EELEKTR TOG’I’NI’N’ QUWATLI’LI’G’I’.

Nókis rayonı XBMXMThSHBne qaraslı

№ - 22- sanli' uluwma orta bilim beriw mektebiniń

Fizika páni mug'allimi

Aǵılash   Saylauovtıń

ELEKTR TOǴINIŃ QUWATLILIǴI

atlı teması boyınsha

sabaqlıq is jobası

2015-2016 jıl

№ 24-TEMA    EELEKTR TOǴINIŃ QUWATLILIǴI.

Sabaqtıń maqseti

a)Bilimlendiriw maqseti

Oqıwshılarǵa Eelektr toǵınıń quwatlılıǵı haqqında uluwma túsinikler beriw hám bul temanıń basqa temalardan ózgesheligin aytıp ótip temanı baslaw.

b) Tarbiyalıq maqseti.

Oqıwshılarǵa temadan kelip shıqqan halda ómirde jaqsı menen jamannıń birdey juriwin biraq jaqsılıqtıń jeńip shıǵıwın túsindirip, oqıwshılardı jaqsılıq ruwxında tárbiyalaw.

c)Rawajlandırıw maqsetı

Oqıwshılardıń pánge degen qızıǵıwshılıǵın arttırıw nátiyjesinde olardıń oqıw hám jazıw kónlikpelerin arttırıp barıw

Sabaqtı qurallandırıw

Sabaqlıq kitap,tarqatpa materiallar, hám kórgizbeli qurallar.

Sabaqta paydalanılǵan metodlar: «Pikirge hújim» interaktiv metodı «Pikirdiń qatań hújimi» interaktiv metodı

Sabaq jobasi

Sabaqtıń barısı

Shólkemlestiriw

Oqıwshılardıń náwbettegi sabaqqa tayarlıǵın tekseriw

Úyge tapsırma soraw

Elektr toǵınıń jumısı temasın soraw

TEMA

Toktiń quwatliliǵi haqqında túsinik:

Elektr tutmıwshıları ózinen tok ótkende quwatlılģı menen bir-birinen ayrıladı. máselen, lamposhkanıń quwatlılıģı muzlatqısh yamasa televizordıń quwatlılıǵınann ózgeshe boladı. Lamposhkalardıń ózi de hártúrli quwatltlıqqa iye. Elektr toǵınıń P quwatlılıģın tabıw ushın toqtıń atqarǵan A jumısın usı jumıstı onnlawģa  ketken t waqıtqa bóliw kerek.

Yaǵnıy:

  (1)

Elektr togınıń bir birlik waqıt ishinde orınlanǵan jumısına elektr togınıń quwatlılıǵı delinedi.

Toktın t waqıtta atqarǵan jumısı A=IUt  ǵa teń edi. Bul formulanı (1) ge, qoysaq elektr tok quwatlıǵınıń tómendegi ańlatpasin tabamiz:

 (2)

Elektr togınıń quwatlıǵınıń tiykarǵı birligi sipatında puw mashinasın oylap tapqan anglichan llimpazı Djeyms Vatt (1736-1819) húrmetine vatt (1W) qabıl  etilgen.

Bir vatt dep shınjırdıń kernewi bir volt bolǵan bóleginde kúshi bir amper bolǵan toktıń quwatlılıǵına aytıladı.

Ámelde quwatlıqtıń tuwındı birlikleri - gektovatt (1 gW), kilovati (1kWt)  hám megavatt (1 MW) ta qollanıladı. Bunda 1 gW = 100 W; 1 kW = 1000 W; 1 MW = 1 000 000 W.

Elektr tutınıwshılardaģı toktıń quwatlılıģı:

(2) formuladan belgili, elektr tutınıwshılardaģı toktıń quwatlılıģın ampermetr hám voltmetr járdeminde tok kúshi menen kernewdi ólshew arqalı anıqlaw múmkin:

Tutınıwshılardaǵı toktıń quwatlılıǵın anıqlaw ushın ampermetr kórsetken tok kúshi voltmetr kórsetken kemewge kóbeytiriledi.

Ádette, elektr tutınıwshılarında toktıń quwatlılıǵı jazıp qoyılǵan boladı. Máselen, lamposhkanı satıp alıp atırǵanımızda oǵan jazıp qoyǵan quwatlılıqtıń shamasına itibar beremiz. Xojalıqta kóbirek 60 W, 100 W, 150 W, 200 W elektr quwatlılıqh lamposhkalardan paydalanıladı. Lamposhkanıń quwatlılıǵı qansha úlken bolsa, ol sonsha kúshli janadı hám sonsha kóp elektr energiyasın sarıplaydı. Hárqıylı elektr tutınıwshılardıń quwatlılıģı hártúrli boladı (8- keste).

Ayrım elektr toǵı tutınıwshılarınıń quwatlılıǵı:

Sabaqtı bekkemlew

«Kishi toparlarda islesiw» interaktiv metodı bunda oqıwshılar tiykarınan bólek máseleler boyınsha óz pikirin islep shıqqan halda onı toparda talqılawǵa hám hár túrli pikirler tiykarında uyımlasqan kóz qarasqa keliwge úyretedi.Oqıwshılardı kishi toparlarǵa bólgen halda islesiw.Hár toparǵa hár túrli sorawlar taslap juwaplar yesitip qatelerin basqa toparlarǵa baqlatıw menen oqıwshılardıń bilim dárejelerin bekkemlep barıw.

1 Elektr toģınıń quwatlılıǵı qalay ańlatıladı?

2.Toktıń quwatlılıģı qanday birliklerde ólshenedi?

3.Elektr tutınıwshılardaģı toktıń quwatlılıģı haqqında nelerdi bilesiz?

4.Om nızamı formulasınan hám (2) formuladan paydalanıp tok quwatlılıģınıń kernew hám qarsılıq arqalı ańlatılıwı menen tok quwatlılıģınıń tok kúshi hám qarsılıq arqalı ańlatılıwın keltirip shıģarıń.

Uy tapsırma tapsırıw

Eelektr toģınıń quwatlılıģı  temasın oqıp keliw

Sabaqtı juwmaqlaw

Uy jumısın qayta yadına salıp ótip,búgingi sabaqqa belsene qatnasqan oqıwshılarģa tiyisli bahaların qoyģan halda búgingi sabaģıma juwmaq jasayman