ, і, к, ә, ң, ө, ү, ұ..

C) һ,ә, ғ, қ, ң, ө, і, ұ, ү.

D) Ы, ә, ғ, қ, ң, ө, ұ, і.

E) Ә, ғ, ү, қ, ң, ы, ұ, і, у

14.Буынға бөлінбейтін сөзді табыңыз.

А) Тарс.

B) Мұра.

C) Қарындаш.

D) Сызғыш.

E) Парта.

15.Төрт буынды сөзді табыңыз.

А) Құмырсқа..

B) Қарапайым.

C) Адамгершілік.

D) Арбакеш.

E) Таңертеңгілік.

 

 

Мен қалай оқуға бардым Менің Дұлат деген досым бар еді.Атасы оны оқуға берді.Бір күні ойнайын деп бардым.Дұлат кітап оқып отыр.Тыңдасам,кітабында жұмбақ,мысал,мақал,өлең басқа да жақсы сөздер бар.          Оқу үйренгім келді.Оқып үйренсем мен де Дұлаттай оқыр едім.Үйге қайтып келдім.Әкеме оқуға барғым келетінін айттым.Ертеңіне әкем мені оқуға апарды.

1.Мәтіннің тақырыбы не туралы?

А) сыныптасы туралы

В) досы туралы

С) жыл мезгілдері  туралы

Д) отбасы туралы

Е) мектеп туралы

2.Атасы оны қайда берді?

А) медресеге

В) оқуға

С) қалаға

Д) университетке

Е) бала-бақшаға

3.Дұлат не істеп отыр?

А) кітап оқып отыр

В) ойнап отыр

С) жазып отыр

Д) сөйлеп отыр

Е) сызып отыр

4.Мәтінге сәйкес мақалды белгілеңіз.

А) Отан оттан да ыстық

В) Асы бар аяқ әдемі

С) Жалқау-жарты кісі

Д) Досы жоқ адам-тұзы жоқ тағам

Е) Өнер алды қызыл тіл.

5.Мәтіндегі сөйлемді аяқтаңыз.

Оқып үйренсем мен де..............

А) дәрігер болар едім

В) сөйлесер едім

С) ойнап жүрер едім

Д) Дұлаттай болар едім

Е) ғалым болар едім

 

Мәтінді оқып, тапсырмаларды орында

1.Өзекті сөздерді анықта/ выделите ключевые слова/

2.Мәтіннен 2 зат есімді тауып септікте

3. Мәтіннен сөйлемдерді айтылу мақсатына қарай 3 сөйлем құрастыр:

Хабарлы, лепті, сұраулы / 3 сөйлем болу керек/

 

Грамматикалық тапсырмалар:

1.Берілген сөздерді сөз құрамына талдаңыз.

  сыныпта, айында, оқушылары, мектептің

 сабақтары, тілдерінде, тақырыпқа, сабақта

2.Берілген сөзге фонетикалық талдау жасаңыз.

 Орай , биыл

3.Берілген сөздерді  Ілік. Жатыс. Шығыс септіктеріне қойып жазыңыз.

4.Берілген етістікті осы шаққа қойып жіктеңіз.

Оқу ,  сөйлеу

5.Оқу,білім туралы 3-4 мақал - мәтел жазыңыз.

 

 

                                                  Glossary

Kazakh	Russia	English
өмір сүру	жить	live
ұмтылмас	незабываемые	unforgettable
кеме	корабль	ship
емдеу кабинеті	Мед.кабинет		Honey.cabinet
білім ордасы	Очаг знаний		Center of knowledge
Тыңдау	слушать		listen
оқулықтар	учебники		textbooks
дәріс	знание		knowledge
сыныптас	одноклассник		classmate
септіктер	падежи		cases

 

 

             Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

 

 

 

Интернет туралы ұғым Интернет-жиырмасыншы ғасырдың аяғында пайда болған. Интернет қазір жер шарының әр түкпірін байланыстырып сан алуан адамдарды, елдерді біріктіреді.      Интернет 1960 жылдары АҚШ-та дүниеге келдi.Оны соғыс бола қалған жағдайда бір-бірімен телефон арналары арқылы қосылған компьютер желілерімен байланысып отыру үшін АҚШ-ның орталық барлау басқармасының қызметкерлері ойлап тапқан. Сексенінші жылдардың басында Интернет деген термин пайда болды. Бұл ағылшынның халықаралық желі деген сөзі.

1. Мәтін не туралы?

А. Компьютер туралы

В. Уақыт туралы

С. Интернет туралы

Д.Спорт туралы

Е. Мектеп туралы

2.Интернет қашандүниеге келдi ?

А. 1962 жылдары

В. 1960 жылдары

С. 1965 жылдары

Д. 1966 жылдары

Е. 1961 жылдары

3.Интернет қайда дүниеге келдi ?

А. Қазақстанда

В. Германияда

С. АҚШ-та

Д. Ұлыбританияда

Е. ҰҰТ-та

4.Нешінші жылдардың басында Интернет деген термин пайда болды?

А. Сексенінші

В. Тоқсаныншы

С. Жетпісінші

Д. Алтыншы

Е. Оныншы

5. Интернет қандай ұғымды білдіреді?

А.Қызмет

В. Жоқ

С Желі

Д.Тапсырыс

Е.Сеть

 

                                    Лексика–грамматикалық тест:

1.  Дүние жүзіндегі компьютерлер мен серверлер жиынтығы қалай аталады?

А)  компьютер

В)  модем

С)  интернет

Д)  электронды пошта

Е) сайт

2.Күрделі сан есімді табыңыз.

А)Мыңдап  

В) елулерде 

С) жүз 

Д) екеу

Е) екі бүтін оннан үш 

3.  Интернет қайда пайда болды?

А)  Еуропада

В)  Ресейде

С)  Францияда

Д)  Қазақстанда

Е)  АҚШ-та

4. Құрмалас сөйлем нешеге бөлінеді?

А) беске

В)  алтыға 

С)  үшке

Д) екіге

Е)  жетіге

5.  Интернет арқылы не істеуге болмайды ?

А)  соңғы жаналықтарды оқу

В)   ауа райы туралы мәлімет алу

С)  тауарға тапсырыс беру

Д)  ұшақ билетіне тапсырыс беру

Е)  тамақ жіберу

6.Қате жазылған шылауды табыңдар.

А) Сіз оқисыз ба?

В) Келеді ау деймін

С) Ақ пен қара

Д) Сен  ше?

Е) Олар

7. Интернет желісіне қосылу үшін не қажет?

А)  сайт

В) модем

С) телефон

Д) үстел

Е) жұмыс

8. Асан  әке ..... әңгіме оқыды.

А) сияқты

В) және

С) туралы

Д)әрі

Е) сияқты

9. Электронды поштаның қызметін анықтаңдар.

А) Веб-тораптар жиынтығы

В) сілтемелер жасайды

С) керекті мәлімет іздейді

Д) түрлі хаттарды жөнелтеді

Е)  файлдарды өшіреді

10.Берілген сөйлемдегі етіс  түрін табыңдар.Бапкерлер ақылдасты.

А) Өздік етіс

В) өзгелік етіс

С) ырықсыз етіс

Д) ортақ етіс

Е) ашық рай

11.  Бізге интернет не үшін керек емес?

А) құжаттарды қабылдау үшін

В) тауарды сатып алу үшін

С)  ұйықтау үшін

Д) ауа райын білу үшін

Е) видео материалдарды жіберу үшін

12.Берілген  қатардан буын үндестігіне бағынбайтын қосымшаны табыңдар.

