Есім хан тұсындағы Қазақ хандығы

Омарова Гульшат Амангельдиновна                                            №18 жалпы білім беретін орта мектеп                                                       Тарих пәні мұғалімі                                                        Қарағанды қаласы              Сабақтың тақырыбы:          Есім хан тұсындағы Қазақ  хандығы Сабақтың мақсаты:  Есім ханның қазақ хандығының тарихында тәжірибелі  қолбасшы, білікті саяхатшы, тұлға ретінде атқарған ролін ашып көрсету.  Оқушылардың білімдерін тірек ­ сызба арқылы түсіндіре отырып толықтыру, шыңдау.  Картамен жұмыс жүргізу, өз бетінше қортынды жасауға, мәтіндегі негізгі мәселені  табуға дағдырландыру, басқатырғыштарды шеше отырып есте сақтау қабілетін  дамыту. Оқушыны жан – жақты терең, еркін ойлауға, топпен жұмыс жасауға,  ұстамдылыққа, өз ойын өзгелермен бөлісуге, өзгенің де ойын тыңдай білуге тәрбиелеу.  Есім ханның әрекеттерін әңгімелей отырып ерлікке, батыр, батыл болуға тәрбиелеу. Сабақтың түрі:  Аралас сабақ Сабақтың әдісі:  Дамыта оқыту, тірек – сызба арқылы оқыту, топпен жеке жұмыс,  мәтінмен жұмыс. Көрнекіліктер:  Тірек – сызба, Тәуекел, Есім хандардың суреттері, саяси карта. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру. Сабақ барысында екі топпен де ертегілер еліне саяхат жасаймыз. Ол үшін екі топқа да  бөлек плакатқа салынған суреттер ілінеді. Екі топта сабақ барысында төрт кезеңнен  өту керек. Бірінші топтың шарттары. 1 ­ кезең: үй тапсырмасын айту. 2 ­ кезең: Мергеншілер. тақтада тұрған шарларды дәлдеп атып оның ішіндегі  сұрақтарға жауап береді. 3 ­ кезең: Әндер әлемі. әннің әуенін тыңдап ол қандай ән екендігін тауып, оның  артындағы сұраққа жауап береді. 4 ­ кезең: Алтын сандық. Алтын сандық кезеңінде тақтадағы сандықтарды таңдап,  ондағы жылдарды бір ­ біріне қосып, сол жылы не болғанын айту. Екінші топтың шарттары: 1 ­ кезең: үй тапсырмасын айту. 2 ­ кезең: Алма теру. Алманы алып ондағы сұрақтарға жауап береді. 3 ­ кезең: Әндер әлемі. әннің әуенін тыңдап ол қандай ән екендігін тауып, оның  артындағы сұраққа жауап береді. 4 ­ кезең: Мыстан кемпірден құтылу. Ол үшін тақтадағы айнаның артындағы жылдарды бір ­ біріне қосып, сол жылы не болғанын айту. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. 1 – кезең: 2 топтың топтан бір ­ бір оқушыдан тақтаға шығып үй тапсырмасын айту. 1 ­ топ: 2 ­ кезең: Мергеншілер. тақтада тұрған шарларды дәлдеп атып оның ішіндегі сұрақтарға жауап береді. 1. 1580 жылы Хақназар хан қайтыс болған соң, хан тағына кім отырады? (Шығай хан) 2. 1582 жылы Тәуекел сұлтан бастаған қазақ әскерлері кімді өлтірді? (Баба сұлтанды) 3. Өзбек пен қазақ әскерлері кімді өкшелей қуды? (Баба сұлтанды) 4. Шығай хан мен Тәуекел сұлтанға Абдалах хан риза болып қай жерді сыйға береді?  (Ходжент) 5. Қайсы өзеннің бойындағы қалалар Абдаллах ханға тізе бүгіп, бағынышты болды?  (Сырдария) 2 ­ топ: 2 ­ кезең: Алма теру. Алманы алып ондағы сұрақтарға жауап береді. 1. Шығай ханның баласы? (Тәуекел) 2. Бұхараның ханы кім? (Абдаллах) 3. Тәуекел хан көп әскермен Абдаллах хандығына шабуыл бастап қайсы қалаларды  басып алды және қандай қалаға қатер төнді? (Сауран, Түркістан, Отырар, Сайрам  қалаларын басып алып, Ташкентке қатер төнді) 4. Шайбани әулетінің орнына кімдер келіп қандай заңдастыру шарты жасалды?  (Аштарханилер мен қазақ әміршілерінің арасында қазақ хандығына қосылған жерлерді) 5. Ресейден Сібірге аттанған жасақ? (Ермактың жасағы) ІІІ. Жаңа сабақ: Есім ханға мінездеме. Есім ханның ішкі саясаты.  1 ­ топ: 3 ­ кезең: Әндер әлемі, әннің әуенін тыңдап ол қандай ән екендігін тауып, оның  артындағы сұраққа жауап береді. 1. Есім ханның ел билеген жылы? (1598 ­ 1628ж. ж.) 2. Тұрсын ханның астана деп жариялаған қаласы? (Ташкент) 3. 1611 жылы бұхар әскерін кім басқарып келді? (Имамкули хан) 4. Тұрсынхан кімнің ұлы? (Жалым сұлтанның ұлы) 5. Абақ хан қай жерлерді биледі? (Жаркент пен Қашғарды) 2 ­ топ: 3 ­ кезең: Әндер әлемі. әннің әуенін тыңдап ол қандай ән екендігін тауып, оның  артындағы сұраққа жауап береді. 1. Есім ханның шығарған заңның атауы? («Есім ханның ескі жолы») 2. Тұрсын ханның бүлігі тарихта қалай аталды? (Қатаған қырғын) 3. Есім ханның үй ішін, әйелін жас балаларын тұтқындап қайда алып кетті? (Ташкент) 4. Есім хан өзінің астанасы етіп жариялаған қала? (Түркістан) 5. Қайсы рудың адамдары Есім ханға бас имеді? (Қатаған) 1 ­ топ: 4 ­ кезең: Алтын сандық. Алтын сандық кезеңінде тақтадағы сандықтарды  таңдап, ондағы жылдарды бір ­ біріне қосып, сол жылы не болғанын айту. 1. 1443+160=(1603 жылы Айғыржар деген жерде бірінші қазақ ­ бұхар шайқасы) 2. 1921 ­ 308=(1613 жылы Есім хан қалың қолмен Самарқанға басып кірді) 3. 1620ж ­ 1404+217=(1620 ­ 1621 жылдары 4 ­ 5 ­ 6 қазақ – бұхар соғысы болды) 4. XI+VІ = (XVІІ ғ Қазақ хандығында ішкі саяси өмір біршама тұрақтан, Феодалдық  талас – тартыстар кең өріс алды) 5. 1333+295= (1628 жылы Есім хан қайтыс болады) 2 ­ топ: 4 ­ кезең: Мыстан кемпірден құтылу. Ол үшін тақтадағы айнаның артындағы  жылдарды бір ­ біріне қосып, сол жылы не болғанын айту. 1. 1332+281= (1613 жылы Тұрсын хан Ташкентті астанасы етіп жариялайды) 2. 1822 ­ 224= (1598 жылы Есім хан таққа отырады) 3. 1219+408= (1627 жылы ең соңғы қанды шайқас болады) 4. ІХ+VІІ=(XVІ ғ қуатты Моғолстан мемлекеті біржолата ыдырауға бет алды) 5. 921+690= (1611 жылы бұхар әскерін Имамкули хан басқарды) Ү. Бағалау, жеңіске жеткен топты марапаттау. ҮІ. Үй тапсырмасы. Тақырыпты оқу.       Тест құрастыру. Егер мен хан болсам.... Әңгіме жазу