А) күйші

В) өлең

С) сазгер

Д) ән

Е)  әнші

 13. Компьютерде отырғанда неше минут сайын  көзге жаттығулар жасау керек?

А) 5-10

В) 10-15

С) 20-25

Д) 30-40

Е) 1 сағат

14.Берілген сөйлемді толықтырыңдар.  Ән..........

А) тартылады  В) қол соғады  С) ойнаймыз Д) айтамыз Е) оқимыз

15.Орыс тілі арқылы енген кірме сөзді табыңдар.

А) ән В) күй С) музыка  Д) өлең   Е) тақпақ

 

 

 

                             Интернеттiң негiзгiқосымшалары.

         Интернеттiң мүмкiндiгi шексiз. Талғамы мен көңiл-күйiне қарай одан қызықтыратын көп нәрсе табуға болады.

         E-mail-электрондық пошта.  Желі тұтынушылары арасында  мәлімет алмасу ісін жүзеге асыратын қызмет жүйесі. Ол арнайы пошта бағдарламалары көмегімен  жүзеге асырылады. Оның көмегімен санаулы минуттар ішінде хабарды  жеткізе аласыз. Ол үшін пернетақтада тиісті хабар мәтінін  теріп, белгілі электрондық мекен жайына жіберсеңіз болғаны. Осынау тәсілдеме арқылы достарыңызбен,  сыныптастарыңызбен, көршілеріңізбен  араласуға болады.

 

Тапсырмалар:

1.  Берілген сөйлемнен тұйық етістігін тауып, етістіктің үш шағына қойыңдар.

1)Желі тұтынушылары арасында  мәлімет алмасу ісін жүзеге асыратын қызмет жүйесі.

2) Осынау тәсілдеме арқылы достарыңызбен,  сыныптастарыңызбен, көршілеріңізбен  араласуға болады.

Үлгі:

Нақ осы шақ	Келер шақ	Жедел  өткен шақ

2.Мәтіннен күрделі сөздерді теріп, қай түріне жататынын жазыңдар.

3. Берілген сөзге тәуелді септеу жасаңдар.

1) көмегі

2) поштам

4.  Асты сызылған күрделі сөзге морфологиялық талдау жасаңдар.

1) Талғамы мен көңiл-күйiне қарай одан қызықтыратын көп нәрсе табуға болады.

2) Ол үшін пернетақтада тиісті хабар мәтінін  теріп, белгілі электрондық мекен жайына жіберсеңіз болғаны.

5.Берілген сөйлемге синтаксистік талдау жасаңдар.

1) Ол арнайы пошта бағдарламалары көмегімен  жүзеге асырылады.

2) Оның көмегімен санаулы минуттар ішінде хабарды  жеткізе аласыз.

6. Берілген тақырып бойынша диалог құрастырыңдар.

1) «Интернет құрылысы». 2) «Электронды пошта»

 

І. Лексикалық тапсырмалар

1. Мына сөздермен сөйлем құрастырыңдар:

   Электронды пошта,  Е-mаіl

2. Сөздердің сәйкестігін табыңдар:

Элетронды пошта                          связь

Хат                                                   сеть

Желі                                                 электронная почта

Байланыс                                         письмо

3. «Интернет желісі не үшін қажет?» деген сұраққа өз ойларыңды жазыңдар.

4. Өз күн тәртібін жоспарлаңдар.

5.Мақал-мәтелдерді аяқтаңдар.  

ü Жақсы сөз - ...  .

ü Өнер алды - ...  .

ü Басқа пәле - ...  .

ü Тіл - ..  .

ü Ең тәтті де - ...  .

ü Ең ащы да - ...  . 

             Керекті сөздер: тіл, тиексіз, тілден, қызыл тіл, жарым ырыс.

 

ІІ. Грамматикалық  тапсырмалар:

1. Берілген сөздерге антоним жазыңдар: жылдам,  тұңғыш.

2. Берілген сөздердің синонимін табыңдар: Пайдалану, уақыт

3. Берілген сөзге морфологиялық талдау жасаңдар:жеткізілді

4. Мына сөйлемдермен 1 сабақтас құрмалас сөйлем жасаңдар.

Электронды поштаның пайда болуын 1965 жылы жатқызуа болады. Осы жылы Массачусетк – технологиялық институтының қызметкерлері Ноэль Моррис және То Ван Влек операциялық жүйесіне арналған MAIL бағдарламасын жазды.

5. Берілген сөйлемдерден модаль сөздерді табыңдар.

1. Рас, Ділдәні Абай сүйіп қатқан жоқ. 2. Мүмкін, олар үйде жоқ. 3. – Иә, мен де солай ойлаймын. 4. Бүгін бізге оқулықтар мен дәптерлер керек. 5. Маған жасыл түсті алма сияқты бір жемісті көрсетті.

 

Glossary

Kazakh	Russia	English
әр түкпір	каждый уголок	every corner
АҚШ	США	USA
желі	система	system
байланысу	связь		communication
орталық	центр		center
басқарма	ведущий		key
халықаралық желі	международная система		international system
мәлімет	сведения		information
бағдарлама	программа		program
пернетақта	интерактивная доска		permeated

 

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңы

 

Есентай Ерботин           Есентай Ерботин 1940 жылы 13 қазанда Павлодар облысы Баянауыл ауданы Мәшһүр Жүсіп ауылында колхозшы шаруаның отбасында дүниеге келген. 1959 жылы онжылдық мектеп бітіріп, әскери қатарға шақырылған. Есентай Ерботин Қарағандыдағы педагогикалық институтың филология факультетін 1967 жылы бітіріп, біраз уақыт ауылда мұғалім болады. Әдебиет мұғалімі Е.Ерботин енді өзін журналистика саласында байқап көргісі келеді де облыстық «Қызыл ту» газетінде және кейіннен Павлодар облысындағы Қазақ радиосының тілшісі болып жұмыс істейді. Есентай Ерботин көптеген кітаптардың авторы, ақынның «Серік пен Берік», «Менің досым», «Далаға саяхат» сияқты шығармалары оқырмандарға таныс. Еңбектерінің бірі – «Балалар бала болғанда» атты жинағы

1. Мәтін не туралы?

А. Суретші туралы

В. Уақыт туралы

С. Жазушы туралы

Д.Спортшы туралы

Е. Ұстаз туралы

2.Есентай Ерботин  қай жылы дүниеге келдi ?

А. 1940 жылы

В. 1946 жылы

С. 1965 жылы

Д. 1948 жылы

Е. 1949 жылы

3.Қай  жерде жұмыс атқарды ?

А. Қазақстанда

В.Оңтүстікте

С.Павлодарда

Д.Алматыда

Е.Қарағандыда

4.Есентай Ерботин  нені бітірді?

А. Павлодардағы педагогикалық институтын

В. Қарағандыдағы педагогикалық институтын

С. Алматыдағы педагогикалық институтын

Д. Тараздағы педагогикалық институтын

Е. Семейдегі педагогикалық институтын

5. Оның  жинағы қалай аталып шықты?

А. «Балалар бала болғанда»

В. «Бұлақ»

С «Құпия дәптер»

Д. «Күндер-ай»

Е . «Асар»

                                    Лексика–грамматикалық тест:

1.Ілияс Жансүгіров қай жерде дүниеге келді?

А)Маңғыстау облысы

Б)Алматы облысы

С)Қарағанды облысы

Д)Талдықорған облысы

Е)Қызылорда облысы

2.Өтебай Тұрманжанов өлеңдері қай басылымға шыға бастады?

А) «Қазақ» газетіне

В) «Серке»газетіне

С) «Дала уәлияты»газетіне

Д) «Ақ жол»газетіне

Е) «Комсомол»газетіне

3.Мұқан Иманжанов кім?

А)ақын

В)жазушы

С)сатирик

Д)драматург

Е)режиссер

4.Мұзафар Әлімбаевтың алғашқы кітабы қалай аталады?

А) «Жарық жұлдыз»

В) «Маржан сөз»

С) «Қарағанды жырлары»

Д) «Көңіл күнделігі»

Е) «Үндемейтін ұл»

5.Балаларға танымал «Менің атым-Қожа»повесінің авторы кім?

А)Ілияс Жансүгіров

В)Өтебай Тұрманжанов

С)Мұзафар Әлімбаев

Д)Бердібек Соқпақпаев

Е)Мұқан Иманжанов

6.1927 жылы башқұрт елінде өмірге келген жазушыны табыңдар.

А)Ілияс Жансүгіров

В)Машқар Гумеро

С)Мұзафар Әлімбаев

Д)Бердібек Соқпақпаев

Е)Қадыр Мырзалиев

7.Машқар Гумеровтың Домбай атты кейіпкері қай шығармасында сомдалған?

А) «Ұя»

В) «Ерегес»

С) «Аңсау»

Д) «Құпия дәптер»

Е)Қасиетті тақия»

8.Мұқан Иманжановтың балаларға арнап жазған шығармалары қай уақыттан бастау алды?

А)оқып жүрген кезінде

В)қызмет жасай бастағанда

С)Ұлы Отан соғысы кезінде

Д)Алматыда оқып жүргенде

Е)мектеп бітірген соң

9.Машқар Гумеровтың Домбай атты кейіпкері қандай пәндерден қиналатынын табыңдар.

А)тарих,әдебиет

В)табиғаттану,тарих

С)ана тілі,математика

Д)математика,тарих

Е)табиғаттану,математика

10. «Баламен сырласу» өлеңінің авторын табыңдар.

А)Қадыр Мырзалиев

В)Қастек Баянбаев

С)Ескен Елубаев

Д)Сұлтан Қалиев

Е)НұрдәулетАқышев

9. Машқар Гумеровтың Домбай  атты кейіпкері қандай пәндерден  қиналатындарын табыңдар.

А)тарих,әдебиет

В)табиғаттану,тарих

С)ана тілі,математика

Д)математика,тарих

Е)табиғаттану,математика

10. «Баламен сырлану»өлеңінің авторын табыңдар.

А)Қадыр Мырзалиев

В)Қастек Баянбаев

С)Ескен Елубаев

Д)Сұлтан Қалиев

Е)Нұрдәулет Ақышев

11. Қай сөйлемнің құрамында жалқы есімдер қатысқан?

А) Ертең мен емтихан тапсырамын.

В) Кеше неге келмедің?

С) Сіздің атыңыз кім?

Д) Алақай, апам келе жатыр!

Е) Әлия Семей қаласындағы Абай мұражайына барды.

12. Етістігі жедел өткен шақ тұлғасында тұрған сөйлемді көрсетіңіз.

А) Ертеде бір қария болыпты.

В) Екінші сабақтан кейін үзіліс болады.

С) Баянауылға дейін автобуспен келдім.

Д) Менің досым Алматыда тұрады.

Е) Кеше ерте тұрыппын.

13. Етістігі қалау райда тұрған сөйлемді табыңыз.

А) Мен келесі аптада Көкшетауға барамын.

В) Студенттер университетке бара жатыр.

С) Ертең маған келіп кетерсің.

Д) Кеше қызықты кітап оқыдым.

Е) Ұлттық мұражайға барғым келеді.

14. Тұйық етістіктің жұрнағын табыңдар.

А) –ып

В) –у

С) –а

Д) –ар

Е) –ма

15. Шартты райдың жұрнағын анықта.

А) –са, -се

В) –да, - де

С) –та, -те

Д) –ла, ле

Е) –қа, - ке

І.Лексикалық тапсырмалар :

1. Мына сөздермен сөйлем құрастырыңдар:

   Жазушы, ақын,шығармалары, белгілі

2. Сөздердің сәйкестігін табыңдар:

тілші                                                             размышления

оқырман                                                       читатель

толғаулар                                                     корреспондент, журналист

Кеңес Одағының батыры                            Союз писателей

меншікті тілші                                             вдохновение

шабыт                                                           награжден 

марапатталған                                             собственный корреспондент

Жазушылар одағы                                      Герой Советского Союза

3. Қандай қазақ балалар журналдарын білесіңдер?

4.Сәкен Сейфуллин туралы не білесіңдер?

5. Қазақстанның табиғаты тамаша жерлерін атап шығындар.

 

ІІ Грамматикалық тапсырмалар:

 

1. Берілген сөздердің антонимін жазыңдар:мықты, аяқтады, тұңғыш.

2. Берілген сөздердің синонимін табыңдар:дүние жүзі, өмірге келу.

3. Берілген сөзге морфологиялық талдау жасаңдар:жазған

4. Мына сөйлемге синтаксистік талдау жасаңдар:

Әлімбаев Мұзафар 1923 жылы Павлодар облысы Шарбақты ауданы Маралды аулында дүниеге келген.

5. Берілген сөздерді сөз құрамына талдаңдар.

байлық, табиғаттың, денсаулыққа, сақтаймыз.

6.Етістіктерді бұйрық райға қойып жазыңдар.

Жүгіре жөнелді,болды,естілді,жүгіру,беремін,қопсытты,ақтады.

 

Glossary

Kazakh	Russia	English
шаруаның отбасында	в крестьянской семье	in peasant family
әскери	военный	military
тілші	журналист	journalist
шығармалары	произведения		works
оқырмандар	читатели		readers
таныс	знакомый		familiar
жинақ	сборник		collector
басылым	печатное издание		printed edition
кейіпкер	герой		hero
жетістік	победа		victory

 

 

       Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

 

Үлкенді сыйлау Үлкенді сыйлау - қазақ халқының ата салты. Үлкенді сыйлау, ең алдымен, әке мен шешені сыйлаудан басталады. Өз отбасын, өз ата-анасын сыйламайтын ұл мен қыз  басқа адамдарды да сыйлай алмайды.  Ата-ана баланы дүниеге  келтіріп, өмір  береді, тәрбиелеп өсіреді, білім береді.  Есейген  бала  ата-анаға қамқоршы болуға  жараса – жігіт  болғаны.

Ата мен ананың  қартайғанда бойынан күші  қайтады. Бірақ  олардың ақылы,  көпті көрген  тәжірибесі отбасына үлкен көмегін  тигізеді. Ол үшін ата-анамен ақылдасып, олардың пікірін тыңдап отыру керек. Ата-ананы  сыйлаған жастардың өз балалары да кейін соны қайталайды. Ата-ананың тәжірибесін бойға сіңіре білу – әр баланың парызы.

1. Мәтін не туралы?

А. Мұғалімді сыйлау

В. Отанын сыйлау

С. Үлкенді сыйлау

Д. Адамдарды сыйлау

Е. Мемлекетті сыйлау

2.Үлкенді сыйлау, ең алдымен  неден басталады ?

А.  жақсы сөйлеуден

В. достықтан

С.тәрбиеден

Д.Әке мен шешені сыйлаудан

Е. адамгершіліктен

3.Жігіт  болғаны дегенді қалай түсінеміз ?

А.мықтыболу

В.қамқоршы болу

С.мақтаншақ болу

Д.ақылды болу

Е.әдепті болу

4.Ата мен ананың  қартайғанда бойынан не  қайтады ?

А. жаны

В. күлкісі

С. күші

Д. сұлулығы

Е. денсаулығы

5. Әр баланың парызы неде ?

А.Тыңдай білу

В. Ақыл айта білу

С Дұрыс сөйлей білу

Д.Тәжірибені бойға сіңіре білу

Е .Өзін ұстай білу

                                Лексика–грамматикалық тест:

1.Түсіндірме сөздік немен таныстырады?

А) сөз тіркестерімен

Б) дұрыс жазылуымен

В) негіз сөздермен

Д) сөз байлығымен

Е) дұрыс айтылуымен

2.«Күздің бірінші күні» ертегі-повесінің авторы кім?

А) Б.Әбілов

Б) Ы.Алтынсарин

В) А.Құнанбаев

Д) Е.Елубаев

Е) Б.Соқпақбаев

3.Жалқы есімді белгілеңіз.

А) Тау

В) Кітап

В) «Абай жолы» романы

Д) Қала

Е) Қағаз

4.Мына сызба бойынша жасалған сөзді табыңдар: зат есім+жұрнақ =сын есім

А) айтыс

Б) сабырлы

В) ақылдырақ

Д) мақтаншақ

Е) кітапхана

5. Наданмен дос болғанша,

    .... .... .... ... ... ... ... ... . Мақал-мәтелдің жалғасын табыңдар.

А) Кітаппен дос бол.

Б) Жауыңмен қас бол.

В) Адаммен дос бол.

Д) Ақылдымен дос бол.

Е) Көпті көргенмен дос бол.

6.«Өнер-білім бар жұрттар» өлеңінің авторы кім?

А) Ы.Алтынсарин

Б) А.Құнанбаев

В) М.Әлімбаев

Д) Қ.Мырзалиев

Е) Б.Соқпақбаев

7.Мақсатты келер шақтың жұрнағын көрсетіңдер.

А) –сын, -сін

Б) –са, -се

В) –мақ, -мек, -пақ, -пек, -бақ, -бек

Д) –ыл, -іл, -л

Е) –ын, -ін, -н

8.А.Байтұрсыновтың айтуы бойынша білімді болуға не керек?

А) ақша

Б) ақыл

В) оқу

Д) мектеп

Е) денсаулық

9.Болашақта мен мектебімнің атын шығармақпын. Сөйлемдегі етістік қай шақта тұр?

А) мақсатты келер шақ

Б) өткен шақ

В) ауыспалы осы шақ

Д) жедел өткен шақ

Е) дұрыс жауап жоқ

10.Өз білмегеніңді кісіден сұра, ... . Мақалдың жалғасын табыңдар.

А) кісі болмаса сұрама

Б) кісі болмаса, кішіден сұра

В) үлкен болмаса, кішіден сұра

Д) кітаптан оқып ал

Е) кіші болмаса, үлкеннен сұра

11.Оқу, үйренумен санаға қонатын ақиқат жайлы түсінікті не деп атаймыз?

А) ақыл

Б) сана

В) білім

Д) ұғымдар жиынтығы

Е) ой

12.Мен бос уақытымда мектептегі спорт үйірмесіне қатыс+^+□. Сөйлемдегі шартты белгілерге келетін дұрыс қосымшаны белгілеңдер.

А) –пақ+пын

Б) –пақ+пыз

В) –пақ+сың

Д) –пақ+сыз

Е) –пақ+тар

13.Дерексіз зат есімі бар сөйлемді белгілеңдер.

А) Емтиханнан бес алдым.

Б) Қызықты кітап екен.

В) Емтиханда қорқыныш болған жоқ.

Д) Менің сабырлы болуым керек.

Е) Мен кітап сатып алдым.

14.Адам көркі киім емес – ... .

А) білім

Б) ақша

В) шаш

Д) сөз

Е) машина

15.Зат есімнен сын есім тудыратын жұрнақтарды көрсетіңіз.

А) –шақ, -шек

Б) –лы, -лі, -ты, -ті

В) –дай, -дей

Д) –рақ, -рек, -ырақ- ірек

Е) –дар, -дер, -тар, -тер

 

 

1. Сызбаны толтырыңыздар.

 

 

 

 

 

2. Неге? сұрағына жауап беретін сөйлемдер  құраңыздар.

 

                             ........

                           ........

Ата-анам             ........      үйретеді

                             ........

                             ........

 

3. Мына кестені толтырып жазыңыздар

Ілгерінді ықпал	Кейінді ықпал	Тоғыспалы ықпал

4. Сөйлемді мағынасына қарай толықтырыңыздар.

Мен __________ айтқанын тыңдаймын.                           жақсыдан үйрен

Отбасында __________ бірінші орында тұруы керек.     сөздің

Сәлем - ____________ анасы.                                             сыйластық

Әкем маған ылғи ________ дейді.                                      анамның

5. Тұрақты сөз тіркестерінің мағынасын түсініп, сөйлем құраңыздар.

Ашуға бой алдырды, салқын қарай бастады, түн ұйқысын төрт бөлді.

6 -жаттығу. Сөйлемдерді қазақ тіліне аудар. Зат есімдерді қай септікке қойдың?

1. Из песка готовят стекло. 2. Мама Болата работает в банке. 3. В магазине продают много интересных книг. 4. Саша пришел в библиотеку с Сұлтаном. 5. Эти брюки мне сшила младшая сестра. 6. В Атырау мы поехали на поезде. 7. Весной часто идут  проливные дожди. 8. Театр находится в центре города. 9. Завтра из Актюбинска приедет мой  старший брат. 10. Ученики рисуют  на асфальте красками.

 

Glossary

Kazakh	Russia	English
шаруаның отбасында	в крестьянской семье	in peasant family
әскери	военный	military
тілші	журналист	journalist
шығармалары	произведения		works
оқырмандар	читатели		readers
таныс	знакомый		familiar
жинақ	сборник		collector
басылым	печатное издание		printed edition
кейіпкер	герой		hero
жетістік	победа		victory

 

           Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Әбілхан Қастеев

 

 Әбілхан Қастеев- қазақ бейнелеу өнерінің негізін салушысы.

Әбілхан Қастеев қазақтың тұңғыш кәсіби суретшісі, кескіндемешісі, қоғам қайраткері, қазақ бейнелеу өнерінің негізін салушысы. Ол 1904 жылы Талдықорған облысында туған. 1929 жылы Алматыға келіп, Хлудовтың студиясына қатысады, бейнелеу өнерінің негізін үйренеді. Әбілханның суретшілік мұрасы өте бай. Оның мыңнан астам туындылары бар. Қастеевтің суреттері табиғат, ескі және жаңа тұрмыс, халықтың өмірі, дәстүрі туралы.

Әбілханның Абайдың, Жамбылдың, Шоқанның кескіндерін жасады. Дарынды суретшінің қазақ халқының тұрмысын бейнелеген туындылары «Колхоз тойы»,, «Жайлаудағы радио», «Соңғы хабарлар», «Сүт фермасы», т.б. Көптеген суреттерінің бас кейіпкерлері – еңбек адамдары.

Әбілхан Қастеев 1973 жылы қайтыс болды. Алматыда оның атында көркемсурет училищесі және мемлекеттік көркем галереясы бар.

 

1. Мәтін кім туралы?

А.  И.В.Хлудов

В. Абай Құнанбаев

С. Жамбыл Жабаев

Д. Әбілхан Қастеев 

Е. Шоқан Уәлиханов

2.Әбілхан Қастеев қай жылы дүниеге келдi ?

А. 1904 жылы

В. 1906 жылы

С. 1905 жылы

Д. 1908 жылы

Е. 1909 жылы

3.Әбілхан Қастеев  кімнің кескіндерін жасады ?

А.Назарбаевтың

В.Сулейменовтің

С.Абайдың

Д.Бауыржанның

Е.Кастеевтің

4.Әбілхан Қастеевтің ұстазы кім?

А. Пушкин А.С.

В. Хлудов Н.Г.

С. Алексеев Ф.Я.

Д. Айвазовский И.К.

Е. Архипов А.Е.

5. Әбілхан Қастеев қай жылы қайтыс болды ?

А.1976

В. 1974

С 1973

Д.1978

Е .1979

 

                                Лексика–грамматикалық тест:

1.Термин сөздердi табыңыздар.

А) сөз, буын
В) пай-пай, қап
С) ұрпақ, мұғалiм
Д) бүгiн, кеше
Е) ғанибет, пәтер

2.Белгілі бір ғылым саласында ғана қолданылатын сөздер – ...
А) диалект сөздер

В) термин сөздер

С) кәсіби сөздер
Д) тарихи сөздер

Е) ғылыми сөздер

3.Қысқарған сөзді табыңыздар.
А) кг, ТМД

В) Қызылорда, Ақтөбе

С) сөйтіп, ештеңе

Д) әркім, әлдекім

Е) өнерпаз, суреткер

4.Газет-журналдар тілі қай стильге жататынын анықтаңыздар.

А) публицистикалық стиль                                                                                                                                 В) ғылыми стиль                                                                                                                      С) ресми стиль                                                                                                                                      Д) әдеби стиль                   Е) ауызекі сөйлеу стилі  

5.«Жаңа сөз» деген мағынаны беретін терминді табыңыздар.
А) архаизм

В) историзм

С) идиома

Д) метонимия

Е) неологизм 

6.Қысқарған сөздерді табыңыздар.                                                                                                      А) тасбақа, өндіріс                                                                                                                                                В) ата-ана, есепші                                                                                                                                  С) ҚР, ТМД, журфак                                                                                                                                            Д) кеше келді, күндіз                                                                                                                                        Е) баспахана, азды-көпті                                                                                                           

7.Стилистика қай тілдің сөзі екенін анықтаңыздар.

А) араб                                                                                                                                                 В) латын                                                                                                                                                  С) орыс                                                                                                                                                          Д) грек                  Е) француз         

8.Публицистикалық стильдің жазбаша түрін көрсетіңіздер.
A) Лирика
B) Повесть
C) Пьеса
Д) Мақала
E) Поэма
9.Неологизмді көрсетіңіздер.
А) жалпы
В) жалын
С) ғарышкер
Д) оймақ                                                                                                                                                                                                                                                             Е) кебеже

10.Термин сөздерді табыңыздар.
А) жаздыр, келтір, оқыт

В) пай-пай, туу, қап

С) сөз, сөз тіркесі, буын

Д) кеше, бүгін, алда

Е) болашақ, ұрпақ

11.Жаңа сөздер немесе неологизмдердің анықтамасын табыңыздар.

 А) тілдегі тұтас сөздердің жиынтығы

 В) қолданыстан шығып қалған сөздер

 С) белгілі бір кәсіпке байланысты сөздер

 Д) тілдегі жаңа ұғымды білдіретін сөздер                                                             

 Е) ауыспалы мағынаны білдіретін сөздер

12.Ғылым мен техниканың әрбір саласына байланысты қолданылатын арнаулы сөзді табыңыздар.
А) саяхат                                                                                                                                                       В) табиғат                                                                                                                                                                              С) термин                                                                                                                                 Д) сахна                                                                                                                                                                           Е) диалог    

13.Біріккен сөз қатысқан қатарды табыңыздар.

A)  Аяғымен кезек тебу.
B)  Беті ашық шелек.
C) Еламан түршігіп кетті.
Д) Қуаныш ұзағынан болсын.
E) Төргі бөлмеде.

14. Архаизм сөздердің анықтамасын белгілеңіздер.
A) Белгілі кәсіппен шұғылданатын адамдар арасында айтылатын сөздер.
B) Ғылым, техника саласындағы арнаулы ұғымдарды білдіретін сөздер.
C) Белгілі бір аймақ тұрғындарының сөздері.
Д) Басқа тілден енген сөздер.
E) Қолданыстан шығып қалған сөздер.

15.Бірігу арқылы жасалған зат есімді көрсетіңіздер.

А) белбеу

В) ауыл-аймақ

С) Ертіс өзені

Д) қағаз

Е) ата-ана

 

Грамматикалық тапсырмалар:

 

1. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерінен сөйлем құраңыздар.

1. туған, Әбу Насыр әл-Фараби, қаласында, Отырар.                                                    2. қалдырды, ол, жазып, іргелі, еңбектер.                                                                                    3. шебер, әл-Фараби, музыкалық, аспаптарда, орындаушы, болды.

2.Термин сөздер дегеніміз не? Мысал келтіріңіздер.

3. «Ойлау», «Зерттеу» етістігін 4 райға қойып жіктеңіздер.

4. Сөздерді орнына қойып, сөйлемді дұрыс құрастырыңыздар.

Әлемдік, әрқашанда, хабардар, ақпараттан.                                                                             Көтеру, жүйесінің, қабілеттерін, білім, беру.                                                                Бағалайды, білім, университеттің, беру, жүйесін, жоғары.                                         Сұраным, университет, мол, түлектеріне.

5. Қысқарған сөздерді пайдаланып, сөйлем құрастырыңыздар.

 

Glossary

Kazakh	Russia	English
тұңғыш	первый	initial
кәсіби суретшісі	профессиональный художник	professional artist
кескіндеме	графика	graphics
бейнелеу өнері	изобразительное искусство		fine art
мұра	наследие		heritage
таныс	знакомый		familiar
тұрмыс	жизнь		life
дарынды	талантливый		talented
әлемдік	всемирный		world
түлектер	выпускники		graduate

 

 

 

       Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

 

 

 

Абай мұражайы

Абайдың мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби-мемориалдық қорық мұражайы–ақынның туғанына 95 жыл толуы қарсаңында  1940 жылғы 1-сәуірдегі қаулысы бойынша ұйымдастырылды.  1995 жылы Абайдың 150 жылдық мерейтойына орай Абай мұражайы мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби-мемориалдық «Жидебай-Бөрілі» қорық-мұражайы болып қайта құрылды.

Мұражай экспозициясы келесі залдардан тұрады: «Абай және оның дәуірі», «Абай шығармашылығы», «Абай шығармашылығының қайнар бұлақтары», «Абай аудармалары мен музыкалық мұрасы», «Шығыс поэмалары», «Ескендір поэмасы», «Күмбезді зал», «Жыл мезгілдері», «Жаз өлеңіне арналған панорамалық заң», «Тақырыптық көрмелер залы», «Ақындық айналасы», «Абай халық жүрегінде», «Сыйлықтар залы».

Абай қорық-мұражайы қорында 20 мыңнан астам жәдігері, 12 950 кітабы бар ғылыми кітапхана және көшірме жасайтын ғылыми-техникалық бөлім бар.

1. Мәтін не туралы?

А. Кітап туралы

В. Абай Құнанбаев

С. Адамдар туралы

Д. Абай мұражайы

Е. Техника туралы

2.Мұражай қай жылы ұйымдастырылды ?

А. 1940 жылы

В. 1946 жылы

С. 1965 жылы

Д. 1948 жылы

Е. 1949 жылы

3.Мұражай экспозициясы  неше залдардан тұрады ?

А.23 залдан

В.13 залдан

С.7 залдан

Д.16 залдан

Е.9 залдан

4.Абай қорық-мұражайы қорында  қанша жәдігер қойылған?

А. 45 мыңнан астам

В. 20 мыңнан астам

С. 12 мыңнан астам

Д. 25 мыңнан астам

Е. 19 мыңнан астам

5. Абай қорық-мұражайында қандай бөлімдер бар ?

А.Балалық шағы

В. Ұлттық аспаптар

С.Ғылыми кітапхана және көшірме жасайтын ғылыми-техникалық

Д.Әдеби-көркем

Е .Шығармашылық

 

                                Лексика–грамматикалық тест:

1. Қазақстан  қай  жылы БҰҰ мүшелігіне қабылданды?
А) 1990

 В) 1991

С)1992

Д)1993

Е)1994
2. Астана қаласы Қазақстанның қай бөлігінде орналасқанын табыңыз.
А) Оңтүстігінде

В) Солтүстігінде

С) Батысында

Д) Шығысында

 Е) Орталығында
3. Ертіс өзенінің бойында орналасқан қаланы табыңыз.
А) Петропавл

В) Көкшетау

С) Арқалық

Д) Павлодар

Е) Астана
4. Сөйлем қандай ойды білдіреді.
А) Үлкен

В) Толық

С) Тиянақты

Д) Қызық

Е) Қысқа
5. Төменгі сөздерден антонимдерді табыңыз.
А) Кедейлік – байлық

В) Кең - байтақ

С) Биік – заңғар

Д) Зор - үлкен 

Е) Кіші - кішкентай
6. ҚР мемлекетінің рәміздері нешінші жылы қабылданғанын көрсетіңіз.
А) 1990ж 2 маусым

В)1991ж 4 маусым

С) 1992ж 4 маусым

Д) 1993ж 5 маусым

Е) 1994ж 7 маусым
7. «Геральдика» қай тілден алынғанын табыңыз.
А) Парсы

В) Түркі

С) Латын

Д) Грек

Е) Француз
8. Сөйлем айтылу мақсатына қарай неше топқа бөлінетінін көрсетіңіз.
А) Төрт

В) Үш

С) Бес

Д) Алты Е) Екі
9. Мақалды жалғастырыңыз
Туға құрмет - …
А) Елге қуаныш

В) Туға тағзым

С) Жерге сенім

Д) Елге тағзым

Е) Елге құрмет
10. Ұлттық валютамыз нешінші жылдан айналымға енгізілді?
А) 1992ж 15 қараша

В) 1993ж 15 қараша

С) 1994ж 15 қараша

Д) 1995ж 15 қараша

Е) 1996ж 15 қараша
11. Тұрлаусыз мүшелерді анықтаңыз.
А)Жалаң, жайылма

В) Бастауыш, пысықтауыш

С) Бастауыш, баяндауыш

Д) Толықтауыш, анықтауыш

Е) толымды, толымсыз
12. Толықтауыштың сұрақтарын көрсетіңіз.
А) Кім? Кімде?

В) Кашан? Қалай?

С) Кімге? Кімде? Кімді?

Д) Қалай? Қай?

Е) Қандай?қашан?
13. Синоним сөздерді табыңыз.
А) сыйлау, сыйласқан

В) Тату, бауырмал

С) Отаншыл, намыс

Д) Қасиет, ұлт

Е) Намыс, міндет.
14. Отан неден басталатынын табыңыз.
А) Қаладан

В) Мектептен

С) Отбасынан

Д) Жақсылықтан

Е) Жастардан

Лексикалық  тапсырмалар:

1. Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіздер.

1)    Мұражайдың рөлі қандай?

2)    Сендер тұратын қалада, ауылда қандай мұражайлар бар?

3)    Қандай мемориалдық мұражайларды білесіңдер?

2. ҚР мұражайларын атаңыздар.

3. «Өнер» сөзін қатыстырып мақал-мәтелдер құрастырыңыздар.

4. «Мен Абай - ақын  мұражайындамын» тақырыбына диалог құрастырыңыздар.

5. «Қазақстан» телеарнасы арқылы көрсетілетін бір бағдарлама жайында баяндаңыздар.

 

Грамматикалық тапсырмалар.

1. Бастауыш сыныптарда оқып үйренген пәндеріңнен білетін атау мәніндегі сөздерді сала-салаға топтап жазып шығыңыздар. Олардың ішінде қайсысы жаңа сөз болса, сол сөздің астын сызыңыздар.

         Үлгі: еңбек құралдары: қағаз, қалам, қарындаш, желім, ермексаз, қайшы, түйме, т.б.

2. Қос сөздерді қатыстырып сөйлем құраңыздар.

         Үлгі: Балалар қатар-қатар тұрды.

         Қатар-қатар, жөн-жөніне, бет-бетімен, ауызба-ауыз, түп-түгел, қайта-қайта, күннен-күнге, екеу-екеуден, жап-жасыл, жарқ-жұрқ.

3.Төмендегі сөздерді кестеге топтастырыңыздар.

 

Қос сөздер	Біріккен сөздер	Кіріккен сөздер	Тіркескен сөздер

 

         Тау-тау, қара торы, жүзбе-жүз, Ақтөбе,ата-ана, Екібастұз, түйеқұс, Павлодар қаласы, жолбарыс, бала-шаға, саңырауқұлақ, кемпірқосақ, биыл, қызыл алма, сорт алаңы, жан-жануар, сөз таптары, үш жүз, бүгін, тарс-тұрс.

 

4. Сөздерден өздік етіс жасаңдар да, оларды қатыстырып, бірнеше сөйлем құрастырыңыздар.

         Үлгі: сүрт-ін

         Сүрт, жасыр, сайла, сал, жу, көр, мақта, тазала, гүлде, жасыр, сұра.

5. Хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді қатыстырып, диалог құрастырыңыздар. 

Glossary

Kazakh	Russia	English
тарихи-мәдени	историко-культурный	historical and cultural
дәуір	век, эпоха	century, the era
мерейтой	юбилей	anniversary
жәдігер	экспонаты		exhibit
көрмелер залы	выставочные залы		exhibition hall
көшірме	передвижной		mobile
жинақ	сборник		collector
басылым	печатное издание		printed edition
кейіпкер	герой		hero
жетістік	победа		victory

 

 

       Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

 

Компьютерде ақпараттар қалай сақталады? Компьютерге еңгізілетін ақпараттарды сақтайтын элемент – жады. Жад процессорға орнатылады. Біз еңгізген барлық мәліметтерді сақтайтындықтан, ол жады деп аталған. Оның еске сақтау қабілеті адам қабілетіне ұқсас. Алайда олардың айырмашылығы үлкен. Адам жадында қайбір нәрселер ұмытылуы немесе шатасуы мүмкін болса, компьютер жадында барлық нәрсе сол қалпында және тұрақты сақталады.

Жады компьютер ішінде болады. Ол жедел жады және тұрақты жадыдан құрылады. Жады компьютердің қатты табақ жадында болады. Оның сыйымдылығы үлкен болғанмен, ақпараттарға толып қалуы мүмкін. Бұлай болмас үшін бір тәсіл бар. Ақпараттар компьютердің жадында орын алмас үшін, оларды дискетке жазып сақтау керек. Ал өзімізге керек болғанда, дискетті ендіріп, компьютерге ашып оқу бұйрығын береміз.

      Компьютер жадында нұқсан келтіретін жағдайларды естен шығармау керек.Кейбір шағын көлемді бөгде бағдарламалар өздігінен компьютер жадына қосымша жазылып еніп кетеді. Оны ақпараттық вирус деп атайды. Керексіз ондай вирустар компьютер жадының қызметін бұзуға соқтырады.    

1. Мәтін не туралы?

А.  Жады туралы

В.  Бағдарламар туралы

С. Адамдар туралы

Д. Вирустар туралы

Е. Техника туралы

2.Жад неге орнатылады ?

А. компьютерге

В. малиметтерге

С. дискетке

Д. процессорға

Е. сыртында

3.Ол  қандай жадыдан құрылады ?

А.Баяу және қысқа

В.жедел  және тұрақты 

С.Тез және үнемді

Д.Сапалы және ұтымды

Е.Маңызды және сапалы

4.Ақпараттық вирус дегеніміз не ?

А. Дұрыс бағдарламалар

В. Бөгде бағдарламалар

С.  Таза бағдарламалар

Д.  Авторлық бағдарламалар

Е. Тиісті бағдарламалар

5. Ақпаратты неде сақтау керек ?

А.Флешкаға жазып

В. Кітапқа жазып

С. Компьтерге жазып

Д.Дискетке жазып

Е .Өзіне жазып

 

Лексика–грамматикалық тест:

1. Қосымшалы қос сөзді көрсетіңіздер.

A) балалы-шағалы                                                                                                                       B) үп-үлкен                                                                                                                             C) қып-қызыл                                                                                                                                 Д) төбе-төбе

E) алыс-жақын

2. Біріккен сөздердің қалай жазылатынын белгілеңіздер.

A) дефис арқылы

B) бірге                                                                                                                                                      C) бөлек                                                                                                                                              Д) сызықша арқылы

E) үтір арқылы    

3. Қос сөз бола алатын сөздерді табыңыздар.

А) ұстаз шәкірт, бала шаға

В) өнер білім, лала гүл

С) ата ана, әке шеше

Д) ата мекен, киіз үй

Е) ойын күлкі, жақсы көңіл

4. Ресми іс қағаздары стилі дегенді табыңыздар.

А) жеке адамның, ұжымның, фирманың, мекеменің атқаратын қызметіне байланысты пайда болған жазбаша, ауызша қарым-қатынас құралы

В) көркем шығармада қолданылатын сөздер

С) жергілікті диалектілер

Д) термин сөздер

Е) әдеби сөздер

5. Қос сөз бола алатын сөздерді табыңыздар.

А) қарақат, сексен, бәйшешек, биыл

В) ата, ана, қадір, қасиет, ине, жiп

С) Ұлпан, ешқашан, таңертең, бүгiн

Д) қыстыгүнi, түрегел, әпер, бiлезiк

Е) көкпар, қолөнер, сайыс, жарқанат

6. Көк түс ненің белгісі?
А) Даланың

В) Жұлдыздың

C) Елдің

Д) Аспанның

Е) Күннің

7.Рейхстагқа жеңіс туын тіккен жерлесімізді көрсетіңіз.
А) Сергей Луганский

В)Талғат Бигельдинов

С) Төлеген Тоқтаров 

Д) Рақымжан Қошқарбаев

Е) Нұркен Әбдіров
8. Президент Жолдауы - …
А) Айрықша белгі

В) Азамат жолдауы

С) Үлкен саясат

Д) Еліміздің символы 

Е) Негізгі бағдарлама
9. Пысықтауыштың сұрақтарын көрсетіңіз.
А) Кімнің?ненің?

В) Кімге?неге?

С) Кімде?неде?

 Д) Қандай?қай?

Е) Қашан?қалай?
10. Лепті сөйлемді табыңыз.

А) Бүгін ауа райы бұзылады.

B) Ауыл-аймақтарда өзгерістер бола ма.

C) Қандай керемет жер.

D) Қүлме досыңа,келер басыңа.

E) Үй жұмысын орындаңдар.

11.Синоним болатын қатарды табыңыз.

А) Еріншек, сараң.

B) Ауыл-аймақ, ағайын.

C) Күйзелу, сүйсіну.

D) Келемеждеу, мазақтау.

E) Тоңу, шаршау.

12.Қазақ тіліне тән дыбыстардың санын анықтаңыз.

А) 5.

B) 6.

C) 7.

D) 8.

E) 9.

13.Қазақ тіліне тән дыбыстар топтастырылған қатарды белгілеңіз.

А) Ә, ғ, қ, к, ң, ө, ү, ұ, і.

B) Ғ, қ, і, к, ә, ң, ө, ү, ұ..

C) һ,ә, ғ, қ, ң, ө, і, ұ, ү.

D) Ы, ә, ғ, қ, ң, ө, ұ, і.

E) Ә, ғ, ү, қ, ң, ы, ұ, і, у

14.Буынға бөлінбейтін сөзді табыңыз.

А) Тарс.

B) Мұра.

C) Бұлақ.

D) Ана.

E) Тілек.

15.Төрт буынды сөзді табыңыз.

А) Құмырсқа..

B) Қарапайым.

C) Адамгершілік.

D) Арбакеш.

E) Таңертеңгілік.

Лексика-грамматикалық тапсырмалар:

1. Берілген сөздерді сөз құрамына талдаңыздар.

  Ақпараттарды,  жадында, береміз

 Сақталады, мәліметтерді, шығармау

2. Фразеологиялық тіркестердің мағыналарын  анықтаңыздар.

        Жүрегінің түгі бар -                       Төбе шашы тік тұрды -

       Таяқ тастам жер -                           Қой аузынан шөп алмас –

3. Сөйлемдерге синтаксистік талдау жасаңдар.

 Біз еңгізген барлық мәліметтерді сақтайтындықтан, ол жады деп аталған.

 Ақпараттар компьютердің жадында орын алмас үшін, оларды дискетке жазып сақтау керек.

4. Сөздердің синонимдерін жазыңыздар.

 адам, ақпарат , барлық, жедел

5.  Тақырыпқа байланысты да, әрі, де, сондықтан, немесе, алайда жалғаулықтарымен 4-5 сөйлем құрастырыңыздар.

 

Glossary

Kazakh	Russia	English
ақпараттар	информация	information
мәліметтер	сведения	knowledge
жады
тұрақты	постоянный		permanent
сақтау қабілеті	запомнить		memorize
бөгде бағдарламалар	чужие программы		the wrong program
қызмет	служба, работа		service, work
тәсіл	прием		reception
сыйымдылық	вместимость		capacity
қосымша	дополнительно		additionally

 

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

 

 

 

Мамандық

Мамандық таңдау – әрбір мектеп бітіруші түлектің мақсаты. «Армансыз адам қанатсыз құспен тең» дейді халық. Барлық адам баласының арманы болады. Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді өз қабілетіне де қарай таңдап алады. Өмірде мамандықтың түрі өте көп. Халық алдына шығып ән салатын әнші болу. Адам өмірінің арашасы болатын ақ халатты дәрігер болу. Шәкірттерді білімге жетелейтін ұстаз болу.

Адам жас кезінен бастап өзінің жүрегі қалаған мамандығына қарай бейімделе бастайды.Терең білім алуға талпынады. Өз бетінше ізденеді. Көп оқиды. Түрлі мамандықта еңбек етіп жүрген адамдардың өмірімен танысады.

Жақсы маман болу үшін еңбек ету керек. Инженер, дәрігер, мұғалім, журналист болу үшін оқу керек. Бақташы, сауыншы, егінші, шопан болу үшін ауылда жұмыс істеу керек. Ал жақсы жұмысшы, кенші, құрылысшы болу үшін өндірісте істеу керек.

Бала шақ пен болашақ әрқашан үндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол бала шақтан басталады.

1. Мәтін не туралы?

А.  Ата- ана болу

В.  Жақсы маман болу 

С. Жақсы адам болу

Д. Атақты адам болу

Е. Өз Отанын сыйлайтын адам болу

2.Мектеп бітіруші түлектің мақсаты не?

А. Оқу бітіру

В. Жұмыс істеу

С.Әскерге бару

Д.Мамандық таңдау

Е. Атасына көмектесу

3.Жақсы маман болу үшін  не істеу керек ?

А.Өлең айту

В.Кітап оқу

С.Компьютер білу

Д.Сауатты болу

Е.Еңбек ету

4.Халық алдына шығып ән салатын  ол кім?

А. Әнші

В.Биші

С.  Аспазшы

Д.  Мұғалім

Е. Дәрігер

5. Шәкірттерді білімге жетелейтін  кім ?

А. Әнші 

В.Биші 

С.  Аспазшы

Д.  Мұғалім

Е. Дәрігер

Лексика–грамматикалық тест:

1. Термин сөздердi табыңыздар.

А) сөз, буын
В) пай-пай, қап
С) ұрпақ, мұғалiм
Д) бүгiн, кеше
Е) ғанибет, пәтер

2. Белгілі бір ғылым саласында ғана қолданылатын сөздер – ...
А) диалект сөздер

В) термин сөздер

С) кәсіби сөздер
Д) тарихи сөздер

Е) ғылыми сөздер

3. Қысқарған сөзді табыңыздар.
А) кг, ТМД

В) Қызылорда, Ақтөбе

С) сөйтіп, ештеңе

Д) әркім, әлдекім

Е) өнерпаз, суреткер

4. Газет-журналдар тілі қай стильге жататынын анықтаңыздар.

А) публицистикалық стиль                                                                                                                                 В) ғылыми стиль                                                                                                                      С) ресми стиль                                                                                                                                     Д) әдеби стиль                   Е) ауызекі сөйлеу стилі  

5. «Жаңа сөз» деген мағынаны беретін терминді табыңыздар.
А) архаизм

В) историзм

С) идиома

Д) метонимия

Е) неологизм 

6. Қысқарған сөздерді табыңыздар.                                                                                                      А) тасбақа, өндіріс                                                                                                                                                В) ата-ана, есепші                                                                                                                                  С) ҚР, ТМД, журфак                                                                                                                                            Д) кеше келді, күндіз                                                                                                                                        Е) баспахана, азды-көпті                                                                                                          

7. Стилистика қай тілдің сөзі екенін анықтаңыздар.

А) араб                                                                                                                                                 В) латын                                                                                                                                                  С) орыс                                                                                                                                                          Д) грек                  Е) француз         

8. Публицистикалық стильдің жазбаша түрін көрсетіңіздер.
A) Лирика
B) Повесть
C) Пьеса
Д) Мақала
E) Поэма
9. Неологизмді көрсетіңіздер.
А) жалпы
В) жалын
С) ғарышкер
Д) оймақ                                                                                                                                                                                                                                                             Е) кебеже

10. Термин сөздерді табыңыздар.
А) жаздыр, келтір, оқыт

В) пай-пай, туу, қап

С) сөз, сөз тіркесі, буын

Д) кеше, бүгін, алда

Е) болашақ, ұрпақ

11. Жаңа сөздер немесе неологизмдердің анықтамасын табыңыздар.         

 А) тілдегі тұтас сөздердің жиынтығы

 В) қолданыстан шығып қалған сөздер

 С) белгілі бір кәсіпке байланысты сөздер

 Д) тілдегі жаңа ұғымды білдіретін сөздер                                                             

 Е) ауыспалы мағынаны білдіретін сөздер

 

12. Ғылым мен техниканың әрбір саласына байланысты қолданылатын арнаулы сөзді табыңыздар.
А) саяхат                                                                                                                                                       В) табиғат                                                                                                                                                                              С) термин                                                                                                                                 Д) сахна                                                                                                                                                                           Е) диалог    

13.Біріккен сөз қатысқан қатарды табыңыздар.

A)  Аяғымен кезек тебу.
B)  Беті ашық шелек.
C) Еламан түршігіп кетті.
Д) Қуаныш ұзағынан болсын.
E) Төргі бөлмеде.

14.Архаизм сөздердің анықтамасын белгілеңіздер.
A) Белгілі кәсіппен шұғылданатын адамдар арасында айтылатын сөздер.
B) Ғылым, техника саласындағы арнаулы ұғымдарды білдіретін сөздер.
C) Белгілі бір аймақ тұрғындарының сөздері.
Д) Басқа тілден енген сөздер.
E) Қолданыстан шығып қалған сөздер.

15.Бірігу арқылы жасалған зат есімді көрсетіңіздер.

А) белбеу

В) ауыл-аймақ

С) Ертіс өзені

Д) қағаз

Е) ата-ана

 

Грамматикалық тапсырма:

1.  Берілген сөйлемдердегі асты сызылған сөздер құрамына қарай талдаңыздар.

 Бірінде, он шақты бала жидек теруге келдік.

 Керексіз жерде-ақ сақылдап күліп, қарға адым жерде айғайлап сөйлестік.  

2.  Сөздерді септеңіздер.

Өмір , журналист

3.  Берілген сөйлемдерге морфологиялық талдау жасаңыздар.

Жұмысшы , мамандық

4.Берілген сөйлемдерге синтаксистік талдау жасаңыздар.     

 1)Қамшыдан қайқалақтаған Әбзидің арық қабырғасы ыржың-ыржың етіп, екі қолымен арқасын уқалай "ағатайлаған" дауысы тым ащы шықты.

2)Кіруін ұрланып кірсек те, көңілді көкке көтеріп, қылп еткен сыбдырға жаңғырығып тұрған нуға кіргесін, айғайламасқа дәтіміз шыдасын ба!

5.Сөз тіркестерден салалас құрмалас сөйлем жазыңыздар.

Болашақ маманым, жақсы оқу, университетке түсу.

6.«Менің болашақ мамандығым» тақырыбына эссе жазыңыздар.

Glossary

Kazakh	Russia	English
мамандық	профессия , специальность	profession, specialty
түлек	выпускник	graduate
таңдау	выбирать	choose
арман	мечта		dream
болашақ	будущее		future
қабілет	способности		ability
терең білім	глубокие знания		deep knowledge
үндесу	созвучие		harmony
шәкірттер	ученики		pupil
Жас кезінен	с детства		from childhood

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                Әдістемелік басылым

Урустемова Зейне Киргизбаевна

 

 

 Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен

                                               5-9 сыныпқа арналған дидактикалық материал

 

 

 

 

 

2018-2019 оқу жылы біріктірілген тақырыптық жоспары

бойынша № 30 айқындамасы.

 

 

 

 

 

 

 

БҮ директоры М.А. Ибрашева

Редакторы А.Е. Есімханова

Материалды компьютерде беттеген А.Е. Есімханова

Басылымды Riso-да беттеп шығарғанБ.Р. Рахымсеит

 

 

 

 

 

 

                                                          Пішімі 60х84 1/16.Қағаз офсеттік. Riso.

                                                         Ш.б.т. 3,3.Е.б.т.3,6.Таралымы 7 дана.

№ 2281 тапсырыс.

                                                              Бағасы келісім бойынша.

 

 

 

 

 

Қазақ бас сәулет-құрылыс академиясының басылымы

«Сәулет және құрылыс» баспа үйінде басылып шықты

050043,Алматы қ., Рысқұлбеков к-сі ,28

 

Скачано с www.znanio.ru